Duitsers „plukken
uit de lucht
Arnold Baartsen
Bij Anne de Vries, onderwijzer-auteur
kunstenaar in Zeist
Achter het kleedgordijn
3
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1949
Het drama van het Englandspiel
Dank namens onze illegale groep,
luister naar volgende uitzending"
TERWIJL DE VIJF PARACHUTES dichter en dichter de aarde naderen, ver
sterft in het Westen het geluid van het Engelse vliegtuig. Op de heide blijft
alles stil. Niets wijst er op, dat hier groepen S.D.-ers, Abwehr-lieden en een paar
batterijen luchtdoel aanwezig zijn. Slechts drie menselijke wezens verheffen zich
uit het lage struikgewas: voorop gaat een dikke, steunende man, die zo snel zijn
alingerbenen hem dragen kunnen naar de plaats loopt, waar de bungelende pop
omlaag kwam. Het is George Ridderhof, de V-Mann van Giskes, die op de gedaalde
geheime agent toeloopt. Tegen het helle licht van de maan wordt zijn gestalte
schijnbaar verdrievoudigd: hij haast zich, tot waar de geparachuteerde bezig is
zich los te maken van de grote „paraplu", die hem veilig naar de aarde droeg.
Giskes en Schreieder er nog vele
Daarom: monden dicht! Wie praat krijgt
de kogel
Nog in de vroege morgenuren van de
achtentwintigste Maart begint Schreie
der met het grote verhoor van Arnold
Baartsen. En op datzelfde ogenblik pakt
Giskes met de hulp van een paar ge
trouwen in een der gevorderde kamers
Veilig? Hij weet met, deze dappere
kerel, dat er van veiligheid allang geen
sprake meer is en dat hij nog slechts een
paar minuten vrij zal zijn. Straks grij
pen handen hem vast en klikken boeien,
straks opent zich de ene celdeur na de
andere, straks begint de lange, bittere
lijdensweg, die in een moordkamp ein
digt. Eindigt op een zo bestiale, ver
schrikkelijke wijze, dat de pen beeft in
iedere hand. die zich aan een beschrij
ving zou willen wagen. Maar wat weet
de geheime agent daarvan, die in deze
maan verlichte nacht van 27 Maart 1942
plotseling het hoofd opheft, als hij een
dikke man ziet naderen, gevolgd door
twee anderen? Het is allright, want de
dikke man zegt het wachtwoord, dat in
Londen is afgesproken. Allright, want
de man heet hem hartelijk welkom en
schudt hem vrolijk de hand. Welkom,
makker, in het strijdend verzet, wei
kom, omdat ge tot ons komt als een
afgezant van de Vrijheid, aan gene zijde
van het grote water!
Zo staan ze daar op de heide tegen
over elkaar, de geheime agent Arnold
Baartsen, kersvers van de agenten-
school in Engeland en het valse, ver
raderlijke ontvangstcomité", dat hem In
Londen is beloofd, maar dat anders is
samengesteld dan men daar kon ver
moeden
Ridderhof. Poos en Slagter doen pre
cies. wat Schreieder gezegd heeft. Ze
vragen naar de revolver van de agent.
Doe dat ding liever weg. want we heb
ben een smoesje, als de Duitsers ons
zien. En het bezit van een wapen zou
alles bederven- Daar staat doodstraf op.
En binnen een half uur ben je toch
een veilig tehuis en wat zou je met
een wapen doen. dat alleen maar risico'
brengt en van generlei nut is?
De agent is al overtuigd. Deze man
nen van het verzet, die tenslotte dag
aan dag in bezet gebied leven, zullen dat
allemaal beter weten dan hij. En' de
revolver gaat de grond
Die containers?, vraagt de agent, ter
wijl hij met een armgebaar wijst op de
wapperende parachutes, die hun koste
lijke last op de aarde hebben gezet. Het
komt in orde, belooft Ridderhof. Zodra
wij van de vlakte zijn komen er andere
illegalen, die voor de containers zorgen
Maar niet allemaal tegelijk, we mogen
geen achterdocht wekken.
Arnold Baartsen wisselt een paar
woorden met de drie verraders, die hij
voor makkers in de strijd aanziet, maar
dan voert Ridderhof hem snel naar de
wachtende auto Daar kunnen ze beter
en rustiger praten. Poos en Slagter trek'
ken zich wat terug, zij zullen een beetji
uitkijken Zij laten graag ..de chef" met
de kameraad uit Engeland alleen.
En het gesprek, dat in de auto gevoerd
wordt is vertrouwelijk en zeer vrucht
baar Want reeds na een kwartier doe!
