MARIA-HEMELVAART,
van het Evangelie
een devaluatie
Wie was Koning Gustaaf?
Een overzicht van zijn langdurig
en goed leven
Klachten over het dure water
uit Voorhout
Negentigjarige
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG 31 OCTOBER 19S0
bh
WIE DE ST PIETER te Rome kent en wel eens een kerkelijke plech
tigheid in 's werelds grootste kathedraal heeft meegemaakt, kan
.zich enigszins voorstellen, wat daar morgen aan pracht en praal zal zijn
te aanschouwen. Dan zal de Paus immers „ex cathedra" spreken, d.w.z.
van de kerkelijke leerstoel met absoluut, onfeilbaar gezag. Hij zal dan
als hoogtepunt en bekroning van het Internationaal Maria-Congres, dat
van 28 October tot 1 November in Rome wordt gehouden, het dogma van
Maria's Hemelvaart afkondigen.
•andert
zeggen
Voor de doorsnee-Roomsen
hiermede niet veel en men k
dat Maria-HemelVaart voor
nieuws onder de zon is. Zij vieren reeds
eeuwen lang dat feest op 15 Augustus.
Toch verandert er wel iets op 1 Nov.
1950! Wat tot dusver een pia sententia,
een vrome mening was, die door de ge
lovigen ook met de nodige reserve mocht
.worden genomen, wordt vanaf 1 Nov.
Door di N. Hommes
Iogma. d.w.z. een leerstuk, dat de
Kertc voordraagt om te geloven en dai
leder op straffe van excommunicatie ver
plicht is in geweten te aanvaarden.
Reeds eeuwen lang ontsteekt Rome een
schitterend vuurwerk voor Maria, maar
wat de Paus morgen zal ontsteken, over
treft alle tot dusver vertoonde schitte
ring.
Reeds enkele maanden werkten op de
verbeelding onzer R.K. landgenoten de
komende gebeurtenissen. In kranten
tijdschriften gaven zij uiting aan 3
vreugde en verrukking over de a
gtaande beslissing. Honderdduizenden
hebben in dit heilig jaar Rome bezocht
eeuwige stad zal' morgen duizend
koppige deinende massa's binnen haar
poorten zien, die vol spanning zich zullen
vergapen aan het machtige schouwspel
in de stoet van kardinalen in vlam-
lende rode toga's, van bisschoppen in
ol ornaat en getooid met hun mijters,
in orde-generaals, prelaten, priesters en
elovigen uit alle delen der wereld.
Temidden van deze kerkelijke hoog
waardigheidsbekleders de Paus zelf even-
,n vol ornaat en op zijn draagstoel,
verheven boven allen, gelijk be
taamt voor de stedehouder van Christus!
Adembenemende spanning, aller ogen
gericht op de H Vader, donderende toe
juichingen, zo zal het zijn dn Rome, waai
bijna 19 eeuwen geleden een gevangene
binnentrok langs tie vla Appia,
die Paulus heette en niets anders wilde
weten dan Jezus Christus en Dien ge
kruisigd. Hij kwam om de eeuwige stad
•vullen met de enige naam, onder
de Hemel gegeven om zalig te
am Jezus. Nü zal de stad vol zijn
le naam van iemand anders,
de begenadigde onder de vrou\
die genade-uitdeelster is geworden,
mede-middelares.
Welk een afstand tussen Paulus' ln-
eht en de zegetocht van de Paus! Noch
Paulus, noch een der andere apostelen
gijn de wereld ingegaan met een 'bood-
ichap van Maria.
Het dogma en de historie
- is in het N.T. een opvallende stilte
Maria. De enkele 'keren dat
treedt, verschijnt zij als een vro
geloofd heeft in het mysterie van haar
Itfhöot entegelijkertijd daarmede gewor-
Iteld heeft. Om haar tegen zichzelve te
>rmen en het geloof 'bij hapr zuiver
te houden moest Jezus zo nu en dan voor
Maria pijnlijke opmerkingen maken, als
lij in de verzoeking komt om als ee
toort 'koningin-moeder op te treden. Wi
rich daarvan wil overtuigen, 'leze maa
.chter elkander I uc. 2 48, 49, Mar-
21, 3135, John. 2 3—5, Lucas
11 27. 28.
is in het NT. van Marla-vererlng
te vinden. Wel van bestraffing en
afwijzing van Maria's onzuivere preten
ties. Het N.T. kent Maria alleen als be
genadigde onder de vrouwen, die door
het geloof heeft moeten leven, preoies als
anderen. Verder is er stilte en stilzwijgen
ra- haar,
Diezelfde stilte was er ook in de eerste
suwen. Nergens wordt er een Ave Maria
gehoord of gezongen. Ook in de cata
comben, waar wij de aanroeping van
heiligen en martelaren reeds vinden,
zoekt men tevergeefs enige Maria-ver-
ig. Op geen enkele muur, in geen en-
van de vertrekken of gangen, in deze
eraardse dodenwereld, waar wij leven,
denken en verlangen, geloof, hoop en
liefde der oud-Ohr. Kerk kunnen aflezen,
vinden wij een „Ave Maria, ora pro
Jiobls" (bi'd voor ons).
Het enige wat opkomt in de derde
euw, is de permanente maagdelijkheid
i de 'bijzondere heiligheid van Maria.
