Willem van der Reyden: een drama
op
zichzelf
Muziek
NIEUWE LEIDSCmE COURANT
4
ZATERDAG 15 OCTOBER 194?
Het drama van het Englandspiel
Lichtvaardigheid in Londen bracht
Duitsers succes
OP HET OGENBLIK DAT LUITENANT LAUWERS in de late middaguren
van die houde zesde Maart 1942 voor het eerst in de scherpe ogen van
Schreieder kijkt, weet de Kriminal-Direktor reeds vrijwel alles over de Brits-
Nederlandse samenwerking in de inlichtingendienst te Londen. Hij weet wie mr
Derksema is, wie kapitein Lieftinck en wie Bingham en Blunt, Hij weet in welke
gebouwen zij wonen, hoe hun levensstijl is en hoe de kaarten liggen in de onge
zellige ruziepartytjes. Maar hy weet ook, hoe de code is samengesteld, waarmede
de agenten werken. En waar de opleidingsschool ligt, wie er les geven en hoe
het lesrooster is samengesteld. En of er blauwe of rode pannen op het dak liggen.
En of de telefoon links of rechts van het bureau staat in de kamer van Lieftinck.
En welk behang de wanden siert van Derksema's ontvangkamer. Alles, letteriyk
alles weet Schreieder. En Lauwers kan niet anders doen dan het hoofd buigen.
Wat begint een mens in gevangenschap tegen zoveel verraad?
Lauwers weet niet, dat drie weken te
voren een andere agent, die een hele
nacht sigaretten rookte met Ernst May,
alles wat de Duitsers maar weten wilde
verteld heeft. En Lauwers weet niet, dat
zeven jaar later de codespecialist over
deze zeldzame medewerking het hoofd
zal schudden en stilletjes voor zich heen
zal zeggen: „Bei uns in Deutschland" zou
zo'n kerel allang ter dood veroordeeld
zijn. En Lauwers weet al evenmin, dat
Schreieder bij de herinnering de neus
zal optrekken en zal zeggen: Die? Dat
was „ein schmieriger Mensch!"
Wij laten de woorden der Duitsers voor
hun rekening en wij stellen aan de
lezer voor de agent, die Ernst May en
Schreieder en Giskes hielp aan hun ver
bazingwekkende kennis over de Lon-
dense toestanden: Willem van der Rey
den.
Willem van der Reyden die thans
gezond en wel in Engeland woont is
een Rotterdamse jongen. Eerbied voor
zijn keurige ouders verbiedt ons. al te
zeer in bijzonderheden te treden. Laat
ons volstaan met te zeggen, dat Willem
een knaap was, die in niet al te beste
roep stond. Hij was avontuurlijk van
aanleg, stapte meermalen over de gren
zen, die de maatschappelijke orde heeft
gesteld en het is aan de leiding van zijn
vader en de onverzwakte liefde van zijn
moeder te danken, dat hij tenslotte toch
zij het dan ook veel te laat eind
examen deed op de marconistenschool in
de Maasstad. Willem was verloofd met
een meisje uit Schiebroek, die we Pietje
zullen noemen en die een levende illus
tratie was van het oudvaderlandse ge
zegde, dat er geen potje zo scheef is of
er past wel een deksel op In de oorlog
vond zij het niet alleen nodig NSB-kame-
raadske te worden, maar ook om een
Duitse soldaat te troosten in zjjn heim
wee naar de Heimat. De ouders van Piet
je hebben zich altijd tegen de verloving
met Willem verzet; zij vonden hem niet
goed genoeg voor haar dochter.
Willem van der Reyden ging naar zee
als marconist. Maar de frisse wind der
oceanen bracht zyn denkvermogen in
politiek opzicht weinig heil: hy voelde
zich nationaal-socialist en hy bleef dat,
toen hij in 1941 als geheim agent door
Londen naar Nederland werd gezonden!
Hoe men er in Engeland toe gekomen
is. deze wonderlyke mens te belasten met
dit moeilijke werk, waarbij het vooral
op de uiterste betrouwbaaiheid aankomt,
zal voor altijd tot de vele raadselen van
de Londense periode blijven behoren.
Van der Reyden zelf heeft er dit van ge
zegd: Ik was in Indië toen de oorlog uit
brak, ik moest naar Engeland en kwam
daar in handen van een zekere mr Derk
sema, die chef van de geheime dienst
was. Die wist dat ik nationaal-socialist
was. En toen heeft hij me voor de keus
gesteld: te worden geïnterneerd als NSB-
er ofte worden uitgezonden als ge
heim agent van de Nederlandse regering.
Ik heb toen het laatste maar gekozen.
Later heeft Van der Reyden weer wat
\PVZZLE
VAN DE
iveek!
Horizontaal: 1 gewas, 8 ketting,
10 naschrift onder brieven (afk.), 12 tel
woord. 13 Chinese afstandsmaat, 14 be
jaarde dame, 15 paardenwaad- en drenk
plaats, 16 onder andere (afk.), 17 oude
heer, 19 en dergelijke (afk.), 20 enigszins
vochtig en koud, 22 wisselend gebruik in
kleding. 24 kledingstuk, 27 bruinachtige
kleur, 29 heer (afk 30 wees gegroet. 32
gezinslid, 33 kort ogenblik, 34 deel var
het etmaal (afk.), 35 bestaat, 36 zang
stem, 38 provincieafkorting, 39 geen man,
41 bloedzuigende vledermuis.
Verticaal: 2 maanstand (afk.), 3
telwoord, 4 fig. nederig verblijf, 5 kort
ogenblik, 6 voegwoord, 7 griezelig, 9 deel
van het etmaal. 11 nauw, 13 verdriet,
kommer, 17 voorzetsel, 18 maanstand
(afk.), 21 zoogdier, 23 bid, 25 krijgsgod,
26 en andere (afk.), 27 voorzetsel, 28 hel
zij zo, 31 meer dan genoeg. 36 lichaams
deel, 37 touw om lets vast te leggen
(scheepst.), 39 vader, 40 wij.
Oplossing van de vorige puzzle.
1 kameleon, 2 reinigen, 3 kwartier. 4 in
dolent, 5 toonbaar. 6 kapelaan, 7 J-
grant, 8 entrepot.
