Waar eens de plezante postkoets reed,
snorren nu de rode P.T.T.-autootjes
NIEUWE LEIDSCHE COURANT 3 DONDERDAG 7 DECEMBER 1950
Honderd jaar Nederlandse Postwet
Na twee eeuwen getob en „wilde vaart'
bracht wettelijke regeling uitkomst
■pRENG JIJ nog gauw even die brief naar de bus, dan hebben ze 'm
I,-®-' morgenochtend vroeg!" Natuurlijk. Postzegel erop, vóór de laatste
buslichting de brief gepost gewoonlijk 's avonds om 7 uur, aan de
stations nog wat later en de zorg is van u af. Die brief komt zo zeker
als wat de volgende ..morgen op de plaats van bestemming, of hij
Leiden naar Groningen, van Roosendaal naar Alkmaar of van Hazei's-
woude naar IJlst moet reizen. Brief in de bus. en uw dubbeltje voor
de postzegel garandeert u die ganse reeks van handelingen: busledigen,
vervoer, sortering, treinreis, plaatselijke sortering en bestelling van uw
poststuk. Ge hebt de pretentie, dat alles feilloos zal kloppen, en die pre
tentie moogt ge ook hebben, want daarvoor staat u borg de Postwet, welke
juist een eeuw geleden in werking trad.
toevallig
Overpeinzingen bij een
brievenbus
Wilt ge weten, wat de betekenis is van
die Postwet welke uiteraard wat de
uitvoering betreft steeds meer heeft ge
wonnen bij verbeterde techniek, het ver
schijnen van auto's op de weg en snellere
treinverbindingen
eens bedenken,
hoe de verzending
vóór die tijd ge
schiedde.
Van enig geor
dend postverkeer
ls in ons land eerst
sprake geweest in
het begin van de
17e eeuw. Vóór
die tijd' hadden
koeriers af en tos
schaarse staatsbe-
richten overge
bracht, want het
opstellen van een
geschreven stuk
had toen heel wat
voeten in de aar
de: vrijwel nie
mand was de
schrijf- of lees
kunst meester. De
ontwikkeling van
de handel en de
betere schoolse
kennis leidden ten
slotte tot enig
briefverkeer,
grote steden boden
werden aangesteld-
Dezen gingen te
te voet „om de
kooplieden lopen
de te dienen", van de ene stad naar de
andere en mochten geen brieven mee
terugbrengen.
Van lieverlede werden die diensten
„gemoderniseerd": de boden ontmoetten
elkaar halverwege en wisselden poststuk
ken en porto (door de geadresseerde te
voldoen!) uit. En nog wat later gingen
ze zelfs te paard, hetgeen de reis aan
merkelijk bekortte, daar de wegen in ons
goede vaderland nog niet visten van pla
veisel en zich voordeden als karresporen
vol stof of modderpoelen!
In de eerste helft van de 18e eeuw wa
ren de diensten zo toegenomen, dat han
dige kerels er een boterham in zagen. Zij
vestigden zich als „postmeester", lieten
boden trekken voor een grijpstuiver en
deden zichzelf tegoed aan de veel te hoge
tarieven. De stadsbesturen begonnen
zich ermee te bemoeien en trokken de
posterijen aari zichtotdat omstreeks
1750 de hele zaak onder langdurig pro
test van Amsterdam aan de Staten
overging ter spekking van 's lands
schatkist.
De diligence
En toen verschenen de postiljons in
hun prachtig, veel te rijk uniform. Een
„rok" van blauw laken met rood baai
gevoerd. Zo konden ze er tegen, deze
heren, die er bij nacht en ontij met de
postkoets op uit moesten trekken! Ze
kregen een hoorn om er bij alle gelegen
heden flink op te blazen, enhun post
koetsen vulden zich met plezante passa
giers en ook wel eens een postzak.
Gevolg: de wilde vaart op met de poste
rijen! Clandestien vervoer door schippers
en voerlui, tegen fikse prijzen. In 1794
werd het clandestiene briefvervoer op
Btraffe van boeten venboden, maar de
mensen, die niet aan de officiële en vrij
beperkte routes woonden, waren wel ge
dwongen hun poststukken aan schipper
of voerman mee te geven.
In 1810, toen Nederland onder Franse
overheersing stond, pakte Frankrijk ook
de posterijen deugdelijk aan. De dienst
voorschriften, kant en klaar uit Parijs
gestuurd, werden eerst zoveel mogelijk
gesaboteerd, doch ten slotte zag men
toch ook wel het nut ervan in, vooral,
toen op verschillende routes dagelijkse
Verzending werd ingesteld.
Drie jaar later, toen de Franse bezet
ting eindigde, tobden de posterijen zo
maar wat voort. Grote streken van het
land bleven buitengesloten en het offi
ciële lichaam was niet bij machte, de
steeds groeiende stapels 'brieven te ver
werken. Intens leefde het clandestiene
vervoer enduurder en duurder werd
de verzending.
