Nieuwe Leidsche Courant | 1949 | 14 juli 1949 | pagina 3

r

J

Kunst met een grote

NIEUWE LEIDSCHE COURANT

DONDERDAG 14 JULI

Wantoestanden in kindertehuizen
nopen tot wettelijk ingrijpen

Schandelijke speculatie op nood der ongehuwde moeder

(Van een bijzondere medewerker)

Naar thans verwacht mag worden zal de wet binnenkort een einde trachten te
maken aan een weerzinwekkende vorm van kinder-exploitatie, want wy vernc
dat het wetsontwerp-Pleegkinderenwet dat reeds in April 1948 gereed w
de Raad van State heeft bereikt en dus vermoedelijk zeer spoedig bij de Tweede
Kamer zal worden ingediend.

Reeds vele jaren is het probleem be
treffende de pleegkinderen onderwerp
van onderzoek en studie geweest, want
al in April 1934 verscheen een publicatie
van de Ned. Ver. voor Armenzorg en
Weldadigheid, waarin was opgenomen
het rapport van de door genoemde ver
eniging in 1932 ingestelde Commissie in
zake de ongecontroleerde kindertehuizen.

Uit dit rapport bleek, hoe angstig groot
het euvel der „wilde" kindertehuizen ge
worden was en naar wy thans van zeer
bevoegde zyde vernemen is de situatie
steeds even erg, zo niet vcrontrus-

Een poel van jammer en ellende werd
achterhaald. Genoemde commissie, onder
voorzitterschap van mr O. Cluysenaar,
Raadsheer in het Gerechtshof te Leeu
warden, deed onthullingen over toestan
den, die men in woningen had aan
getroffen en welke dienden als „kinder
tehuis". Het grootste gevaar schuilt on
getwijfeld by lieden, die er werk
maken om ongehuwde moeders van haar
kinderen te „ontdoen". De in de roman;
vaak genoemde wreedaardige z.g. „en
geitjes-maaksters" bleken nog niet ver
dwenen, want ernstige vermoedens be
stonden byv., dat een vrouw zuigelinge-
tjes opzettelyk verwaarloosde om ze tf
doen omkomen, waardoor enige „extra
winst" via 'n begrafenisfonds werd ver
kregen

De grote steden
Grote steden als Amsterdam,

Haag en Rotterdam hebben voorschrif
ten met betrekking tot oprichting
exploitatie van kindertehuizen, doch het
overgrote gedeelte der Nederlandse ge
meenten houdt géén toezicht, hetgeen
ten gevolge heeft, dat zy, die „kost-
kinderen" onderhouden, doch die liever
geen toezicht hebben, uit de grote ge
meenten wegtrekken, om in een kleinere
ongehinderd te kunnen exploiteren. De
commissie van 1932 heeft een enquête
onder alle gemeentebesturen gehouden,

slechts 48 gaven op, dat één of
kindertehuizen op haar gebied aanwezig
In 1014 gevallen waren „geen
klachten bekend".

Echter: „Ettelijke gemeentebesturen
gaven toch op, dat geen kindertehuizen
in hunne gemeenten bestonden, terwijl
later van andere zyde het bestaan
n meegedeeld werd," aldus o.a. hel
rapport der genoemde commissie, die
„veilig aannam", dat er heel wat kinder
tehuizen aan iedere controle ontsnap

ten..

Volgens de officiële opgaven her
bergden de 48 gemeenteen 120 tehuizen.
Daarvan hadden Amsterdam, Den Haag
Rotterdam er 28; de overige 92 wer
den niet gecontroleerd, omdat de be
trokken gemeenten in 't geheel geen
toezicht oefenden.

Ergerlijke wantoestanden
Thans is de situatie niet beter, eerder
•lechter! De commissie bezocht

tal

i die offi

huizen en toen bleek, dat in dergelijke
inrichtingen reeds ergerlijke wantoestan
den bestaan; hoe zal het dan wel zyn
in de verheimelijkte?!

Schrijnend is de beschrijving van enigé-
dier tehuizen:

„Een kindertehuis van 12 pleegkin
deren in de kleuterleeftijd. Zij werden
overdag in een kamer opgesloten met
hekje voor de open kamerdeur, op
manier was er immers toezicht! De
kinderen kropen daar rond zonder broek
jes, kousen of schoenen op een houten
vloer, zonder speelgoed. Men kon zich
de gevolgen daarvan indenken: het op
eten der over de grond liggende faeca-.
liën, het spelen met bepaalde lichaams
delen uit louter verveling enz.