Onze excuses aan alle puzzelaars (van
wie zich echter niemand voor een on
overkomelijk probleem gesteld voelde)
wegens de onvolledige opgave: in de rij
der beschikbare letters ontbrak er één,
een K- Derhalve zijn de oplossingen met
een „oordeel des onderscheids" bezien.
De prijswinnaars zijn: le prijs: J.
Zwaan, Hoge Mors 91. Oegstgeest: 2e
prys: Zuster Jeaan, Diaconessen-huis,
Witte Singel, Leiden; 3e prijs: mej. Ben
nie Ravensbergen. Kanaalstraat 33, Rijns-
^"lifzendLngen moeten uiterlijk Donder
dagmorgen as. per briefkaart in ons bezit
zijn. In de linkerbovenhoek van de adres-
zijde te vermelden: Puzzleoplossing.
Giskes, de chef van de Deutsche Ab-
wehr, die op zo geraffineerde wyze
naderhand de „inlichtingen" van Wil
lem van der Reyden („ein schmieri
ger Mensch") wist uit te buiten.
anders verteld. Toen had hy vermoede
lijk het klunzige boek van majoor Kas
de Graaf gelezen, die op valse gronden
de Engelse majoor Bingham beschuldigt
van verraad. Toen beschuldigde Van der
Reyden dus óók maar Bingham. Hy kon
moeilijk weten, dat De Graaf juist veer
tien dagen tevoren die beschuldiging had
ongedaan gemaakt door te verklaren, dat
zijn boek een romannetje was.
Hoe het ook zy en welke lezing ook
de juiste moge wezen in ieder geval
heeft de Nederlandse geheime dienst in
het najaar van 1941 het oirbaar en ver
standig geacht om een man als Willem
der Reyden zes weken opleiding te
geven als geheim agent en daarna naar
Nederland te sturen per motorboot. Het
is de grootste dom-heid, de meest onvoor
zichtige, lichtvaardige misgreep geweest,
waaraan men zich ooit schuldig heeft ge
maakt. En als wij zeggen .schuldig heeft
gemaakt" dan bedoelen wy dat precies
zo als het er staat!
Willem van der Reyden komt met zijn
instructies en zyn zender naar Neder
land. Meneer de geheime agentEen
paar myl buiten de kust zet de motorboot
hem over boord in een rubber bootje.
Daarmee peddelt hy in de buurt van
Scheveningen naar de kust. Maar het
ding is een beetje wankel in de branding
en de geheime agent ziet zijn zender in
de golven verdwijnen. Zo heeft hy het
later althans verteld. En daarmee is zyn
taak eigenlijk al by voorbaat onmogelijk
geworden
Er breken een paar maanden aan in
het leven van Willem van der Reyden.
waarover wij weinig weten. Wat wy wèl
weten is: dat hij zich een beetje vreemd
gedraagt in zijn rol van geheim agent. Hij
gaat zyn verloofde in Schiebroek opzoe
ken en blijft een gehele dag by haar
thuis. Tegen haar en haar moeder ver
telt hij leukweg, dat hy als spion naar
Nederland is gekomen. Hij laat zyn per
soonsbewijs zien, dat hem in Londen is
verstrekt, compleet met portret. En hy
schildert zijn tegenwoordige leven: hy
woont met enkelen van zijn kameraden
in een huis te Wassenaar. Daar zyn ook
dames. Hy probeert Pietje er toe over
te halen, met hem mee te gaan. Maar
haar moeder steekt er een stokje voor.
Ze vertrouwt het niet. Willem ziet er uit
als een schooier, hij draagt een costuum,
dat hem veel te groot is. Wat moet haar
dochter in dat huis te Wassenaar tussen
spionnen, die met hun geheim lopen te
leuren?
's Avonds verdwijnt Willem Hy lo
geert die nacht in hotel Central op de
Rotterdamse Kruiskade en hij komt de
volgende morgen nog even terug aan het
huis van zyn verloofde. Daarna hoort
men voorlopig niets meer van hem.
Maar nauwelijks is de Februarimaand
van het jaar 1942 verstreken of daar
komt aan de woning van Pietje in Schie
broek de verrader Anton van der Waals
die zich ditmaal Beelaerts van Blok
land noemt en brengt haar een brief
van Willem van der Reyden. Anton zou
Anton met zijn geweest, als hij niet te
gelijk had geprobeerd een afspraakje
met Pietje te makenMaar Pietje ziet
er niets in. zij heeft haar Willem en zy
heeft haar Duitse soldaat. En tegen haar
soldaat vertelt zy van het briefje, dat
Wim heeft laten brengen. „Wim is spion,
weet je, hy woont in Wassenaar met een
paar collega's, die óók uit Engeland zyn
gekomen". Dat verhaal brieft de Duitser
aan zyn commandant over die geeft
het door aan de SD in Rotterdam die
telext het naar Den Haag Schreieder
krijgt er hooglopende ruzie over met
Van der Waalsen hoe de zaak precies
in elkaar heeft gezeten schijnt vandaag
de dag nog niemand te weten.
Het is alles even duister en onfris.
Het is alles, naar ons gevoel, veel te
veel in het donker gebleven. En daarom
ligt hier, naar onze stellige overtuiging,
nog een taak voor de Parlementaire En
quêtecommissie. Onderzocht zal moeten
worden hoe Van der Waals aan de brief
van Van der Reyden is gekomen. Wat
stond er in die brief? En met welk doel
werd hij geschreven? Waarom moet juist
het individu Van der Waals hem bezor
gen? En waarom wilde Van der Waals,
toen hij tweemaal nadien Pietje nog in
Rotterdam ontmoette, niets meer van
haar weten? Vragen te over. Vragen, die
misschien onbeduidend lijken, maar vra
gen die rechtstreeks te maken hebben
methetbegin van het England-Spiel.
Want: De geheime agent Willem van
der Reyden, die zulk een wonderlyke op
vatting had over het geheime karakter
van zyn werk, is by de Duitsers terecht
gekomen. Op de avond van 13 Februari
1942 stak hy de eerste sigaret aan, die
de code-specialist Ernst May hem toe
schoof. En eer het licht van de nieuwe
ochtend door de ramen van de blauw-
gerookte kamer naar binnen drong had
May alle geheimen van de Engelse code
in handen, alle geheime over de oplei
ding, alle geheimen over de personen,
die in Londen een rol speelden Later
op de dag kwam Schreieder een handje
geven het was prachtig, dat Herr Van
der Reyden zo verstandig was! en
nog later kwam Hermann Giskes zich
verlustigen in de aanblik van de Neder
lander uit Engeland, die zulke kostbare
berichten in de handen der Duitsers lei.
