Kamerlingh Onnes
vijf-en-twintig jaar geleden
stierf
HET VOGELLEVEN in de Sleutelstad
is toch ook zo rijk
„BLOEMLUST III", de klap
op de vuurpijl
NKUWE LEIDSCHE COURANT
3
WOENSDAG 21 FEBRUARI 1951
Het staat helemaal vol met helium
Professor De Haas vertelt
ïzien
;rlka
Toen in 1882, door het emeritaat
professor Rijke, het ambt van professor
in de theoretische natuurkunde vaceerde,
weifelde men wie men tot zijn opvolger
sou aanstellen: een zekere Duitse hoog
leraar W. K. Röntgen of Heike Kami
Kngh Onnes. De eerste, die later bekend
cam- zou worden door zijn „röntgenstralen",
urn» werd het niet. De andere, die grote
chu-1 zou verwerven door zijn onderzoekingen
vrii»! op het gebied van extreem lage tempe
raturen. werd het wèl. Vandaag is het 25
Jaar geleden, dat de grote Kamerlingh
e 0p Onnes, naar wie het laboratorium aan de
Steenschuur genoemd werd, overleed.
Cr yog een-laboratorium
De oorspronkelijke bedoeling was. dat
het laboratorium, dat er aanvankelijk
minder gecompliceerd uitzag, een ge
bouw zou zijn. waar het gehele gebied
der natuurkunde bestreken werd. Kamer
lingh Onnes noemde het een „Huygens-
-i laboratorium" Maar allengs ging deze
geleerde zich meer en meer op één ter
rein van deze uitgebreide wetenschap
toeleggen: dat der zeer lage temperatu
ren. En zo werd het gebouw, dat later
over de gehele wereld zulk een grote be
kendheid" zou genieten, een cryogeen-
laborntorium.
Een laboratorium, dat zich bezig houdt
met het onderzoek naar deze temperatu
ren. heeft behoefte aan ruimte. Ruimte
voor de ingewikkelde en uitgebreide
machinerieën voor het vloeibaar ma
ken van gassen als zuurstof, stikstof,
terstof en helium. Hiervoor zijn o.a. c
pressoren nodig, die de gassen tot 200
atmosfeer kunnen samenpersen, en pom
pen, die de druk der gassen zoveel moge
lijk reduceren. Onder Kamerlingh On
nes kwam dan ook de uitbreiding van
het gebouw tot stand tot het complex
foals we het thans kennen.
Vloeibaar maken
van gassen
aaB Waarvoor dat onderzoek naar die zee
laar-, jage temperaturen", zo vraagt de leek.Wat
dag. heeft de wetenschap daar aan? En wat
voor practisch nut heeft het?
De geleerden waren het er al lang over
eens, dat de materie bij zeer lage tempe
raturen zeer aparte verschijnselen ver
toont. De onderzoekingen hebben dan ook
aan 't licht gebracht, dat. om r
te noemen, vele metalen bij zeer lage
temperaturen hun electrische weerstand
Verliezen en supergeleidend worden, dat
de heliumvloeistof bij 2.19 gr. K in een
ftieuwe toestand overgaat en een warmte-
geleidend vermogen krijgt, 800 maal
groot als dat van het metaal koper, het-
welk op één na de beste warmtegeleider
ichta1 js men kende.
rock i De methode om tot zeer lage tempera-
15060 turen te geraken, is uiteraard te ingewik-
keld om hier te behandelen. Populair
gezegd komt het hier op neer: wanneer
een gas wordt samengeperst, wordt het
®ri vloeibaar. Haalt men plotseling boven
jd® I de vloeistof de damp weg, dan gaat de
vloeistof koken. De hiervoor benodigde
Warmte wordt aan de vloeistof onttrok
ken en deze wordt dus kouder.
Wanneer men deze temperatuur ge-
invi* bruikt voor een tweede hoeveelheid gas,
«n enkele malen het bovenstaande her-
i haalt, bereikt men uiteindelijk een zeer
lage temperatuur. Dat is één methode.
Het zij voldoende te vermelden, dat het
bereiken van zeer lage temperaturen
mengaat met het vloeibaar maken
gassen. En omgekeerd.
Stikstof, zuurstof en waterstof wa
iamelijk handelbare gassen, doch het
vloeibaar maken van het heliumgas
Als (hog niet gelukt. Niet in Nederland
Don- ,niet in het buitenland,
n de Totdat op de 10de Juli 1908....
Een ooggetuige
u re Aan de Rijnsburgerweg woont iemand,
aan die de gedenkwaardige dag, de schoonste
dag in het leven van Kamerlingh Onnes,
i_.rj jheeft meegemaakt: professor dr W. J.
de Haas. thans oud-hoogleraar in de na
tuurkunde. tijdens de onderzoekingen van
Kamerlingh Onnes diens assistent.