Er is 'n briel
)rbijk'
boodschap i
kennis van de geadressee:
fam, nam deze wel eens ee
ïee voor de plattelanders, dó
keer" de brief gingen ha-
:en wonder dus, dat zulke brie-
weken onderweg waren en
dit postverkeer al zeer weinig
schippet
de herberg gezet
Het rijke costuum
formeerde postiljons,
met geel leren broek
de eerste geuni-
blauw en rood,
zwarte hoge hoed
werking trad. Het was hoog nodig, dat
er iets werd gedaan. De Posterijen wer
den in haar geheel Staatseigendom en
nu ging het snel bergopwaarts. Weg met
de hoge tarieven, weg met de clande
stiene postbestellingen! In korte tijd
kwamen er in de grote steden postkan
toren, het aantal routes werd uitgebreid,
de van postverkeer verstoken streken
werden ingeschakeld.
De inmiddels op de baan verschenen
spoor werd voor vervoer gebruikt en deed
uitstekende diensten, ener kwamen
'brievenbussen! Stevige knapen, vrijwel
het model van de tegenwoordige (ouder
wetse!) standaard'bussen, die volgens
voorschrift „netjes en meesterlijk ge
bronsd dienden te worden". Een gesloten
blikken trommel in de buik van de bus
ving de poststukken op en die trommels
werden bij het lichten voor een lege ver
wisseld.
En er werd druk besteld! Immers
moest de post „zo snel mogelijk na aan
komst" bij de mensen thuisgebracht wor
den. Er waren weinig postboden en soms
wel acht tot tien bestellingen per dag
plus nog de sorteer- en stempeldiensten
voor de arme postmannen. Dat betekende
dikwijls 13 tot 14 uur werken per dag, de
zware loopdienst meegerekend.
Zo ging het Zondag en in de week
totdat de mannen begonnen te klagen,
dat.zij „zo terneder gedrukt werden"
door het pak van hun arbeid.
't Werd beter
Toen is 'het gaandeweg beter geworden.
Het jaar 1870 bracht uniforme tariefrege
ling de postzegel dateerde al van 1852
de bestellingen werden langzamerhand
gereduceerd tot vier per werkdag en één
per Zondag, er verschenen briefkaarten
postpakketten in het vervoer en ton
slotte een nieuwe regeling voor de
Rijkspostspaarbank.
Nog later, na de eerste decennia van
ize eeuw verdween de Zondagsbestel-
..ng, verdween ook de late avondbestel
ling. Lange tijd kwam de post nog drie
maal per dag en
een oohtend-
t soepele postapparaat verwerkt
thans ongeveer 4% millioen poststukken
dag, stempelmachines behandelen
25000 brieven per uur.
i treinen rijden grote postwagens mee,
■al in het land snorren de rode P.T.T.-
autootjes en geen gehucht zo klein of er
„Koos met de postkar", de bekende
Leidse besteller, die van 1864 tot 1883
zo prachtig op tijd met zijn postkar reed,
dat de mensen er hun klok, op gelijk
zetten. Zijn hondje reed rustig mee op
de paardenrug.
is althans een postagentschap. Geldzaken,
belastingbetalen, sparen, telegraferen
het loopt alles over de postkantoren, met
zulk een gemakkelijkheid, dat men zich
nauwelijks rekenschap geeft van het
enorme werk, dat dagelijks, door talloze
employees tezamen, wordt verzet.
Tochwanneer ge straks weer eens,
zo even in 't voorbijlopen, een brief in de
bus laat glijden, denk er dan eens even
aan, wat de Postwet in een eeuw tijds tot
uitvoering heeft gebracht.
Klacht ingediend tegen
VARA-secretaris
Naar aanleiding van het artikel in de
Radiogids, het orgaan van de V.A.R.A.,
waarin een persoonlijke aanval werd ge
daan op de rechtskundige adviseur der
vereniging Comité Radioluisteraars, mr
dr A. A. M. Enserinck te Hilversum, heeft
deze een aanklacht ingediend tegen de
schrijver van het artikel, de heer J. W
Lebon, secretaris van de V.A.R.A. De
vereniging Comité Radioluisteraars wenst
het resultaat van de betreffende proce
dure af te wachten en zal dan haar
standpunt ten aanzien van deze zaak
bepalen.
Met of zonder mr dr Enserinck zal de,
vereniging echter haar werk voortzetten.
Noors Prinselijk paar in Oslo terug
Kroonprins Olav en Kroonprinses Mar
ia van Noorwegen zijn na een verblijf
in twee weken in de V.S. te Oslo terug
gekeerd.