Totdusver is er over het eerste contact
tussen Van der Reyden en de Duitsers
geen andere lezing, dan dat hij gearres
teerd is door zijn contact met dr Krediet
in Wassenaar. En dat hij direct na zijn
arrestatie bereidwillig zijn code verklaar
de en bovendien de nieuwe code en het
zendplan van de in vrijheid werkende
agent Aart Alblas (afkomstig uit Mid-
delharnis) afgaf. Die code was gebaseerd
op het bekende Duitse gedicht „Erlkönig"
en dat maakte er voor May de uitwer
king niet moeilijker op. De Duitsers had
den met één slag de gehele Nederlands-
Britse dienst sohaakmat! Er bestonden
voor hen geen geheimen meer. Dank zij
de komst van Willem van der Reyden..
Deze man Van der Reyden behoort
tot de weinige agenten, die nog leven
Hij woont thans in Norwich (Engeland)
waar hy getrouwd is met de dochter van
een zeer gefortuneerde Engelse zaken-
Hij heeft, toen de Raad van Verzet om
streeks een half jaar geleden per kranten
bericht op zyn arrestatie aandrong, te
genover een Nederlands journalist ver
klaard dat hij alle kranten, die dit be
richt hadden geplaatst, een proces we
gens belediging zou aandoen. Die bedrei
ging heeft hij totdusver niet uitgevoerd
Ware een zodanige proces doorgegaan,
dan zouden naar alle waarschijnlijkheid
verklaringen zijn afgelegd, die uiter
mate onprettig voor Willem van der
Reyden zouden hebben geklonken. En
dan zou met vernieuwde kracht de vraag
zijn gerezen: waarom blijft er zoveel
rond deze figuur in het duister gehuld?
Waarom wordt niet onderzocht, waarom
hij en twee anderen, toen in November
1943 alle agenten op bevel van Berlijn
van de gevangenis te Haaren naar Assen
en vervolgens naar Duitsland werden
vervoerd, zich zozeer in de gunst van
Berlijn mochten verheugen, dat zy in
Haaren konden achterblijven? En dan
zou zeer stellig ook de verklaring tei
tafel zijn gekomen, waaraan maar al te
weinig aandacht is besteed: dat Willem
van der Reyden. de geheime agent van
de Nederlandse regering, in het tot ge
vangenis ingerichte seminarie te Haaren,
waar alle gevangen agenten hebben ge
zeten, de bijzondere functie van kamp
verrader voor de Duitsers zou
hebben vervuld. Dan zou het Nederland
se volk zich waarschijnlijk met grote
verbazing hebben afgevraagd, hoe ter
wereld dit alles mogelijk is. zonder dat
de justitie in beweging komt.
(Het vorige stond in ons blad van
(Het vorige artikel stond in
ons blad van 8 October jd.)
Schoenen worden duurder? Wanneer de klokke roept ter Kerke
Schoenen worden niet duurder
Schoenen worden duurder?
Schoenen worden ulet duurder
Wy weten het niet, maar één ding
is zeker, de voorraad van NU by
BAT A
wordt NIET DUURDER hy is
evenwel niet onbeperkt.
Neem daarom geen risico.
KOOP DAARNU
En de
schaar knipt
Een meisjesmantel, waar
ons dochtertje keurig
mee is. Het patroon no.
48, is tot 22 October ver
krijgbaar voor die leef
tijden van 46 en 8 jaar.
Voor 10 jaar op bestel
ling. Het modelletje is
getailleerd met achter in
het klokkende rokje een
paar plooien, die met de
naden meelopen. De fi
guurnaden vóór accentu-
eren het vlotte model.
Heel mooi kan het uit- i
gevoerd worden in beige met bruin flu
welen garnering of in lichtblauw met
donker fluweel. Voor de grootste maat
is 2 meter nodig van 140 breed, voor de
kleinste 1-50 meter. Het patroon is aan
ons bureau Hoge Woerd 103 verkrijgbaar,
a f 0.35. na ontvangst van f 0.50 volgt
toezending.
Weer een auto op overweg
vernield
Een personenauto bleef dezer dagen
op de spoorwegovergang tussen Heeren
veen en Akkrum, die met flikkerlichten
wordt beveiligd, staan, doordat de motor
afsloeg. De inzittenden, o.w. de heer J.
C. Mulder uit Voorburg, zagen een
trein naderen en sprongen uit de wagen.
Net op tijd, want de trein vloog er in
volle vaart op. De auto werd vernield
en de trein had een half uur vertraging
LEIDEN: Ned. Herv. Gemeente, 10 uur
ds Geursen, 7 uur ds Ottevanger; Hoogl.
kerk, 10.30 u. ds De Wit (voorber. H.A.);
Oosterkerk, 10 u. ds Swynenburg (voorb.
H.A.); Marekerk, 10 uur ds Spruyt'; 5 uur
ds Van Achterberg (H.D.); Kooikapel, 10
ds Van Achterberg; Morsweglokaal,
ur ds Vossers; Geref. Minnehuis, Do
7 u. dhr De Groot; Eglise Wallonne, 10.30
ds Cabanis; Acad. Ziekenhuis, 10 uur
Maaskant; Geref. Kerk, Zuiderkerk,
ïur dr Westerink; 5 uur ds Toornvliet;
Herengracht, 10 uur ds Mulder; 5 uur
ds Von Meyenfeldt, Noordwijk-Binnen;
Oude Vest, 10 uur ds Von Meyenfeldt;
uur ds Maaskant; Morsweg, 10 uur
ds Toornvliet; 5 uur dr Westerink; Geref.
Kerk, art. 31, 10 uur .Prediker" en 5 uur
Evang. Luth. Kerk, cand. W. Raven; Chr.
Geref. Gem., 10 en 5 uur ds Jansen; Geref.
