Twee geheime agenten ontsnappen uit
de gevangenis te Haren
ZATERDAG 28 JANUARI 1950
Geheimen rond het Englandspiel
Maar in Engeland worden ze opnieuw opgesloten
IS ER VAN DE MASSALE ARRESTATIES op die beruchte eerste April van het
jaar 1943 iets bekend geworden in Londen? Zo ja dan heeft die wetenschap
ieder geval op het Englandspiel geen invloed gehad, want het radioverkeer
ging rustig verder. Eén der eerste gevolgen was, dat de Nederlandse groep van
de „dienst-Wim" werd opgerold. „Dienst-Wlm" was een organisatie, die opgericht
;vas cn geleid werd door de 22-jarige Belg Gaston van der Meersschen uit Gent,
itudent in de chemie en een der meest bescheiden mensen, die wj ooit hebben
ontmoet. Zyn organisatie, die zich bezig hield met passeurlynen en radioverbin
dingen op Engeland, omvatte meer dan duizend mensen. Verschillende illegale
werkers in Brabant, Zeeland en Zuid-Holland namen aan deze arbeid deel. En
toen er via het Englandspiel een radiobericht uit Londen kwam voor de heer
klein kunstje de gehele groep op
Prins zocht contact met alle lagen van
Curasao's bevolking
Maar op de avondreceptie ontbraken de landskinderen
(Van onze speciale verslaggever)
Willemstad (Curasao), Januari.
IN HET GLOEIEXDHETE ZONLICHT, dat Zaterdag boven Kamp Suffisant stond
te trillen, werd, midden in het carré van manschappen, die stonden aangetreden,
aan de vaandeldrager van de Landmacht Nederlandse Antillen een vaandel over
handigd, dat met zyn fijn geborduurd goud en blauw een ogenblik deed denken
aan het kleurige tafereel, dat zich in September 1948 in de Nieuwe Kerk te
Amsterdam ontspon, toen onze Koningin de eed aflegde op de Grondwet, Hare
Majesteit Koningin Juliana was toen omringd door alle vaandels van land- en
zeemacht: een imposante verzameling van de fraaiste emblemen die ons vader
land bezit. Een van de kleine stukjes uit dat mozaiek was hier Zaterdag op het
gloeiend hete veld van het kamp terug te vinden.
dat de grote indealen van ons land ook
die van déze oliebedrijven zijn- Vrijheid
en initiatief, een regering die orde en
rust weet te handhaven en die met het
vrije bedrijfsleven medeleeft door be
grip voor wat de ondernemer toekomt,
dat waren destijds de grote voordelen
die men op de kleine eilanden zag. Zij
hebben prachtige havens die een natuur
lijke bescherming voor de vele binnen
komende schepen vormen, maar zonder
deze grote ideële waarden had onze West
toch nooit zoveel voordelen binnen zijn
gebied gekregen. Het is om meerdere
redenen van groot belang, dat dit alles
bij gelegenheid van dit Koninklijk be
zoek nog eens duidelijk gezegd wordt
in verband met de staatkundige hervor
ming, die ook de mensen hier binnen-
De Prins, die het vaandel plechtig
kwam overhandigen, hield er een korte
toespraak bij, waarin hij herinnerde aan
de taak van deze voorpost van ons leger
in de West en de mannen het voorbeeld
van ritmeester Maduro voor ogen hield.
Deze dappere soldaat uit de West is in
de oorlog bij Ypenburg gesneuveld
en als er één symbool voor de verbon
denheid tussen de West en het moeder-
Prins een ervaren duiker
Tot verbazing van de ervaren dui
kers op het eiland Curagao, die hem
onder water begeleid hebben, heeft
Prins Bernhard dezer dagen toen hij
een dag rust nam temidden van zijn
drukke werkzaamheden in de West,
kans gezien bij het onder-water-jagen
naar vis een half uur onder te blijven.
Dit onder water jagen geschiedt met
behulp van een duikhelm en een zuur-
stoffles. Het is een geliefde sport op
Curagao voor goede zwemmers Men
moet er een zeer geoefende ademha
ling voor hebben.