De apocrieve verhalen zijn daarmede be
gonnen.
ia wordt, waar asceten en maagden
komen, het grote lichtende exem-
n kuisheid en eeuwige maagdelijk
heid, Maar van verering en aanroeping
is geen sprake. Dit verandert na het con
cilie van Efeze in 431, waar, na een
stormachtige strijd vol donkere driften
en hartstochten, aan Maria de ere-titel
Theotokos, Moeder Gods, officieel wordt
toegekend. De 5de eeuw is de inzet van
de Maria-glorie. Men gaat kerken voor
haar bouwen, altaren voor haar opric'h-
m. Vrome fantasie schept legenden over
[aria's afsterven en hemelvaart.
Het feest van Maria-Hemelvaart wordt
voor het eerst in het Oosten gevierd, eind
luw te Byzantium. In Rome voor
rs't eind der Tde eeuw. Roomse ge
il geven zelf toe en zij moeten
dit ook wel, willen ze de feiten niet met
gesloten ogen voorbij gaan dat de leer
de lichamelijke ten hemel opneming
Maria niet steunt op historische ge
gevens. Inderdaad zwijgen de eerste
n volkomen. Het N.T. weet niets
van Maria-verering en hemelvaart. De
traditie evenmin in de eerste eeuwen.
Maria is enkel de roem der maagdelijk-
n kuisheid.
Rome's constructie van
het dogma
r hoe ter wereld kan Rome, zo
vragen wy dan toch tot de hemelvaart
van Maria komen, als het NT. zwijgt,
Bis de tra'ditie der oude kerk hier zwijgt?
Om dit te verstaan moeten we de dog
matische redenering van Rome kennen.
Die is als volgt: Gelijk de natuurweten
schap de atoomenergie thans heeft ont
dekt, een geheim dat ln de schepping
steeds verborgen lag, zo ontdekt de Kerk
In de loop der eeuwen vele geheimen, die
'in de Openbaring verborgen liggen.
Het mysterie van Maria is op 'deze wijze
ook gaandeweg ontdekt. Dit -geschiedt
door de onfeilbare Kerk bij monde van
de onfeilbare Paus. Daarom ls het ook
it nodig, dat er duidelijke bewijsplaat
sen uit de H.S. zijn. De Schrift is over
bodig, de Kerk speurt onfeilbaar de ge
heimen op door haar redenering. Haar
constructie t.o.v. Maria is aldus: Maria
'het oog op de verdienste van haar
goddelijke zoon voor de straf der erf
zonde behoed gebleven. Dit is de leer van
de onbevlekte ontvangenis, in 1854 onder
Pius IX afgekondigd als dogma. Daaruit
volgt, dat het doodvonnis uit Gen. 3 19:
„Stof zijt gij en gij zult tot stof weder
keren," voor Maria niet geldt. God zou'
trouwens niet kunnen dulden, dat het
lichaam, waaruit de Christus geboren is,
tot ontbinding zou overgaan.
Zo ligt de conclusie voor het grijpen,
dat God Maria na haar sterven aan
stonds naar ziel en lichaam heeft opge
nomen. Ja, sommige R.K. theologen be
twijfelen zelfs, of Maria wel gestorven
Is, waar zij toch als de nieuwe Eva, vrij
van de erfzonde, recht heeft op onster
felijkheid. De meeste theologen gaan
van uit, dat Maria wel gestorven is
dat zij als medeverlosseres, evenals haar
Zoon Jezus, vrijwillig: de dood heeft aan
vaard. Maar één ding is zeker: Waar zij
medeverlosseres is, moet zij als hemel
koningin naast Christus tronen.
Het antwoord der Reformatie
Dit moet onverbiddellijk afwijzend zijn.
Allen, die Gods Woord willen nemen als
uitgangspunt van gelovig denken, moe
ten heel deze leer' over Maria met ver
ontwaardiging afwijzen. Zij hebben aan
hun kant staan de H.S., zij hebben aan
hun kant staan de traditie van de eerste
eeuwen. De kerkvaders uit die tij'd we
ten noch van onbevlekte ontvangenis van
Maria, noch van haar zondeloosheid.
Wij hebben zelfs de grote en beroemde
R.K. theoloog Thomas van Aquinas
(12251274), wiens theologie eigenlijk
principieel fundament is van de Roomse
Kerk, aan onze kant. Hij zegt ronduit,
dat in de H.S. ons niets overgeleverd is
aangaande de onbevlekte ontvangenis,
waaruit dan weer de leer van de hemel
vaart van Maria wordt gehaald Rome
verlaat hier zijn eigen grote doctor, die
leerde dat Maria niet vrij van erfzonde
was. Zij volgt hier een andere Middel
eeuwse theoloog, Duns Scotus (gestorven
1308), die de grondlegger is van de leer
der onbevlekte ontvangen:
hemelvaart ■v
voleinding is.
Hij leerde,
Maria consequentie -
dat al het voortreffelijke,
i te wijzen, ook waarschijn
lijk is. Het is passend voor Maria, dat
zij zondeloos is, dat zij onbevlekt werd
ontvangen en daarom moet zij het ook
zijn.