Deze professor De Haas zou later als
hoogleraar nieuwe lauweren oogsten
het laboratorium aan de Steenschuur. als
voortzetter van de arbeid, waaraan
was.
niet
gir.g
ns
187 Taxichauffeurs in
Rotterdam beboet
Ze werkten veel te lang
Dezer dagen stonden voor de Rotterdam
se kantonrechter 187 garagehouders en
Chauffeurs terecht, aangesloten resp
Werkzaam bij de coöperatieve Rotter
damse Taxi Centrale, wegens overtre
ding van het Rijtijdenbesluit. Er werd
veel te lang gewerkt- De werkgevers
hadden de chauffeurs wel geschreven,
dezen verantwoordelijk waren voor
onjuiste invullen van de werkboek
maar de ambtenaar van het OM
id, dat de garagehouders verantwoor
ding jdelijk blijven- Hij eiste in de eerste zaak
itand «es maal f 30 boete tegen een garage-
Tn (bedrijf en zeven maal f 10 tegen een
ehauffeur-
i jn zafcen Van de garagehouders zal
14 dagen schriftelijk vonnis worden
De chauffeurs werden veroor-
it elk zeven maal f 5 boete,
antal overtredingen in een pe-
weken in 1949 bedroeg
Het verbaal van dit tienmaandse
lerzoek besloeg 700 pagina's.
:ter. pver U
- hr,
rd Het
R* Bnderzoel
ging
Moeder en kind gedood
door gasverstikking
In West-Terschelling zijn de echtgenote
in een loods en hun enig kind door gas-
srstikking om het leven gekomen. Waar-
üiijnlijk is de vrouw, die aan shocks leed
nacht naar de keuken gegaan en tegen
B gaskraan gevallen. De loods vond
►rouw en kind, toen hij terugkeerde van
tuin Wn nachtdienst, levenloos in de woning.
;r G- 6et jongetje - JttMjfr1
laten
steld-
verjaardag t
juist die dag zijn elfde
Voor het laatst
iük. Oude kwartjes en stuivers
rorig
men inwisselen
See*" t/m 30 Maart zal een laatste ge-
oa' fcgemheid worden gegeven tot inwisse-
ger" tng van zilveren en zinken kwartjes en
bikkelen en zinken stuivers, die op 15
Augustus jl. buiten omloop werden ge-
merlingh Onnes was begonnen. Professor
De Haas zou het laboratorium de nieuwe
naam „het koudste plekje van 't heelal"
bezorgen, door het benaderen van het
absolute nulpunt tot op 1/4000 gr., door
zijn adiabatische demagnetisatie-methode.
„Kamerlingh Onnes", zo vertelde pro
fessor De Haas ons, „was er in die dagen
slecht aan toe. U moet weten, dat hij één
keer gemeend had, dat het hem gelukt
was. het heliumgas vloeibaar te maken,
en hij had daar over geschreven. En toen
bleek het niet waar te zijn. U kunt wel
hegrijpen, dat het voor hem nu een
zaak was, het heliumgas alsnog vloeibaar
te makep. wilde hij zich niet belachelijk
maken voor de gehele wetenschappelijke
ereld.
Elke dag stonden Kamerlingh Onnes
professor Schreinemakers. professor
Kuenen en ik bij de instrumenten.
Onnes had geen tijd meer om naar
huis te gaan. Zijn vrouw kwam hem
het eten op het laboratorium brengen.
Op zekere dag, de 10de Juli 1908,
stonden we weer mistroostig voor de
installatie, toen Kuenen opeens uit
riep: „Het is gelukt! Het staat hele
maal vol helium!"
We konden het eerst niet geloven.
En aanvankelijk zagen we niets in de
buis, waarin het vloeibare helium
zich zou moeten bevinden. Helium,
moet U weten, is zeer blank als vloei
stof en heeft een vlijmscherp opper
vlak. Maar toen we goed keken, za
gen we dat Kuenen inderdaad gelijk
had. Nooit zal ik de grote blijdschap
van Kamerlingh Onnes vergeten,
toen hij het zeker wist, dat zijn proef
geslaagd was."
og een tijd praatte professor De Haas
door over de grote natuurkundige. „Hij
een levenswijze man. Een uitstekend
verteller. Een prima debater. Altijd op
gewekt. Leefde in zeer nauw contact met
zijn assistenten. Beurde hen in tegen
spoed op, en leefde mee in hun particu
liere leven. Zijn huis was een zeer gast
vrij huis. Twee jaar voor zijn dood.
polste hij me of ik er voor voelde, zijn
opvolger te worden. U weet, ik bèn het
geworden. Het was een hele eer. En
financieel een vooruitgang. Want als as
sistent begon ik met f 250 per jaar. Later
werd dat f 500."