,,Ik heb hem, ik hou hem,
de zon in mijn handen'
Jac. Schreurs
kort zelfbestuur zal geven, zijn er nogal
at politieke moeilijkheden, die we
.?ns in de verre verte aan de troubles in
Indonesië doen denken. Het grote ver
schil met de Oost is echter, dat in de
West de partijen het onderling maar ma
tig eens zijn- Wat in de Statenvergade
ringen dat is de volksvertegenwoordi
ging in dit gebiedsdeel voorkomt, geeft
so weinig politiek
geen erger woord te
ïen slechts kan hopen
an de Prins er toe mag
ensen door middel
gehecht blijft^
vaak blijk
gebruiken, dat
dat het bezoek
leiden, dat de
de band m
tot elkaar te komen. De kleine gemeen
schap op dit eiland met zijn nauwelijks
80.000 inwoners, is juist doordat deze zo
klein is en iedereen, iedereen kent, een
vaak heel moeilijk te besturen element.
Dat zelfbestuur komen gaat, staat zelfs
bij de voorzichtigste politicus op de voor
grond. maar het zou zeker in het belang
van deze gebiedsdelen zijn, wanneer men
daarbij de leiding van ervaren Staats
lieden en vooral van onze boven alle
partijen staande Koningin, wil aanne
men. De West heeft het is begrijpelijk
door de liggin-g en de nationaliteiten var
het land een sterke Zuid-Amerikaan
se inslag. Wie zich de vele temperament
volle wisselingen van regeringen en
staatsgrepen die met de revolver plegen
te worden geënsceneerd van de Zuid-
Amerikanen herinnert, zal het met on:
eens zijn. dat Nederland hierzeker nog
een waardevolle taak heeft te verrich
ten. (Nadruk verboden)
i 24—
peter-
Rode
!8—79.
idijvie
18. sla
>011.
land moet worden gevonden dan zal
het deze held zijn.
De Vaandeluitreiking was een van de
representatieve taken die de Prins dezer
dagen in een hoeveelheid, waarvoor men
Blechts respect kan hebben, op zich heeft
genomen. Zijn taak als goodwill-ambas-
Badeur is hier in Curasao begonnen met
een reeks bezoeken aan liefdadige in
stellingen, aan scholen, musea en
zeemanshuizen, ziekenhuizen en in
richtingen voor ouden van dagen. Af en
toe springt er in de lange reeks een ge
beurtenis van ook uiterlijk groter belang
naar voren, maar voor het overgrote
deel zijn het die kleine vriendelijkheden
aan de bevolking van dit merkwaardige
eiland, waar zoveel verschillende rassen
en nationaliteiten bijeen zijn, die de
Prins tot zijn taak rekent. Zaterdag
avond heeft het slotaccoord van het be-
ïoek aan Curagao geklonken in een
openluchtreceptie, waaraan veel te veel
officiële mensen en bijna geen kleine
luiden hebben deelgenomen. Wij hadden
ze gaarne gezien, de vrouwen in hun
kleurige jakjes met de pakken en man
den op hun hoofd, de ze dragen zonder
ze vast te houden, de mannen met hun
brede panama's en de negers met hun
hoge zwierige schouders, maar er waren
bijna alleen dames en heren in avond
kleding, die van deze receptie wel een
Zeer fraaie, maar al te zeer een officiële
tropenavond maakten.
Onder de merkwaardigheden van Cu
ragao, die de Prins meer intensief be
zocht heeft, behoort op de eerste plaats
het enorme complex raffinaderijen van
de Koninklijke Shell, die aan het eiland
zijn grote welvaart hebben gegeven en
die naast de Amerikaanse oliebedrijven
op Aruba, tot de belangrijkste econo
mische projecten van de West en zelfs
van de gehele Caraïbische Zee en Mid-
den-Amerika behoren. Om nog eens dui
delijk te maken, dat deze twee grote
oliebedrijven niet voor niets juist op de
Nederlandse Antillen gevestigd zijn. heeft
«iemand minder dan jhr. Loudon een van
de grote mannen van het Royal Dutch-
concern, bij gelegenheid van het bezoek
Van de Prins een tafelrede gehouden.
Waarin men zeer scherp kon beluisteren,
Kabinet der Koningin behartigt Staatszaken
van het Staatshoofd
(Van een onzer verslaggevers)
Aan de Korte Vijverberg 3 in Dei.
Haag. het huis waarin eens Groen van
Prinsterer woonde, is thans het kabinet
van H.M. de Koningin gevestigd.
Aan het hoofd van het kabinet staat
een vrouw, n.l. mej. mr M. A. Teilegen,
wier beeltenis men kon ontwaren op de
foto's, die van de souvereiniteitsover-
dracht in Amsterdam gemaakt zijn.
Het is niet vreemd, dat een vrouw di'.
gewichtig ambt bekleedt. Gebruikte H.M
zelf niet. bij haar beëdiging n Septem
ber van 1948 de woorden: „Zoals eer,
goed koning betaamt" uit het eeds
formulier?