De Reformatie verwerpt heel deze
theorie op grond der HS. De Schrift
leert, dat alle mensen gezondigd hebben
en de heerlijkheid Gods derven. Zij maakt
voor Maria geen uitzondering. Ook Maria
moet als zondares verlost worden
Christus, de enige zondeloze. Ook zij
moet leven uit het geloof en volhardt
daarom ook in bidden en smeken met de
apostelen (Handelingen 1 14).
Zo is het dogma van Maria-Hemelvaart.
zo zijn alle dogma's over Maria uitvin
dingen en inzettingen der mensen. Het
is alles bijeengenomen aantasting der
H.S., aantasting der traditie, aantasting
ook in beginsel van de Incarnatie,
Vleeswording des Woords. Immers,
Maria ontheven is van de erfzonde,
de dadelijke zonde en van de dood, dan
is de Christus geboren uit iemand die
buiten de realiteit van ons menselijk
leven staat.
De gevolgen van het
nieuwe dogma
Deze zijn zeer ernstig. Allereerst
Rome zelf. Zij devalueert het Evangelie
van Jezus Christus. Er komt een mei
verheerlijking op kosten van 'de eni
Zaligmaker Jezus Christus, die verdrc
gen wordt.
Rome neemt meer en meer afscheid
van de Schrift als Openbaringsbron.
Een tweede gevolg is, dat de afstand
tussen Rome en de Reformatie groter
wordt. De kloof is verdiept. Het ni
dogma maakt elk oecumenisch gesprek
uiterst moeilijk. Het betekent een
duchte slag aan veler oecumenische
waChtlng. Het onfeilbare Rome beweegt
zich op anti-Ohristelijke lijn.
Maria wordt Steeds meer de weg, de
waarheid en 'het leven. Hiertegen gaat
ons protest en daarom zijn en blijven
wij Protestanten. Wij volgen daarh
zus Christus. Zoals Hij tegen onzi
opdringen van Zijn moeder heeft moeten
protesteren, zo -protesteert Jezus Chris
tus Zelf tegen deze Vaticaanse verheer
lijking van Zijn moeder. Hij moet dit
doen, want Hij alleen is de weg, de v
heid en het leven. Ook voor Maria
precies als alle andere gelovigen in
~~.T. heel gewoon een bank in de kerk
■eft. Als de gezegende, als 'begenadigde,
e van genade moest leven en sterven.
De Via Appia, waarlangs eens Paulus naar Rome trok
In koning Gustaaf verloor Zweden een
algemeen geliefd vorst en Europa zijn
oudste monarch: de vorstelijke nestor
der vitaliteit, zoals we hem ter gelegen-
van zijn 90ste verjaardag op 16
Juni 1948 noemden. Hij stamde uit het
huis Bemadotte, welks stamvader Na
poleon's vermaarde maarschalk Jean
Bernadotte, prins van Ponte Corvo was.
In 1810 wendde de kinderloze Zweed-
koning Karei XIII zich tot Napoleon
iet de vraag, of deze een troonopvol-
_»r voor hem' wist (klaarblijkelijk om
de keizer tot vriend te krijgen). Napo
leon beval maarschalk Bernadotte aan.
was bij de Zweden niet geheel on
bekend, daar zich tal van Zweedse on
derdanen onder zijn manschappen be
vonden. Het eigenaardige van deze
maarschalk is geweest, dat hij zich in
1813 tegen Napoleon keerde en zich bij
de coalitie, die zijn vroegere keizer be
streed, aansloot. Dit kwam, omdat Ber
nadotte zich reeds spoedig meer Zweed
dan Fransman was gaan gevoelen, zoals
Napoleon het zelf eens op St. Helena
heeft verklaard.
De 47-jarige maarschalk werd inder
daad als troonopvolger geadopteerd en
Karei XIII acht jaar later overleed,
werd Bernadotte met algemene stern
en tot Karei XIV geproclameerd.
Op 8 December 1907 bij het overlijden
m zijn vader Oscar II, kwam Gustaaf
aan het bewind. Als bijzonderheid
dient te worden gemeld dat hij nooit
werd gekroond. Hij was in 1881 op 23-
jarige leeftijd gehuwd met prinses Vic
toria van Baden, die haar gehele leven
ziekelijk was en in 1930 overleed.
Nog kort, voordat Gustaaf V op de
Zweedse troon, kwam, was .hij erfge
naam van twee tronen, n.l. behalve de
Zweedse, ook de Noorse. De scheiding,
die zich tussen de twee landen voltrok,
loakte aan deze omstandigheid echter
:n einde. Dat was in 1905.
Onder zijn regering kwam het vrou
wenkiesrecht tot stand. Van agrarisch
land werd Zweden „veranderd" in een
industriestaat. In de openbare tegenstel-
monarchie of republiek won hij
tenslotte toch ook de sympathie der re
publikeinen en toen de Scandinavische
landen zich op initiatief van de over
ledene in December 1914 op de zgn.
„Drie-konAngen-Conferentie" (Gustaaf V,
Haak on VHI en Christiaan X) te Malmö
hecht aaneensloten tot een burcht in
oorlogstijd, schaarde heel Zweden zich
rond zijn vorst.
Zijn devies luidde: „met het volk voor
het vaderland". Hij versmaadde de
vriendschap van de „rode" minister-pre
sident Branting niet, zodat deze zijn
koning zuilk een grote genegenheid toe
droeg, dat hij Gustaafs portret tussen
•an Marx en Lenin op zijn bureau
had staan.
de ijver, die hij aan de dag legde om
Zwedens neutraliteit te handhaven in de
jongste wereldbrand.
