Ijzige stilte bij de paardenrennen, maar
lawaai bij koning voetbal
Eten is er best maar de kleding
is vrij slecht
Gaat er ook iets gebeuren met
onze gulden?
Niet horen?
Dan voelen
GROOTMOEDER MOSES
Een mogelijke
efficiency
NIEUWE LEIDSCHE COURAN*
4
ZATERDAG 14 OCTOBER 1950
Moskou bij dag en nacht (II)
DE SPORT neemt by de Rnssen een grote plaats In; zij beschouwen haar als
een ernstige zaak. Zo is het bijvoorbeeld bij de paardenrennen ,jw kulturni!"
niet beschaafd om de favorieten luidkeels aan te moedigen; de races verlopen
in üxige stilte. Het doet er niet toe hoeveel de menigte bij de uitslag te «Innen of
te verliezen heeft, nimmer verliest zq haar koele gereserveerdheid.
De Russen wedden zwaar Als de ren
nen zijn georganiseerd door het ministe
rie van landbouw zijn er totalisators.
maar geen bookmakers Alle paarden zijn
het eigendom van de collectieve boerde
rijen. De wedrennen worden in Moskou
driemaal per week gehouden. Zij begin
nen 's middags om twaalf uur en er is
iedere twintig minuten een race. Dat gaat
door tot acht uur 's avonds, zodat er
iedere middag 25 races zijn.
Bij voetbalwedstrijden gaat het heel
wat rumoeriger toe dan bij de wedren
nen. De supporters gaan soms wild t--
keer.
Het voornaamste voetbalterrein in
Moskou is het beroemde Dynamo Sta
dion, een geweldig bouwwerk in blauw
en grijs met rode vlaggen die boven
meters hoge portretten van Stalin en
Lenin wapperen.
Opvallend is de plechtige ceremonie
van het handjesschudden vóór en na de
wedstrijd. De scheidsrechter en de grens
rechters geven alle 22 spelers en elkaar
een handje, terwijl de luidsprekers Sow-
jet-marsen en Russische volksliederen
bulderen. Een ander verschil met de ge
woonten in West-Europa is. dat de clubs
gtedurende de wedstrijd een speler kun
nen vervangen zodra het blijkt dat hij
die dag niet in topvorm is. Het publiek
bij de wedstrijden bestaat voor een groot
deel uit uniformdragers en ook dat is
voor Europese ogen een ongewoon ge
zicht
Het is grappig dat de Russische voet
ballers en hun aanhang nog altijd de
Engelse termen gebruiken. Ge waant u
ln Londen of Amsterdam als ge Bnks
en rechts hoort roepen: „Corner", „off
side" en „goal".
Parken
Het stadsbestuur van Moskou heeft
veel werk gemaakt van de openbare
parken, die in het algemeen een geheel
ander karakter dragen dan die in de
West-Europese steden. Zo heeft bijvoor
beeld het Gorkipark allerlei attracties:
draaimolens, cake-walks, een openlucht
theater en verschillende goede restau
rants. Iedere zomeravond kunt ge dave
rend gejoel horen uit een tent met lach
spiegels. Dit soort vermaak appelleert
sterk aan het primitieve Russische ge
voel voor humor.
In andere parken wordt onderricht ge
geven in volksdansen. Op een platform
staat een meisje, dat met de hulp
een orkest bestaande uit piano, ac
deon en balalaika de bezoekers
kunst van volksdansen bijbrengt. Anderë
meisjes bewegen zich tussen de menigte
en helpen iedereen voor wie de klassieke
danspassen te ingewikkeld mochten zijn.
In de rij
Mijn vrouw is van oordeel, dat men
in Moskou veel gemakkelijker kan huis
houden dan in West-Europa. Fruit is ei
alvast veel overvloediger voorhanden
het was er althans op het moment, dat
wij uit Moskou vertrokken. Winkelen
kost echter ontzettend veel tijd. Voor de
zaken, waar brood en andere levensmid
delen worden verkocht, staan voortdu
rend lange rijen mensen. De moeilijkheid
is, dat men voor elk artikel, dat men
wenst te kopen, tweemaal in de rij moet
staan.
Wanneer men een Russische winkel
binnen gaat, moet men zich eerst op de
hoogte stellen van de prijs van hetgeen
men wil kopen. Daarna gaat men in de
file voor de kassa staan, geeft daar op
wat men nodig heeft en betaalt de inko
pen tegen afgifte van een bon. Dan moet
men opnieuw in de rij gaan staan. Men
overhandigt ed bon aan het bedienende
personeel en ontvangt eindelijk de
langde waren.