De koning dus een vrouw en zijn di
recteur kabinet een vrouw. Er zit nie s
onregelmatigs in.
Het behoeft geen betoog, dat de func
tie een zeer gewichtige is en dat men
met de omschrijving, „dat het kabinet
een postkantoor is, dat ingekomen brie
ven bezorgt", niet klaar is.
Eens werd de directeur van het kabi
net zelfs, zij het ook schertsend, maar
niettemin in die dagen niet ten on
rechte, „grootvizier" genoemd. Dat was
onder de regering van Koning Willem I.
die zijn directeur sierde met de titel
Algemeen Secretaris van Staat, een
titel, die Mussert hier weer heeft
trachten in te voeren, toen hij, zetelend
aan de Vijverberg als „Leider van het
Nederlandse Volk", zijn bureau „Secre
tarie var Staat" noemde.
Met de verandering van de aard van
het koningschap, die zich eerst in 1848
onder Koning Willem II en n-->g later on
der Willem III verder voltrok, veran
derde ook de functie van de directeur.
Thans kan men zeggen, dai de direc
teur en het kabinet ten aanzien van de
Koningin een voorbereidende, voor
lichtende en aanhorende taak nebben.
De voorbereidende taak komt i..t
uiting :n het doorgeven van de voor
H.M. bestemde sutkken, afkomstig van e
departementen, van particulieren en in
stellingen. Wat die twee laatste cate
gorieën betreft: zij worden terstond gc
distribi'terd over het kabinet er; de par
ticuliere Secretarie van de Koningin
De eerste behandelt alleen de staats
zaken, de laatste de persoonlijke en huis
houdelijke aangelegenheden. Vandaar,
dat een verzoek om steun naar de secre
tarie gaat, terwijl een adres van iemand,
die zich b v. beklaagt over de behande
ling, die hy van de zijde van een Huis
vestingsbureau ondervond, op het kabi
net wordt behandeld en vandaar naa
het betrokken departement gaat. Het i
natuurlijk niet zo, dat de Koningin alii
adressen persoonlijk onder ogen zou
kunnen krijgen. Dat is alleen het geva'
met de allerbelangrijkste.
Wat de departementale stukken be
treft. zij worden verzameld tot een dór-
sier, waaraan geen advies of motiverins
van een minister ontbreken mag. Daar
voor te zorgen is de taak van de direc
teur. Er gaan geen adviezen van deze
functionaris naar de Koningin. Dat
Staatsrechtelijk onjuist zijn.
Toch is de invloed van de directeur
niet gering, want de tweede taak is die
van voorlichting geven over al wat er in
het volk leeft. Men noemt dat: „De vip*
ger houden bij de polsslag van het volk".
Daarbij wordt van het kabinet een grot*
mate van neutraliteit gevraagd, en he'
geldt dan ook als regel, dat het personeel
van het kabinet wél politiek geïntere;
seerd, doch
is. Dat om t
verkrijgen.
De taak v
Staatshoofd ligt i
het luisteren naar het
i de noodzaak voor de
klankbord te beschik
ken. Om zich een oordeel te kunnen vor
men. moet zij met iemand spreken over
de lopende zaken. Die iemand is o.m. de
directeur van het kabinet, die zonder
een bepaalde oplossing te suggereren,
toch de mogelijkheid van de mening*
vorming door de Koningin helpt bevor
deren door te luisteren.
By een kabinetsformatie speelt dat
luisteren uiteraard een grote rol.
De functie van directeur is zeer in he
bijzonder een dienende. De invloed va
de Konmgin op het staatsbestel is zee
belangrijk. Zij kan die invloed allee,
uitoefenen als haar recht „op de hoogte
gehouden te worden, te waarschuwen
aan te sporen" gehandhaafd wordt. Het
te helpen handhaven is de voornaamste
opdracht van Haar directeur kabinet.
En die opdracht is, in een afzonderlijke
instructie, nauwkeurig omschreven.
het
Tot Qe meer aan vijftig geheime agen
ten, die inmiddels zitten opgesloten in
het Grool-Seminarie te Haren, behoren
Johan Bernard Ubbink en Pieter Dour-
lein. De eerste viel op 1 December 194?
de ander op 10 Maart 1943 in handen
der Duitsers. En ondanks alle voorzor-
van Ernst May, die een overigens
menswaardig regiem in Haren on
derhoudt, lukt het hun contact met
elkaar te krijgen.