Geen bezoek meer aan
Bertha
Het Nederlands consulaat heeft giste
ren persgesprekken en het nemen van
foto's van Bertha verboden daar het kind
in staat gesteld moet worden, haar moe
der te leren kennen Niemand mag het
klooster van de Goede Herder betreden
zonder speciale toestemming van het
consulaat. Bertha, die het volgens de
zusters zeer goed maak', kreeg zoals be
kend, nadat zij door de Maleise verslag
gevers was ondervraagd, een huilbui. Ze
was zenuwachtig en geprikkeld. De heer
Van der Gaag zeide, dat het voor Ber
tha's bestwil was om zoveel mogelijk rust
te hebben en in gezelschap van haar
moeder te verkeren.
Moeder en kind verlangen beiden
naar Nederland. Zij zijn van plan,
spoedig mogelijk te vertrekken, doch
moeten wachten op de beslissing var
hof van appèl, die Maandag valt.
Als dit hof weigert, de uitspraak
het lagere hof, waarbij Bertha aan haar
moeder werd toevertrouwd, op te schor
ten, zullen moeder en dochter onmid
dellijk kunnen vertrekken. Het is echtei
nog altijd mogelijk, dat deze uitspraak
vernietigd wordt. Indien het beroep
wordt ingewilligd, zal het Nederlandse
consulaat desalniettemin pogingen doen.
om Bertha naar Bergen op, Zoom te doen
vertrekken en zich garant stellen oir
Bertha naar Singapore te doen terug
keren, als het hof van beroep het vonnis
vernietigt.
De leden van het Nederlandse consu
laat, die over Bertha en haar moeder wa
ken zijn de heer Van der Gaag. leider
van het verzet in Utrecht onder de Duit
sers. (in 1950 moest hij Praag verlaten
nadat de Tsjechen hem van spionnage
hadden beschuldigd), vice-consul Ar
thur Jansen, oud 36 jaar, vroeger atta
ché te Moskou en kanselier Frans van
Lunteren, 28 jaar, die zich
verzetsman heeft onderscheiden
Tweede Kamer accoord met
„geheime plaatsen"
Nieuwe lijst van verboden verenigingen op komst
(Van onze Parlementsredacteur)
Zonder hoofdelijke stemming, met al
leen de communisten tegen, heeft de
Tweede Kamer gisteravond aangenomen
het Wetsontwerp Nadere voorzieningen
met betrekking tot de bescherming van
gegevens, waarvan geheimhouding door
het belang van de Staat wordt geboden
Wet Bescherming Staatsgeheimen). Dit
wetsontwerp verleent aan de Kroon de
bevoegdheid, bepaalde plaatsen als „ge
heime plaatsen" aan te wyzen, waarom
trent geen gegevens openbaar mogen
worden gemaakt. In vredestijd kunnen
dit departementen en overheidsbedrijven
dan wel particuliere bedrijven, waar
overheidsopdrachten worden uitgevoerd,
zijn. In oorlogstijd kunnen ook andere
„geheime plaatsen", zoals havens en dok-
werken worden aangewezen. In het Wet
boek van Strafrecht worden bepalingen
opgenomen, waarin straffen worden ge
steld op openbaarmaking van gegevens
of mededeling daarvan aan buitenlandse
mogendheden of in het buitenland geves
tigde personen,
Alleen van communistische zijde werd
bezwaar tegen het wetsontwerp gemaakt.
Mr Benno Stokvis meende, dat niet was
aangetoond, dat Nederland door spion
nage wordt bedreigd ën vond, dat
sprake was van een tegen de com
ten gerichte spionnageactiviteit. Uit angst
tegenover een „imaginaire vijfde colon-
was het wetsontwerp geboren. Mi
nister Struyken had niets van die angst
ontdekt en was met jkvr. mr Wttewaall
van Stoetwegen (CH) en de heren Burger
(Arb.), Van der Feltz (C.H.) en Terp'
stra (A.R.) van oordeel, dat In eer
rechtsstaat helaas een dergelijke maat
regel niet kan worden gemist. De heer
Burger verzekerde hij, dat de gegev
bevoegdheid met omzichtigheid zal wc
den gehanteerd. Jkvr. Wttewaall wees
het repressieve karakter van de wet, het
geen tot gevolg heeft, dat een reeds ge
schied kwaad wordt gestraft. Zij wilde
ook graag preventieve maatregelen, zo
als bijv. in Engeland, waar met geheime
gegevens bekende staatsburgers een eed
Noodwet-Drees
Aftrek eigen inkomen
gehandhaafd
De regering handhaaft haar standpunt,
dat het financieel onmogelijk is de af
trek voor eigen, inkomsten in de nood
wet-ouderdomsvoorziening te laten ver
vallen. Het vrijlaten van een inkomen
tot f 100 zou het rijk per jaar f 10 mil
lioen kosten en noch de spaarzin, noch
de ontwikkeling van de bedrijfs- en
ondernemingspensioenfondsen in belang
rijke mate ten goede komen. Bovendien
zal de uitbreiding van de ziekenfonds
verzekering nog een uitgave van
f 2.5 millioen per jaar voor ouden van
dagen vergen. Aldus minister Joekes in
zijn antwoord aan de Tweede Kamer
het wetsontwerp op verhoging der
inkomensgrenzen in de noodwet-Drees.