De cakes, pasteien en alle soorten ijs
ln Moskou zijn verrukkelijk. Roomboter
is een van de grondstoffen voor cake.
De Russische vrouwen zijn In de winkels
vriendelijk als men maar kan wensen.
Wanneer zö zien, dat men vreemdeling
is en moeilijk kan uitleggen wat men
precies wil hebben, komen zij om de on
bekende klant heen staan en vragen hem.
of hij een andere taal spreekt, zodat zij
kunnen helpen. Velen van haar spreken
Duits.
De vrouwen hebben een zeer grote be
langstelling voor buitenlandse kleren.
In winkels gebeurde het vaak, dat zU
naar mijn vrouw toe kwamen en haar
vroegen waar zij haar hoed, haar hand
tas of haar schoenen had gekocht.
Zij antwoordde dan altijd: „In Enge
land", en dan verwijderden de Russinnen
zich zonder verder iets te zeggen. H
M schoenen uit Tsjechoslowakije is aange-
Matige kwaliteit j komeDi staan de vrouwen soms uren in
Over het algemeen is de kwaliteit van de rij om er een paar van te bemachti-
kleding en schoenen, gemeten naar onzegen.
maatstaven, maar zeer matig, 's Zomers
dragen de Russische vrouwen plastic
schoenen of schoenen met sponsrubber-
zolen. Gedurende de winter dragen zij
rubber Jaarzen, die tot de knieën reiken
of vilten schoenen.
Bierflessen worden van een zeer
slechte kwaliteit glas vervaardigd. Zij
moeten zeer voorzichtig worden behan
deld en breken gemakkelijk, wanneer
men ze opent In de winkels moet men
evenveel voor de fles als voor de Inhoud
betalen: drie roebel.
Op de markten zijn de levensmiddelen
veel duurder dan ln de winkels, omdat
zU verser zijn en in kleinere hoeveelhe
den te koop worden aangeboden. Slechts
suiker is in de zomermaanden altijd wat
schaars. Deze wordt dan voor het maken
van jams gebruikt.
Wie in Moskou gaat winkelen, moet
steeds die dingen in de gaten houden,
die hij spoedig nodig kan hebben. Be
paalde goederen verschijnen op zekere
dag in de winkels en zijn dan plotseling
weer in weken niet te krijgen.
Daarom is het 't best, om datgene, dat
men nodig heeft, te kopen zodra men
het ziet.
De kledingzaken zijn naar onze be
grippen slecht voorzien en zeer duur.
Wat ze aanbieden is doorgaans ver ach
ter de mode. Wanneer er een zending
Spanningrond het Pond Sterling
Het drama-Ambon van invloed op de
Effectenmarkt
Nog steeds blijven de geruchten over een komende herwaardering van het Pond
Sterling aanhouden. Ondanks officiële tegenspraken meent men uit de toegeno
men monetaire reserves van Groot Brittannlë de mogelijkheid ener spoedige reva
luatie te kunnen afleiden en het is opvallend, welk een belangrijke vraag naar
ponden in de afgelopen week uit allerlei kringen te constateren viel.
Intussen zijn de dollarleningen, welke
op onze effectenbeurs genoteerd worden
op een aanmerkelijk lager koerspeil ge
komen. Zo daalde de 3% pet Nederland
per 1957 tot circa 103 pet, de 3 pet
Binnenlandse dollarlening ten laste van
de staat tot 96 pCt en de 3V4 dollarle
ning Philips tot 103 pet. De agio op
Amerikaanse shares liep in de afgelopen
week eveneens niet onbelangrijk terug.
Uit de Pers
Onder dit opschrift schrijft het Am
sterdamse „Parool":
De minister van Justitie heeft enkele
dagen geleden een circulaire doen uit
gaan aan de Openbare Ministeries. De
inhoud kwam er op neer, dat de politie
strenger zal moeten optreden tegen over
treders van verkeersvoorschriften. Die
mededeling zal ook wel terecht komen
bij de verkeerspolitie der grote steden.
We hopen, dat men daar die „opdracht"
van de minister van Justitie met spoed
zal gaan uitvoeren.