Gustaaf V, die in 1923 ons land be
zocht, was door wijlen zijn moeder, ko
ningin Sophie, prinses van Nassau, een
volle neef van wijlen onze Koningin-
Regentes Emma. Van de twee zusters
uit het geslacht Nassau huwde n.l. een
met een Waldeck en de andere met een
Bernadotte.
Gedurende zijn lange leven ontmoette
hij meer dan eens de Britse koningin
Victoria. Hij sprak voorts met de „ijze
ren kanselier" Von Bismarck, met Dis-
raëli en metHitier.
Zijin hobby was tennisspelen en jaar
lijks bezocht hij als mr G. de Rivièra.
In 1937 bracht hij een bezoek aan Bel
gië. Hoewel dit zeer officieel was, speel
de hij het toch klaar, een partij tennis
te spelen met Paul Henri Spaak, toen
reeds minister van Buitenlandse Zaken.
Koning Leopold III fungeerde destijds
als scheidsrechter
Ook Gustaaf V bleef menselijk leed
niet bespaard. Zoals we reeds schreven
overleed in 1930 zijn getrouwe gemalin.
Enige jaren later overleed zijn nicht,
Koningin Astrid der Belgen. Twee jaar
Rijnsburg heeft 6000 inwoners
Wij meldden reeds, dat bij de heer en
mevrouw Van Egmond in de Smidstraat
te Rijnsburg de 6000ste inwoner van deze
gemeente werd geboren. De vader ver
telde ons, dat hij zich, toen hij naar de
gemeente-secretarie ging om zijn vierde
kind aan te geven, natuurlijk van niets
bewust was. Grote verbazing was er bij
hem, toen men hem meedeelde, dat hij
de vader was van de 6000ste inwoner. Nu
was het dubbel feest.
Moeder de vrouw kon het eerst niet
geloven. „Ja, weet u, mijn man probeert
mij er wel eens tussen te nemen", zei ze
ons in vertrouwen. Maar toen de eerste
geschenken arriveerden en velen geluk
kwamen wensen, moest ze het wel
nemen. Des middags kwam ook de bur
gemeester, met een spaarbankboekje met
f 25. „Voor de kleine meid", zei hij. Alle
buurtbewoners vlagden en zingende jon
gens hosten door de straat om de nieuwe
inwoner te bejubelen. Kortom: allen
leefden mee.
Ongeveer tien jaar geleden werd de
5000ste inwoner van Rijnsburg geboren.
Het dorp zelf is veel groter, omdat
groot deel tot de gemeente Oegstgeest
behoort.
Foto N. van der Horst.
Gemeenteraad van Ter Aai
Regeling voor hulpbehoevende tuinders
in bespreking
Een aantal ingezetenen van de ge
meente Ter Aar had by de gemeenteraad
een verzoek ingediend tot het beschik
baar stellen van een tennisbaan. In de
raadsvergadering van gisteren werd dit
behandeld. B, en W. stonden er achter,
maar anderen wilden het aan de ver
zoekers overlaten om dan later by een
eventueel tekort subsidie te verlenen.
De beide raadsleden Van Vliet maakten
nog hun bezwaren kenbaar tegen sport
op Zondag. De voorzitter zei: als de ge
meente een baan aalegt beslist zij ook
sport op Zondag. Zo veel mogelijk
zal met de overtuiging van andersden
kenden rekening worden gehouden. Be
sloten werd om met het voorlopig comité
besprekingen te voeren.
crediet in rekening-courant
bij de N.V. Bank v. Ned. Gemeenten
"".000 ging de raad accoord. Het v
stel tot toekenning van een motortoelage
aan de gemeente-architect, groot f 400,
bracht heel wat tongen los. Vijf leden
drongen aan op aanschaffing van
bromfiets om dan het voorstel op f 200
te brengen. Zes leden steunden het t
stel a
i B. en W.
Het bedrag vergoeding Chr. Nat.
school werd vastgesteld op f 28, dat voor
de school Chr. volksonderwijs en de R.K.
school op f 17 per leerling over 1949. Het
bestuur der Chr. Nat. school krijgt mede
werking voor aanschaffing van een ka
chel in het gymnastieklokaal en in de
personeelskamer en voor vloermatten.
Het gemeente-personeel zal een voor
schot van 5 pet worden uitgekeerd. Oud
burgemeester jhr. K. de Muralt werd
geëerd door de straat tegenover de Chr.
school in het uitbreidingsplan naar hem
te noemen.
Het voorstel tot het garanderen
geldleningen ten behoeve van tuinbou-
tot steun om de plannen van
het waarborginstituut voor tuinbouwbe
drijven, die een te smalle basis hebben,
■breden, vond algemene instemming.
In dit instituut ls de staat voor 30 pet
garant, de provincie voor 20 pet, de ge
meente voor 20 pet, boerenleenbank
iling elk voor 15 pet. Een voorstel is
van de dir. van de landbouw, dat
voorlopige regeling inhoudt.
Hierbij zijn rijk, gemeente en banken
garant voor een deel van de geldlening.