Ridderhof het portier open en laat, on
der het een of ander voorwendsel, Ar
nold Baartsen even uitstappen. Op dat
zelfde moment zegt Schreieder, die op
zijn buik in de struiken ligt: Ja! Ais op
springende panters rennen de Duitsers
toe: de formidabele vechter Johannsen.
de kraohtmens Blattergerste en hun rot-
genoten, die met elkaar het kleine uit
gezochte ploegje boeven vormen, dat
Schreieder voor zijn arrestaties heeft bij
eengebracht. Een minuut later staat
Baartsen geboeid. Verslagen
bluft en met een gevoel, alsof de wereld
rond hem ineen stort. Want zie: de ille
gale leider, met wie hij zojuist nog ver
trouwelijk sprak, lacht en schertst met
die moffen. En die twee anderen komen
ook al naderbij en er is een grijnzende
lach op hun troniesVerraad! Dit
verraad!
Welkomme in Holland, zegt e
klein, dik mannetje. U bent in Duitse
gevangenschap, maar u behoeft geen
angst te hebben. U bent nu precies waar
u wezen moet. want wij staan in de beste
relatie met uw mensen in Engeland
Verraad? vraagt Baartsen met stok
kende stem
Als u het zo noemen wilt, jawohl!,
zegt Schreieder. maar u zoudt ook van
coöperatie kunnen spreken. Samenwer
king, verstehen Sie- Nah, daar praten we
nader over. Stapt u maar in. Wij zullen
u in de auto de boeien afdoen, want we
lijn heren onder elkaar, nietwaar Herr
eh hoe is uw naam?
Arnold Baartsen zwijgt.
Baartsen, komt Ridderhof te hulp
Arnold Baartsen. En zijn schuilnaam is
Arbor, maar in Londen noemden ze hem
ook wel „Blonde Rita", omdat hij met
zo'n hoge tenorstem kan zingen.
Ach so. Herr Baartsen, ik zie dat
u al het een en ander verteld hebt
de auto. Wel. we zullen het spoedig ei
Zijn. Daar vertrouw ik op. Daar reken
ik op. Dat weet ik wel bijna zeker
Johannsen en Blattergerste nemei
overdonderde agent tussen zich in.
Baartsen bijt zich op de tanden; zijn rol
uitgespeeld nog eer zij begonen
is verraad, gruwelijk verraad....
hier en in Engelanddat kan niet
anders
Over de heide zwermen de Duitsers
uit, op zoek naar de containers, die ze
voor het eerst in hun leven zien. Het
zijn lange gumnnzakken, waarin vier of
vijf blikken tonnen zitten. Zo, dit zijn
dus de zendingen wapens en munitie en
geld en kleren en papieren en opdrach-
vermaledijde ondergrondse
werkers van Nederland. Wel, dat zoeken
straks wel uil
Alles gevonden?, vraagt Gi9kes met
zijn koude, scherpe stem.
Melde gehorsamst, salueert luite
nant Heinrich, we hebben ze alle vier.
Herr Oberstleutnant.
Giskes laat de kostbare buit op een
auto laden; hij zet er een paar vertrouw
de kerels als bewakers bij en dan for
meert de stoet zich opnieuw. De lucht
doelbatterijen gaan op eigen gelegenheid
weg De mannen van de S.D. en de Ab-
wehr stappen, opgewonden onder elkaar
fluisterend, weer in de wachtende auto's.
de motoren beginnen te lopen
door de nacht jaagt de kleine kara-
in de riohting van Den Haag. In
aller hoofd blijft het scherpe woord na
klinken. dat Giskes gesproken heeft
vlak voor de terugtocht begon: Wie
het gebeurde van deze nacht
spreekt zal het met zijn leven boeten
Want dit is een Staatsgeheim.
Dit is het eerste succes van het grote
Spiel" en na dat eerste succes willen
BON-VRIJ en BEVRS-SMAL
Mijn biefstuk is niet meer gebonden
Aan 't schamel toebedeeld rantsoen;
Ook kan ik voortaan in de zuurkool
Weer volop spek en rookworst doen.
Een extra stukje kaas op tafel
Is thans geen overdreven eis.
Al is de kaas dan ook gepeperd,
(Ik doel natuurlijk op de prijs!)
En heb ik trek in nasi-goreng,
Geen rijst-rantsoen dat meer belet,
Wanneer mijn maag er om zou vragen.
Dat mij 't gerecht wordt voorgezet
Het tafelgoed en keukendoeken,
De beddelakens en het sloop;
Al 't geen de linnenkast moet vullen,
Het is weer puntenvrij te koop.
En toch, al is het overheerlijk,
Er schuilt een addertje in 't gras;
Het zou de taak der vrouw verlichten.
Als alles niet zo kostbaar was.
Wanneer de beurs het niet kan lijden.
Dat dit of dat op tafel komt,
Geen immer reddend bonnensmoesje
Dat voortaan het protest verstomt.
Gré Kempen-Sterkenburg.
kasteel Oud-Wassenaar de contal-
uit, die Engeland zond. De Duitsers
kijken elkaar verbaasd aan. Hier zijn
wapens van de modernste soort, prach
tige revolvers en automatische geweren
en tienduizenden schoten munitie. Zak
lantaarns en regenjassen, duizenden siga
retten en duizenden guldens aan Neder
lands bankpjapier.