Gem. (in Evang. Lut!h. kerk), 8.30 en 2.1
ds Ryksen; Evang. Luth. Gem., 10.1
ds Kroes, Woerden; Remonst'r. Gem.,
10 u. da Poortman; Doopsgez. Gem., 10.""
ds Snaayer; Ver. van Vrijz. Herv.,
Leidse Volkshuis, 10.30 uur dr v. Iterson;
Evang. Ghr. Gemeenschap. 10 en 5.30 ui
dhr Van der Horst; Stads-evangelisati
„Jeruël", 10 uur dhr Pasman; 5.30 ui
dhr Kits; Di 8 uur bijbelbespreking; Wo
r jeugdsamenkomst; Do 8 uur
stond; Leger des Heils, hedenavond 7
bidstond; Zo 10 u. heiligingsdienst; 6.45 u.
openluchtsamenkomst (Gangetje); 7.30 u,
verlossingssamenk.; Di 7.30 u. straatzang;
Di 7.30 uur heiligingsdienst; Vrije Kath.
Kerk, 10.30 uur gez. H. Mis.
ABBENES: Ned. Herv. Gem., 9.30 uur
ds De Jong (voorber. H.A.); 3 uur ds
Breeuwsma.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Ned. Herv.
Gem., Julianasfraat, 9 uur ds Sonneveld,
Monster; 10.30 uur ds Lefeber (H.D.);
uur ds Lambour; „Jonathan", 10
ds Tuinstra, Koudekerk; Gouwsluis, 6.30
ds De Jong, Hoogmade; Oudsh.weg,
ur ds Veenendaal; Hooftstraat, 9 en
■uur ds Remme, A'dam (v.m. H.D.);
Martha-Stichting, 10.30 uur dr Oppen-
heimer, Leiden; Geref. Kerk, Zuiderkerk,
ur ds Teeuwen, Diemen; 6.30 uur ds
Mulder; Noorderkerk, 10 uur ds Wyma,
uur ds Teeuwen; aula Chr. Lyceum,
ur ds Mulder, 6.30 u. ds Wijma; Chr.
Geref. Gem., 10 en 6 uur ds Baay; Oud-
Geref. Gem., 9.30 en 4 uur leesdienst; Di
15 uur ds Van der Poel, Giessendam.
Geref. Kerk, art. 31, 10 en 7 uur ds
Amelink, Langer^k.
BENTHUIZEN: Ned. Herv. Gem., 9.30
6 uur ds Van Galen, Brakel; Geref.
Gem., 9.30 en 6 u. ds Hagenstein, IJs-
selmonde (H.A. en Dankz.).
HAZERSWOUDE: Ned. Herv. Gem.,
In het begin der week floreerde de visserij
Het einde gaf een ander beeld
(Van een medewerker)
In de afgelopen week begon de ha
ringvisserij vrij goed. Maandag waren
verscheidene schepen met grote vang
sten. En sommige daarvan zo groot, dat
te veel haring in de netten was. Zo
gebeurde het, dat van de KW 5 en de
KW 86 de helft van de vleet verloren
ging. Netten met 17 en 18 kantjes waren
geen uitzondering. Zulke grote hoeveel
heden kunnen de netten niet dragen,
zodat ze afscheuren. Begrijpelijk is het
dat dit grote schadeposten voor de rede
rijen betekent
Het eind van de week gaf een geheel
ander beeld en ging het weer zeer slecht.
De gemiddelde dagvangsten kwamen niet
boven de 50 kantjes. Met de treknet-
visserij is het afgelopen. Het trekken op
haring is niet lonend door de ge
ringe vangsten. De prijzen voor de verse
haring zijn door de geringe aanvoer vrij
Op de Engelse wal is het met de vis
serij nog steeds niets gedaan. Verschil
lende schepen hebben het geprobeerd,
de uitkomst was nihil. De ver
wachting is, dat het nog wel 14 dagen
kan duren, vóór op die plaats haring zal
zijn. Het zal wel met de volgende nieuwe
■i worden.
AUTOPED ZO SNEL ALS EEN FIETS.
De heren G. M. Lackray en K. Dik
te Groningen, hebben octrooi gekregen
een nieuwe autoped, de Stepmobile.
Een excentrisch aangebracht achterwiel
maakt het mogelijk, dat door lichte voet
bewegingen een snelheid wordt bereikt,
die de vaart van een fiets gemakkelijk
haalt. De prijs zou niet hoger worden
dan die van een gewone autoped.
LEX VAN STRIEN. t
Op 60-j leeftijd is gisteren te Haar
lem overleden de heer Alex Ph. van
Strien. een der organisatoren van de
eerste tulpenrallye, welke dit jaar werd
gehouden. De heer Van Strien was
een bekend rallye-ryder.
Avondlyceum of.
RESA- HILVERSUM
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Vraagt ons prosp. H.B.S. en Staats-
In de prijzen van de haring is deze
week geen verandering gekomen. Deze
waren als volgt: volle haring f 25 tot
f 31.50; steurharing f 20.50 tot f 29; ijle
haring f 17.40 tot f 19.50 per kantje.
De aanvoer aan de afslag te Katwijk
was 5256 kantjes.
VISSERIJGOLF
Volgens het principe, dat er nu eenmaal
orde moet zijn, ook op zee, zijn in lang-
vervlogen jaren de territoriale grenzer
vastgesteld, die door menige vissermar
met een ondeugend oog worden beke
ken en zo mogelijk overschreden, bi;
wijze van een opwindende sport.. Wi;
herinneren ons het schone verhaal var
de huidige schipper van de „Haarlem",
die binnen de bekende „limit" kwam, door
de Engelsen werd ingerekend en met
schip en al uitbrak na het laten nutti
gen van een onbeperkte hoeveelheid spi
ritualiën door de Engelse cipiers. Wij
herinneren ons het vrij stroeve optreden
van de IJslandse autoriteiten, zodra een
verre visser daar te dicht bij het heilige
„territorium" komt; dan kunnen er zelfs
vliegtuigen worden ingeschakeld, om de
eerzame trawlerschipper, die ook wel
eens door de mist of de vreemde
men rond IJsland wordt misleid, de dam
pen aan te doen.