Uit dat contact ontstaat een plan, zo
doldriest en zo koen, dat men er alleen
diepe bewondering voor kan heb
ben. Ubbink en Dourlein hebben de be
sliste toezegging, dat zij niet voor een
Duits gerecht zullen verschijnen. De
zelfde toezegging, die alle agenten heo-
ben. Een toezegging. die Giskes en
Schreieder van het RSHA en het Oher-
kommando der Wehrmacht uit Berlijn
hebben gekregen en die de beide spion-
nageleiders ongetwijfeld hebben ge
meend. Dat de agenten later toch naar
Duitsland zijn vervoerd en daar zijn ver
moord kan men de waarheid dient
gezegd beslist niet Schreieder of Gis
kes aanrekenen. Dat komt op rekening
wijlen Rauter. Maar: in Augustus
1943 hadden de agenten in Haren het
redelijk goed (zij noemden hun gevan
genis zelf „het sanatorium") en zij leef
den in de zekerheid, dat zij niet ter dood
zouden worden gebracht.
Maar Ubbink en Dourlein stellen hel
landsbelang boven hun eigen veiligheid.
Zij besluiten te ontvluchten, naar Enge
land te gaan en daar te vertellen, da-
de gehele geheime dienst gepenetreerd
is en dat alle agenten in cellen zitten'
Zij willen daar op een paar bqreaux
slaan en duidelijk maken, tot welk eer.
ontzettende mislukking het samenwer
ken van de Nederlandse M.I.D. en de
Engelse S.O.E. heeft geleid.
Wekenlang praten zij in het diepste
geheim over hun plan. Het moet tot ir.
de puntjes worden voorbereid, want
iedere fout is dodelijk. Als zij gesnapt
worden bij de poging, of als zij op de
vlucht worden gegrepen betekent dat
maar één ding: het vuurpeloton Daar
over verkeren zij niet in twijfel. D<
dappere kerels besluiten niettemin to
doorzetten.
Hier zij het ons vergund een opmer
king te plaatsen. Men heeft van méé:
dan één zijde dn het verleden geprobeerd
onze geheime agenten voor te stellen
als een stelletje slappe kerels, die door
hun knieën gingen en alleen maar me',
zichzelf rekenden. Men heeft deze op
merkingen zelfs wel gelanceerd om si
nistere boeven te disculperen, althans
hun verraad als minder zwart te schet
sen tegen de achtergrond van een zo
slappe houding der geheime agenten.
Deze unfaire, 'smerige roddelpraat dient
met klem en verontwaardiging te wi
den afgewezen. Zelfs een man
Schreieder heeft nadrukkelijk verklaai
Alle agenten waren moedige mensen! E
er Nederlanders zijn. die daaraan,
allerlei ignobele bedoelingen, proberen
te tornen is niets minder dan verraac'
aan de nagedachtenis van zovele jong"
kerels, die zich vrijwillig voor het mees
gevaarlijke werk in dienst van het va
derland gaven. De ridders met veel
vrees en blaam, die zich aan deze graf
schennis schuldig maken, dienen te wor
den overgegeven aan de publieke ver
achting.
In de nacht van 29 op 30 Augustus
brengen Ubbink en Dourlein hun ge
waagde plan tot uitvoering. Het is een
Zaterdagavond en dan is er weinig
bewaking. Van beddegoed hebben ze ern
lang, sterk koord gemaakt. Zyn niet vele
eeuwen geleden óók spionnen aan een
koord langs muren omlaag gelaten? Och,
er verandert niet zo heel veel in de
wereld
Gespannen luisteren de mannen naar
de geluiden op de gang. Daar komt de
bewaker het eten brengen. Hij dreunt
op zijn laarzen door de gang. komt nader,
gaat verder en verdwijnt naar het andere
deel van de boogvormige gang. Dat is
het moment, waarop zij hebben gewacht:
Dit zijn de minuten, die over leven er.
dood gaan beslissen. Naakt wringen zü
zich tussen de tralies door, die bovei-
de celdeur zijn aangebracht. En dat valt
niet mee, want de afstand tussen iedere
tralie is nauwelijks vijfentwintig centi
meter! Maar het lukt. Celgenoten wer
pen hun een paar bundeltjes kieren ach
terna en daar sluipen ze dan, twee
naaktlopers, in de richting van het toi
let. Ze komen er, zonder te zijn opgc-
Weer naderen de dreunende laarzen
Loopt de man bü de toiletten langzamer?
houdt de kerel zijn pas in?, of verbeel
den ze het zich maar? Mei bonzende
harten staan ze daar en wachten. Ma
het geluid gaat verder en sterft weg.