Zeven uur later flitst een morsetele
gram naar Engeland: Baartsen goed aan
gekomen, containers in de beste orde
ontvangen. Dank namens onze illegale
groep, luister naar volgende uitzending.
En Londen luisterde. Londen luisterde
en antwoordde. Twintig maanden lang
Coert Gross, chemicus, kunstschilder,
musicus en.spion
Spanning in Noorwegen over in Nederland
geboren landverrader
(Speciale correspondentie)
GEHEEL NOORWEGEN WORDT OP HET OGENBLIK in spanning gehouden
door een merkwaardig figuur, die, beschuldigd van landverraad, in de be
klaagdenbank te Oslo zit: Coert Gross, een man van 64 jaar, die eruit ziet al>
iemand van nauwelijks 50. Hy is uitermate veelzijdig chemicus en kunst
schilder, musicus enuitvinder. Maar ook: spion en collaborateur....
Gross een compleet archief met rappor-
m en aantekeningen. Op de vraag met
•elk doel hij dit archief had bijeenge
bracht antwoordde. Grcss alias dr Mag
nus dat hij de aantekeningen had ge
maakt voor een boek dat hij zou gaan
schrijven. Het archief bevatte aanteke
ningen over de Duitse spionnage, de SS.
SD enz Hij verklaarde nog tal van docu
menten op een geheime schuilplaats tc
hebben verborgen, welke heel wat sen
satie zouden baren, als hij ze zou publi-
Als de Herfstzon door de bomen schijnt...
BEKENDE LANDGENOTEN THUIS
„Als ik de krijtlucht ruik, wil ik weer
voor de klas staan"
(Van een onzer verslaggevers)
LNNE DE VRIES, DE SCHRIJVER VAN „BARTJE", van „Hilde", van het
groot vertelboek der Bijbelse Geschiedenis, van „Evert in Turfland" en vele
andere boeken, Anne de Vries woont weer in Zeist. In een mooi wit huis met een
tuin en bruin wordende bomen rondom. De huisbel luidt lang en nadrukkelijk in
estibule en als U binnen bent gekomen, ziet U ergens een plastiek met De
Vries' meest bekende zoon: Bartje.
Bartje is in Zeist geboren. Iri de witte
•erkkamer vertelt Anne de Vries er
over: „Ik had destyds echt heimwee
Drente. In Zeist was ik onderwijzer
op het blindeninstituut „Bartimeus" en
zaten een stuk of acht stille, lieve
blinde kinderen in de klas. Daar zorgde
je als een vader voor. Er was niets mee
moest toen vaak denken aan m'n
grote klas in Tweede Exloërmond, waar
ik als onderwijzer begon. Een klas met ge-
als de wrekende gerechtigheid en zijn
vader als de sterke donkere man met
harde handen en een nors gezicht.
„Evert in Turfland", een kerstboekje.
ïs de eerste poging tot deze vorm
van literatuur over en voor kinderen
was niet de Vries' eerste geschrift
In zijn normaalschooljaren in Assen
schreef hij eens een Kerstverhaal voor
de Asser Courant, waarmee hij toen
ve relaties had, gegrond op het in
zenden van gemengde berichten, waar
de opbrengst diende ter versteviging
de zakgeldkas. Samen met een
vriend deed Anne de Vries die journa
listieke arbeid Toen hij een rijksdaalder
het Kerstverhaal kreeg eiste de
vriend, overeenkomstig de afspraak,
f 1.25 op.
Toen was het schrijven de aanvulling
op de weg naar de school. Nu is de
school behoudens in de schoolboeken, die
hij schrijft, helemaal op de achtergrond
gekomen en is het schrijven alles.
Anne de Vries schrijft voor scholen
en voor de kinderboekfondsen van en-
zonde roezige kinderen, waar je zo n
dan eens met de vlakke hand op de tafel
moest slaan om stilte te krijgen. E
van dat soort kinderen werd Bartje"
Het boek had een voorloper in een i
veile van dezelfde naam, die verscheen
in de bundel „Kleuters, die langs ons
gaan". De Rotterdamse schrijfster Hen-
drika Kuyper-van Oordt had die gelezen
en toen, Kerstmis 1933, Anne de Vries
bij haar op bezoek was en vertelde v
zijn schrijfplannen, ried zij hem aa
..Brei die kous van Bartje es af" Hij
toen terstond begonnen te schrijven
in Maart 1934 was het boek klaar ..Zij
was dus in zekere zin de vader
Bartje" aldus Anne de Vries, want haar
opmerking gaf het plan om het boek te
schrijven leven.
Dat Bartje was aanvankelijk veel
dik Er konden wel twee Bartjes uit de
vele cahiers die het manuscript omvatte
Dat is naderhand ook gebeurd, toen
..Bartje zoekt het geluk" uitkwam, maar
dat geschiedde eerst, nadat „Het groo'
vertelboek der Bijbelse Geschiedenis"
en „Hilde" verschenen waren.