Indertijd is er vooral in Amsterdam,
een actie van de politie geweest; zó maar
ln het wilde weg begon de verkeerspolitie
op de wonderlijkste ivijze processen-ver
baal uit te delen. Dat was fout. Nü liggen
de kaarten anders. Sinds maanden heeft
bijvoorbeeld de Amsterdamse verkeers
politie van allerlei gedaan om de lawine
van verkeersongevallen te stuiten. We
zijn het met enkele maatregelen en ac
ties van de verkeerspolitie niet eens ge
weest. We hopen dat men daar eens zal
afstappen van „heer Bommel" en van
„de heer in het verkeer". Een Iets „man
nelijker" actie is zeker op haar plaats.
Maar daar gaat het nu niet om. Onze
grote steden behoren tot de onveiligste
van de wereld. Al die acties, al die
spreuken, al die verkeersgewetens heb
ben,weinig geholpen. Zojuist hebben wij
gehoord, dat de verkeersongevallen aan
land 88 millioen gulden kosten. Door
strenger optreden van de politie is dat
bedrag ongetwijfeld omlaag te krijgen.
De verkeerspolitie is zeer lankmoedig
geweest. Meer dan eens heeft ze zelf ge
zegd dat na de „reclame" de bekeuringen
zouden komen. Die tijd is aangebroken.
Helaas is een aantal Nederlanders nog
niet zó ver, dat zij zich behoorlijk op de
weg wil gedragen. Er zijn nog mensen
die de verkeersregels niet willen kennen
of niet willen toepassen. Aan die toe
stand móét een einde komen. Een politie
actie valt ditmaal niet zo maar uit de
lucht. Er is, zoals dat heet, van alles en
nog wat gedaan. Helaas, het heeft weinig
geholpen!
Wie niet horen toil naar de wijze stem
Wat NINETTE ontwierp
Drie ontwerpen
het Haagse
huis Ninette, die
kunnen wedijve
ren met vele bui
tenlandse coutu-
Van links naai
rechts: de nieuwe
lage taillelijn
wordt geaccentu
eerd door de bre
de overslag van
het voorpand van
het jasje. De kno-
doen geen diertst
de knopen die
dienst doen. ziel
Overigens kun
nen we vertellen,
dat dit model ge
zachte bruine an-
gorastof en ver-
De japon in he:
midden heeft een
aangeknipte klok
in de gladde rok
Dc a-symetrische
hals is aan een
zijde gedrapeerd
en heeft een on
derbroken revers
aan de andere zij
de. Broderie van
kleine paarlen op
de heup en de
corsage maken het geheel wel bijzonder
De mantel rechts is het bekijken
waard Zwart laken me" zwart fluwelen
kraagje en zakklepjes zoals de grote
mode voor de winter is. Het exclusieve
zit in de sluiting, die in de taille onder
broken wordt en dan half verscholen in
van de verkeerspolitie, moet dan maar
voelen. We hopen dat de verkeerspolitie
in onze grote steden met spoed gevolg
zal geven aan de wensen geuit in de cir
culaire van de minister. Anders krijgen
we nooit de veiligheid die wij zo bitter
nodig hebben.
ONTDEKT IN DROGISTERIJ
New York, stonden in 1937 enkele schil
derijen voor één dollar per stuk Een
ingenieur zag ze, kocht 'ze en vroeg het
adres van de sohllder.' Hij kwam bij een
77-jarlge boerenvrouw, een weduwe en
moeder van 10 kinderen. Het was Anna
Mary Robertson Moses, beter bekend
onder de naam „Grandma Moses". Toen
het boerenwerk haar te zwaar werd,
ging ze wat borduren en maakte ze
diverse soorten jams. Deze jams wer
den nog bekroond.
Maar „Grandma Moses" was niet te
vreden en gln-g eens wat proberen met
olieverf. Nog datzelfde jaar 1937
kon ze schilderijen bij haar buurman-
drogist tentoonstellen en kwam de Inge
nieur, die al haar werken opkocht.
Op 77-jarlge leeftijd werd „Grandma
Moses", die voordien nimmer had ge
schilderd, ontdekt. „Men moet prettige
gevoelens ondervinden en geen onaange-
ïame, die men altijd in voldoende mate
kan krijgen",-is haar motto-bij het schil
deren.