Ergens slaat een deur. Dan is alles stil
Razend-snel kleden Ubbink en Dour
lein zich aan Dan bevestigen zij het
koord van beddegoed stevig aan de tra
lies. die hen nog van de vrije lucht daar
buiten scheiden. Ze rukken en trekk>
ja. het houdt. Ubbink wurmt zich tu
de tralies, grijpt het koord en han
i seconde later tien meter boven
begane grond te bungelen. Roetsj! glijdt
hij naar beneden en zó snel volgt Dour
lein zijn makker, dat ze bijna boven o;
elkaar terecht komen. Op hun sokker
en ze. zo vlug het kan. naar de ge
auchte prikkeldraadversperring Maar zt
in Engeland goed opgeleid en me
dat prikkeldraad hebben ze niet vee!
ite. Doch: achter het prikkeldraad
de brede gracht. Wat nood? Ze laten
zich zacht in het water glijden en zwem-
met rustige slagen naar de over
kant.
j! Tien minuten geleden waren ze
nog gevangenen in een cel. Nu lopen ze
zij het dan ook op sokken en mei
drijfnatte kleren door Brabant. Ze
lopen urenlang door de nacht. En ze
worden geholpen! Het gulle volk van
het goede Brabant laat deze mannen niet
hun lot over, In Tilburg komen ze
onder de hoede van een pater en d:<?
heeft wel een relatie, die voor valse
;ren zorgt. Geroutineerde smokke
laars doen de rest en helpen de mannen
de grens. Door België worden ze
verder „gesluisd" naar Zwitserland en
daar komen ze in contact met Neder
landse autoriteiten, van wie er (natuur
lijk!) een aantal zich bezig houdt me-
allerlei geheim werk.
Maar als Ubbink en Dourlein zich ai
hebben ingebeeld, dat zij grote verba-
en opschudding zullen verwekken
hun ontstellend relaas, dan hebben
ze zich vergist. Want men weet in Zwit
serland reeds dat het volkomen fout i*
met de radioverbindingen. Op 23 Juni
1943 heeft men de leiding van de Neder
landse geheime dienst in Londen reeds
geseind, dat er in Nederland acht para
chutisten gevangen zaten. Op 2 Augustus
heeft men gemeld, dat het volledig tele
grafisch verkeer aan de vijand bekenu
is en dat het maandenlang seinen
zonder verwisseling van de codesleutels
volstrekt onverantwoordelijk moet wor
den genoemd. Nee. men verbaast zich m
Zwitserland met zo héél erg over de
komst van Ubbink en Dourlein. die het
pijnlijke relaas vertellen van hun ver
schrikkelijke ervaringen.
Men helpt de mannen via Spanje naar
Engeland. En in Engeland worden ze
prompt in de gevangenis gegooid. Er.
daar zullen ze maandenlang blijven. Oir-
dat Schreieder over het Englandspie.
een listig telegram heeft geseind: da'
Ubbink en Dourlein naar Engeland ke
rnen als spionnen voor de Duitsers. Er
in Londen gelooft men liever dat teie
gram dan de telegrammen van de eigen
mensen in Zwitserland en dan de na
drukkelijke verklaringen van Ubbink er.
Dourlein die vergeefs beweren dat zij
goede Nederlanders zijn.
Men gelooft hen niet. En eerst maan-
'T VOOR EN TEGEN l
IJs betekent: baantje glijden,
krachten meten, schaatsenrijden.
Zij, die vaardigheid bezitten
maken grote afstandsritten,
blijven Hollands glorie trouw:
dat is 't vóórdeel van de kou.'
Vriezend weer komt d'oogst te stadti
Wintervorst kent geen genade,
doodt de schadelijke dieren
die bü warmte welig tieren
Vorst begunstigt d'akkerbouw,
dat is 't vóórdeel van de kou!
Koude neus en koude oren,
koude handen, krachtverloren.
vingers die niet kunnen schrijven,
ledematen die verstijven;
ogen rood en wangen blauw,
dat is 't nadeel van de kou!
Dichtgevroren waterbuizen,
onvoldoend verwarmde huizen
binnenvaart in moeilijkheden,
wadden eiland afgesneden.
Neen, of 't vóór- of nadeel zij,
heus, die kou is niets voor mij!
GRé KEMPEN—STERRENBURG
de
den later, als de omvang
strofe ook tot de breinen in Engeland
is doorgedrongen, worden de mannen
vrijgelaten Zonder
de socialistische
Kiyoshko Yanome, een vier jaar oud
zoontje van een Japanse tekenaar,
ontpopt zich nu reeds als een kun
stenaar. Moderne tekenaars staan ver
stomd over de prestatie van Kiyoshko.