Over het grote succes van Bartje zegt
Anne de Vries: „Het was een abominabel
succes en dat kan voor een schrijve,
funest zijn, omdat je dan kans krijgt je
zelf te verliezen En je moet, ieder nieuw
boek weer van voren af aan beginnen te
sohrijven, als een bescheiden werkeno
In Bartje heeft Anne de Vries de vol
wassenen beschreven, zoals zij er in kin
derogen uit moeten zien. In een inlei
dend gedicht, dat Roel Houwink voor
Bartje schreef staat van die volwassenen:
Want wij staan tussen hen en hunne
dromen, vaak als een muur van angsten
opgericht". Zo ziet Bartje zijn moeder
kele uitgevers. Zijn laatste grote werk
was: „De levensroman van Johannes
Post", eigenlijk geen roman, doch een
biografie en de besohrijving van het Cal
vinistische verzet gedurende de oorlog.
Dat boek kwam in Hooghalen tot stand,
waar Anne de Vries gedurende de oorlog
als fruitkweker ingeschreven stond Hy
400 vruchtbomen. Het was gemak
kelijk bij razzia's en andere dingen.
Hilde werd^in Driebergen geschreven
was de vrucht van een jaar retraite
het Drentse land, waar de familie De
Vries toen in een boswachterswoning by
Zweelo leefde ..Het was een heerlijk
jaar"-
Dat Drente blijft trekken En voora'
het Drentse veenland. „Er is eigenlijk
nog geen boek over verschenen. Mis
derlander van geboorte, bracht
hij zijn jeugdjaren door in Duitsland en
Frankrijk, België en Rusland. In 1912
kwam hij in Noorwegen, waar hij tien
jaar later de Noorse nationaliteit ver-
Gross is doctor in de wijsbegeerte, doc
tor in de scheikunde. Hij werd te Genève
onderscheiden met een gouden medaille
van het muziekconservatorium als viool
speler, hij studeerde bij Bonnard de ex
pressionistische schilderkunst en nam in
een eigen laboratorium te Benoya in
Noonvegen scheikundige proeven van
vérstrekkende betekenis.
Volgens zijn eigen verklaringen heeft
hij uitvindingen gedaan, welke hij aan
Duitsland verkocht en waarvoor hij negen
millioen Mark zou ontvangen. Vóór de
oorlog zou Hitier hem naar Berlijn heb
ben ontboden om hem voor te stellen, in
Duitsland wetenschappelijke onderzoekin
gen te verrichten. Göring zou hem be
noemd hebben tot „Staatsrat" in het
ministerie van Luchtvaart, maar omdat
hij een fel tegenstander van het nationaal-
socialisme was. zou hij alle aanbiedingen
van de hand hebben gewezen. Althans
dat vertelt Gross nu.
Maar de openbare aanklager beschul
digt hem ervan, tijdens de bezetting van
Noorwegen met de Duitsers te hebben
samengewerkt. Hij fungeerde voor de
bezetters als tolk, nam deel aan de ar
restaties en ondervragingen door de
Gestapo en schreef uitvoerige rapporten
over de toestanden in Noorwegen. Ver
der wordt Cross ervan beschuldigd als
agent voor de SD werkzaam te zijn ge
weest en onder de schuilnaam „Dr Mag
nus" belangrijke diensten aan de Duitse
contraspionnage, de Abwehrstelle. ie
hebben bewezen.
Gross daarentegen betoogt, dat hij zich
steeds Noor heeft gevoeld en steeds heef:
getracht voor de Noorse belangen in de
bres te springen. Hij heeft o.a. voor ae
oorlog een nieuw soort cylinder voor
vliegtuigmotor uitgevonden en hei
octrooi aan Duitsland verkocht. De pro
ductie bleek echter een mislukking te
en in 1938 werd hij naar Duitsland
ontboden om daar van advies te dienen
Hij ontdekte onmiddellijk, dat de Duit
sers een fabricagefout bij een smeer-
mechanisme hadden gemaakt, maar ny
had hen op deze fout niet attent ge
maakt. Daardoor zouden 2.500 jagers
bruikbaar zijn geworden.
Gross verklaarde verder voor
rechtbank, dat niemand minder dan het
i van de Duitse contraspionnage. de
beruchte generaal Can a ris. hem
het voorjaar 1942 in Noorwegen heef'
bezocht. Canaris gebruikte toen d<
schuilnaam „generaal Schlager" Na eer
onderhoud met Cross over de ontwikke-
van de toestand in Noorwegen zmj
Canaris verklaard hebben, dat alle po
gingen in het werk gesteld
worden om een nederlaag van r
Duitsland uit te lokken.
j zou CanarU met de directeur
bekende Noorse industrie in kennis
hebben gebracht en Canaris
ee belast hebben om belangrijke docu-
enten naar Zweden te smokkelen
Na de bevrijding van Noorwegen ont
dekte de Noorse politie in de woning var
Jane Homey heet een andere figuur
it de internationale spionnage die op
het ogenblik weer de duistere schaduwen
de oorlogsdagen die achter ons lig
gen, doen opstaan Er waren Scandina
vische bladen, die het voor deze schone
Zweedse hadden opgenomen, van haar
soort martelares hadden gemaakt,
omdat zij onschuldig zou zijn doodgescho
ten Maar kort geleden toonde de officier
de voormalige Duitse contraspion
nage in Denemarken aan. dat zij onder
de schuilnaam „Lilith" voor de Duitse
SD werkzaam was geweest. Men heeft
gegronde redenen om aan te ne
Anne de Vries
mee. Overigens
ik. Van half
schien komt het nog
werk af is".