De eerste officiële tentoonstelling van
haar werken was in 1940 te New York
onder de titel „Hoe een boerenvrouw
schildert" en daarna zijn de schilderijen
op bijna 80 individuele tentoonstellingen
Zou het Pond Sterling een hogere wis
selkoers krijgen tegenover de Ameri
kaanse dollar, dan valt te voorzien, dat
andere landen dit voorbeeld zullen vol
gen. De devaluatie der valuta's in Sep
tember 1949 werd veroorzaakt door de
Britse regering, welke zonder overleg met
andere landen van West-Europa, tot een
verlaging van de wisselkoers overging.
Zou ditmaal een revaluatie von het Pond
Sterling ondernomen worden, dan zou^-
den andere landen, waaronder vermoe
delijk ook Nederland, het Britse voor
beeld volgen. Wü zijn echter van mening,
dat vooralsnog de problemen der beta
lingsbalans en alles wat daarmede sa
menhangt, een belemmering vormen
voor een herwaardering der valuta's.
Als herfstlicht over het Binnenhol speelt
Uit een en andier blijkt, dat de vrees
waardevermindering van de Ameri
kaanse dollar nog niet geweken is.
Bank. zijn de jongste maandstaten dei
grote banken ongetwijfeld belangwek
kend te noemen. Er blijkt uit, dat de ere-
dietbehoeften in het lopende jaar aan
zienlijk zijn toegenomen, gemiddeld- met
circa 25 pet. Aan deze snelle uitbreiding
der debetrekeningen heeft de Neder
landse Bank klaarblijkelijk een einde
willen maken uit vrees voor inflatoire ge
varen. Anderzijds zal niet minder eer
rol hebben gespeeld de overweging orr
voldoende ruimte te houden voor d<
overheidsfinanciering. De voorgenomen
distributie van bankcrediet op basis der
balanscijfers van de grote banken heeft,
voor zover bekend, nog geen concrete
vorm gekregen, ma-ar ongetwijfeld zal de
regering deze aangelegenheid tot eei
door haar gewenste oplossing brengen.
ning belangrijke grondstoffen tot dusver
vrijwel zonder uitwerking zijn geblevi
op de koersen der aandelen. In de afge
lopen week werd een nieuw record ge
registreerd voor tin en rubber. Voor
eerstgenoemd product is nog
veel betaald als thans, voor rubber in de
laatste 25 jaar niet
Desondanks zien wij aand. Billiton mij
vrijwel onbewogen voor de recordprijs
van het produet, terwijl ook rubber
aandelen geen noemenswaardige reactie
hebben te zien gegeven. De winstmarge
voor de betrokken maatschappijen is
zonder meer hoog te noemen. Een prijs
van 865 dollar per ton tin en van rubber
ad 4 sh. 3 d. per lb laat zelfs bij de
sterk gestegen productiekosten zeer
grote winsten over. Het is de onzeker
heid aangaande de toekomst, nu weei
naar aanleiding van de gebeurtenissen
rond Ambon en de kwestie Nieuw-Gui-
nea, welke tot grote reserve op de ef
fectenmarkt leidt.
se ge
stemd tengevolge van de gunstige
resultaten voor de toekomst. Deze per
spectieven worden grotendeels bepaalü
door de inflationistische inspuiting
koopkracht tengevolge van de bewape
ning. Sedert het uitbreken
Koreaans conflict heeft president Tru
man een aanvrage ingediend voor ruim
11 milliard dollars. De totale defensie
uitgaven voor 1950/1 (fiscaal jaar)
belopen naar schatting circa 32 milliard
GROOTMOEDER MOSES
in geheel Amerika bezichtigd. Musea
particulieren kochten werken aan
thans staat de nog steeds eenvoudige
boerenvrouw „Grandma Moses" in het
middelpunt der openbare belangstelling,
mede ook dank zij de serie gekleurde
Kerstkaarten, die in Amerika jaarlijks
in een oplaag van millioenen exemplaren
verschijnen.
Ook ons land heeft thans de kans ge
kregen het werk van „Grandma Moses"
te exposeren en in het Haagse Gemeen
temuseum hangen tot 12 November 50
van haar schilderijen.
Nu zal als vanzelf de vraag worden op
geworpen of de kunst van deze auto
didacte inderdaad die grote belangstel
ling waard ls, of dat het verhaal van
haar late en zonderlinge ontdekking al
leen haar die belangstelling heeft be
zorgd.