Een tweede was er, waar 8 pleegkin
deren aan schurft leden, op een zeer
koude winterdag om vier uur des mid
dags in een donker wordende onver
warmde kamer, een zuigeling van een
maand of zeven gevonden werd in een
kletsnat bedje, vuurrood aan benen
rug..

van het dagel. bestuur van de „Nat.
Federatie der Ned. Bond tot Kinderbe
scherming". De regeling komt hierop

Er zal een centraal toezicht zyn
van de justitiële kinderbescherming, al
thans indien al niet krachtens een an
dere wettelijke bepaling toezicht gehou
den wordt. By Kon. Besluit zyn afwij
kende bepalingen mogelijk.

Alle pleegouders van kinderen be
neden 18 jaar komen onder toezicht, al
thans indien zy kinderen langer dan 4
weken verzorgen en opvoeden.

Het stelsel van toezicht is repressief;

oorafgaande toestemming voor
opneming van een kind is dus niet no
dig. Wel is er plicht om binnen 4
':en aangifte te doen by B. en W.
der betrokken gemeente.

Als het belang van het kind dat nodig
maakt, kan de inspecteur der Volks
gezondheid bepalen, dat het kind niet
langer in zeker tehuis, blijft; ook kan
hij bepalen, dat ouders of moeder het
kind opvoeden, dit om onnodig afstand
doen van kinderen tegen te gaan.

Natuurlyk wordt bij een en ander ook
terdege met de geestelijke belangen van
het kind (godsdienst, levensbeschouwing)
rekening gehouden.

Op overtreding staan geldboeten en bij
herhaling hechtenis.

En ten slotte is er wegens de ver
gaande bevoegdheden van de inspecteur
der Volksgezondheid beroep mogelijk
op de rechtbank (Kinderrechter).

Aldus-hoopt men de kinderbescherming
weer een flinke stap verder te brengen.
Een ook zeer nodige nieuwe regeling
de verhouding tussen pupil en pleeg-
ouder(s) brengt het wetsontwerp wel-
:-waar niet, doch die komt nog wel.

Allereerst moet de afschuwelijke kin
derexploitatie krachtig bestreden wor-

GLOBE*

SNIPPERS

Een pas afgestudeerd jong journalist
zat in het redactiebureau van de „Hum
boldt Times" te Eureka in Californië, de
krant, die hem zijn eerste baan had ge
geven. De telefoon rinkelt en een onbe
kende stem zegt, dat er een goed bericht
te halen is voor een verslaggever, die de
moeite wil nemen naar een bepaalde b;
te komen en daar naar .Johnny" te vr.
gen. De jongeman gaat en vindt Johnny,
die hem vertelt, dat hij in een h
het gebergte twee mannen heeft
moord en dat hij zich bij de politie wil
aangeven. De jeugdige reporter
zioh helemaal niet op zijn gemak c
de stadsredacteur op, die zich ijlings

de bar begeeft. Samen schrijven
het verhaal van de moordenaar op
laten het hem ondertekenen. Dan gaan
ze met hem dineren en vervolgens naar
de politieOp 200 mijl van Cal
cutta is een boot met 40 passagiers
boord gezonken. Vijf en twintig per-
n kwamen om het leven. De Leeu w
Juda. keizer Haile Selassie van Abes-
wordt op 23 Juli 57 jaar. Het
heeft een beetje lang geduurd, maar de
Pool Sfanislaw Wronski, die 83 jaar is,
heeft nu dan toch zijn diploma als vee
arts behaald. Terwijl de Amerikaanse
geleerden zich reeds in Ankara bevin-
naar de Ark van Noaoh te gaan
zoeken, hebben twee Tudken verklaard,
dat zij de Ark gevonden hebben. Maar
een zegt in Noord-Centraal-Anatolië
de ander in Zuid-Oost-Turkije in de
buurt van de Syrische grens. De Ka-
Koophandel in Tsjechoslowakije
zijn ontbonden, als zijnde „vijanden der
arbeidersklasse". Douglas Hyde, oud-
president van Ierland, is te Dublin op
■jarige leeftijd overleden. De Crusol-
kazerne te Bordeaux, hoofdkwartier van
Franse-Zuid-Westelijke legercom-
mando, is volkomen uitgebrand. Eén
persoon werd gedood en 18 werden ge
wond, toen in Lublin in Oost-Polen een
aantal Rooms-Katho'lieken zich verdrong,
portret te zien van de Heilige
Maagd, uit wier ogen tranen vloeiden.