Credieten worden dan later overgeno-
i door het waarborginstituut. De re
nte is voor 25 procent garant, het rijk
r 50 procent en de banken voc
procent. Als de garantie van de gemeente
de goedkeuring heeft van G.S., kunnen
de gevallen worden onderzocht. De be-
el-eden verongelukte zijn kleinzoon,
Gustaaf (zoon van de kroonprins Gus
taaf) bij de KL.M.-ramp op Kastrub bij
Kopenhagen. Zoals men weet, had de
verongelukte juist een bezoek gebracht
Prins Bemhard. De dood van zijn
neef graaf Folke Bernadotte, die als be
middelaar van de Ver. Naties te Jeru
zalem werd vermoord, ligt ons nog vers
het geheugen.
Kroonprins Gustaaf Adolf, die thans
i jaar oud is, wordt de nieuwe Zweed-
koning.
De nood in de Venen
Advies aan de jonge mensen om hun
geboortegrond te verlaten
Dertig meldden zich reeds voor de industrie
Het gemeentebestuur van Alkemade
belegde in Roelofarendsveen een bijeen
komst voor jonge tuinders. De burge
meester zei in zijn openingswoord, dat
de slechte toestand in de Venen het ge
meentebestuur met de grootste zorg ver
vult. Verheugd was hij over de goede
opkomst. Met klem betoogde de burge
meester, dat het areaal in de Venen te
klein is en dat daardoor, ondanks
lange werkdagen, de uitkomsten beneden
het minimum liggen. Het zou een oplos
sing zijn als vele jonge mensen van hun
geboortegrond zouden wegtrekken en
elders betere werkgelegenheid zouden
vinden.
De heer Nolet, consulent sociale bij
stand voor Noord- en Zuid-Holland,
noemde de situatie in de Venen een on
zichtbare werkloosheid. De bloeiende be
drijven moet men zoeken en de middel-
bedrijven, waarop de tuinders met hun
kinderrijke gezinnen werken, bieden am
per een droge boterham.
Ten slotte deed spr. een ernstig be
roep op de aanwezigen om de betere
bestaansmogelijkheden, welke de Ned.
Katoelfabriek biedt, goed te overwegen
en niet te blijven aarzelen om de knoop
door te hakken. De heer De Munnik be
sprak de arbeidsvoorwaarden op deze
fabriek. Er wordt gewerkt in groepsver
band. Groepen met behoorlijke prestaties
kunnen toeslag verdienen. De werkrap
porten van elke arbeider worden in stu
die genomen en zijn deze goed, dan
wordt na een jaar een gratificatie van 5
procent of f 125 verstrekt. Het bruto
loon is voor een werkwillige, ongeschool
de arbeider f 53 a f 54 per week. Ieder
maakt een proeftijd van acht weken door.
Hierna noemt men het dienstverband
losse dienst en na een jaar vaste dienst.
Het minimum-pensioen bedraagt f 20 per
week en het minimum-weduwepensioen
f 15 per week. Hogere pensioenen han
gen ai van het aantal dienstjaren.
Ongeveer dertig jongeren hebben zich
aangemeld.
r woningen aan de Woud-
er nog twee, omdat een
i de bouw met financiële
middeling ligt in handen van een com
missie, waarin rijk, burgemeesters,
C.B.T.B. en L.T.B. zitting hebben. De
banken waren niet bereid in deze com
missie zitting te nemen. Wel hebben ze de
eindbeslissing. Weth. Den Hollander be-
trenrde dit, omdat hij vreesde, dat be-
paahie tuinders zouden worden uitge-
Naast de vi<
sedijk komen
particulier va
regeling afzag. Het voorstel
W. om het crediet voor steun ten behoeve
van woningsplitsing van ƒ2000 op ƒ8000
te brengen werd aangenomen. Het voor
stel tot wijziging van de gemeentebegro
ting 1950 werd na enkele bezwaren aan
vaard. Echter werd de voorgestelde ver
hoging in de uitgaven van ƒ20.000 ten
behoeve van de reconstructie van de
Langeraarseweg verlaagd tot ƒ4000.
De rondvraag behandelde verschillende
straatverlichtingsproblemen en klachten
over het parkeren van auto's op wegen
Visserijgolfjes
De Dinsdag-afslag was te verkiezen
Vandaag waren de Shamrock en de
Dirkje aan de afslag met een mooie sor
tering verse vis. De Shamrock was met
zijn 220 kisten schelvis en piepers,
50 kisten wijting, 30 kisten gul,
10 kisten platvis en 280 stijve
kabeljauw van Maandag blijven liggen,
omdat de afslag vandaag betere vooruit
zichten opende dan de wel heel slechte
markt van Maandag. De Dirkje had
hoofdzakelijk schelvis: in totaal 500 man
den groot en klein. Verder waren er nog
enkele loggers, die ook al de Maandag-
markt minder prettig vonden en van
daag 2000 kisten haring over halvloeren
verspreidden.
Morgen kan IJmuiden drie trawlers
vast' en één misschien verwachten. De
Hoop, de Petten en de Abraham komen
in elk geval met makreel en vis, m;
van de Medan, die 750 kisten makreel
heeft is nog niet met zekerheid bekend
of de markt Huil dan wel IJmuiden
wordt.