Het ging niet zo best
op school
H.B.S.-er wilde met vals paspoort
ontvluchten
Het stond er op school met de Haagse
H B S.-er F. E. P. R. niet te best
Hij besloot naar het buitenland te gaan
en verkreeg daartoe met de hulp van eer
vriendje, een vals paspoort. Op het per
ron kon R. echter nog worden terugge
houden. Tegen hem werd heden voor de
Haagse rechtbank 200 boete subs. 3C
dagen geëist. Zijn vriend, A. de V., die
zijn personalia verstrekte en de aanvraag
voor een paspoort tekende, hoorde 75
subs. 25 dagen hechtenis tegen zich ei,r
Uitspraak 6 Maart.
Padvinders herdenken
Lord Paden Powell
Op 22 Februari herdenken de padvin
ders over de gehele wereld de geboorte-
van Lord Baden Powell. De padvind-
sters zullen die dag tevens de verjaardag
m Lady Baden Powell vieren.
Baden Powell, de stichter van de we
reldbroederschap van padvinders, over
leed 8 Januari 1941 op 83-jarige leeftijd.
Boycot van slagers te
Zaandam verboden
De saneringscommissie voor de slage
rijen te Zaandam, die het enkele slagers
onmogelijk maakte vlees te betrekken,
omdat zij beneden de vastgestelde prijs
verkochten, is door de Haarlemse recht
bank in het ongelijk gesteld. De commis-
werd veroordeeld tot het ongedaan
maken van de boycot binnen twee dagen
en betaling van de kosten van het geding
172). Voor iedere dag, dat de boycot
wordt voortgezet, moet een dwangsom
100 betaald worden.
Jan de Hartog gaat in zeetjalk
wonen
Een van de weinige zeetjalken die o
land nog rijk is, werd door een weekblad
gekocht van de heer K. Bartels uit Delf
zijl, om in Haarlem te worden verbouwd
tot woning voor de schrijver Jan de Har
tog, die thans in Parijs verblijft.
]e moei er oog voor hebben
Hoe vaak wordt er niet gezegd, dat onze steden zo arm aan vogels zijn? Dat
valt erg mee en het is typisch hoe steeds meer vogelsoorten zich aanpassen
aan het stadsleven en de omgeving van de menselijke woning. Hoeveel ver
schillende soorten kUMnen we niet midden in onze stad zonder veel moeite
waarnemen? De aardigste ontmoetingen en interessantste aanpassingen
kunnen we in de stad heieven.
oude plaatsjes tegenkomen en
die bij wijze van nestkastjes vroeger
Het is toch wel opvallend, dat de hout
duif zich soms met heel weinig bomen
tevreden stelt. Op het grote gebouw van
het Rijksmuseum voor Natuurlijke Histo-
kunnen wij ze elk jaar broedend zien
het is aardig hoe zij zich daar thuis
voelen. Een vogel die zich vroeger zelden
of nooit in de steden vertoonde. Kalm
de houtduiven op straat voedsel
zoeken, zo nu en dan even wegvliegend
fietser of een paar spelende kin
deren, om direct weer neer te strijken.
Ook de Vlaamse Gaai gaat zich steeds
dichter bij de huizen vestigen. Op ver
schillende plaatsen in Nederland werd
dit verleden zomer reeds vastgesteld.
Zelfs had een paartje het nest tegen een
huis gebouwd
De merel, die een parkachtig landschap
schijnt te verkiezen, vinden we in kleine
stadstuintjes en in parken, soms neste
lend in klimop tegen een huis of in een
boompje naast de voordeur, waar dage
lijks toch tientallen mensen vlak voorbij
gaan. Ook de merel is nog niet zo lang
stadsbewoner. Nadat men, op de
Engelse wijze, parken is gaan aanleggen,
heeft men naar het blijkt een geschikt
biotoop voor de merel geschapen. Wat
is immers geschikter dan: een grasveldje,
wat laag hout met nog wat besdragende
heesters, heggen en grote bomen? Volop
gelegenheid voor voedselzoeken en-
broeden.
Langzamerhand breidde zich deze ge
woonte der merels uit, zodat er al
vogeldeskundigen zijn, die menen,
dat er twee soorten merels zijn, en
wel de „stadsmerels", die ik dan lie
ver „tuinmerel" zou willen noemen,
en de „bosmerels". Inderdaad zijn er
wel verschillen aan te wijzen.
De „stadsmerel" heeft minder behoefte
„eg te trekken, maar blijft buiten de
broedtijd in het broedgebied, omdat er
genoeg voedsel bij de
menselijke woning te vin-
's. Iets dergelijks vin-
we ook wel bij me-
roodborsten e.d. In
het voorjaar gaan de
„stadsmerels" hierdoor
eerder tot broeden over
dan de „bosmerels", die
eerst hun broedgebied
sr moet gaan bezetten
verkennen. De stede
lingen gaan dus vanzelf
eerder in het voorjaar
zingen. Zij zijn immers
aanwezig op het broed
gebied en tevens in staat
grotere en meer broedsels
in een jaar groot te bren
gen doordat de levens
condities beter zijn. De
grootste vijanden die zij
hebben zijn de katten, die
overal rondsluipen om
vogel te pakken te
kunnen krijgen.