„Ik mag doodvallen, als die beschuldig
ging waar is", zo verklaarde Friedrich'
Gever voor het denazificatiehof te Neu
renberg. waar hij terecht stond onder be
schuldiging lid te zijn geweest van de
Nazi-partij. Enkele ogenblikken viel de
man inderdaad dood neer. Volgens de
dokter was hartverlamming de oorzaak.

De overige kinderen hingen
tamelijk verwarmd vertrek in
om. Op de vraag waarom dat éne kindje
in de kou boven stond, luidde het ant
woord: „omdat zy boven ook zoet is.'

Op winst belust

Tehuisjes van op winst beluste onbe
voegde particulieren, zijn
groot kwaad. Dat èrvoei
zeer duidelijk. Om nog maar niet
wagen van de particulieren, die

of andere reden één klein kind op
en, en aldus aan ieder toezicht
•nappen.

Er is reeds veel en veel te lang
talmd met wettelijke maatregelen
ook als zy er eenmaal zullen zyn, zal
men terdege moeten uitzien, dat het
practisch effect ervan niet teloor gaat,
opdat niet juist de sluwste kinder
exploitanten de dans ontspringen!

Het wetsontwerp, dat thans by de
Raad van State is, is het resultaat van
erk der ten deze opgetreden studie-
«ommissie-mr J. Overwater, voorzitter

Prins Bernhard en minister
Schokking naar Breda

De K.M.A., die volgens een door de Re-
ïring gegeven verklaring in het kasteel
van Breda zal blijven, heeft een groti
Verbouwing ondergaan onder leiding vai
luitenant-kolonel Stoorvogel van de ge
nie. Gestreefd is naar een logische er
doeltreffende inrichting, naar comfort ei
gezelligheid. De zuilengalerij is verbouwd
ïn overwelfde eetzaal, de ridderzaal
ntine geworden en voorts zijn er
itudie- en ontspanningsbibliotheken, een
receptiezaal, goed verlichte en luchtige
•kapkamers, een sportveld en tennisba-
Er moest heel wat oude rommel
worden opgeruimd. van een bouwval
moest een hecht sterk geheel worden ge
maakt en staal vervangt de oude ver
molmde eiken balken. Later hoopt men
het kasteel nog eens uitwendig op te
knappen. Ook aan prachtig meubilair,
•an luchters en schilderijen aan de wand
tovtbreekt het niet.

Vandaag zouden Prins Bernhard, de
minister van Oorlog en de chef van de
general staf het werk in ogenschouw ko
men nemen.

Gesneuveld in Indie
Blijkens een familiebericht is op 8 Juli
J.L bij Kedoengglalal gesneuveld de
vaandrig bij de stafcomp- van het 421e
Inf. Bat.. Adri van Polaanen. afkomstig
Uit Rotterdam, lid van de S.S.R. aldaar

President Truman heeft te Washington
Verklaard, dat de Ver. Staten nog niet in
een depressie zitten, hoewel het toene
men der werkloosheid iéts
hij zich zórgen maakt

Wij leven

eer alles tot kunst kan verklaard
den, mits het maar voldoende pikant
Het recept is uiterst eenvoudig. Aange-
niemand nauwkeurig aangeven kan,
wat wél en wat niet tot de kunst moet
gerekend worden, begint men hoog
te blazen over liefde voor en
pe noodzaak van het onderwerp. En dan
zegt men fo.v.: „Een schrijver die door
zijn onderwerp wordt bezeten, streeft ei
slechts naar dit vast te leggen in het
waarover hij beschikt." (A. Bla-
Accoord, maar wie bewijst nu dat
dit kunst id? Men zou even goed kunnen
zeggen: „Een misdadiger die door zijn
isdadige neigingen of instincten wordt
bezeten, streeft er slechts

de krachten, waarover hij be
schikt." Maar wie wil hem daarom tot
groot kunstenaar promoveren!
5 de fout van sommige onzer critici:
nemen voetstoots
iemand door een onderwerp - wordt - be
zeten, hij dan ook noodzakelijkerwijze
kunst moet voortbrengen. De nuchterheid
dan bij hen verre te zoeken. Ik 'kreeg
deze week een bundeltje gedichten
handen van Bertus Aafjes, getiteld „De
Lyrische Schoolmeester". Het is keurig
gedrukt en gebonden. Het papier

plaatjes zijn aardig en het begint o, zc
onschuldig: „Een bezoek met mijn kinde
de dierentuin" en dan enige
snoezige visjes enz. Menigeen zal daar
door worden bekoord. De
stumperig, maar och, 't is oi
kinderboekje, zal menigeen (hoewel ten
onrechte) denken. Kijkt men evenwel
wat verder in 't boekje, dan komt
andere rubriek met „portret-studies".
Hier gaat de Kunst met de grote K
't werk. Enige naakte vrouwen moeten
het aantrekkelijk maken voor sommigen,
die voor deze soort tekeningen gevoelig
zijn. En dan staan daar bij
versjes zo onbeduidend en gebrekkig, dat
men er haast van huilen moet. Maar toch
is 't natuurlijk Kunst met een héél grote
K, want 't is pikant.