moeten afleggen. Minister Struycken
wilde deze preventieve werking verwe
zenlijken via instructies aan de betrokke-
De heer Terpstra (A.R.) kreeg van de
bewindsman te horen, dat het verder
gaande wetsontwerp tot beveiliging van
de Staat, waarover de commissie-Donner
aan het broeden is, zo spoedig mogelijk
zal worden ingediend. Verder, dat er bin
nenkort weer een (beperkte) lijst van
voor ambtenaren verboden verenigingen
zal verschijnen, waarna de bekende
„Commissie van te goeder naam en faam
bekend staande personen" haar werk in
dit opzicht weer in volle omvang zal kun
nen hervatten.
De vreemde vrouw" in de Kamer
Nederlanderschap voor
Duitse vrouwen
(Van onze Parlementsredacteur)
Het middernachtelijk uur van 6 op 7
December is van groot belang geweest
voor velen in Nederland. Toen immers
nam de Tweede Kamer zonder hoofde
lijke stemming aan het wetsontwerp tot
intrekking van het Besluit gevolgen van
het huwelijk met vijandelijke onderdanen
nr. II. Dit besluit bepaalde, dat vroi
van vreemde nationaliteit, behorende tot
een vijandelijke staat, die na 10 Mei 1940
met een Nederlander in het huwelijk
waren getreden, in afwijking van de al
gemeen geldende regel, dat de vrouw de
staat van haar man volgt, de Nederland
se nationaliteit niet automatisch verkre
gen.
Het aangenomen wetsontwerp nu be
paalt, dat niet-Duitse vrouwen, na 10
Mei 1940 met een Nederlander gehuwd,
de Nederlandse nationaliteit zonder meei
krijgen bij de inwerkingtreding van de
Voor Duitse vrouwen is de zaak iets
ingewikkelder gebleven. Deze worden nl.
pas Nèderlandse na indiening van een
verklaring, waaruit blijkt, dat zij een
jaar in Nederland hebben gewoond en
dat het huwelijk langer dan 5 jaar ge
leden werd gesloten.
De Eerste Kamer moet het wetsontwerp
uiteraard nog behandelen. Daarna zal
gepubliceerd worden, op welke wijze en
waar de vrouwen van Duitse nationali
teit hun verklaringen moeten indienen.
Bij de beraadslagingen gisteravond in
de Tweede Kamer betoogde mr Burger
(Arb.), dat dezè wet er al veel eerder
had moeten komen, terwijl jkvr. mr
Wttewaall van Stoetwegen (C.H.) be
toogde, dat er door deze wet een einde
zou komen aan veel leed, dat geleden
was en waarbij de goeden met de kwa
den over een kam geschoren waren. Zij
meende, dat het tijd werd, dat de gehuw
de vrouw haar eigen nationaliteit zou
kunnen kiezen, een suggestie, waarop
minister Struycken niet wenste in te
Verhoging
abonnementsprijs
der dagbladen
Het Bestuur van de Vereniging „De
Nederlandsche Dagbladpers 1945" deelt
Een nieuwe en zeer ingrijpende ver
hoging van de prijs van het couran
tenpapier (per 1 Januari 1951 met 27
pet en per 1 April 1951 met nog eens
13 pet ten opzichte van de prijs van
begin 1950), gepaard gaande aan een
nieuwe belangrijke stijging van ande
re bedrijfsonkosten, heeft de Algeme
ne Vergadering van de Vereniging
„De Nederlandsche Dagbladpers 1945"
genoopt tot het nemen van het beslurt
de abonnementsprijzen der dagbladen
met ingang van 1 Januari 1951 te ver
hogen. Van deze vereniging zijn de
uitgevers van alle Nederlandse dag
bladen lid en het genomen besluit
bindt hen allen. Het gevolg is, dat de
abonnementsprijs van ons blad na 1
Januari a.s. zal moeten zijn:
f0.40 per week, f 1.72 per maand,
of f5.15 per kwartaal.
Niet dan na langdurig overleg is tot
deze maatregel besloten. Ofschoon
sinds 1945, het jaar der bevrijding van
ons land, de bedrijfsonkosten der dag
bladen telkenjare door verschillende
oorzaken met zeer grote bedragen zijn
gestegen is steeds het streven geweest,
de abonnementsprijzen laag te houden.
Dat streven doet zich ook bij de hier
aangekondigde verhoging gelden, want
zij is niet voldoende om de stijging
der kosten te dekken.