In
uit
Maandag kwamen in IJmuiden binnen
de SCH 45. SCH 19 en SCH 5 om ijs by
te laden en naar zee vertrokken behalve
drie loggers de KW 43, KW 36, KW 73,
KW 2, KW 5, KW 15. KW 144 KW 33.
KW 163, KW 54. KW 39. KW 25, KW 47,
KW 167, KW 48. KW 12. SCH 92. SCH
297, KW 151.
Duitsland niet slecht
De invoer van verse vis en haring
Duitsland zit weer zo vast als een huis.
Behalve dat de invoermachtigingen, die
half October nog geldig waren, inge
trokken zijn, komen ook geen nieuwe
vrij en de IJmuidense handel vraagt
zich met zorg af, wanneer het natuurlijk
achterland voor de Nederlandse vis weer
eens opengebroken zal kunnen worden.
Maandag-markt ging berg af
Maandag was de markt zo slecht als
ze maar kon zijn in het begin va
week. En vooral de haring werd de dupe
van de overvloedige aanvoer en de
steeds weer stokkende afzet. Het grootste
gedeelte werd dan ook ter vismeelfa-
briek veroordeeld. De hoeveelheden waai
de handel blijkbaar wel raad mee wist
werd net iets boven de opvangprijs ver
kocht. De tong laboreert eveneens nog
altijd aan een gebrek aan belangstelling,
waardoor de prijs niet hoger dan tot
f 0.40 per kg kwam voor de tong II en
de grove soorten bleven eveneens goed
koop voor f 2.40 per kg. De grove schel
vis kreeg niet meer dan f 40 tot f 45
en de braadschelvis varieerde door de
erg uiteenlopende sortering van f 10
tot f 22 per kist.
Twee emigrantenschepen per
maand naar Australië
Voor de 24.000 Nederlanders, die vol
gend jaar naar Australië kunnen emigre
ren, zal de regering per maand twee
schepen laten varen. De K.L.M. zal meer
chartervluchten maken dan thans. Van
Maart tot Juni, wanneer er geen seizoen-
drukte is, kan een beperkt aantal Neder
landers meevaren op de Engelse lynbo-
ten, waar de rulm-acoommodatle ƒ300
goedkoper is dan op Nederlandse sche
pen. Bovendien bieden deze boten gele
genheid tot een le klasse overtocht in
luxe hutten.
Raad van Noordwijkerhout
De raad van Noordwijkerhout kwam
gisteravond bijeen. Er was een schrij
ven binnengekomen van de onderwijs-
vereniging van de L.T.B. in het bisdom
Haarlem. Hierin werd medewerking ge
vraagd voor stichting van een lagere
tuinbouwschool met woning. Men vroeg
een terrein in het zuidelijke deel van de
gemeente, omdat wor<j,t verwacht, dat
een groot deel van de leerlingen uit
Noordwijk en Voorhout zal komen. De
voorzitter meende, dat deze zaak
met de betrokken gemeenten moet
den geregeld.
Bij het punt wijziging uitbreidings
plan zei de voorzitter, dat de raad
mening is, dat Noordwijkerhout behoef
te heeft aan industrie. De beschikbare
grond langs de Haarlemmertrekvaart
heeft tot nu toe geen aftrek gevonden
B. en W. zijn in relatie gekomen met
een vooraanstaande fabriek van ma
chinerieën in Amsterdam, waarvan de
directie wel met industrie naar Noord
wijkerhout wil komen, maar niet voor
het aangewezen terrein. Men heeft het
oog namelijk gevestigd op het terrein
aan de 's-Gravendamseweg waar eerst
„Stokerhorst" heeft gestaan. Spr. hoop
te, dat de bevoegde instanties hun me
dewerking tot wijziging zullen geven.
Na het aannemen van dit voorstel gin
gen vele agend,a-punten er vlot door
Aangenomen werd een wijziging van
de algemene politieverordening, waar
mee het verboden is geworden om de
openbare weg te gebruiken als open
bare werkplaats. Gezien echter enkele
particuliere belangen willen B. en W
machtiging hebben om in bepaalde om
standigheden ontheffing te verlenen
Met algemene stemmen werd besloten
het perceel Dorpsstraat 43 voor f 1400
van de Ned. Herv. Gemeente te kopen,
omdat men dit nodig heeft voor aanleg
van wegen in het kader van het uitbrei
dingsplan.
Een belangrijke ver-keersverbetering
zal ongetwijfeld worden, verkregen i
Colporteur tegen hoofd
geschopt en beroofd
Een Haarlemse colporteur is een dezer
nachten ln het bos by Nieuwer Amstel
zwaar mishandeld en beroofd van een
portemonnaie met ƒ45. De man had ln
de omgeving van de Ferdinand Bolstraat
te Amsterdam enkele café's bezocht. Aan
drie personen, met wie hij een borrel
dronk, vertelde hy, dat hy zijn salaris
had ontvangen. De mannen boden aan
hem in hun auto mee te nemen, omdat
zü toch naar Haarlem moesten. Bij het
viaduct over de Burgemeester Coly'nweg
stopte de wagen. De colporteur kreeg een
klap op zyn hoofd en werd uit de auto
geslingerd. Later verklaarde hij, dat de
drie zijn hoofd als voetbal gebruikten.