Ook werd geconsta
teerd, dat de merels in de
steden 's morgens vroeger
wakker worden en eer
ier in de morgen begin
nen te zingen dan de
.bosmerels". Door ver
keer en straatlantaarns
zouden zij immers aan
gestoken worden en vroe
ger „uit de veren" komen. Aardig is het
te horen, hoe één zingende mannetjes-
merel in de vroege morgen al zijn soort
genoten in de omgeving kan wakker ma-
en in minder dan geen tijd is er
soort vogelkoor te horen.
De straatjongens, onze huismus
tegen de huizen opgehangen werden.
Op het ogenblik verzamelen zich tegen
zonsondergang grote troepen spreeuwen
bij het Academisch ziekenhuis. Van alle
kanten komen zij dan aangevlogen om
daar in troepverband te gaan slapen. Het
zijn broedvogels van het Noorden, die
zodra het maar even zachter weer wordt,
hun eigen broedgebied weer gaan op
zoeken.
De gezellige kokmeeuwen en zilver
meeuwen brengen de winter in de stad
door. Soms zien we er zelfs de veel gro
tere mantelmeeuw bij. Aardig is te we
ten, dat er wel eens een zilvermeeuwpaar
een broedsel groot bracht op een plat
dak van een huis in een stad. We kunnen
de roep van die zilvermeeuwen alweer
horen.
De roeken zien we 's morgens
nestbomen inspecteren, die zij ieder jaar
trachten te bezetten achter het Stadhuis,
op de Steenschuur en de Garenmarkt.
Voedsel voor hun jongen en zichzelf
zoeken zij tijdens de broedtijd dan in
omliggende gras- en bouwlanden.
Welke leuke ontmoetingen had ik niet
in de kleine struikjes rond de oude
Burcht. Ik kon er tijdens de trek aller
lei Noordelijke bezoekers ontmoeten,
zoals goudhaantjes, vinken, kepen, koper
wieken en rondtrekkende mezensoorten.
En in de pestvogeljaren ontbreken ook
zij niet in het najaar en de winter op
de besdragende heesters in onze parken.
Dan kunnen we die prachtig gekleurde
Noordelijke gasten uit Lapland van heel
nabij in onze parken bekijken.
Als de vorst de koude zucht over het
land doet gaan, komen de wilde eenden,
die we dan al gepaard zien, onze grach
ten bevolken. Soms bezoeken ook andere
Gevleugelde vrienden die zich aan het
stadsleven aanpassen
prachtige voedseloase in de
barre winterkou is.
Een andere frappante aanpassing in
_ize steden is de zwarte roodstaart, die
al heel vroeg in het voorjaar uit het
Zuiden terugkomt. Het is een broed-
vogel van de rotsgebieden in Midden-
Europa, die zich geleidelijk naar het
Westen uitbreidde. In onze gebombar
deerde steden broedden zij tussen het
puin en zijn nu broedvogel op grote ge-
geworden. Zij voelen zich er
best thuis op zo'n geïmiteerde rotswereld.
In Maart kunnen we 's morgens vroeg
al het hakkelend liedje horen van boven
het Stadhuis.
Zelfs de gevleugelde roofridders, de
torenvalk en de kerkuil, zijn broedvogel
stad. Elk jaar broedt er een paar-
?en onzer kerktorens en onlangs
kwam ik in de avondschemering een
geruisloos vliegende kerkuil tegen op de
Nieuwe Rijn. Er waren tijden dat ik
hem daar geregeld zag en ik was blij
met deze hernieuwde ontmoeting.
En horen we in de stad ook niet in
rustige stille najaarsnachten of nog kille
lentenachten de drukke roep van de
oeverloper, de geheimzinnige kreet van
ralachtige, de melodieuze wulpen-
roep of het over en weer antwoorden
•ertrekkende Noordelijke lijster
soorten? Hoeveel soorten kunnen we dan
niet horen. Dan word ik 's nachts
ens wakker van de roepende c
trekkende vogels en zou ik wel mee wil
len trekken over landen naar onbekende
oorden
Er is ook in de stad veel van onze
gevleugelde vrienden te zien, maar we
moeten er op letten en er oog voor
hebben!