We hebben het oer-vervelende boek

;el een^ „Eenzaam avontuur" van Anna Blaman
besproken. Haar vroegere roman „Vrouw
en Vriend" is haast nog taaier
teressanter, maar deze boeken beleven
herdrukken, want ze zijn pikant, d.
voor de verachte burgerman onzedelijk
en dan wordt het Kunst.

Men lette er eens op: Nog altijd geldt
het versje van De Génestet:

Dat hen de duivel haal'

Wat zijn we liberaal!

De gewone, nuchtere mens die niet
meezingt in het koor der grote K-lieden,
die zijn gezond en onbedorven ge
voel laat spreken, wordt ogenblikkelijk
onbevoegd verklaard, want in onze door-
,-door democratische, ultra-democrati
sche kunstenaarswereld geldt:

Und der König absolut
Wenn er unsern Willen tutl l

onge-1 Zij alleen weten wat Kunst is. Hoe?
•-|Ja, dat moet men niet vragen. Zij zeggen
het toch zelf en men moet hen op hun
woord geloven. Wie het met hen ee:
dat is een modern mens, iemand die
Kunst kan oordelen. En de rest? Dat zijn
burgerluitjes, dompers, domoren, sufferds!
Want zij, de .Kunstenaars, weten het al
leen. En zo kun je steeds in dat kringetje
blijven ronddraaien.

Jo Boer had een roman geschreven, die
alleen maar droefgeestig, naar en afbre
kend was. Men kon haar zeker schrijf
talent echter niet ontzeggen. Dat schijnt
haar toch nog niet tot de grote-K-lieden
te hebben gepromoveerd. Daarom heeft
i schepje opgedaan en in aller-
erbarmelijkst Nederlands een Engèlse ro-
vertaald, die echter voldoende sme-
n onzedelijk is om de vertaalster tot
de grote-K-club toe te laten. Ik bespreek
de letterkundige tekortkomingen van deze
roman nog wel afzonderlijk. Nu echter
kan ik al voorspellen dat dit in bepaalde
kringen een succes-boek zal worden. Hoe-
ze op haar tenen moest gaan staan
hoog genoeg te rekken, blijkt uit het
feit dat ze sommige vieze woorden, die
wat op elkaar lijken, doch in de platte
taal geheel verschillende betekenissen
hebben, met elkaar verwart. Dit pleit
r haar, maar het bewijst tevens hoe
mige schrijfsters zich overschreeuwen
toch maar Kunst (met de allergrootst
mogelijke K) voort te brengen.

Laten wij. die niet met een zesde
tuig begenadigd zijn, er ons bij neerleg
gen dat dit het geval is. Deze periode
verdwazing en riool-letterkunde zal
ook wel weer voorbijgaan. Heijermans
heeft in zijn tijdschrift „De jonge gids"
toepasselijke naam!) in 't begin
dezer eeuw zich ook akelig over
schreeuwd, maar wie weet nu nog van
het bestaan van dit tijdschrift af? „De
menselijke dwaasheid is ongeneeslijk",
doch er zijn van tijd tot tijd perioden
dat de aanvallen wat sterker zijn dan ge
woonlijk.

Den Haag Dr F. C. Dominicus.

Vijf schepelingen smokkelden
Parijse mode-artikelen

In Amsterdam zijn vijf schepelingen,
.w. de stuurman, van het ss „Sambre"
an W. Müller en Co. gearresteerd, die
oor een aanzienlijke waarde Parijse
damesmode-artikelen naar ons land had
den gesmokkeld. Ook twee Rotterdamse
Amsterdamse koopman, die op
dracht tot deze smokkelaffaire hadden
gegeven werden achter slot en grendel

BRITS-BELGISCHE HANDELS
OVEREENKOMST.

Belga verneemt, dat te Londen een
Brits-Belgische handelsovereenkomst ge
tekend is, waarbij het oude accoord met
drie maanden is verlengd.