Vijf kinderen heeft
Dat brengt ook werk
heeft hij een flinke
negen tot half één werkt hij 's morgens,
zonder gestoord te willen worden. Dan
moet de dagtaak afgelopen zijn. 's Mid
dags zijn er afspraken, correspondentie
en soms een lezing of voordracht, maar
van de tien verzoeken, slaat hij er
negen af.
In de avond werkt hij in de regel ook
Anne de Vries is niet, als de andere
beschrijver van het landelijke vader
landse leven Antoon Coolen, de Braban
der, het type van de intellectuele kun
stenaar, die leest om te kunnen schrijven.
Hij heeft weinig tijd voor lezen Als hij
het doet, dan liefst reisbeschrijvingen en
beschouwingen over het dierenleven
Dat én zijn vertelkunst typeren Anne de
Vries: hij is de onderwijzer-kunstenaar,
die, uit de schat van het leven minnend
hart, van kinderen vertelt
deren vertelt en die in gedachten altijd
bij hen is, want, zegt hij: „Als ik de krijt
lucht maar weer ruik, wil ik wéér
de klas staan".
inlichtingen
met de ge-
de Geallieer-
dat .Lilith" van twee wallen heeft ge
geten, omdat zij ook aan de Deense vei*
zetsbeweging belangrijke diensten neeft
bewezen, welke moeilijk te betwisten zijn.
De eerste twijfelen aan de betrouw
baarheid van het Zweedse meisje rezen,
enkele leden van de Scandinavische
illegaliteit, die met haar samenwerkten,
door de SD werden gearresteerd. Toen
steeds meer arrestaties volgden, werd het
meisje, dat buitengewoon knap en aan
trekkelijk was. door de Deense politie
geschaduwd, toen zij naar Zweden ver
trok.
De Deense politie
rer haar in. welke
gevens. die in het bezit
waren, een bewijsmateriaal tegen
haar. waar feitelijk geen speld meer tus-
;n te brengen was.
Jane Horney was volledig op de hoogte
an de plannen van de Deense verzets
beweging. Zij kende de mannen, die in
de radiospionnage tegen de bezetters een
belangrijke rol speelden, allen persoon
lijk. De avonturierster was dan ook bui
tengewoon gevaarlijk voor de verzets
strijders. omdat zij in staat was hun plan-
Tien te doorkruisen en aan de vyand
over te leveren.
Men achtte het daarom het beste het
zekere voor het onzekere te nemen en
haar uit de weg te ruimen Toen zij in
Februari 1945 naar Denemarken terug
keerde werd zij doodgeschoten en on
middellijk in zee geworpen.
Na de oorlog gingen zoals gezegd,
stemmen op. die verklaarden dat men
haar onschuldig zou hebben vermoord.
De mededeling van de Duitse SD-officier
brengt weliswaar een zekere sensatie te
weeg. maar de Deense oud-illegalen
staan terecht op het standpunt, dat
het destijds in het belang van de goede
zaak nodig was haar uit de weg te rui
men, omdat men haar niet voor de volle
honderd procent kon vertrouwen
Maarschalk Tito msakt zich bezorgd
over Macedonië
SEDERT HET CONFLICT RIET HET CORUNFORRI heeft zich het hy Joego
slavië behorende gedeelte van Macedonië tot een zorgenkind van het Tito-
regime ontwikkeld. Toen de geïnteresseerde buurlanden in de Balkan-discussie
het wachtwoord „Groot-RIacedonië" deden vernemen en bepaalde maatregelen van
het cominform erop wezen, dat een Rlacedonische Irredenta propaganda ging
maken onder de „VVardar-Macedoniërs" in Joegoslavië, was de Joegoslavische
propaganda in eigen land sterk op het Zuiden gericht. Blykbaar vreesde Tito, dat
uit bet Bulgaarse Pirin-gebied komende propaganda van de het cominform
welgezinde „komitatsji" by enkele delen van de Rlacedonische volksgroep in Joego
slavië weerklank zou vinden.
De door de Joego-Slavische regering
getroffen tegenmaatregelen zijn niet
slechts van propagandistische, maar ook
van economische, sociale en zelfs mili
taire aard.
Nadt vier Servische elite-divisies tus
sen het meer van Dojran aan de drie-
landen-hoek Griekenland-Bulgarije-Joe-
go-Slavië tot Zaribrod waren opgerukt,
bracht Tito een bezoek aan Skolpje.