Jaap Taapken
Schilderij in Lisse
Sortiment en kwaliteit overtreffen stoutste
verwachtingen
De derde „Bloemlusf-tentoonetelling pleegt altijd de meeste belangstelling te
trekken. En toen voorzitter Segers de aanwezigen van harte welkom heette in de
„lusthof" was het niet anders. Eerst werd dank gebracht aan de heer Van der Lee
en de zijnen, die de allesbehalve benijdenswaardige taak kregen om de vele tè
veel! bloemen eep plaats te geven. Vervolgens kwam de heer Segers op het
punt, dat er deze week niet minder dan drie tentoonstellingen van stapel lopen. En
dat is Inderdaad wel een beetje te veel van het goede. Ook „Bloemlust" betreurt
het, dat dit plaats vindt, maar lke directe of zijdelingse beschuldiging dat zij ©r de
oorzaak van is, moet ten sterkste worden afgewezen.
Nu wordt in de strijd tussen Flora— van bloem en naar men beweert: geen
Heemstede en FloraKeukenhofLisse
door de voorstanders van Heemstede de
stelling geponeerd: „dat een tentoonstel
ling gehouden moet worden, waar d<
traditie haar gevestigd heeft". Met eer
variant op deze stelling zou de heer Se
gers willen zeggen: „dat een tentoon
stelling moet worden gehouden op eei
tijd. die de traditie gevestigd heeft'
.Bloemlust" heeft al vijf-en-twintig ja-
en achtereen haar grote show in deze
week gehouden. Als men dus wil wijzen
op 'historisch recht en traditie, dan mag
„Bloemlust" dit zeer zeker doen.
Burgemeester Oud, die de tentoonstel
ling opende, schetste het verband tusser
Rotterdam als 'haven en de bollenstreek
als export-centrum. Hij kon zioh de angst
voorstellen van de bollenexporteurs, als
het werk in de havens staakt. Dit
sn is dat één week het geval ge
weest en prompt werd de heer Oud op-
gebald door een bollenexporteur. die
vroeg of Rotterdams burgemeester niet
kon zorgen, dat de kisten met bollen op
weg gingen
Als blijk van erkentelijkheid werd
mevrouw Oud een fraaie bloemenmand
aangeboden. De heer Oud werd verzoch
om een naar hem genoemde narcis ter
doop te houden door er het naamkaartje
bij te zetten. Deze nieuwe narcis, die door
D. W. Lefeber, Lisse, gewonnen is. had
ddreot at succes: certificaat van „Bloem
lust".
Daifodil-shovr
Deze derde tentoonstelling wordt ook
wel de daffodil-show genoemd. En men
bij wijze van spreken dan ook de
^.^.i over de narcissen. Vrijwel alle
erkende cracks uit de streek kruisten de
narcissen-degens; het was de firma War-
naar uit Sassenheim die de drie beschik
bare narcissen-bekers in de wacht
sleepte.
In de stand van deze firma vond men
in keur van narcissen: van de vrolijk-
gekleurde ine. Yankee Clipper en Top-
score tot de statige witte trompet Beers-
heba, de fraaie gele trompetten Joseph
Mac Leod en Moonrise. de beste bicolor
Music Hall en daarnaast de bicolor-der-
bicolors: Oklahoma. Een narcis, die in
alle opzichten af is: best van bouw, fors
bolrot. Er zijn weinig bioolors,
men dat kan zeggen!
Een grote „set" Flower Carpet
Belle Teeuwsn, Lisse. deed het best.
Een prima narcis! Uitstekende groepen
hadden ook T. Vos Zn en G. Zand-
bergen-Terwegen. Sassenheim. We
noteerden hier Golden Gastle, warm-
geel met gevulde trompet. Peeping Tom,
die het beste te vergelijken is bij een
grootbloemige cyclammus een zeer
opvallende aanwinst! de prachtige
witte trompet Scapa. de beste tr. Golden
Marvel en Dutch Master, terwijl ook
Jules Verne sterk opviel.
Hyacinten waren er, gezien de tijd van
het jaar, nog knap veel. U ziet daar naast
het handelssortiment verschillende
nieuwe aanwinsten, zoals de rose-rode
Royal Present, de paarsblauwe Gen.
Eisenhower, de eigenaardig gekleurde
Heliotroop, de rose Mirandelle, de witte
Angora, enz.
En de tulpen? Eén bonte sliert zonder
eind! Van de nietigste tot de grote
Orange Sun fantastisch mooie oranje
tulp is dat! en de vlammend-rode
Parade en Franklin D. Roosevelt. Daar
tussen de merkwaardige Gudoechnik, gele
ondergrond en als met rose poeder be
stoven, de bizarre tulpen Don Alma en
Bronze Glory, de schitterende lslie-
bloemige tulpen, zoals de oranje Stams-
lauw, en de mooie lila-rose China Town.
Wat de aanleg betreft: men heeft er
de heer Van der Lee en de zijnen op los
gelaten en die hebben een heuvelland
schap. compleet met beekjes, waterval
letjes, enz., in elkaar gezet. Tussen de
bomen een schat van
kortom; het is een schilderij!