Het lijkt me wel zeker, dat dit ve
haal belangrijk is geweest voor a
reclame en zelfs voor de waardering va
het werk van „Grandma Moses". Zo'
verhaal wordt maar al te vaak uitgebuit
en het is op zichzelf wel interessant ook
Maar toch zijn er meer factoren, welke
„Grandma Moses", die populariteit be
zorgden, meer positieve factoren. Deze
kunst is maar niet een sensatie ln het
primitieve, een Amerikaanse „would-be"
uiting zonder meer of een dwaze
elementaire eigenschap-
waardering vai
Deze kunst Is i
dollars. Het gevolg van deze investerin
gen. welke per saldo improductief zijn.
is, dat de publieke koopkracht nog ver
der toeneemt, dat het prijspeil stijgt en
de inflatiegevaren, ondanks de beteuge
lende maatregelen der regering groter
worden.
Men verwacht, dat het nationaal
komen in de V.S. het volgend jaar 300
milliard dollar zal bedragen, een bedrag
te duizelen. Hét stijgend prijs
peil roept het gevaar van nieuwe werk
stakingen op en in de afgelopen week
gingen er geruchten omtrent een loon-
conflict ln de spoorwegen.
De sleutelindustrieën verheugen zich
i een ongekende bedrijvigheid De
staalnijverheid ziet zich voor de nood-
kelijkheld gesteld om particuliere
afnemers te rantsoeneren en het tekort
aan staal tracht men uiit West-Duitsland
te vullen.
tlge, aangename gevoelens. Bij het zien
dit werk wordt ge even losgerukt uit
soms geheimzinnige of verwarde
kunstopvattingen van deze tijd; wordt
ge geconfronteerd met een leven van
kinderlijke zuiverheid en verrukkelijke
openhartigheid.
Deze kunst is primitief, kinderlijk,
aar ze is geen kinderwerk, evenmin
als het werk der Oosterse primitieven
in Pieter Brueghel. De ongecompli
ceerdheid van deze boerenvrouw geeft
haar het vermogen de landschappen, de
huizen, de mensen en de dieren te schil
deren, zoals zij die werkelijk ziet, waar-
it. Niet in een droom, voor het be
grip waarvan kennis van de psycho
analyse nodig is, maar in de werkelijk
heid.
Een werk b.v. als „Sneeuwballenge
vecht" (No. 14) ls van een kundigheid,
echtheid en puurheid, die doe beseffen,
dat het deze vrouw niet te doen is om
allerlei gecompliceerde opvattingen uit
te dragen, maar om een simpel en levend
beeld te geven van wat zij in haar omge
ving ziet en opmerkt. Dat opmerkings
vermogen is bijzonder groot en op ge
heel eigen wijze weet ze dat in haar
kunst aan te wenden.
Ga deze kunstwerken niet ontleden,
niet uit elkaar halen, maar onderga ze
.ls eenvoudige uitingen van iemand, die
,og iets van de levensvreugde kent. En
dan zullen die schilderijen ook vreugde
schenken.
Corn. Basoski
en dubbele plooi tot de rokzoom voort-
Grappig is het kleine hoedje van flu
weel, dat Hilda als een nauwsluitend
kapje het hoofd doet omsluiten
Drie ontwerpen, die elk voor
grote verdienste hebben, maar wellicht
wel als grootste verdienste, dat ze ii
derdaad draagbaar zijn, ook voor vroi
wen, die geen taille van 58 cm hebben!
gezet wordt.
Vacantie voor allen"
met 5 pet leductie
De zegels (nominale waarde f 1) va
de Nederlandse Reisspaarkas, waarovi
wij gisteren schreven, kunnen door de
werkgevers en organisaties worden ge
kocht a f 0.97, om aan hun werknemers
of leden te worden verkocht voor 95
De spaarders ontvangen behalve de
zegels een reischèqueboekje, met plaats
voor vijf zegels, en elk jaar een hotel-
en vacantiegids. De chèques, die geldig
zijn bij de K.L.M., <J.e Spoorwegen, bus
lijnen en rederijen, bij driehonderd
logies- en restaurantbedrijven, dieren
tuinen enz., kunnen slechts worden aan
geboden als het verschuldigde bedraz
minstens drie gulden groot is. De spaar
ders krijgen dus per chèque hoogstens
twee gulden wisselgeld terug. De Ned
Bankiersvereniging heeft haar leden ge
adviseerd van hun rekeninghouders de
reischèques zonder kosten in betalin:
aan te nemen en deze dus als bankbil
jetten te behandelen.