Bovendien werd een Macedonisch „Par-
tisanen-congres" gehouden, dat zich mei
grote beslistheid keerde tegen een ver
eniging van de Macedonische volksgroe
pen onder voogdij van het cominform.
Welke voordelen de „Wardar-Macedo-
niërs" in het Joego-Slavische federale
staatsbestel reeds genieten en binnen af
zienbare tijd nog extra zullen krijgen,
wordt op het ogenblik door de Joego-
Slavische propaganda met de nodige
luidruchtigheid onder de aandacht van
de „nog niet geheel overtuigde kamera
den" in Zuid-Servië gebracht.
Alle Joego-Slavische bladen, omroep-
stations en politieke vergaderingen hou
den zich diepgaand bezig met de ver
klaring van zekere Temelkovski. lid van
het Macedonische politbureau, die de
E MODE FASCINEERT nu eenmaal
elke vrouw. Zelfs de meest huise
lijke huisvrouw geniet van een goed
modeblad of een étalage met nieuwe
modellen, om niet te spreken van een
mode-show. Wanneer de mannequins zo
langs schrijden met haar feilloze japon
netjes, haar elegante hoedjes, een tas
fijn leer of een parapiuie met be
studeerde nonchelance onder de arm,
dan droomt ze van een lapje, een schaar
i een naaimachine om het na te maken.
Waarom kunnen wjj nïm allemaal zo
elegant, zo feilloos en zo charmant zijn?
Zelfs niet al kunnen we het model gaan
kopen, dan nog bereiken we niet het
zelfde effect.
Dat is een vraag. Een vraag die tege
lijk de tweede inhoudt. Hoe gaat dal
toch bij zo'n show. Ligt er een stapel
jurken en is het nu maar de kunst om
snel zich te verkleden; staat er een
kapper, die de keurige kopjes weer steeds
in orde brengt. Wordt er hier een speld
gestoken en daar een draadje geregen
Voor de
VROUW
Zo nu en dan komen er reacties op
deze rubriek bij me binnen. Daar
zijn allereerst die zeer verheugende
wanneer lezers de moeite nemen om
op het gironummer van dit blad (zie tuekt^ enkel
de kop van de voorpagina) hun afge
smeekte bijdrage van vijftig cent per
hoofd te storten. Daarnevens ont-
Pleegkind gevraagd
hardheid. Het meisje
kwam niet meer thuis
is ze ergens in een inrichting beval-
dochtertje, dat
vangen we allerlei hulp in goederen zelf Sjaantje genoemd is. Wie
en boeken. Soms ook zijn het cri- °°Jc_?Jd<;r±
tische beschouwingen en een heel
kele maal is het deze vraag: „Kunnen
wen en ik toll mijn kind terug....''
Daar, in dat koude Noorderland,
viel die brief als een steen door de
ruiten. Zes jaren had men er niets
van Sjaantjes moeder vernomen. Zes
dag jaren scheen de eigenlijke moeder
geen banden' des bloeds gevoeld te
haar hebben. En nu ineens dit korte bevel:
m ze „Mijn kind terug...," Terwijl Sjaantje
Moeder wil- zelf niet anders uiist of deze
i God heeft ons kinderen onthouden
en we zouden er toch zo goed voor
zorgenDat is 'n schrijnende
vraag; er klaagt een diep levensleed
achter. Maar we zullen aan die ver
zoeken nooit voldoen. Omdat het niet
mag en ook omdat het niet kan. Bij
dat „niet-mogen" denk ik
wettelijke bepalingen. Bij f
kunnen" aan dit gebeuren met het
veelste Sjaantje, dat ik ten tonele
ventien jaar geleden
INDRUKKEN UIT DE
VOLKSWIJK
En omdat er 1
teisje, dat niet naar goede raad wil- die de schoonste beloften deden i
de luisteren Haar ouders.
ie, ge- de toekomst Die kleine Sjaantje
lovige en zeer kerkelijk-meelevende het best bij hen hebben; zy hadden tufi*
deden wat ze konden om hun altijd naar een eigen kleuter gesnakt. KueijK c„o..
niets ontbreken. hun enige resultaat is geweest dat
baby op n dap de pieegouders met elke kerk gebro-
dochter op het goede pad te houden,
maar ze 'Jaagden daarin niet Dat is Zo 2ijn moedertje
»">~schi)nsel; de ap- uiteengegaanmoeder
sloeg met zijn
jrouw kreeg een
hysterische huilbui: „Zouden ze ons
dat lieve schaap afnemenZodat
het omgaand antwoord luidde: „We
denken er niet aan om Sjaantje weer
af te staan; we hebben goed voor
haar gezorgd en u hebt nooit naar
haar omgekeken en bij ons is ze poed
-„„(ei- te land gekomen en u bent geen
.Tïfi cchtc moeder doé» het nooil..."