Prijswinnaars
de prijzen zijn: War-
naar en Co.. te Sassenheim, die de drie
wisselbekers voor resp. 30 en 20 soorten
veroverden. De wisselbekers voor 20 en
10 soorten hyacinten gingen naar G. van
der Meij's Zonen te Lisse. De wissel
bekers voor 30 soorten tulpen kreeg J.
J. Gnullemans te - Lisse; die voor 10 en
20 soorten Gebr. Nieuwemhuis te Lisse
en die voor tulpen van verschillende
variëteiten J- J. Grullemans. De wissel
beker voor de mooiste gemengde inzen
ding had G. B. de Vroomen en Zn. Sas
senheim: die voor de beste collectie
tulipa's S. Reijnveld en Zn, Hillegom.
De certificaten voor de beste prestatie
kreeg G. Zandbergen Ter Wegen. Sassen
heim; dat voor de grootste prestatie ont
vingen H. de Graaf en Zn, Lisse; dat
voor de hyacint Gipsy Queen G. van der
Meij's Zonen te Lisse.
Certificaat van „Bloemlust" aan nareis
Oklahoma van Warnaar en Co., en aan
narcis Burgemeester Oud van D. W.
Lefeber; wisselbeker huisbroei de heer
Willemebein; medaille de heer Vaas.
Wijkverpleging „Phebe" aan Oude Vest
opgeheven
Gebouw verkocht aan Hervormde Gemeente
NAAR WIJ VERNEMEN, Is de vereniging voor wijkverpleging „Phebe" aan de
Oude Vest in een gehouden vergadering, die onder leiding stond van de voor
zitter van het bestuur, dr G. Brouwer, opgeheven. Haar werkzaamheden zijn hier-
samengevloeid met die van de Protestantse vereniging voor gezondheidszorg
„Het Groene Kruis".
De wijkverpleging is opgericht in De
cember 1898. In 1948 heeft men het vijf
tig-jarig bestaan herdacht. Wie aan
„Phebe" dacht, dacht ook aan de fami
lie Van Nes. die vele jaren haar beste
krachten aan de wijkverpleging heeft
gegeven. Aangenomen mag worden, dat
haar verdwijning deze familie in het bij
zonder niet gemakkelijk zal vallen. Een
verzachtende omstandigheid is, dat het
werk, met zo veel liefde en toewijding
opgebouwd, niet verloren is gegaan, al
zal de vorm ook geheel anders worden.
Ook ds J. Riemens heeft tal van jaren de
leiding van „Phebe" in handen gehad.
In de liquidatievergadering
verslagen uitgebracht door de heren J. C.
Elsgeest, secretaris, en D. M. van Nes,
penningmeester. De heer Elsgeest memo
reerde in het kort nog iets uit de historie
„Phebe". De financiële toestand was
niet gunstig.
Besloten werd bet gebouw aan de
Oude Vest te verkopen aan de gemeen-
André Gide. nobelprijswinnaar. overleden
De eerlijkheid tot enige deugd verkozen
Maandag in d
irleden een
schrijvers van
de Nobel-prijs
Gide.
Gide. in
ouderdom van 81 jaar
de meest omstreden
i tijd, de winnaar van
>r letterkunde, André
uit protestantse ouders
geboren, heeft zijn ganse bewuste leven
met een probleem geworsteld, met het
probleem, dat kortweg is saam te vat
ten in de vraagWat met de bereikte
vrijheid aan te vangen? Immers, deze
vraag, waarop hij het antwoord nooit
heeft kunnen geven, doemt op in al zijn
werken, in zijn romans, novellen en es
says. Zij is er in zijn vroege tijd als hij
strijd voert tegen het realisme en de pen
voerder van het symbolisme is. Zij vi
breert in zijn latere werken, waarin zijn
activiteit, naar het woord van Mauriac.
Mag een politieagent schieten
Ja, voor zelfverdediging, bescherming
en handhaving van het gezag
Binnenlandse Zaken zegt: schieten moet
beperkt en doeltreffend zijn
In Maastricht heeft een politieagent onlangs een 9tudent, die wederspan-
nig was neergeschoten. Te Leiden deed zich reeds eerder iets dergelijks voor.
In Brabant legden rechercheurs een spervuur rond vluchtende boeven.
Voor het paleis Soestdijk reed de ontvluchte gevangene Manus Oly door
een gordijn van politiekogels toen hij weigerde de auto te doen stoppen
waarmee hij er van door ging.