De prijs van het courantenpapier
wordt in hoofdzaak beïnvloed door
fluctuaties op de wereldmarkt. Oor
zaken, die zich bij de nu opgetreden
zeer grote stijging hebben doen gel
den, zijn o.a. de sterke stijging der
prijzen van de grondstoffen, die voor
de fabricage van het courantenpapier
dienen, en het enorme, nog steeds snel
toenemende verbruik van dit papier
door de Verenigde Staten. De Neder
landse dagbladen gezamenlijk zullen
in het jaar 1951, volgens de thans be
schikbare gegevens, alleen voor cou
rantenpapier zeven millioen gulden
meer moeten besteden dan in 1950. Het
totale bedrag, met het papier gemoeid,
zal ongeveer negenentwintig'millioen
gulden zijn. Zulke sommen geven een
indruk van de hoge kosten, aan de
productie van dagbladen verbonden.
Het dagblad is een artikel, dat ver
beneden de kostende prijs aan zijn
lezers wordt geleverd. De opbrengst
van advertenties moet voor een be
langrijk deel mede dienen om de kos
ten te dekken. Dat de directies der
dagbladen niettemin, ondanks de con
junctuurgevoeligheid, die dit voor hun
bedrijven meebrengt, aan zo laag mo
gelijke abonnementsprijzen blijven
vasthouden, heeft een goede reden. Zij
zijn er zich wel bewust van dat de
ideële taak van het dagblad tot zijn
verspreiding op zo groot mogelijke
schaal noopt. Iedereen moet een dag
blad kunnen lezen. Deze overweging
heeft zich ook bij het nu genomen
besluit weer krachtig doen gelden en
de verhoging van de abonnementsprijs
beperkt. Dat zij niet uit kon. blijven is
ter Algemene Vergadering van de
Vereniging „De Nederlandsche Dag
bladpers 1945" als een harde noodzaak
ingezien.
Care bood Nijmegen boeken aan
Gisteren werden in het aulagebou'
van de Nijmeegse universiteit honderd
kostbare wetenschappelijke boeken door
de Care Mission in Nederland overge
dragen aan deze universiteit, die
meest onder de oorlog heeft geleden
alle Nederlandse hogescholen.
Naar een afzonderlijke
voedingsraad
Voor advies aan Sociale Zaken
en Landbouw
Er komt waarschijnlijk een afzonder
lijke voedingsraad. Sinds de oorlog draagt
een commissie uit de gezondheidsraad
officieus deze naam, doch 'zij bemoeit
zich slechts met de voeding voorz
die de volksgezondheid raakt. De rege
ring voelt meer voor een commissie, di(
niet alleen de minister van Sociale Za>
ken, maar ook de minister van Land
bouw kan voorlichten in verband met
de voorzieningsmogelijkheden. In een
wetsontwerp, dat thans is ingediend,
wordt voorgesteld dat' het voorzitter
schap van de nieuwe voedingsraad
het ondervoorzitterschap om beurten
voor een jaar zal worden waargenomen
door de directeur-generaal, hoofd va
afdeling volksgezondheid, en de direc
teur-generaal van de voedselvoorziening
of eventueel de raad-adviseur vooi
voeding en voedselvoorziening. Er zul
len 18 tot 24 leden zijn.
Nog een protest tegen
melkprijsverlaging
Regering blijft bij haar melkprijs-
besluit
Gisteren is opnieuw ernstige critiek
uitgeoefend op de aangekondigde
laging van de melkprijs voor de boeren
18 op 17% cent. Dit geschiedde op de
jaarvergadering van de Hollandsche Mij
Landbouw te Amsterdam door de
voorzitter F. den Hartog. Het lijkt er veel
op, dat men de landbouw weer tot dienst
willig dienaar van de rest onzer sar
leving wil maken, zo verklaarde hij.
Mocht de regering liaar standpunt niet
herzien, dan zal de georganiseerde li
bouw zich nader moeten beraden of nog
bepaalde stappen moeten worden onder
nomen, aldus de heer Hartog.
Naar wij van bevoegde zijde vernemen
heeft de regering na de besprekingen
van gisteren, geen aanleiding gevonden
haar standpunt t.a.v. de verlaging
de melkprijs te wijzigen. Deze prijs
zoals bekend door de regering verlaagd
"an 18 op 17% cent.
Verhoging loongrens sociale
verzekeringswetten
Geen woord behoefde gistermiddag de
Tweede Kamer te verspillen aan het
wetsontwerp, dat in verschillende sociale
verzekeringswetten de loongrens ver
hoogt van f 4500 op f 4725. Deze verho
ging was nodig in verband met de jongste
loonronde. Het wetsontwerp werd zo
der hoofdelijke stemming aangenomen.
De Olympische zwemkampioene Nel
Vliet heeft een dochtertje van acht
maanden, dat zich in het water al goed
op haar gemak voelt. Hoe kan het ook
anders na het voorbeeld, dat moeder
haar gaf. In het zwembad te Naarden
krijgt de kleine Marga „zwemlessen'
van haar moeder. Nu maar afwachten
of Marga over een jaar of 20 wee
de voorpagina staatals
kampioene
Concurrentie-werende bedrijfs-
afspraken
Schorsing niet langer dan strikt nodig
(Van onze Parlementsredacteur)
Staatssecretaris Van der Grinten had
blijkbaar gisteravond in de Tweede Ka-
een tegemoetkomende bui. Bij de
behandeling van het wetsontwerp schor
sing bedrijfsregelingen was hij n.l. be
reid accoord te gaan met een drietal
amendementen, ingediend door de heer
Janssen (k.v.p.), mede-ondertekend door
leden van de P.v.d.A., de A.R.. de C.H.