De Stichting, die gevestigd is in Der
Haag, Zeestraat 100. en waarbij behalve
de gisteren genoemde organisaties ook
de Ned. Chr. Reisvereniging is aangeslo
ten. heeft subsidie aan de regering ge
vraagd. Het motto van de actie is: Va
cantie voor allen.
Koningin ontving Canadese
vlootcommandanten
De Koningin heeft gisterochtend
Soestdijk de commandanten ontvangen
van de Canadese oorlogsschepen,
momenteel in Amsterdam en Rotterdam
liggen. Het bezoek duurde bijna
Generaal Smuts, die verleden maand
overleed, heeft aan zijn weduwe een
mogen nagelaten van 574.000 gulden,
waarvan 195.000 in contanten.
BERLIOZ en zijn Requiem
Over het leven van Berlioz zou een spannende roman kunnen worden ge
schreven. Er is nauwelijks een componist te noemen, die zovele dolle
avonturen heeft beleefd. Berlioz was nu eenmaal een zeer excentrieke per
soonlijkheid. De drang naar het overdadige en het groteske, die hem als
mensin de meest zonderlinge verwikkelingen bracht, heeft ook op de cc
ponist zijn stempel gezet.
Als componist was Berlioz het tegen-1 u erden gelegd, zo heeft ook Berlioz
gestelde van een absoluut musicus. Hij ligieuze gevoelens verklankt, die hij niet
kon zich alleen laten inspireren door
buitenmuzikale inhouden. Berlioz had
grenzenloze verering voor Shake
speare en Goethe en het is daarom niet
verwonderlijk, dat zijn „Roméo et Ju
liette" en zijn „Damnation de Faust" tot
zijn beste werken gerekend moeten wor
den.
Zo groot was de behoefte om zeer be
wust menselijke gevoelens in muziek
weer te geven, dat hij zelfs aan zijn sym-
phonie een gedetailleerd programma ten
grondslag legde. Reeds uit deze „sym-
phonie phantastique" blijkt, welk een
bizarre, gecompliceerde kunstenaarsna
tuur Berlioz is geweest. Het eerste ont
luiken van liefdegevoelens in een jonge
man is hierin verklankt met ontroerende
ongereptheid en tedere hartstocht. Maar
welk een snerpende hoon,
gubere, infernale bezetenheid spreekt uit
d» laatste delen!
Het gevoelsleven van de componist be
woog zich altijd tussen uitersten. Altijd
geladen, altijd in heftige vibratie zocht
bij de schrijnendste contrasten, zowel in
het leven als in de kunst.
Een dergelijk kunstenaar lijkt al
lerminst aangewezen om een kerke
lijk werk te schrijven. Berlioz miste
geheel de devotie en religieuze over
gave van componisten als Palestrina
en Bach. Hij was geen gelovige, die
met diepe eerbied en ootmoed het
gestelde probleem zocht te naderen.
Wat hem in de compositie van een
Requiem aantrok, waren de ver
schrikkingen van de dag des oor
deels, die alles verre overtroffen wat
de menselijke fantasie zich kanvoor-
bewust beleed.
Wie kan ongevoelig blijven
smeking van het „Salva me"? Hoe ont
roerend is in het „Quid sum miser" de
verootmoediging van de ongelukkige uit
gebeeld, die beeft voor het laatste oor
deel. En hoe grandioos is de fuga op
„Hosanna in excelsis"!
Dit Requiem boeit onafgebroken door
de rijke contrasten, door de intensiteit
waarmede de gevoelens van de nietige
mens ten opzichte van de problemen van
dood en eeuwigheid zijn uitgebeeld. Maar
ondanks de felle bewogenheid is het
werk zeer streng van structuur.
Het eerste en tweede onderdeel zijn
gebouwd op thema's, die eerst afzonder
lijk, later gecombineerd ten gehore wor
den gebracht. Het moeizaam stijgende
thema, waarmede de orkestrale inleiding
van het „Dies Irae" begint, speelt ook
later een rol, o.a. in het „Quid sum
Men schrijft ons van deskundige zijde:
/-jNLANGS hebben wij hierop gewezen,
dat de efficiëncy van het productie
proces verbeterd moet worden. We wil
len hiertoe nog een klemmend argument
ontlenen aan de publicatie van het Cen
traal Economisch Plan 1950. Dit bericht
dat de arbeidsproductiviteit iets ge
stegen is, nl. tot 91% van 1938, en hier
mede staan we in Europa wat producti
viteit aangaat, op de tiende plaats.
bekend, dat aan het sluitend
maken van de betalingsbalans de hoog
ste prioriteit gegeven moet worden. De-
balans kan alleen in evenwicht wor
den gehouden, als de Nederlandse ïn-
90% door de goederenuitvoer
wordt gedekt dit percentage was echter
erste zes maanden van dit jaar
61! Hieruit vloeit voort, dat onze k06ten
beneden moeten en onze producti
viteit naar omhoog moet.