Noorwegen heeft zijn speciale moeilijk
heden bij het vaststellen van de „limit",
omdat de vier-mijls-zone er zo heel moei
lijk uit te stippelen is, maar nu is men,
naar het oordeel van Engeland althans,
wat te ver gegaan. Bij het Internationale
Hof van Justitie in Den Haag is m
lijk een klacht van Albion ingediend te
gen de Noren, die hun territoriale wate
ren eigenmachtig (lees: te ruim) zouden
hebben uitgestippeld. Als er dus een
gelse trawler wordt aangehouden, omdat
hij volgens de Noorse politievaartuigen
binnen de limit vist, kan er eerst gezel
lig geboomd worden over de interpreta
tie dezer limit. Dat is de laatste tijd ook
inderdaad herhaaldelijk voorgekomen
het werd Engeland kennelijk te erg. Het
Hof wordt nu verzocht om een uitspraak
te doen, waaruit zou blijken, dat het
Noorse gebied veel kleiner is dan de No
ren zelf zeggen en daaruit zou dan
voortvloeien, dat er ten onrechte
tallen Engelse vissersschepen zijn 1
gehouden, waarvoor natuurlijk schade
vergoeding geëist gaat worden. Het wordt
een netelige kwestie.
dissonanten
„Ja maar wat deksels nog toe, ik
heb t'r nodig!" vaart Nieuwenhuizen
uit. „Dat weet ze toch!" Hij wendt
zich tot de yverig heen en weer dra-'
vende voorzitter. „Zeg, Schippers, is
Tine Noteboom d'r al?"
„Nog niet gezien, directeur. Hoezo?
Heb u d'r nodig?"
„Ja man, natuurlijk heb ik haai'
nodig!" snauwt Nieuwenhuizen, en
onwillekeurig doet hij een stap naar
voren een stap die wel als een
bedreiging schijnt bedoeld voor de
arme voorzitter.
„Nou zie je!" zo keert Nieuwen
huizen zich weer tot Ed. „Je weet wat
een moeite ik tóch al heb met die alt
partij. En m'n enige twee goeie alten
laten me nou weer in de steek. Je zou
d'r de boel bij neergooienl"
't Is tijd.
„Dames, heren", zegt Nieuwenhuizen
met verheffing van stem, „we begin-'
nenl" Dan neemt hij achter de piano
plaats.
Met een sprongetje verlaat Ed het
podium en schaart zich bij de ande
ren, die rumoerig, nog nalachend en
sigaretten dovend, d'r vaste plaatsen
innemen. Excelsior is een christelijke
vereniging. Iedere repetitie wordt be
gonnen met psalmgezang en met ge
bed. Nog terwijl Nieuwenhuizen het
voorspel van de door hem opgegeven
psalm speelt, klapt herhaaldelijk de
deur. Het zijn laatkomers, die naar
binnen glippen. Tine Noteboom is
onder hen
Tilly nog niet.
Er mag dan es wat geroezemoes zijn
in de grote lege ruimte van de ouwe
kerk, de getrainde stem van Nieu
wenhuizen overklinkt het gemakke
lijk. Die stem regeert!
Een wonder van een stemdie
kan schetteren over de hoofden der
leden als een trompet, die moppe
rend op ze kan neerrnmmelen als
het geroffel van een trom,die
soms echter ook neuriën kan alsof
er een viool speelt, heel zacht, en
toch tot in de verste hoeken goed
verstaanbaar.
't Is Nieuwenhuizen z'n vak. goed!
Maar niemand in de zaal kan zich
onttrekken aan de macht, welke z'n
stem uitoefent. Dit is toch niet en-
»1 een kwestie van vakmanschap
„Heeft u allemaal bij u: „Lente-
klanken?" vraagt hij vanaf het po
dium, dadelijk nadat hij 't gebed
heeft beëindigd. „Zoals u weet is
Lenteklanken verplicht gesteld voor
het aanstaand concours. En voor deze
keer wou ik dan eens beginnen me»
de heren"
Hij wacht nog steeds op Tilly,
denkt Ed, terwijl de dameslec'en zich
wat terugtrekken en terzijde scharen
„Denk erom, daar: gedraag u als
dames, en niet als maiden, zoals de
heren u hier plegen te noemen,
waarschuwt Nieuwenhuizen ze; tot
de mannen: „U, heren, hebt vanavond
een prachtige kans om door Uw z;n-
gen bij de dames in de gunst te ko
men. De vorige keer ging het heel
aardig. Maar stel u goed voor. waar
over u zingt. Lente! U rnoet nu ver
geten dat het buiten koud' is, en u
voorstellen dat u een zacht lente
windje voelt"
De toon wordt aangegeven. Nieu
wenhuizen z'n armen heffen zich,
z'n handen kalmeren, beginnen te
glijden.... Gedempt zetten de eer
ste tenoren in....
Het gaat goed. Het gaat al dadelijk
bijzonder goed. De stembanden klin
ken als snaren, die dcor een vaste
hand worden bespeeldIn
tussen gaat de deur open. Tilly
draaft binnen, rood, hijgend. Ze
kijkt op naar d'r vader, die haar niet
schijnt te zien nu. en ietwat ver
ward kijkt ze dan naar de tenoren,
de bassen....
„O," zegt ze duidelijk hoorbaar. En
lachend om haar eigen verbouwe
reerdheid verandert ze van koers cn
stevent op de meisjes toe.
De aankomst van Ed is vanavond
nauwelijks opgevallen, maar Ti'ly
wordt als het ware met open armen
in de kring ontvangen. En totnogtoe
hebben de meisjes zich rustig ge
houden; rondom de laatst aangeko
mene echter ontstaat nu weldra la
waai: een steeds luidruchtiger ge
fluister, gedempte uitroepen daar
tussendoor, geproest....
„Mag ik de dames daar een beetje
stilte verzoeken?" klinkt vanaf het
podium de stem van Nieuwenhuizen.
De waarschuwende kracht van die
woorden heeft dadelijk uitwerking.
De meisjes herstellen zich. Sommigen
buigen het hoofd en beetje, anderen
halen hun zakdoek uit 'r kous tevoor
schijn. Alleen Tilly kan niet anders
dan gekscherend tot het vereiste
zwijgen overgaan, en nog gauw even
moet ze opmerken: „Ja lieve brom
beer. het kind is al zoet"....
Opnieuw gegiechel.
De bassen moeten het slot van het
lied, waar enkele maten rust ge
volgd worden door een krachtige
opwekking tot de natuur, nog eens
herhalen. „Krachtiger, heren!" spoort
Nieuwenhuizen ze aan. „Ik zeg niet
harder, ik zeg krachtiger!" En zijn
aller ogen boeiende figuur buigt iet
wat voorover, schijnt te verstarren.,
veert dan ineens öp, met zwaaiende
armen en handen, die het geluid der
bassen wel met geweld schijnen om
hoog te stoten.