;n de V.V.D. Tegen een zo sterk „front"
vvaagde hij het blijkbaar niet een tegen
offensief te lanceren!
Moeilijk werd het de staatssecretaris
overigens niet gemaakt. Alle sprekers, te
weten de heren Stapelkamp (a.r.i. Schilt-
huis (arb.), Janssen (k.v.p.), Korthals
(v.v.d.), Hoogcarspel (comm.) en Schmal
(c.h.) gingen met de strekking van het
wetsontwerp accoord.
Men weet, dat het wetsontwerp beoogt,
afwachting van de totstandkoming van
Nederlandsche Bank stelt grenzen aan
bankcrediet
Tegengaan van onbeheerste geldcreatie
het doel
De Nederlandsche Bank heeft de han
dels- en landbouwcredietbanken na
Nieuwjaar by haar credietverlening aan
de volgende beperkingen gebonden (dit
geschiedt in de vorm van een algemene
vergunning)
A. De dekkingsmiddelen mogen niet
dalen beneden een minimum van 90 pro
cent van het gemiddelde dier middelen
op 30 Juni en 31 December 1949.
Zijn de creditgelden sindsdien geste
gen boven het gemiddelde dier gelden
op 30 Juni en 31 December 1949, dan
wordt het minimum der dekkingsmidde
len verhoogd. En wel met 2/3 van de stij
ging der creditgelden.
Zijn de creditgelden daarentegen ge
daald, dan wordt het minimum der
dekkingsmiddelen dienovereenkomstig
■laagd.
De debetsaldi mogen niet stijgen
boven 105 procent van de stand op 30
September 1950.
C. Dalen de dekkingsmiddelen beneden
3t minimum, dan moet de betrokken
bank een beroep doen op de Nederland
sche Bank in de vorm van verdiscon
tering van papier of van opneming van
;n voorschot in rekening courant.
D. Stijgen de debetsaldi boven het
maximum dan moet de betrokken bank
in dezelfde vorm een beroep doen op
de Nederlandsche Bank.
Bovendien moeten de dekkingsmidde
len der handelsbanken 40 pet bedragen
van de creditgelden. Deze banken.moeten
voor de 21ste van elke maand een
ledige maandstaat aan de Ned. Bank
zenden. Zo niet, dan zullen zij voor
crediet in beginsel vergunning moeten
vragen. Zij kunnen echter aan één
dietnemer tot hoogstens ƒ2000 credieten
verlenen, en beschikkingen over open
staande credieten toestaan, waardoor de
debetstand van één credietnemer niet
meer dan 2000 stijgt boven de debet
stand van 1 Jan. 1950.
Bij centrales aangesloten landbouw
credietbanken mogen credieten verlenen
mits hun debetsaldi niet stijgen boven:
1) 10 pet van de creditgelden; 2) 105
pet van de debetsaldi van 30 Sept. 1950;
3) de debetsaldi van 30 Sept. plus 2/3 der
stijging van de creditgelden boven
Sept. 1950. Voor overschrijvingen moeten
zij een beroep doen op de centrale tegen
het prorhessendisconto, dat de Ned. Bank
vaststelt, mits de centrale een beroep
doet op de Ned. Bank.
Bij niet inachtneming van deze bepa
lingen kunnen zij slechts credieten
lenen na bijzondere vergunning der Ned.
Bank.
De president der Ned. Bank wijst erop.
dat de aanleiding tot de maatregel is de
belangrijke stijging der credietverlening
van de Nederlandse banken aan het be
drijfsleven, d.i. een inflatoire factor en
draagt bij tot de vergroting van het te
kort onzer betalingsbalans. De centrale
bank moet door haar discontopolitiek de
geldcretatie der banken beïnvloeden.
In de eerste 9 maanden van 1950 was
credietverlening aan het bedrijfslevenge
stegen tot 450 min, in 1948 en 1949
de stijging 200 min per jaar. De moge
lijkheden van omzetting van schatkist
papier in bedrijfscrediet zijn nog
omvangrijk (eind September was e:
de banken 3500 min schatkistpapier
tegen nog geen 1800 min uitstaande
credieten). Op zich zelf is de crediet-
geving door de banken niet overdreven
groot (75 pet meer dan voor de oorlog)
en op de duur is een geleidelijke uit
breiding redelijk, maar niet in onbe
heerst tempo.
Ingetrokken is algemene vergunning
no. 40, bepalende dat slechts voor
dieten boven 50.000 en voor credieten
voor bepaald omschreven doeleinden toe
stemming van de Ned. Bank vereist was.