Hierbij mogen we ons spiegelen aan
het bemoedigende resultaat, dat Zwit
serland bereikte onder omstandigheden
die niet sterk van de onze verschillen.
Dat land heeft een bevolking, welke op
een klein productief woongebied rela
tief dicht is, geen koloniën of grondstof
fen bezit en ongeveer dezelfde mentali
teit heeft als ons volk.
Zwitserland is gedwongen geweest,
evenals wij dat nu zijn, om te industria--
liseren en is er zelfs in geslaagd, het re
latief grootste exportland voor indu
striële producten te worden, aldus de
?taris van de Nederlandse Kamer
Koophandel voor Zwitserland. Hier
bij moge opgemerkt worden, dat het
geen verrassing zal zijn te vernemen, dat
dit land veel aandacht aan de efficiëncy
besteedde en ongetwijfeld dit genoemde
resultaat bereikte door lage kosten en
hoge productie en dus door doelmatig
heid.
wellicht nuttig eens een voor
beeld van een verbetering te noemen en
de daaruit voortvloeiende gevolgen te
releveren. In vele industrieën wordt er
sterke mate gerekend met de wensen
n de afnemers, of met de mogelijke
nsen! Immers de klant is koning. Dit
heeft tot gevolg, dat er vele typen van
de betreffende artikelen gemaakt wor
den, hetgeen tot resultaat heeft, dat elk
type relatief duurder is en dat de om-
in totaal geringer zal zijn, dan bij
verlaging van het aantal typen of
variëteiten van grondstoffen, hulpstof
fen, onderdelen, of eindproducten het ge
val zal zijn.
wrE willen nu systematisch de voorde
len nagaan voor fabrikant en consu
ment. Voor de productie heeft men per
soneel nodig en de opleiding hiervan zal
het bovengeschetste geval kort duren
dus goedkoop zijn. De inkoop van
grondstoffen zal veelal Ln grote quanta
geschieden, omdat er niet een grote ver
scheidenheid van materiaal nodig is. Bij
de voorbereiding van het productiepro
ces zullen de leiding, de planningafde
ling. het ontwerpenbureau en de teken
kamer minder zwaar belast worden en
wellicht goedkoper worden.
Het productieproces zelf zal in sterke
mate machinaal kunnen geschieden,
want de aangeschafte machines zullen
dan zoveel als mogelijk is volbezet zijn.
Bij een productie van vele goederen en
typen zal er meer handenarbeid plaats
vinden, daar het aanschaffen van een
machine te duur zou zijn, wegens onder
bezetting. En in het geval men met een
machine voor het makeD van b.v een
bepaald type kous. ook een ander type
kous kan fabriceren, gaat er met het
minutieuze instellen op het andere pro
cédé kostbare tijd verloren In de jam-
fabrieken, waar vaak vele typen pro
duct gemaakt worden, is dit verlies een
dag.
Het verlies van productiecapaciteit zal
bij de door ons bedoelde productie ge
ring zijn, de bezettingsgraad van de ma
chines zal zo groot mogelijk worden, het
productieproces wordt meer gestroom
lijnd. Ook toezicht en controle worden
gemakkelijker en goedkoper Na afloop
van het productieproces zal men dienen
op te slaan Deze voorraadhuishouding
zal zeer efficiënt kunnen zijn bij een
gering aantai typen. En dit geldt even
eens voor de grondstoffenopslag
We willen nog wijzen op de verdere
voordelen, welke buiten het directe pro
ductieproces gelegen zijn Daar de in
koop en verkoopad.ninistratie en de
kostprijsberekening eenvoudig zijn, zul
len de administratieve diensten goedko
per zijn. De reclame en de verkoop kun-
efficiënt georganiseerd worden en
hiervan profiteert de handel, omdat de
omzetten daardoor zullen toenemen, in
het geval er op een bepaald serietype
ingesteld moet worden, zal de handel
lang moeten wachten, aleer de fabriek
kan leveren, en dit brengt dus met zich
mede dat de tussen voorraden bij de han
del vrij omvangrijk moeten zijn. Bij een
productie met geringe variëteiten zullen
ook kosten van voorraadhouden dalen.