Al deze gebeurtenissen, aangevuld met soortgelijke uit het verleden
hebben velen de vraag doen stellen:
ribu- Dg inwisseling zaj kunnen geschieden spreeuw, zijn al heel lang bij huis
ir ZW bjj alle postkantoren, bij- en hulpkan - hof. Laten we ons eens die oude spreeu-
torem dear posterijen en poststations. 1 wenpotten herinneren, die we nog wel
(Kalenderfoto Nol Binsbergen)
Noordelijke soorten, zoals kuif- en
tafeleenden en ook wel het nonnetje, de
kleinste der zaagbekken, het Galgewater,
Mag een politie-agent schieten?
Deze vraag is de laatste dagen van
vele zijden belicht. Wij hebben haar
voorgelegd aan de afdeling politie van
het departement van Binnenlandse
Zaken.
Er is, zo vernamen wij, geen centrale
regeling voor wélk politie-optreden ook.
Alle gemeentelijke politiecorpsen in ons
land zijn zelfstandig en staan onder de
burgemeesters, die eveneens zelfstandige
ambtsdragers zijn.
Wel is er in 1947 een z.g. model-ambts
instructie door de toenmalige minister
van Binnenlandse Zaken, dr Beel, aan de
gemeenten verzonden. Zij had alleen ten
doel. bij het opstellen van regelingen als
voorbeeld te dienen. Enige dwingende
kracht mag men er dus niet aan ont-
Toch geven deze model-bepalingen
weer, wat er op Binnenlandse Zaken
over deze materie gedacht wordt.
De artikelen zestien en zeventien van
die model-voorschriften gaan over hel
gebruik van vuurwapenen door politie
dienaren.
Dat gebruik is toegestaan: ter zelfver
dediging. ter bescherming van personen
en goederen, voor het afdwingen van na
koming van een rechtmatig door de poli
tiedienaar gegeven bevel, tot het keren
van geweld en, bij ontvluchting van
dachten of veroordeelden.
Het gebruik dient de perken van rede
lijkheid en gematigdheid niet te bui
ten te gaan. Het dient tot het uiterste
lijk is. wordt van de vuurwapenen geen
gebruik gemaakt, dan na overluide,
vruchteloos gebleven waarschuwing, wel
ke. wanneer men te doen heeft met een
volksmenigte, welke uiteengedreven
moet worden, wordt uitgesproken met de
woorden: „Gehoorzaamheid aan het ge
zag, verwijdert u of geweld zal worden
gebruikt". Deze waarschuwing mi
driemaal herhaald worden.
Bij optreden onder leiding van mei
deren mag alleen geschoten worden, i
dat daartoe uitdrukkelijk last gegeven
De bepaling: „beperkt, doch doeltref
fend gebruik", diende om een eind te
maken aan het schieten in de lucht,
waardoor anderen gevaar lopen, terwijl
destijds (1947) werd overwogen, dat de
verhoudingen het gewenst maakten het
gezag te versterken en de politie te hoe
den voor desavouering door de rechter
lijke macht.
Al deze bepalingen heffen de verant
woordelijkheid van de politieman voor
zijn optreden evenwel niet op. Wapenge
weld „dient de perken van redelijkheid
en gematigdheid niet te buiten te gaan".
Dat betekent dus, dat van de politie
mannen zelfdiscipline gevraagd wordt,
die. als zij niet aanwezig blijkt te zijn
geweest bij een gewapend optreden, door
de rechter gevoelig wordt bestraft.
Zo kreeg en hield de agent, die ir.
Floris Grijpstraat in Den Haag in 1948
een Delfts student neerschoot, zes n
den gevangenisstraf.
In Engeland geeft de gemeens <-
de politieman een zekere bescherming.
De massa keert zich daar tegen de.
duizelingwekkend spel tussen af
grond en hemel is- Zij is de beklemmen
de achtergrond in zijn boeken, waarin
de begeerte als stuwende macht wordt
geschetst en de schrijver in zijn haat
tegen alles wat de begeerte remt het
luguberste kwaad tekent, daarbij van
zichzelf zeggend,.mj^i taak is onrust te
verwekken"-. Zij is in elk zijner werken,
want zij zijn een program tot bevrij
ding van de individuele mens.
Die vraag, dit hem immer beheersende
probleem, heeft hij „eerlijk" proberen
lossen. Had hij niet de „sincérité".
de eerlijkheid, tot enige deugd verkozen?
Vandaar zijn zoeken her en der. dat hem
onder andere tot het communisme leid-
- gedesillusioneerd keerde hij terug,
zijn „sincérité" had hem nu in staat
gesteld de voosheid van het communis-
:e doorschouwen. Achter de gevel
zag hij de verrotting die hij na een
bezoek aan Moskou in een beroemd ge
worden boek verwierp. Vandaar ook
zijn boeken die soms vervuld zijn van
mystieke ascese (De enge poort b r
en soms van het schandelijkste kwaad
(„De valse munters"). Vandaar even-
het ogenschijnlijk paradoxale in
zijn wezen, dat hem een christen zon
der christendom en een moralist zonder
moraal doet zijn.