Bonnenlijst voor de komende
veertien dagen

In het tijdvak van 17 Ju!, t/in 30 Juli
'49 geeft elk der volgende .bonnen
recht op het kopen van:
VOEDINGSMIDDELENKAARTEN 905

221 Vlees (A, B, D): 100 gram vlees

222 Vlees (A, B): 300 gram vlees

223 Vlees (D): 100 gram vlees

226 Algemeen (A, B): 200 gram kaas
of 250 gram korstloze kaas

227 Algemeen (A, B): 125 gr. koffie
232 Algemeen (B): 200 gram kaas of

250 gram korstloze kaas
234 Algemeen (D): 100 gram kaas of

125 gram korstloze kaas.
(De letters achter de bonnummers
geven de kaarten aan, waarop de be
treffende bonnen voorkomen).
BONKAARTEN ZA, ZB, ZC, ZD, ZE,

MD, MF, MH 908
(bijz. arbeid, a.s. moeders en zieken)
Geldig zijn de bonnen, gemerkt met
de letter S.

Bovenstaande bonnen kunnen reeds
op Vrijdag 15 Juli as. worden ge
bruikt.

De bonnen 205, 207, 208, 209, 210,
211, 212, 213, 215, 216, 217, 218 en 219
Aligemeen <Jer bonkaarten voor voe
dingsmiddelen kunnen vernietigd wor-

Juffrouw, die postzegels plakt, belang
rijker dan schilder?

God zelf schonk de gave van het edele ambacht

(Van een onzer verslaggevers).

Dinsdagmorgen is in de Beatrix-
Irenehal te Utrecht door Burgemeester
jhr mr C. J. A. de Ranitz de tweede na
tionale schilderstentoonstelling „Schil
ders vragen Uw aandacht' geopend, aan
welke expositie tevens een vakwedstrijd
verbonden was. Zodoende waren er vele
staaltjes van goede vakmanschap te zien
ïen kon het duidelijk merken, dat
alleen geldgebrek de oorzaak moet wor
den genoemd, voor de verveloze aanblik
van nog vele huizen, daar het niet aan
de werklust en de bekwaamheid van de
schilders ligt.

De expositie werd gehouden ter gele
genheid van het 30-jarig bestaan van de
Ned. Bond van Chr, Schilderspatroons en
georganiseerd door drie patroonsorga
nisaties.

De voorzitter, de heer F. F. van der
Wey, hield een pleidooi voor het am
bacht en het vakmanschap in een tijd.

in het witte boord de jongelieden
trekt en waarin zij hun vaktechnische
talenten in een zweetdoek begraven. Een
juffertje, dat postzegels plakt, voelt zich
verheven boven een ambachtsman
met vuile handen, aldus spr. Handwerk

Naar algehele liquidatie van de
vakgroepen

Vergadering van Chr. Bond van Meubelmakers

(Van één onzer verslaggevers)

Onder leiding van de bondsvoorzitter
van Tellingen is gisteren te Rotterdam,
in het gebouw „Lommerrijk" de bonds
vergadering gehouden van de Chr- Bond
Patroons in het Meubileringsbedrijf.
Vandaag heeft het gezelschap per Spido-
boot en bus de Maasstad en Vlaardingen
„gedaan"

De vergadering werd gisteren geopend
door de heer K. Herrewyn, voorzitter

de R'damse afdeling, die na
welkomstwoord de leiding overdroeg
de bondsvoorzitter.

Verschillende bestuursvoorstellen
den aangenomen, betrekking hebbende op
volgende punten:

1. Stopzetting van de werkzaamheden,
in de vakgroepen op het terrein
de individuele hulp en de voorlichting,
daar deze dingen op het terrein
vrije organisaties liggen. 2. Het kiezen
van een andere vorm van exploitatie voor
het blad „Ons Huis", zodat de kosten
van minstens f 40.000 per jaar niet meer
ten laste van de vakgroepen komen. 3
Opheffing van de overbodige Bedrijfs
groep Houtverwerkende Ambachten, die
geen enkel nuttig werk meer verricht en
jaarlijks f 45.000 kost. 4. Het ontwerpen
van een financiële basis voor
zetting van de vakopleiding
examenregeling gedurende vijf jaar. Op
het gebied van de vakopleiding werd
door de vakgroepen uitstekend werk
verricht en het zou jammer zijn, als di!
niet voortgezet zou kunnen worden.

De bondsvoorzitter, de heer E. van Tel
lingen, zeide in zijn toelichting, dat deze

latregelen een voorbereiding zijn
de algehele liquidatie van de vakgroe
pen. Over 1949.zullen de ledqn hoogst

Langdurig werd er gesproken ove
instelling van een bedrijfspensioenfonds.
Hierbij bleek (besluiten konden nog niet
worden genomen) hoe broodnodig het ii
dat binnen de middenstands-vakorgani
s voorlichting wordt gegeven ove
sociale vraagstukken.