Als de laatste toon verklonken ls,
verwachten de zangers rust, verade
ming. Maar inplaats daarvan klettert
de dirigeerstok tegen de vloer en de
directeur vliegt vooruit, snelt het
trapje af, de zaal in, op de dames
toe
„Moet ik jullie soms als kleine kin
deren behandelen!" raast hij tegen ze,
rood van drift. „Wat bezielt jullie!
Wat doe je eigenlijk hier als je niet
behoorlijk stil kunt zijn! Als ik sta te
proberen om van die boerenkelen van
jullie iets behoorlijks te maken, zodat
je je niet al te erg hoeft te schamen
als je soms nog eens in de beschaafde
wereld verzeild raak, dan eis ik
stilte!
Zijn stem raast veel luider dan
nodig is. Maar Nieuwenhuizen is op
dit moment zó geladen, dat hij by 't
minste of geringste bijna uit z'n vel
springt. En als Tine Noteboom het
ongeluk heeft, een gebaar te maken
dat z'n achterdocht wekt, vervolgt hij
tegen haar: „En als je niet stil kunt
zijn, dan zal ik me niet ontzien om je
met m'n eigen handen d'r uit te smij
ten, versta je dat! Ik ben niet ver
antwoordelijk voor de opvoeding die
je thuis hebt gehad of niet gehad,
maar hier eis ik in elk geval gehoor
zaamheid!"
(Wordt vervolgd).
9.30 en 6.30 uur ds Van der Leeden (H.A.
en Dankz.); Geref. Kerk, 9 30 en 6.30 uui
ds Oussoren.
HILLEGOM: Ned. Herv. Gem., 10 u.
ds Eerhard (voorber. H.A.); 7 u. ds
Flink, Capelle a. d. IJssel (jeugddienst);
Geref. Kerk, 10 en 5 u. ds Krabbe; Geref.
Kerk, art. 31, 10 en 7 u. ds Koenekóop,
Gouda; Chr. Geref. Gem., 10 en 5 uur
ds Sluiter.
HOOGMADE: Ned. Herv. Gem., 10 uui
ds De Jong.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Ned. Hen-
Gem., 9.30 uur ds Van der Krift, Katwijk
aan Zee; 5.30 uur ds Goverts; Geref. Kerk,
10 en 5 uur ds Van Boeyen.
KATWIJK AAN ZEE: Ned. Herv. Gem„
Nieuwe kerk, 10 u. ds v. Ieperen (Doops-
bed.); 5 uur ds Pras; 6.30 uur ds Van der
Krift; Oude kerk, 10 u. ds Bouman; 6.!
ds Van Barneveld, Den Haag; Kapel, 10 u.
ds Goverts. Katwijk a. d. Rijn; Gereform.
Kerk, 10 en 5 uur ds Van Boeyen; Geref.
Kerk (art. 31), 10.30 en 5 u. ds Boersema;
Chr. Geref. Gem., 10 en 5 uur ds Van der
Byl; Geref. Gem. (Remisestraat), 10
5 uur leesdienst.
DE KAAG: Ned. Herv. Gem., 10 en 1
ds Corts.
KOUDEKERK AAN DEN RUN: Ned.
Herv. Gem., 10 en 6.30 u. ds Poort (H.A.
en Dankz.); Geref. Kerk, 10 en 6.30 i
ds Hajer, Leiden.
LEIDERDORP: Ned. Herv. Gem., 10
6.30 uur ds Honnef; Geref. Kerk, 10
6.30 uur ds Van Rhyn.
LEIMUIDBN: Geref. Kerk, 9.30 en 2
uur ds Hoornstra, Hoofddorp (H.A.
Dankz.)
LISSE: Ned. Herv. Gem., 10 u. ds
Alma; 7 uur ds Wiersma, Delft (jeugdd.);
Geref. Kerk, 10 en 4 u. ds De Boer, Voor
schoten; Geref. Kerk, art. 31, 10.30 en 4.3C
uur ds Verleur; Chr. Geref. Gem., 10 uui
leesdienst; 3.30 uur ds Visser, Sassenheim;
Geref. Gem., 10 en 4 uur ds De Gier; Oud-
Geref. Gem., 9.30 en 3 uur leesdienst; Ned.
Prot. Bond, 10.15 uur ds Pols.
NOORDWIJK-BINNEN: Ned. Herv.
Gem., 10 en 7 uur ds Meuzelaar; Geref.
Kerk. 10 en 5 u. ds Nomes, Den Haag-W.
NOORDWIJK AAN ZEE: Ned. Herv.
Gem., 10 en 5 uur ds Cupedo; Geref. Kerk,
10 en 5 uur ds Bouma.
NO ORiDW IJKERHOUTNed. Herv.
Gem., 10 uur ds Spaling; 7 uur ds Jonge-
boer, Lisse (jeugddienst).
OEGSTGEEST: Ned. Herv. Gemeente,
Groene kerkje, 10.15 uur ds Callenbach
(voorber. H.A.); Pauluskerk, 10
Visser; 5 uur ds Swijnenburg, Leiden;
Hoge Mors, 10.30 u. ds Ottevanger; Geref.
Kerk. 10 en 5 uur ds Eringa; Mors-Rijn-
dijk, 9 uur ds Van Andel, Den Haag; 3 u
dr Westerink, Leiden.
RIJNSATERWOUDE: Ned. Herv. Gem.
9.30 uur ds De Jong, Nieuwkoop.
RIJNSBURG: Ned. Herv. Gem., Grote
kerk, 10 uur ds Bonting; 5 uur ds Van
Ieperen, Katwyk aan Zee; Kleine kerk,
10 uur ds Van der Velden, Rotterdam-
Feyenoord; 5 uur ds Bonting; Gereform.
Kerk, Rapenburg, 9 uur ds Post; 10.30 en
5 uur ds Hoekstra, Rotterdam; 6.30 uur
ds Van der Linde; Voorh.weg, 10 uur
ds Van der Linde; 5 uur ds Post; Geref.
Kerk, art. 31, 10.30 en 5 uur ds de Wal;
Chr. Geref. Gem., 10 en 5 u. ds de Bruyne,
Soestdijk.