Badend in zijn bloed strompelde hij, ver
moedelijk pas na enkele uren, naar een
brugwachterswoning. In ernstige toe
stand werd hij in 't ziekenhuis opgeno
men. Zijn actetas werd op 500 meter af
stand van het viaduct gevonden. De
auto van de drie onverlaten is een oud
model vierdeurs donkere wagen met gro
te carrosserie en bekleed met bruingrijze
stof. De politie vraagt Inlichtingen.
Kerkstraat hoek Schippersloot, daar de
raad besloot met de heer H. van Leeu
wen een stuk grond te ruilen.
In de rondvraag vroeg de heer De
Groot om inlichtingen omtrent de hogc-
kosten van het water, dat geleverd
wordt door het waterleidingbedrijf van
Voorhout. De voorzitter antwoordde,
dat er een contract bestaat. Als het wa
ter duur is, is het aan de exploitatie te
wijten. De heer De Groot kon niet be
grijpen, dat Noordwijkerhout in deze
zaak niets te vertellen heeft.
De burgemeester zei, dat het de be
doeling van B, en W. was, het waterbe
drijf van Voorhout voor de gehele ge
meente in te schakelen, maar G.S. stem
men hierin niet toe uit vrees, dat dit
bedrijf de capaciteit hiervoor mist.
Effectenhandelaren stonden terecht
In hoger beroep werd in Amsterdam
6 maanden gevangenisstraf geëist tegen
twee effectenhandelaren aldaar, de 52-j.
J. W. C. en de 47-j. Ter M., die in 1946
stukken hadden vervalst teneinde de be
lasting te ontduiken. De rechtbank had
hen tot dezelfde straf veroordeeld.
Uitspraak 13 November.
school»
Prinsterer van koers deed ver
anderen. Die man was N. M. Feringa,
hoofd van de Havelozen-School te Am
sterdam. Terwyl Groen nog treurde over
de teleurstelling, die in '57 de wet van
Van der Brugghen hem had gebracht, en
nog altijd hoopte, dat de toestand van de
17de eeuw zou kunnen worden hersteld,
zag meester Feringa in, dat de school
strijd radicaal van karakter was ver
anderd. 1)
De wet van '57 was een bittere teleur
stelling geweest, zeker, maar ze had dan
toch de vrijheid gebracht om uit eigen
beurs Chr. scholen te bouwen.
Die vrijheid wilde Feringa nu ook ge
bruiken. Heel ons vaderland moest met
Chr. scholen worden overdekt. Maar
daartoe moest het volk worden gemobi
liseerd. De ouders van de kinderen
moesten op hun dure roeping worden
gewezen. Maar hoe dit te bereiken
Feringa bracht deze zaak ter sprake op
een vergadering van de „Vereeniging
voor Inwendige Zending" en dit had tot
gevolg, dat op voorstel van baron W.
van Lijnden aan meester Feringa werd
opgedragen, een concept van statuten
voor een vereniging van Chr. onderwij*
te ontwerpen.
Groen sloeg deze actie met belang
stelling gade. In de Gouden Eeuw wat
er verband geweest tussen staat, kerk
en school. Zo moest het weer worden,
meende hij.
Maar de actie van Feringa bedoelde
iets geheel anders. Die beoogde de vrij»
Chr. school, los van elke staatsbemoeiing.
De staat immers had de Chr. school aan
ons volk ontnomen en er een neutral»
voor in de plaats gegeven. Welnu, door
het particulier initiatief kon het ver
lorene weer worden herwonnen. Zo zag
Feringa het en allengs werd Groen voor
dit denkbeeld gewonnen.
ALS grondslag der te stichten vereni
ging koos Feringa de volgende
tekst: „De Vereniging, gegrond
op de onveranderlijke waarheden, wier
levenskracht zich in het tijdperk der Re
formatie, ook hier te lande, aan kerk en
school met zegenrijke luister geopen
baard heeft, is gewijd aan de bevorde
ring van Chr.-Nationaal Schoolonder
wijs".
Op 30 Oct. 1860 kwam men te Amster
dam bijeen en daar werd op die dag ge
boren de vereniging, die wij nog altijd
bezitten en kortweg „Chr.-Nationaal"
noemen.
Chr.-Nationaal Schoolonderwijs zou
ren in het zog van Van der Brugghen,
tar onder de vlag van Groen van Prin
sterer", aldus Oosterlee.
Reeds op de dag van haar stichting
begon zij met praotische arbeid. Uit
haar niet rijke middelen werd aan de
vrije kerkelijke school te Zevenbergen
een renteloos voorschot van 1000 gulden
geschonken. Op verzoek van de kerke-
raad werd dit later veranderd in een
jaarlijkse subsidie van 200 gulden.
Ook werd op diezelfde stichtingsdag een
gift van 500 gulden gezonden aan de Nor
maalschool te Nijmegen.
De contributie was voor die tijd niet
laag: vyf gulden per jaar. Maar met
liefde werd dit bedrag elk jaar door
het merendeel „kleyne luyden" ge
offerd.
Dat alles is negentig jaar geleden ge
beurd. Het is goed, dat we daaraan tel
kens weer worden herinnerd. Wij, die nu
reeds dertig jaar profiteren van de ge
lijkstelling, moeten nooit vergeten, dat
scholen geboren zijn uit het offer.
En als in onze kring de offerbereidheid
ve£dwijnt, dan is onze zaak verloren.