Zeer bijzondere aandacht moet
worden geschonken aan de instru
mentatie. Beilioz, die verklaarde op
het gebied dei instrumentatie niets
van zijn leraren te hebben geleerd,
heeft de orkestinstrumenten geheel
nieuwe mogelijkheden afgedwongen.
De meesterlijke individuele behande
ling van de orkestinstrumenten
draagt tot de situatieschildering
juist bij Berlioz zeer veel bij.
De componist heeft zijn Requiem (de
.Grande Messe des Morts") in 1837 ge
schreven in opdracht van de Franse re-
De laatste dag van de wereld: Wat Is ter £lach<0'!.",s
zichzelf anders dan een nietig, Algenjnse veld ocht Hoe na het werk
armeoi-1 ^em aan kart blijkt uit een brief
van 11 Januari 1867, waarin hij schrijft:
Wanneer ik veroordeeld was om al mijn
werken te zien verbranden op één na,
zou ik voor mijn Requi i gratie vragen.
Daar het werk een grote orkestbezet
ting vraagt en hoge eisen aan de uitvoe
renden stelt, wordt het zelden, te zelden,
uitgevoerd. Nu het Donderdag 19 Octo
ber door het Haagse Toonkunstkoor
het versterkte Residentie-Orkest met
medewerking van de tenor Frans Vroons,
onder leiding van Willem van Otterloo,
ten gehore zal worden gebracht, hebben
wij gemeend in een inleidend artikel op
de betekenis van deze uitvoering te moe
ten wijzen.
Hennie Schouten
radeloos schepsel, dat huivert,
de bazuinen schallen, die het laatste oor
deel aankondigen? Berlioz heeft niet
genoeg aan een groot koor (het liefst had
hij 700 zangers ter beschikking gehad)
en een groot orkest met o.a. 4 fluiten, 4
clarinetten, 8 fagotten, 12 hoorns en 4
pauken. In de hoeken van de zaal moe
ten vier blaasorkesten worden opgesteld,"
die in werking treden, wanneer vanuit
alle windstreken het bazuingeschal weer
klinkt.
Zeker is het „Tuba mirurn" een der
hoogtepunten van het werk. Maar het
zou onjuist zijn, het Requiem slechts te
zien als een huiveringwekkende apoca
lypse. Evenals Bileam slechts de woor
den mocht spreken, die hem in de mond
gEN fabricagemethode, welke een
consequente toepassing is van het
hier bedoelde geval van besparing door
vermindering van het aantal producten
zien we o.a in Zwitserland bij de hor
loge-industrie. Elk onderdeel wordt ui
een apart bedrijf vervaardigd Bij een
dergelijke graad van doorvoering van
de specialisatie, zien we specialisten,
die de fabrieken afreizen, overal
toegang hebben en zorg dragen,
kwalitatief het beste te verkrijgen De
fabrikanten leggen zich dan toe op
massafabricage en bereiken, dat hun
kosten per eenheid product zeer laag
zijn Uiteraard is er dan nog een fabriek,
welke zich specialiseert in het samen
stellen van het eindproduct.
Deze voordelen zullen niet in elke in
dustrie alle te verwezenlijken zijn Doch
naar onze stellige overtuiging wel vele
Het belang van fabrikant en consument
wordt vaak gediend door beperking.
Door lagere productiekosten en lagere
verkoopprijzen komt het eindproduct
veelal ter beschikking van meer kopers
en kan de ontzet en dus de productie
worden uitgebreid, hetgeen een vergro
ting van de winst betekent. De even
tuele service en onderhoudsdiensten
kunnen vereenvoudigd en verbeterd
worden, zonder kostenverhoging En bij
export zullen deze voordelen onze de-
viezenportefeuille ten goede komen.
Hiermede zijn we op ons uitgangspunt
teruggekomen; ons economisch bestaan
is immers afhankelijk van de handels-
en betalingsbalans Nu we allerwegen op
de wereldmarkt,prijsstijgingen zien. b.v
Ln Frankrijk 100% voor koper en in
Zweden 109% voor rubber, en 57%. voor
wol, en ook ons land hiervan niet vrij
gebleven is. zal de noodzaak van verso
beren nog groter vorden en om die re
den menen we dat de hier naar voren
gebrachte idee iets kan bijdragen tot het
gestelde doeL