SASSENHEIM: Ned. Herv. Gem., 9 en
10.30 uur ds Krijkamp; 5 uur dr Oppen-
heimer, Leiden; Geref. Kerk, 9.3"
ds Kuiper; Chr. Geref. Gem„ 10 en 5 uur
ds Visser; Ned. Prot'. Bond, g. d.
VALKENBURG: Ned. Herv. Gem., 10
6.30 uur ds Baas; Geref. Kerk, 10 en
uur ds Dokter, Vogelenzang; Geref.
Kerk, art. 31, 8.45 en 3 uur ds Boersema.
VOORHOUT: Ned. Herv. Gem., 10 uur
ds Eggink.
VOORSCHOTEN: Ned. Herv. Gem.,
Dorp, 10 en 5 uur ds Fortgens (H. A. en
Dankz.); Rijndijk, 10 uur ds Bogers, Kat
wyk aan Zee; Geref. Kerk, 10 en 5 uur
ds Milo, Almelo; Geref. Kerk, art. 31,
10.30 en 5 uur ds Van der Jagt.
WARMOND: Ned. Herv. Gem., 10 en 7
uur dr Zandee (H.A. en Dankz.).
WOUBRUGGE: Ned. Herv. Gem., 9.30
uur ds Lamibour, Alphen a. d. Ryn (H.A.);
6.30 uur ds Lefeber, Alphen aan den Rijn
(Dankz.); Geref. Kerk, 9.30 en 6.30 uui
ds Broekstra, Oegstgeest (H.A. en Dank
zegging).
ZOETERWOUDE: Ned. Herv. Gem., 10
ur ds Postma.
Voor onze Schakers
Correspondentie en oplossingen (binnen
14 dagen) aan onze schaakredacteur,
Goudreinetstraat 125, 's-Gravenhage.
Met de zomer is 't gedaan
Met de opgaven, welke in deze rubriek
worden afgedrukt, loopt onze afzonder
lijke zomeroplossingswedstryd ten einde.
„Het werd tijd", hoor ik hier en daar
iemand mompelen. Inderdaad, de blade
ren gaan zo langzamerhand van de bomen
Inmiddels zitten de trouwe oplossers
nog steeds te wachten op de uitslag var
de étappe, welke aan de zomeroplossings
wedstryd voorafging. Deze uitslag nadert
thans echter haar voltooiing en zal bin
nenkort, tezamen met die der zomerwed
strijd aan de deelnemers verzonden kun-
worden. Ik verzoek U nog een korte
om clementie.
Het ei van Columbus.
Het Nederlandse Schaakcentrum, Nico-
laas Beetsstraat 32 te Bergen op Zoom,
beroemt zich er op, dat het met zijn
uitgave: „Losbladige schaakbe-
richten" onder redactie van dr M. Euwe,
in Columbus heeft uitgevonden.
Het heeft er alle schijn van, dat deze
niet onverdiend is. Immers, theorie-
boeken verouderen snel, dat is algemeen
bekend. Wat is nu logischer, dan op uni
forme wijze systematisch alle nieuwtjes
door een expert te laten bewerken
dan op bladen van gelijk formaat
juiste volgorde in een stevige band op te
bergen. Men heeft dan altijd het nieuwste
by de hand en aldus een welkome, ac
tuele aanvulling op zijn eigen theorie-
boeken. Wil men zijn eigen partyen ook
in de verzameling opnemen, dan kan dit
zonder bezwaar, want de uitgever brengt
ook speciale notatieformulieren voor dil
doel in de handel, welke hetzelfde for
maat als de losse schaakberiohten hebben.
Wy ontvingen dezer dagen de eerste
zending van deze uitgave. Een stevige
band. een bloc met notatiebiljetten en IC
bedrukte blaadjes: 6 met openingsnieuw
tjes, 1 met de behandeling van een mid
denspel en 1 met een interessant eind
spel; voorts 3 blaadjes met de coderingen
openingen, middenspelen en eind
spelen. De prys is bescheiden: band ƒ2.
abonnement ƒ1,— per kwartaal, de be
drukte blaadjes 3>£ cent per stuk. notatie
biljetten 1.— per 100.
Wij kunnen diegenen onder onze lezers,
die „by" willen blijven, aanbevelen deze
uitgave aan te schaffen, althans by de
uitgever nadere inlichtingen in te win
nen. SI.
DE OPLOSSINGEN.
Opgave 335 (Overgenomen uit „Ons
Podium", Aug. 1949, het orgaan van het
Schaakgenootschap Amersfoort; auteur
onbekend): 1 Dalt.
De rest vindt U gemakkelijk genoeg.
Opgave 338 (Morphy N.N.): 1. Tf8t
Dxf8 2. Txf8t Txf8 3. Dxg6 mat. Het'
beroemde epaulettenmat.
NIET BEZORGD ZIJN
Het is geen tijd om blij te zijn. Blijd-
schap is bijna zonde, zou men haast zeg
gen. Maar dan heeft de apostel Paulua
het naar dit oordeel wel helemaal mis,
want die schrijft, zelfs in de gevangenii Ij
en met allerlei ellende voor ogen: „Ver- I
blijdt U te allen tijd".
Of zou het wellicht ook daar vandaan
komen, dat hij een ander mens is dan
de meesten? Inderdaad schrijft hy er dan
ook iets bij, en dat is het geheim, nl. „In
de Heer". Hy kent de blijdschap in God,
en die is het, die onvergankelijk is en
te alle tyd mag worden aangenomen, be-
leefd en getoond.
Dat vloeit voort uit de zekerheid, dia i
Paulus er aan toevoegt, nl. de Heer is
nabij. Hij weet en ervaart dat Christus
by hem is, en dat dit niet iets toevalligs
is, maar doorgaande, blijvende werkelijk-
heid. Die zekerheid, die ervaring: de Heer L
is nabij! doet hem dan ook vermanen:
weest in geen ding bezorgd, maar laat j]
Uwe begeerten in alles door bidden en i
smeken met dankzegging bekend worden
by God. En de vrede Gods, die alle ver- i
stand te boven gaat, zal Uwe harten en
zinnen bewaren in Christus Jezus.
Weest in geen ding bezorgd, laat U niet i
verontrusten, weest niet bekommerd! J
Jamaar de toestand is zo ellendig, jj
wat zal er van alles worden?