Zo is het gevecht om het kind be-
het einde daarvan is nop
felle, ver
bitterde strijd geworden. Toen de
echte moeder ontdekte dat de pleeg
ouders van een andere kerk waren
kerkelijke
autoriteiten ingeschakeld Die zou
den dit koetje wel
ais ze ae zorg voor een oaoy op zien an.inpn en het einde dl
heeft, heeft het mei,je hoor dochten aeko„en He,
een wonderlijk
pel schijnt dan wel
te vallen, maar wat weten we in den
regel omtrent grootouders en andere
voorvaderen, wier streken soms ineens
tot uitbarsting komen in een jonp
leven, dat toch zo zorgvuldig opge
voed werd. Om kort te gaan, dit
meisje kwam ten val En toen de
ouders dit merkten hebben ze het on
verstandigste gedaan wat vrome
ouders kunnen doenze hebben hun
kind verstoten Ze deden dit uielis-
waar met een schreiend hart en ze
deden het huns inziens om bestwil en
ze meenden daarmee hun trouw te be
wijzen aan het goddelijke gebod Va
der wilde geen vader wezen in, de
trant van Eli en Moeder dacht dat
deze hardheid het kind tot inkeer
Zuiden des lands i
kinp zou krijgen
trok
hei
i betrek-
het hoge Noorden
pleegouders woonden
••cheen de kous af.
Maar deze
breid. Want
kleine Sjaantje nooit zal herhalen. En tegelijk heeft
schied dat het meisje tenslotte
flinke jonge man vond,
introk toen hy vernam wat zyn
staand bruidje als jong meisje t
komen was Integendeel in p
van zijn liëfde te verliezen, bn
hy ook zyn vleugels uit o»'ei
voorkind en beloofde ook daai
een vader en verzorger te willen
dus ging
het gevaar om Sjaantje kwijt t
Ü71 aaanner die vieeg0uders verleid om nun -
tot dan toe goede opvoedingsme-
dt nooit alge- thoden in de steek te laten en hel
is het ge- kind inderdaad schromelijk te beder-
berouw zou brengen. Maar hardheid uit Zuid naar Noord. „Ik ga i
Daarna zijn andere instanties
tot met de zaak belast: onverantwoorde-
niet lijk laat Maar een oplossing is nop
an niet gevonden Naar de laatste be
ter richten zal die er wel komen zij hel
ïats ook op een onbevredigende wijze,
ddt want Sjaantje heeft nu nl o(jf laren
hei hevig verkering Doch u begrijpt nu
oor wel dat ik nooit zal bemiddelen om
:yn Peri Siaaniie lil bi? n onder te hren-
r»hi oen Dal leed wil ik u besparen
ou- WIJKPRED1KAN1
het passend en
zitten?
wilden het wete
hoofd eens om de
hoek van het kleed
gordijn gestoken. Nu
weten we het. En
straks zult U het we
ten. Dat een manne- 1
quin geen uitzonderlijk volmaakte vr
's, dat een show niet voortkomt uit
.tapel moolè japonnetjes en dure ac
soires, dat er geen enkele toevallige
combinatie voorkomt, maar dat het alles
het resultaat is van maandenlange voor
bereidingen. Van kiezen en keuren
jens proberen en combineren,
wikken en wegen, passen, oefenen
1teamwork.
Mevrouw H. Smit heeft het ons ver
teld. Weinigen zullen haar naam weten,
duizenden kennen haar van de
vele shows, die zij van commentaar
voorziet.
„Wanneer de zomershows nauwelijks
voorbij zijn en de nieuwste creaties langs
de Scheveningse boulevard flaneren,
gaan wij in de ateliers al de herfstshow
voorbereiden. De ontwerpen of model
len uit de grote modecentra worden be
studeerd en getoetst op de mogelijkheden
de Nederlandse vrouw. Het ls mijn
en om inderdaad draagbare model
len te brengen. Het spreekwoord:
kleren maken de man," gebruik ik graag
in de variatie „De kleren maken de
vrouw". Want is het niet zo, dat we ons
goed gekleed en verzorgd, veel plezieri
ger, zelfverzekerder, energieker voelen,
dan in een slordige of verslonsde jurk?
Iedere vrouw heeft het zelf wel eens
ervaren, hoe ze zich na een drukke dag,
zo tegen de tijd dat man en kinderen
thuis moeten komen, volkomen óp voelt.
Laat ze dan eens haar beste japon aan
gaan trekken, haar mooiste schoentjes
en een feestelijke ketting. Tien tegen
één, dat ze fleurig en fit strakjes
tafel zit. Nu, wanneer we de keuze ge
maakt hebben, roepen we de meisjes
samen. Het zijn heus niet zulke bijzon
dere, overslanke types, de meesten heb
ben maat 40 of 42. Laat men vooral niet
denken, dat een japon speciaal voor
mannequin gemaakt wordt. Daar is geen
kwestie van. Wel wordt er de uiterste
zorg aan besteed, dat de japon inder
daad past. De zoom moet absoluut ge
lijk vallen, een schoudervulling soms
eens wat aangedikt, een taille wat in-
•enomen. De veranderingen, die elke
koopster kan aanbrengen of laten aan
brengen. wanneer zij zich een japon aan
schaft. Maar we rusten niet, voordat het
werkelijk correct zit.