De huidige regeling is van tijdelijke aard
Voor de definitieve regeling wordt een
wet voorbereid.
Aankoop van effecten anders dan met
eigen geld is verboden. Belening van ef
fecten mag niet dienen voor aankoop van
fondsen.
Volgens dr Holtrop betekent deze rege
ling een overgang van kwalitatieve
kwantitatieve contróle. Hij achtte de
geldloop niet onbescheiden. Het index
cijfer van 280 wijst er op. dat de toe
neming zeker niet hoger is dan de stij
ging van het nationale inkomen.
definitieve Kartelwet (het vooront
werp hiervoor is reeds aan de Sociaal
Economische -Raad om advies gezonden)
de mogelijkheid te scheppen, bedrijfs-
afspraken van concurrentie-werende
aard, te schorsen, hiermee vooruitlopen
de op de definitieve beslissing omtrent
de al of niet verbindendverklaring.
Deze schorsing mag niet langer dan
:n jaar duren. De amendementen-Jans-
:n beoogden de rechtszekerheid te ver
sterken. Het eerste verplicht de ministei
tegelijk met de schorsing aan de Com-
Bedrijfsregelingen advies te vra
gen inzake de wenselijkheid tot Uitein
delijke onverbindendverklaring. Hieraan
gekoppeld was het derde amendement,
dat de minister verplicht binnen drii
maanden na ontvangst van. dit advies
hetzij de schorsing op te heffen, dan wel
■verbindendverklaring over te gaan.
Dit laatste is gedaan om de schorsings
termijn zo kort mogelijk te doen zijn: de
duur ervan hangt nu immers af van de
snelheid waarmee de Commissie Bedrijfs
regelingen, waarin het bedrijfsleven zelf
ruim vertegenwoordigd is, zich van haar
taak kwijt. Het tweede amendement-
Janssen bracht in de wet, dat de onver
bindendverklaring (en daarmee ook de
schorsing) uitsluitend mag plaats heb
ben om redenen van algemeen belang.
Over de juiste tekst van de amende
menten reeds enig misverstand, doch na
schorsing van de vergadering voor en
kele minuten was dit spoedig opgehel
derd. Alle amendementen werden zonder
hoofdelijke stemming aanvaard, evenals
het wetsontwerp zelf.
Geen vergoeding voor
waardeloze marken
Conflict tussen regering en Kamer
Aan personen, die schade hebben ge
leden, doordat zij op het moment van de
bevrijding nog Duitse marken bezaten,
kan de regering in beginsel geen
goeding in Nederlands geld geven. Het
verlies moet worden gezien als gelde
lijke oorlogsschade, die in ons land niet
wordt' vergoed. Uitgezondex-d zijn zij,
die in Duitsland vex-plicht tewerk ge
steld waren.
Deze personen, vooral de slachtoffers
van razzia's, waren reeds ernstig ge
dupeerd. Minister Licftinck wil het
sinds vijf jaar toegepaste beginsel, dat
voor ingeleverde waardeloze marken
geen vergoeding wordt gegeven, ook al
zijn ze op eerlijke wijze verkregen, niet
wijzigen. Daarom kan hij de Tweede
Kamer niet volgen in haar besluit dal'
een desbetreffend verzoek van J
Weeda te Pey-Echt moet worden inge
willigd, aldus een brief van de minister
aan de Kamer.
Nederlanders onder
terreur
Enkele data en feiten
De volgende gebeurtenissen, die de laat-
;te weken bekend werden, geven een
goed denkbeeld van de wijze waarop de
Nederlanders in Indonesië worden behan-
deld:
Op 23 October werd de heer H. R. van
Haastert, planter op Djaloepang, P. en T.-
landen. vermoord.
Op 26 October vluchtten 800 Nederlan
ders uit Makassar er bleven slechts 160
achter, tegen totaal 5000 in het begin van
1950.
28 October werd de heer J. A. Th.
Kempen van het Marine-Etablisse
ment te Soerabaja door een schot levens
gevaarlijk gewond.
Op 7 November werd een Nederlandse
soldaat J. C. de Jager bij Tjirojom dood
geschoten.
Omstreeks die tijd werd 'n Nederland-
dame te Bandoeng door een verdwaal
de kogel gedood bij een schietpartij tus
sen KNIL en Apri.
Omstreeks die tijd werd een Neder
landse dame te Balikpapan in haar huis
vermoord.
Op 11 November werd de heer W. A.
Graham Adriani, administrateur van
Manjingsal, P. T.-landen in zijn huls ver
moord. De zwaargewapende aanvallers
kwamen aanrijden in vier vrachtauto's
en openden van alle zijden het vuur.
Op 13 November werd de Nederlandse
planter Dekker in het Soekaboemische
ontvoerd. Hij wordt vermist. De planter
Witteveen van Goalpara ontsnapte na
ontvoering.
Op 16 November werd de heer J. San
ger. adminisrateur van Bantaramta ver
moord.