Begrijpelijk zal het zijn dat Gide's
worsteling zoals deze in vele zijner
ken is verbeeld voor de christen oi
vaardbaar is, Wel zal erkend dienen te
worden dat André Gide een groot schrij-
was in deze zin. dat hij een prach
tig, klassiek proza schreef en in een
bele, pure taal zijn visie en zijn strijd
heeft verbeeld.
Kinderpostzegels brachten
acht ton op
De m het najaar gevoerde actie voor de
verkoop van kinderpostzegels en prent
briefkaarten voor het kind heeft ongeveer
f800.000 opgebracht. In 1949 bedroeg de
opbrengst f700.000. Namen in 1949 onge-
140.000 kinderen uit 5600 schoolklas-
aan de actie deel. in 1950 waren hel
240.000 kinderen uit 9500 schoolklassen.
Toelatingsonderzoek H.B.S.
Het schriftelijk onderzoek voor hen, die
dit jaar wensen te worden toegelaten tot
de eerste klasse van een openbare HBS
;n openbaar lyceum of tot de eerste
klasse van een gesubsidieerde bijzondere
HBS of een bijzonder lyceum, zal worden
gehouden op 19 Juni
Tydens het spelen is gistermorgen het
driejarig jongetje K. N. (enig zoontje)
de Roemersloot te Oostzaan geraakt
dadiger en springt de politieman, die
zijn „plicht doet", te hulp.
In ons land keert de massa zich vrijwel
altijd tegen de politieman en neemt het
op voor de achtervolgde. Dat maakt het
noodzakelijk de politiemannen in ons
land te bewapenen.
Maar zij dienen zich hun verantwoor
delijkheid bewust te zijn. Heeft
treden ernstige gevolgen, dan
Het gebouw» Phebe. Zal er Hervormd
jeugdwerk blijvend b* worden onder
gebrachtAanwijzingen zijn er reeds.
Foto N. van der Horst
tecommlssie van de Ned. Hervormde Ge-
het liquidatiesaldo geheel te
gebruiken voor het pensioen van de wijk-
zuster, A. M. Jasperse. Welke be
stemming het gebouw krijgt, kon men
ons nog niet zeggen. Het is echter niet
uitgesloten, dat er Jeugdwerk in zal wor
den ondergebracht. De Jeugdorganisatto
„Phebe" heeft haar tenten hier al lang
geleden opgeslagen.
N.S.-bussen in Groningen
vielen uit
Passagiers de dupe van uitspraak
In kort geding
Alle busdiensten van de Nederlandse
Spoorwegen op de lijnen Groningen-
Roodeschoal en Groningen-Delfzijl zijn
Maandag onmiddellijk gestaakt nadat
de president ven de Groningse recht
bank in kort geding de N-S. had verbo
den passagiers in de kom der gemeenten
op te nemen en had gelast, de sneldien-
sten te staken, op straffe van een dwang
som van f 2000 voor elke overtreding-
Deze zeer plotselinge maatregel wek
te grote ontevredenheid bij de honder
den reizigers, die reeds in de bussen
hadden plaats genomen, of bg de haltes
stonden te wachten op weg van of naar
fabriek, kantoor of school. De directie
van de Gado (Groninger Autobusonder
neming) die de diensten namens de
Spoorwegen onderhield sinds de treinen
op 22 Januari wegens de kolenschaarsts
uitvielen, deelde mede dat het onmoge
lijk was de busdiensten normaal te laten
verlopen zonder in conflict te komen
met de rechterlijke beslissing. Men zou
nl- bij verschillende plaatsen moeten af
wijken van de dienstregeling, waardoor
men een ..station-tot-station-dienst" niet
kan handhaven-
Het kort geding was aanhangig go»
maakt door twee andere busondernemin
gen, die de NS--busdienst een oneer
lijke concurrent noemden, omdat op be
doelde trajecten al bussen reden. De
N S.-bussen reden niet van station tot
station, maar namen passagiers in de
kom van verschillende gemeenten op
en onderhielden een sneldienst- De pre
sident van de rechtbank achtte een nood
toestand of overmacht wegens kolen-
schaarst» niet aanwezig.
-De president-directeur van de N-S-, tr
F- Q. den Hollander, verklaarde giste
ren in een vergadering te Groningen,
dat het verliezen van dit proces door
heid
En overigens: het psycho-technisch
onderzoek, waaraan ieder, die bij de poli
tie gaat dienen, zich dient te onderwer
pen, vóór hij in dienst treedt, is er vooi
om de rangen vrij te houden van hen.,
wier zenuwen een sterker drijfveer zijn i hem wordt beschouwd als de bevrijding
in kritieke situaties, dan het verstand!1 van een reuzenstrop.