Inderdaad, als we zien op de toestan- i
den, als we zien op wind en golven, ja
orkanen op onze levenszee, dan roepen -
we met de discipelen: Heer behoud ons, j
we vergaan! Maar evenals hun, zal Hij j
ook ons nu verwijten: Kleingelovigen,
waarom hebt gij gewankeld? En dan kun-
nen we wel tegenwerpen: maar Heer! die
golven, die orkaan! Doch Hij zal zeggen:
En Ik dan? Ben Ik er dan niet? Niet
bezorgd zijn. o
En dus niets doen? Dat gaat immen
niet!
Zeer zeker, dat gaat niet; Dan blijft
ge in de zorg zitten. De weg om er uit te
komen is een andere en wel deze: alles
door gebed en smeking aan God zeggen, i
alles.
Maar dat nooit zonder te gedenken aan
wat Hij in 't verleden gaf, dat is nooit j
zonder dankzegging. Niet bezorgd zijn,
maar wel alle zorgen biddend neerleggen
met een dankbaar hart voor de menig
vuldige zegeningen in 't verleden, voor
de Heer.
En dan, wat volgt er dan? Dat ge alles
krijgt wat ge wenst? Dat de gebeden
worden verhoord?Dan krijgt ge van
de Heer inplaats van Uw onrust en ge- 1
slingerd worden, Uw afmattend gepieker
over wat zou kunnen gebeuren: rust en
vrede, vrede Gods. En die vrede Gods is j
'zo oneindig machtig, zo onbegrijpelijk ge-
weldig en onmetelijk groot, dat ge er in
de verste verte geen flauw begrip van
hebt. Die vrede gaat ver boven Uw ver
stand, ja boven dat aller mensenkinderen,
en die vrede is in Christus Jezus.
Ja, inderdaad hier is de weg tot ont
komen aan alle bezorgdheid. Hier is d®
weg tot blijdschap te alle tijd.
Hier is Gods gave aan een ieder, dis
met een dankbaar hart bidt en smeekt.
Ik wil nog bidden als weleer
en voor U knielen:
ik weet, dat zielen
U slechts bereiken in gebed, o Heer.
De lange weg ben ik gegaan,
de harde, zwarte:
kruisen van smarte,
geen andere zag ik staan.
Maar zo 't Uw wil is, Heer, is 't goed
Ik zal niet klagen,
maar vrêevol dragen
alles wat moet.
Doch die onbegrijpelijke grote vred®
Gods in Christus Jezus is niet alleen gave,
maar voor alles ook werkzame gave. Die
vrede zal moeilijke dagen vol zorgsen angst
en vrees, U hiervan bevrijden en een
wacht vormen om U, zodat Uw hart en
zinnen geen schade lijden, maar gebor
gen zijn, veilig en wel in Christus.
Wist ge dat? Hebt ge dat beleefd en be
leeft gij het steeds weer. dat Gods vrede
in 't hart U veilig stelt tegen en onder
alles, en U bewaart en behoedt; dan kunt
ge mee zingen:
Het mag dan veel of weinig zijn.
Wat God geeft, is genade:
Wat Hij mij weigert is maar schijn
'k verlang niet naar mijn schade.
Van alle rijkdommen in God was Pau
lus zeker. Daarom kon hij zingen in de
gevangenis, roemen in de verdrukking,
altijd goede moed hebben en verzekerd
zijn, dat niets ter wereld hem van Gods
liefde in Christus scheiden kan.
En met hem mogen ook wy ditzelfde er
varen als we de Heer liefhebben, want al
tijd is het dan weer: Heer, uit mijn noden
kom ik gevloden; ach. ik ben moede:
neem m' in Uw hoede! Al wat mij lustte,
gaf mij geen ruste: Geef my de vrede der
kinderen Gods.
En die vrede zal Hij geven aan ieder,
die door de Heiland tot Hem gaat en w®
zullen in deze geweldige tijden die wij
beleven, hoe hoog of diep het ook gaan
zal, door Gods genade in Christus niet
bezorgd zyn, daar Hij ons bergt in Zijn
vrede en rust, zoals Jacqueline van der
Waals ook zingt:
Die mijns harten vrede zijt
en de enig ware ruste
reine bron van klare lusten,
zuiv're zon van zaligheid
laat mij willen en niet willen,
wat Gij wilt en niet
blijde gaande door het stille
leven, in Uw vrée verstild.
Buiten is niets dan strijd,
niets dan moeiten, niets dan zorgen
laat mij in Uw vree geborgen
rusten gaan in eeuwigheid.
Opgave 339 (Probleem van R. Engels)!
1. De7!
Opgave 340 (Hess N.N.): 1. Pf5 Tc7
2. h5t Kxh5 3. Tg8 hd 4. Tg4! Tf7 5.
Th4t Kg6 6. Txh6 mat! Speel vooral de
varianten na.
Opgave 341 (Probleem van W. Berges):
1. Tg7 2. Pd6 Le6 (Lg6) 3. Tg5 (Tg8)
enz. Onjuist is I. Fd6? wegens Lg6!; 1.
Pa5? wegens 2. Ld3! 2. Pc6 Lg6! 3. Pe7
(t5) Lh7(e8). Maar er is helaas een
nevenoplossing: 1. Pd8 La2 (Lg6) 2. Pc6
Td5) Lf7 3. Pe7 enz.
DE NIEUWE OPGAVEN.
Opgave 342 (Alleen voor serie A
twee punten).
Wit: Ka5, Ddl, Td5, Th4, Pfl, pionnen
I en f2 (7).
Zwart: Ke4, Tf4, Tg4, Lh6, Pb5, Pel,
pionnen a6, b3, f3 (9).
Wit begint en geeft in twee zetten mat
(Probleem).
Opgave 343 (Alleen voor serie B
drie punten).
Wit: Ka6, De4, Pe6, pion f6 (4).
Zwart: Kh8, Ta8, Thl, pionnen a7, a5
1 h6 (6).
Wit begint en geeft mat in drie zetten
(Probleem).
Opgave 344 (Alleen voor serie C
vijf punten).
Wit: Ka7, Ta2, Ld8, pionnen a3, c4 en
d5 (6).
Zwart: Ka5, Tb2, Pb6, pionnen a4 en
a6 (5).
Wit begint en geeft mat in zes zetten.
(Probleem).