18'") hebben ons een
heroiek voorbeeld gegeven. In de don-
niets was dan tegenwerking, hebben zij
kerste tijd van de schoolstrijd, toen er
hun „Chr.-Nationaal" gesticht.
In 1860 waren er 100 scholen met de
Bijbel met 15.000 leerlingen. Thans heb
ben we 2265 Chr. soholen met 363.395
leerlingen. Het is mede aan „Chr.-Natio
naal" te danken, dat deze hoge aantallen
konden worden bereikt door de hulp
"n de zegen Gods.
Daarom kunnen we 30 October tot op
zekere hoogte de Hervormingsdag van
Chr. onderwijs noemen,
ij mensen van het Chr. onderwijs
komen uit de woestijn. Laten we dat
nooit vergeten. En zoals de Here Zijn
volk Israël er telkens weer aan herin
nerde, hoe Hij hen veertig jaren door de
woestijn had geleid, zo moeten ook wfj
telkens weer aan herinnerd worden,
welk een woestijnreis onze vaderen heb
ben gemaakt om te kunnen komen waar
wij r
i zijn.
We hebben nu prachtige scholen. D»
publieke kassen bekostigen alles. In het
afgelopen jaar vermeerderde het aantal
Chr. scholen met negentig. Maar hoofd
zaak is en blijft het onderwijs, het Chr.
onderwijs. Mocht wat God verhoede
de wind draaien, dan moeten wij be-
-~:.d zijn, weer de woestijn in te gaan,
ver dan ons beginsel prijs te geven.
Chr.-Nationaal" gaf ons, nu negentig
jaar geleden, het lichtend voorbeeld.
P. de Zeeuw JGzn.
1) Men zie ook het artikel van dr D.
Langedijk in ons jongste Zondagsblad.
Lezers schrijven ons
Het orgel in het Paleis voor Volksvlijt
Blijkens een artikel in de N.L.C.
Zaterdag 28 October zou het orgel uit
het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam
nu in het Concertgebouw te Haarlem
zijn geplaatst. Dit schijnt wonderlijk,
want waar kwam het vandaan? Ook zou
de heer De Pauw het orgel niet meer
zijn bespeeld. In werkelijkheid is het zo,
ia de heer De Pauw C. F. Hendriks
Jr. enige jaren concerten gaf in het
paleis. Door zijn arbeid als leraar aan
het Blindeninstituut en de school van
Belinfante, moest hij deze arbeid echter
opgerven, hoewel dit orgel zijn liefde
had. Toen is het prachtige instrument op
»n zolder geborgen.
In 1922 beraamde men, het ln het Con
certgebouw te Amsterdam te plaatsen en
is er zelfs sprake van geweest, dat het
prachtige instrument, dat nu in het
Amsterdams Concertgebouw staat, in de
Gehoorzaal te Leiden zou komen, wat
echter niet doorging. De firma Van
Leeuwen heeft het Cavaillé-Coll-orgel
toen in Haarlem geplaatst en het instru
ment van Maarsohalkerweert is te
Amsterdam gebleven. George Robert gaf
's wi niters geregeld recitals in het Con
certgebouw te Haarlem en deze waren
goed bezooht.
Het instrument van Maarsohalkerweert
te Amsterdam is een Frans getimbreerd
instrument met een zeer merkwaardige
toon en behoort tot de uitzonderlijke
instrumenten van de laatste tijd, al zijn
velen die het niet mogen. Het werd
destijds al weinig gebruikt en wordt nu
door P. van Egmond voor de N.C.R.V.-
microfoon bespeeld. Ik hoorde het slechts
viermaal in mijn leven: bespeeld door
A. W. Rijp, Frans Hasselaar. C. de Wolf
uit Arnhem met het Concert voor piano
rgel met orkest van Saint-Saëns en
Josef Jongen met een Concert voor orgel
en orkest van Jongen.
De vraag rijst, wanneer de trots»
tempel van Vrouwe Musica te Amster
dam, waar zoveel schone herinneringen
liggen, waar de Mahlerfeesten gevierd
werden en een Ned. muziekfeest en
zoveel andere hoogtepunten in het Ned.
muziekleven plaats hadden, weer een*
waardig doorstroomd zal worden met d«
klanken van zijn prachtig instrument, en
wanneer de ontwijding der zg. popula
riteit eens zal ophouden
Fred, de Nle,
Leiderdorp. Berkenkade 29.
Het hof veertien dagen in
halve rouw
Het Hof in ons land heeft ingaand»
gisteren veertien dagen halve rouw aan
genomen in verband met het overlijden
Koning Gustaaf V van Zweden.
Tegen hoofdred. van De Misthoorn
14 jaar geëist
Voor het Amsterdamse „B.G." werd
gisteren 14 jaar geëist tegen de voor
malige hoofdredacteur van het N.SB.-
blad De Misthoorn, de 52-jarige G. W.
Kettmann uit Amsterdam. Uitspraak 13
November.
Luit ter zee vlieger lste klasse A.
J. de Bruyn droeg het commando van
de vliegbasis Gilze-Rijen hedenmorgen
over aan majoor-vlieger-w
A. M. v. Rest.
Antwerpen zag gisteren geen trams,
daar het personeel staakt wegens «eb
loonconflict.