Op 20 November werden in Djakarta
ientallen Nederlanders gearresteerd zon
der opgav,e van redenen. Niemand weet
Eind November werden 415 tabaks-
schuren van Nederlandse ondernemingen
in het Besoekische verbrand. Nederland
se planters vluchtten weg va® de onder
nemingen in het Soekaboemische. In de
P. en T. landen draaien slechts 5 van de
542 fabrieken. Nederlandse planters dur-
Op 28 December werd de heer Kool
haas Revei-s van Pasir Boengoer, P. en T.
landen, vermoord.
We durven niet te zeggen dat we vol
ledig zijn.
„Voor hef kind - door hef kind"
Hoofdprijzen naar Zetten
en Delft
Een klas van de Christine-Hermine-
school, de landbouwhuishoudschool voor
meisjes te Zetten, heeft de eerste prijs
gewonnen van de verkoopactie van kin
derpostzegels. St Nicolaas kwam dit Dins
dag in eigen persoon op de school ver
tellen. De klas krijgt een gratis vacantia
van veertien dagen in Nederland.
De tweede prijs (vacantie van zeven
dagen) kreeg een klas van de bijzondere
neutrale school te Enspijk en de derde
prijs (een schoolreisje van twee dagen)
een klas van de Hervormde school te Uit
huizen.
De eerste prijs van de luisterwedstrijd
is gewonnen door klas 5 van de Maria-
school aan de Tweemolentjesvaart te
Delft. Ook deze klas gaat veertien dagen
gratis met vacantie. Een klas van de
openbare lagere school te Wommels gaat
een week met vacantie (de tweede prys).
De hoofdprijs voor de individuele deel
nemers aan de luisterwedstrijd een
televisietoestel is gewonnen door mej.
B. J. Nanninga, 2e Kostverlorenkade
131-III, Amsterdam-West.
Men verzoekt ons er op te wijzen, dat
de opbrengst van de kinderze gelactie
niet wordt benadeeld door het aankopen
van prijzen. Medewerking van het be
drijfsleven maakte het uitloven van waar
devolle geschenken mogelijk. De reizen
werden aangeboden door de Ned. Spoor
wegen.
Bij mist en dichte sneeuwval:
koplichten op
Aangezien overdag bij dichte mist of
zware sneeuwval veelal wordt gereden
met ontstoken stadslichten wijst de
KNAC er op, dat deze lichten door
tegenliggers veelal niet of te laat worden
opgemerkt.
Daarom rijde men in deze gevallen
overdag met ontstoken koplichten.
Geruisloze socialisatie
van gronden?
Begroting Landbouwegalisatie-
fonds aangenomen
Door een verstarring in de pachtprij
zen dreigen de landbouwgronden geruis
loos gesocialiseerd te worden. De prijzen
moeten meer worden aangepast aan de
pachtwaarde van de grond en het Neder
landse volk betaalt in zijn geheel te wei
nig aan de pachtprijzen in de producten.
Dit zei de heer Louwes (WD) gister
middag in de Eerste Kamer bij de be
handeling der begroting 1950 van het
Landbouwegalisatiefonds. De heer Rip
(AR) zou liever spreken van een egah-
sa.+iefonds zonder meer, daar het beleid
van dit fonds grote invloed1 heeft op de
gehele loon- en prijspolitiek. In zijn ant
woord zei minister Mansholt, dat het
vraagstuk van de pachtprijzen ernstig
wordt bestudeerd. Hij wilde er thans niet
dieper op ingaan. Aan de mosselkwekers,
voor wie de heer Kievit (Arb.) pleitte,
zal de minister alle aandacht schenken.
Het wetsontwerp werd z.h.st. aange
nomen.
Al 3.200 gezinnen uit de
Oost in opvangcentra
„Monstrum van bestuurswetgeving"
in Senaat aanvaard
Er bevinden zich thans reeds 3200 ge
repatrieerde gezinnen in opvangcentra
en in December komen er nóg 800 bij.
Voor het opstellen van een spreidings
plan is een studiecommissie ingesteld,
vertelde minister Teulings gisteren in de
Eerste Kamer bij de behandeling van
het wetsontwerp huisvesting gerepa-
trieerden. De heer Kolfschoten (KVP)
noemde dit vorderings-wetsontwerp een
monstrum van bestuurswetgeving, dat
op de gemeentelijke autoriteiten een
slechte indruk zal maken. Hij hoopte,
dat de minister de provinciale inspec
teurs zal Inscherpen, van de bevoegd
heden die het ontwerp hen geeft slechts
bij hoge uitzondering gebruik te malren.
De heren Tjalma (AR), Revers (CHU)
en Woudenberg (Arb.) konden het wets
ontwerp als noodwetgeving aanvaarden,
maar de heer Brandenburg (Comm.), zei
dat nu practisch elke gemeente net als
Finsterwolde een regeringscommissaris
krijgt. Het wetsontwerp werd aangeno
men met alleen de communisten tegen.