Turkije rekent op 9de verdedigingsoorlog
tegen Russische aggressie
Er heerst volledige vrijheid, maar de communisten
zijn verboden
Istanbul. Januari 1950
Indien men, over de Galatabrug wandelend, vlak voor zich de Yenl Valide Moskee
en de ontelbare paleizen en slanke minaretten, die er als een gordel juwelen
om heeo gevlijd liggen, in het gouden zonlicht ziet baden, dan ontkomt men niet
aan de bekoring die van deze sprookjesachtig-moole stad uitgaat. Waarheen men
ook kijkt, overal ziet men tuinen met heerlijke, schaduwgevende ceder- en
kastanjebomen. De meeste woonhuizen hebben een balcon met uitzicht op zee en
gedurende de middaghitte, vertoeft men daar en staart van onder het zonnescherm
naar de voorbij varende schepen.
De stoombootdienst die, met de regel
maat van een klok. de Bosporus be
vaart, de schorre toon van de scheeps-
fluiten der passerende schepen, de or
delijke drukte, het doet alles sterk aan
een westerse havenstad denken.
Reeds acht maal gedurende de laatste
driehonderd jaar voerde Turkije een
verdedigingsoorlog tegen de Russische
aggressie Men rekent er hier algemeen
mee dat, misschien al spoedig een negen
de gevoerd zal moeten worden.
Iedereen, met wien ik in Istanbul deze
kwestie bespreek, aanvaard zonder meei
het principe „verzet tegen Rusland in
dien nodig tot de allerlaatste man".
De consequenties, een kostbaar uitge
breid militair verdedigingsapparaat met
de daarbij behorende, zéér hoge belastin
gen, worden zonder morren aanvaard.
Men weet het maar al te goed. de vei
ligheid en de zelfstandigheid van he
land zijn nog steeds in gevaar. Gedu
rende vele eeuwen vormden de Turken
een imperialistische grootmacht die, uit
eindelijk, door verval eindigde.
De imperialistische psychologie is nog
overal merkbaar.
In tegenstelling tot de Arabieren, die
Zij gedurende honderden jaren onder
drukten, zijn de Turken een volk zonder
enig minderwaardigheidscomplex; want.
behalve een korte periode na de eerste
wereldoorlog, toen de geallieerden kib
belden over het Turkse grondgebied, zijn
zij zelf nooit overheerst.
Kemal Ataturk herstelde met zijn
volutie in 1923 snel het gewonde Turkse
zelfrespect.
In sociaal opzicht hebben de Turken
altijd reeds zekere democratische tradi
ties gehad. Zelfs onder het autocratische
regime der Sultans was het mogelijk
voor een man van de meest nederige
afkomst tot de rang van Groot Vizier
op te klimmen. -
Onder de handwerks- en kooplieden
„Wij richten de Koningswagen op voor een
souverein en vrij Beieren"
Wensen van de jeugd voor een nieuw staatsideaal
(Van onze correspondent in Berlijn)
München, Januari 1950.
Niet alleen België houdt zich met de koningskwestie bezig, ook Beieren heeft met
dit vraagstuk te kampen. Nauwelijks was aan het eind van het vorige Jaar de
„Bayerischer Heimat- und Königsbund" door professor dr Anton Berr opgericht, of
een tweede vereniging onder dezelfde naam werd in Neder-Beieren in het lev
roepen. De oprichters waren de afgevaardigde voor de Beierse party bü de Bonds
dag, Josef Yolkholz, en Anton Donhauser. Via baron Van Aretin vond deze vereni
ging de weg naar kroonprins Rupprecht,
Met de oprichting door professor Berr
is het Beierse koningshuis het echter niet
eens. De woordvoerder van het huis
Wittelsbach, Baron van Redwitz, distan-
cieerde zich van enkele personen uit de
bond. Dit komt neer op een verwerping
van de bond door kroonprins Rupprecht,
voor wiens spreekbuis Redwitz doorgaat.