Vanzelfsprekend hebben de manne
quins zelf ook wel speciale wensen; er
zijn wel eens vier of vijf gegadigden
?en bijzonder model te brengen en
dan komt het er op aan om in vrede
i vriendschap het moois te verdelen.
Het is ook een kunst om de model-
n te vervolmaken. Een donkere man
tel, gegarneerd met een helle schotse
ruit, zoals we in de nieuwste mode nog
wel eens tegenkomen, blijkt nog wat
extra's te vragen. Er wordt een paar
handschoenen gemaakt van de ruitstof
®n een parapluiehoesje Let eens op, hoe
ille dames die handschoenen en dai
hoesje het eerste in de gaten hebben'
Denk vooral niet. dat de mannequins
een staf van kappers en kleedsters bij
..federatieve republiek Macedonië" als
vare nationale staat van het Mace
donische volk" kwalificeerde, welke alle
gene zijde van de grens zonder de
fundamentele mensenrechten levende
Macedonische broeders in het gebied van
Pirin en Aegaeis dient op te nemen
De commentaren over deze verklaring
laten geen twijfel erover bestaan dat de
hoofdstad van de Joego-Slavische delen
Macedonië. Skolpje. binnen afzien
bare tijd het „Mekka van de onderdrukte
Macedoniërs" onder Bulgaars en Grieks
bewind zal worden Slechts de Wardar-
Macedoniërs" in Joego-Slavië zouden
sedert het einde van de oorlog verlost
van een sinds eeuwen durende ach
terlijkheid.
Voor de „Macedonische actie" worden
ongeveer de volgende argumenten ge
bruikt: „Macedonië heeft in het kader
het vijfjaarsplan op het gebied van
industrialisatie, verbetering van het ver
keer en electrificatie voorrang genoten.
Gedurende de eerste twee en half jaar
te Skolpje. Veles. Bitolj en Stip
ve metaalfabrieken opgericht In
Macedonië is als „eerste in geheel
Europa" een nicotine-fabriek opger cht.
Twintig fabrieken produceren leder, che-
ikaliën, bouwmateriaal, landbouwma
chines en verwerken tabak In Kecani
draait een nieuwe rijstmolen. in Tetovo
nieuwe textielfabriek en in Veles
zijdefabriek Zestien grote electrici-
teitscentrales brengen nu in Macedonië
365% meer electrische stroom voort dan
1945. In Macedonië is er geen stad
eer zonder electrisch licht.
In Zrnovav en Mavrovo worden eind
149 twee nieuwe hydreer-installaties
voltooid. De Sapunica-fabrieken wachten
nog slechts op installaties uit Belgrado,
daar het „tot herstelbetalingen verplichte
Hongarije plotseling zijn leveringen heeft
stopgezet".
In Macedonië zijn tegenwoordig reeds
31% van de landbevolking in „coöpe
ratieven" bijeengebracht. Zij bewerken
40% van de cultuurgrond. In totaal zijn
er 740 boeren-coöperatieven Het cultu
rele leven van de Macedoniërs heeft zich,
zoals officieel wordt vastgesteld, „vol
gens richtlijnen ontwikkeld, welke
slechts in een vrye staat kunnen be
staan."
Zo zijn in Macedonië acht schouwbur
gen geopend Op de eerste Macedonische
hogeschool te Skolpje worden lezingen
gehouden over wijsbegeerte, genees
kunde. landbouw en technische weten
schappen Het Macedonische alphabet is
bewerkt, terwijl ook het eerste Mace
donische leesboek is uitgegeven Behalve
de bouw van scholen, kindertehuizen en
tehuizen voor vakverbonden doorziet het
Joego-Slavische vijfjaarsplan ook in de
woningbouw, waarvoor tot nu toe in
Macedonië 376 mill, dinars zijn uitge
geven
zich hebben. De meisjes helpen elkaar.
Teamwork is alles bij een show, ze moe
ten elkaar een applausje gunnen en
vooral er om denken, dat ze er zijn om
het publiek nu eens iets te laten zien.
Kilometers worden er door haar afge
legd, soms wel driemaal een zaal door,
mantel aan- en uittrekkend, kraag op*
MEVROUW SR111
...commentaar
zettend, shawls vast- en losknopend, a
naar het model dit vraagt. Ingewikkeld'
modellen, die bij het aankleden noga
tijd vragen, moeten afgewisseld wordei
met. bijvoorbeeld mantels, die zo aan
geschoten kunnen worden. Dat moe
precies van tevoren uitgezocht worder
Eigenlijk zit er, zo peinzen wij, in di
alles een les voor elke vrouw, organi
satie. smaak en teamwork vormen ee
perfecte mode-show; het zijn dezelfd
factoren, die ons in ons dagelijks leve
Kunnen doen slagen, waar dan ook. H«
kan zijn als werkende vrouw, als elegar
te society woman of als de opgewekt
gezellige moeder!