Op verzoek van de afd. Groningen zal
m de federatie worden verzocht e

Verdelg die houtwormen in Uw
meubelen

In ons land heerst momenteel een
ernstige plaag van de zgn. houtworm,
die vooral de meubelen aantast, doch
ook ongeverfd houtwerk van gebouwen.
De aangetaste plaatsen zijn herkenbaar
de enkele millimeters wijde gaatjes,
ruit de kevers te voorschijn zijn ge
komen. Het is thans de tijd om de hout-
te bestrijden. Men kan dit doen
door in ieder gaatje met behulp van een
oliespuitje enige druppels petroleum of
terpentijn te brengen. Vervolgens dient
het hout grondig met boenwas te wor
den gewreven, welke behandeling in
vele gevallen herhaald zal moeten wor
den. Op verzoek zendt de Plantenziek-
tenkundige dienst te Wageningen een
circulaire betreffende de bestrijding.

UITERLIJK VANAVOND BRIEVEN
VOOR „WATERMAN" POSTEN

Brieven voor opvarenden van het troe
penschip „Waterman", dat op weg is'
Indonesië, moeten voor uitreiking
tussenhaven uiterlijk vanavond ge
post zijn. Voor Batavia is deze datum
27 Juli.

De 11-j. j'ongen G. A. v. d. Heuvel

uit A'dam is aldaar door een 6-wielige
vrachtwagen op slag gedood.

alle leveranciers op aan te dringen, dat
alleen geleverd wordt aan erkende en bij
de Kamer van Koophandel ingeschreven

De vergadering werd besloten met een
opwekkend woord van ds C. A. Korevaar,
Ned. Herv. predikant te Rotterdam, dat
tot titel had: „Als de zaag zingt...."
Gisteravond waren de deelnemers aan
de bondsdagen bijeen in een gezellige
samenkomst, waar het historische spel
..De spion van de prins" werd opgevoerd
door de Chr reciteervereniging „Oranje
Getrouw" van Rotterdam-Zuid. Ook de
Chr. mondharmonicavereniging „De Bra-
vo's verleende 'haar medewerking.

GEEN WIJZIGING IN HET TEKENEN
DER STEMBILJETTEN

Minister Van Schaik heeft het Tweede
kamerlid Hoogcatspel (CPN) laten weten,
dat hij er niets voor gevoelt om verande
ring te brengen in 't systeem om in gemeen
ten boven 20.000 zielen in sommige kies
kringen de stembiljetten door de
zitters der stembureaux te laten tekenen,
daar hierover nooit klachten zijn binnen
gekomen. (De vragensteller
alle kieskringen door de burgemeester
laten tekenen.

Sijnien en de bezettings-
maatregelen
Ten onrechte gedetineerden krijgen
schadevergoeding.

Blijkens het verslag der Tweede Ka-
er inzake het wetsontwerp op de
sprakelijkheid van de Overheid
handelingen in of tengevolge van de be
zetting wordt de beslissing opgedragen
aan het Hof in Den Haag met mogelijk
heid van cassatie. Lagere publiekrechte
lijke lichamen mogen zich niet op de
wet beroepen voor handelingen van reeds
op 10 Mei 1940 bevoegde organen, tenzij
die organen handelden in het belang
de bezetter of wanneer deze laatste
dwang uitoefende. Zij mogen dit ook
niet doen als de opdracht tot die han
delingen was verstrekt door de bezetter
of personen, die op 10 Mei 1940 daartoe
nog geen bevoegdheid hadden.

Personen, die ten onrechte gedetineerd
zijn geweest en wier goederen dienten
gevolge gevorderd waren, hebben recht
een vergoeding op voet van het alge-
en vorderingsbesluit van 1940.

NEDERLAND DOET NIET AAN
METHODEN VAN GPOE

De ministers Drees, Wijers en Schok

king hebben het Tweede Kamerlid Wa
genaar (CPN) gerustgesteld over de on
dervraging van jeugdige militaire a
n. Er zijn geen militairen in
arrest wegens een politiek misdrijf,
enige wegens ondermijning van
krijgstucht. Het onderzoek geschiedde
door de marechaussee een centrale in
lichtingendienst bestaat niet en van
..zeer provocatorische ondervraging"
niets gebleken. De gestelde vragen
hadden uitsluitend betrekking op het
strafbare feit. De onderzoek-methoden
zullen dan ook niet gewijzigd worden.