Daaraan veranderde ook niets, toen de
president van de bond gekozen werd en
de plaats van de burgerlijke kanselier
werd ingenomen door graaf de la Rosee
chef van de expeditie van goederen
aan het hoofdstation van München. Hij
kreeg het praedicaat „Acceptabel"! De
HUISELIJK CONFLICT OPGELOST
Op haar kamer in het genoot en voelde zich do- onderwerp, dat beiden be-
ouderlijk huis zat Marion, delijk vermoeid: aan het zig hield werd hierin
en zij piekerde De eerste eind van haar krachten slechts oppervlakkig aan-
jaren van haar huwelijk door de bijna dagelijkse geroerd. Het hinderde
waren rustig geweest schermutselingen. De vol- haar deze toestand kon
té rustig, misschien, dacht gende dag had hij haar toch niet voortduren? En
zij bitter. Toen ten slotte naar het station gebracht, ten slotte was haar besluit
de problemen op haar Vriendelijk en voorkomend genomen: zij zou terug
kwamen aanstormen stond maar even vastbesloten als gaan.
zij er vreemd tegenover, altijd. Toen de trein ver- Ze had niet geschreven,
Haar echtgenoot niet. Die trok was even de gedach- en terwijl ze haar huis na
was gewend aan moeilijk- te bij haar opgekomen er derde was zij zich bewust
heden: in zijn werk, in zyn uit te springen zich niet van een vreemde spanning,
omgang met zakenrelaties als een kind te laten weg- sterker dan ze voor mo-
Hij loste ze op met toe- sturen. Maar zij besefte gelijk had gehouden. Zij
gevendheid, vriendelijk het onhoudbare van de sloeg de laatste hoek om,
bijna, doch steeds vast be- toestand: het zou goed zijn en bleef plotseling staan,
raden. Ook toen die andere 'c worden verlost van de trillend, en met een bon-
moeilijkheden waren gere- woordenwisselingen, van zend hart. Er stond een
zen. Hij had haar bij de de verwijten. Wantrouwen verhuiswagen voor de
hand genomen, en gezegd: jegens haar echtgenoot deur!
„Zó gaat het niet langer, voelde zij niet; zelfs de zij begon plotseling te
Marion. Je moet er een gedachte hieraan kwam rennen, de straat af, het
tijdje uit. Ik heb je ouders niet bij haar op. Wat er huis binnen, en toen re-
opgebeld, en hun de situa- ook op hem aan te merken gelrecht in de armen uan
tie uitgelegd. Ze verwach- mocht zijn dat in peen haar echtgenoot, die ver
ten je morgen". geval. baasd maar vrolijk zei:
Zij had niet geprotes- Toch begon zij, naar mate Jk had je juist een tele-
teerd. Ze uiist, dat zy niet de dagen verstreken, zich gram willen sturen. Onze
bestand zou zijn tegen de onrustig te voelen. Hij had mede-bewoners gaan
argumenten van haar echt- brieven gestuurd, maar het daag eindelijk weg".
oprichter van de bond, professor Berr,
werkt voor de sympathiserenden met het
huis Wittelsbach. als een rode lap op een
stier. Nadat hij een jaar lang lid van de
Beierse partij was geweest, vertoonde hij
separatistische tendensen.
Volgens Berr maakt het geen verschil
of de kroonpretendent het er mee
is of niet. „Wij richten de koningswagen
op voor een souverein en vrij Beieren"
zegt hij. Na de souvereiniteit van Beie
ren en het „afzweren van het Duitse
tionalisme" komt men nader tot Europa.
De monarchist Donhauser werpt hij vooi
de voeten, dat hij niet denkt in wit
blauw a la Wittelsbach, doch in zwart-
wit-rood, a la Hohenzollern.
Nieuw staatsideaal.
Donhauser, een grote man mei
vriendelijk jongensgezicht wyst daaren
tegen op zijn federalistische zienswijze
en tracht te profiteren van de ontevre
denheid van de politieke partijen e
wensen van de jeugd voor een nieuw
staatsideaal ten gunste van het monar
chistische streven. Hij meent te weten,
dat men in brede kringen sceptisch staat
tegenover de monarchie, doch is het e-
vens eens met baron Erwin von Aretin
voormalig bestuurslid van de door de
militaire regering eerst toegestane, doch
daarna in 1946 verboden „Bayrischen
Heimat- und Königspartei", dat men
het volk over de constitutionele monar
chie dient voor te lichten. Om tot een
koninkrijk Beieren te komen is het no
dig dat een boven de partijen staande
beweging een plebisciet onder de bevol
king houdt.
Tot nu toe heeft kroonprins Rupprecht
niet officieel gereageerd op de tweede
oprichting van de .Bayrischen Heimat-
und Königsbunde". Von Aretin, die di
recteur is van het dagblad „Münchener
Allgemeine" en in zeer nauw contact
staat met de kroonprins, acht het boven
alle twijfel verheven, dat 't huis-Wittels-
bach er niet afkerig van zal zijn. De
bond van professor Berr zou dan over
bodig zijn, want. zeggen de monarchisten
uit Neder-Beieren: „Wat willen zij nog.
de koning niet krijgen".
bestond een systeem van samenwerking
door middel van gilden.