V.S. willen Triest aan Italië teruggeven.

Dean Acheson. de Amerikaanse m
r van Buitenlandse Zaken, heeft
klaard, dat de Ver. Staten van mening
zijn, dat Triest aan Italië behoort te
worden teruggegeven. Dit naar aanlei
ding van Tito's eisen inzake de stad
Triest.

Mevr. M. C. Grimberg-Huyzer wordt
als directeur van de Stichting Volksmu
ziekschool te R'dam opgevolgd door
Willem Geursen.

Jiftppprscfiepm
jajen mar
jonden

JOHN MASERELD

oplossing moet en kan worden gevonden, schok.

Kruiser liep het dek over naar het
bakboordslogies, aan de andere kant
van het beschot. Het leek op het an
dere, alleen was de tafel niet afge
ruimd, toen de bemanning op wacht
ging. De etensresten waren van de
tafel afgerold en hier en daar, onder
kooien en achter kisten terecht ge
komen. Welke maaltijd het geweest
kon Kruiser moeilijk zeggen,
rschijnlijk ontbijt of avondeten,
want het keteltje, waarin misschien de
een of andere warme drank geweest
was, was evenals de etensblikken om
gevallen. Kruiser raapte het op en
schrapte er wat stroop uit, waar het
brouwsel mee was verzoet.

Verder vooruit, ook onder de bak,
was de kombuis, die men, voor of na
het werk van die dag, afgesloten had
toen het schip verlaten werd. De
stookplaats was in orde en het vuur
klaar om aangemaakt te worden. Hier
vlak voor was de machinekamer,
Rodmarton indertijd gewerkt
had. Hier kreeg Kruiser werkelijk een

Beide deuren stonden open. Het dek
was bezaaid met kolenzakken, Engelse
sleutels en stukken steenkool. De ver
dwenen bemanning had kennelijk
order gekregen om de machine aan het
pompen te brengen. Hy wist iets van
machines af en, zover hij kon
was deze helemaal in orde; hij twijfel
de er trouwens geen ogenblik aan,
of zij was, zoals onder kapitein Miser-
dens commando, in perfecte staat.
Alles was ingevet en gesmeerd en de
koperen onderdelen opgepoetst. De
hoes van zeildoek lag er opgevouwen'
naast. De vuren waren aangeweest,
maar niet lang genoeg om voldoende
stoom te krijgen, en de drijfriem naar
de pomp was niet opgetuigd. Rodmar
ton kwam hier bij hem staan. Hij zag
bleek en ontdaan. Hy begreep niet,
hoe zyn broer op zo'n geheimzinnige
manier had kunnen verdwijnen. Het
verlaten schip joeg hem vrees aan en
hij kwam bij Kruiser om gezelschap
te hebben.

„Kijk eens hier, Rodmarton", zei
Kruiser, „aan die machine mankeert
niets en toch hebben ze geen stoom
gemaakt om het schip lens te pompen.
Waarom toch niet".

„Ik geef he* op, mijnheer", zei Rod
marton. „Maar ik zal U zeggen, waar
ik bang voor ben, mijnheer. Ik ben
bang, dat er een van die reuzeninkt-
vissen naar boven is gekomen en de
hele bemanning heeft gegrepen en op
gegeten."

„Wat, en de boten ook?"

„Ja, mijnheer, en de boten naai
neden getrokken."

„Dat kun je misschien aan een land
rot wijsmaken, maar niet aan een zee
man. Man, zie jé dan niet, dat ze op
de een of andere manier een lek ge
kregen moet hebben, een onverwacht,
vreselijk lek, dat ben overrompeld
heeft en in paniek het schip afgedre
ven moet hebben toen ze kans hadden
te worden opgepikt? Waarom hebben
ze de drijfriem van de pomp niet
gezet? Ze hadden het hier in hun
macht om het lens t3 pompen. Waarom
hebben ze dat niet geprobeerd?"

„Mijnheer", zei Rodmarton, „daar
bij de hoofdbetings hebben ze de
handpomp aangezet. Ik heb haar
keer geprobeerd, maar kon er niets
uitkrijgen. Ik geloof, mijnheer, dat er
thee in de pomp is gekomen en dat
die de zuigers verstopt heeft. De pomp
zit vast, mijnheer, daarom hebben ze
de drijfriem maar niet eens aangezet."

„Verstopt", zei kruiser. „Daar heb
ik geen ogenblik aan gedacht. Hebben
de theebladeren de zuigbuis verstopt?"

„Ja, mijnheer."