De Anatolische boer. indien ook be
rooid, was nooit lijfeigene zoals b.v. de
Slavische landbouwer.
De aristocratie was niet erfelijk en de
et op het vermogen zorgde er voor dat
a overlijden het geld aan de gemeen
schap verviel. Dat voerde tot
vs, equivalent BÉM|
staat.
Gedurende Ataturk was er slechts een
:n partij-regering. Toen Ismet Inonu
echter in 1938 aan het bewind kwam
hij zich voor de theoretische demo
cratie in een practische om te zetten.
De oorlog intervenieerde cn eerst in
1946 waren er verkiezingen die door de
bijzondere staat van beleg en de daar
mede samengaande perscensuur en ver-
id van vergaderen niet vrij waren in
ïze, westerse, zin van het woord.
Sindsdien is veel veranderd. Er heerst
i volledige vrijheid doch: de commu
nistische partij is verboden. Niemand
protesteert wanter zijn geen com
munisten.
Van politiek standpunt bekeken is de
Volkspartij de invloedrijkste van de thans
de macht zijnde politieke groepe
ringen. De Democratische Partij functi
oneert als sterk corrigerende, loyale
oppositie.
Deze zomer zijn er nieuwe, werkelijk
vrije, verkiezingen Doch in een land
■van de helft der inwoners analpha-
beten zijn is dat een moeilijke kwestie
daaraan verandert de nieuwe kieswet,
.e in de maak is, niets.
De export van tabak en katoen neemt
gestadig toe doch de vele en grote rijk
dommen van mineralen worden nog
lang niet voldoende uitgebuit.
Op het platte land is de aanpassing
in westerse methoden slechts halver
wegen gevorderd.
Op de slechte wegen moet onze
moderne Amerikaanse bus geregeld uit
wijken voor zwaarbeladen kamelen en
rammelende ossewagens op massieve
houten wielen.
Alles bijeen genomen houdt een trip
naar het platteland hier het midden tus
sen een luxe reis en een avontuurlijke
expeditie. De huizen in de dorpen be
staan veelvuldig uit rotswoningen, doch
de regering tracht ook hierin verbete
ring te brengen.
Door bemiddeling van een vriendelijke
Amerikaanse arts kwam ik in verbinding
met een hoofdofficier der Turkse lucht
macht en ik woonde een nachtelijke
dropping van parachutisten bij. Êen
oefening waaruit bleek hoe geoefend en
paraat Turkije is. Het materiaal is hy
per modern en van Amerikaans makelij.
De discipline en moraal der manschap
pen uitstekend.
Turkije is op alles voorbereid en kan,
zonder angst, het gevaar dat uit Moskou
dreigt, onder de ogen zien.
De heer C. Bruynzeel te
Voorburg 75 jaar
De stichter van het Bruynzeel-concern.
de heer C. Bruynzeel. wonende aan hei
Oosteinde te Voorburg, is vandaag
75 jaar. De jubilaris is afkomsig van
Tholen en richtte in 1897 te R'dam de
stoomtimmerfabriek „De Arend" op.
waar op de in
die tijd door
bijna iedereen
veroordeelde
moderne, ma
chinale wijze
deuren, kozij
nen, betimme
ringen en par
ketvloeren
werden ver
vaard.gd. In
1920 verrees
Zaandam
Bruynzeel's
deurenfabriek,
cn later de
vloerenfabriek
en schaverij.
Enige jaren
voor de tweede
wereldoorlog ging men over tot de fa
bricage vrfn fineer, triplex en meubel
plaat en van de bekende Bruynzeel-keu-
kens. Door de stichting van de Donar
deureniabriek in Hamburg, de fineer-
en triplexfabrieken in Paramaribo, de
zagerij op Borneo en verschillende on
dernemingen in Zuid-Afrika groeide
Bruynzeel uit tot een bedrijf met belan
gen ver buiten de landsgrenzen.
Behalve als grondlegger van het con
cern verwierf de heer C. Bruynzeel oo<
bekendheid op ander terrein. Zo ves
tigde hij op 60-jarige leeftijd mei Kap.
H. Nienhuis in zijn tweepersoons zweef
vliegtuig een Nederlands hoogterecord.
De jubilaris, die zich in een goede ge
zondheid verheugt. is gedelegeerd com
missaris van het concern, waarvan thans
zijn zoons, de heren C. en W. Bruynzeel
directeuren zijn.