„Natuurlijk, als de pomp vastzit",
zei hij langzaam, „dan zou dat een
massa verklaren". Maar bij zichzelf
dacht hy: „Hoe kan de zuigbuis hier
verstopt raken? Het schip is geschrobd
en geboend en al het houtwerk opge
wreven, voor er oen lood thee inging:
en de thee zit in ryen kisten geborgen,
die met rietmatten zijn vastgestuwd;
hoe kunnen er nu theebladeren los
door het schip zwemmen?"

Hy vond geen antwoord op die
vraag en zette daarom het geval van
zich af om eerst iets dringerders te
onderzoeken. Hij haalde een mokje uit
het logies, liep naar de voorpiek en
schoof daar het luik, dat toegang tot
beneden gaf, open.

Hij keek in een donkere ruimte. De
lucht was er zwaar, warm en bedompt,
maar geladen met de geur van thee.
Het was zo donker, dat hij daar bene
den alleen maar het glimmen van een
schaarstok kon onderscheiden. Hij
hoorde slechts het kraken van het
houtwerk, dat nooit geheel in rust is.

„Ik ga hier naar beneden", zei hij
tegen Rodmarton. „Ik wil dat lek vin
den."

Het was duidelijk te merken, dat
Rodmarton geloofde, dat de reuzen-
inktvis nog beneden was, en zijn angst
sloeg ineens op Kruiser over, toen hij
zich door het luik wrong en langs de
negen ijzeren sporten naar het tussen
dek afdaalde. Hij ging langzaam naar
beneden, tastend met zijn voeten. Hij
wist, dat ergens in die duisternis daar
beneden iets vreselijks moest zijn, dat
bijna veertig man op de vlucht had
doen slaan. Wat dat was, daarvan
moest hy zich nu vergewissen en het
aan reuzeninktvissen, maar het licht,
onder het oog zien. Hy geloofde niet
dat hij had verlaten en dat om het
luik speelde, was hem dierbaarder
dan enig ander licht, dat hy ooit had
gezien.

is niet voor de dommen
bachtsman is denkend handelen het
eerste vereiste. God zelf heeft de
van het edele handweik aan de
geschonken. We lezen in de Bijbel hoe
„Gods Geest Bezaleël vervulde met
heid. met verstand en met wetenschap
in alle handwerk". Zou het schepsel
wijzer zijn dan God en het handwerk
verachten'

Jhr De Ranitz uitte zijn blijdschap over
de samenwerking tussen de drie organi
saties en wenste dat het voorbeeld van
Genève geen navolging zou vinden. Hij
was blij. dat er ook tegenwoordig nog
vaklieden zijn, die liefde voor hun vak
gevoelen en daarin vreugde vinden.
s middags hield de bond een recep-
n hotel „Noord-Brabant", waarop de
Commissaris der Koningin verscheen, ter
wijl gesproken werd door de heer L. de
Groot als voorzitter der vakgroep. d<
heer P. Renkema van de Chr. Midden
standsbond, de heer H. A. de Koning
de Ned. Bond van Schilderspatroons,
de heer H. de Kok van de R. K. Bond
Schilderspatroons „St Lucas", de
heer J. Palma van de Ned. Chr. Bouw-
arbeidersbond. de heer H. Afman, die
thans de Nationale Bond van Schilders-
patroorts uit de V. S. in ons land verte
genwoordigt. Deze laatste is Nederlan-
van geboorte en trok op 16-jarigé
leeftijd naar Amerika. Voor deze gele
genheid had hij zijn terugkeer naar de
V.S. met de ..Nieuw Amsterdam" afge
zegd. Hij hoopte, dat het ook in Amerika
tot Christelijke organisatie mocht komen.

s avonds was er feest, waarbij ds M.

Goede. Geref. predikant (onderh. art.
31 K.O.) te Utrecht het woord voerde.

Arbeiders van enkele fabrieken
gingen niet op Trumans
voorstel in

Toch staking bij United States Steel
en Bethlehem Steel?

Te Pittsburgh, het staalcentrum der
V.S.. heeft Philip Murray, voorzitter van
het Verbond der verenigde arbeiders in
de staalindustrie, bekend gemaakt, dat
het hoofdbestuur van de bond „unaniem"
besloten heeft president Trumans voor-
om de staking zestig dagen uit te
stellen, te aanvaarden. In verschillende
bedrijven is het voorstel van de presi
dent echter door de arbeiders verwor-
n verwacht wordt, dat daar toch een
staking zal uitbreken. Onder deze bedrij
ven zijn enkele van de grootste maat
schappijen. zoals United States Steel. Re
public Steel en Bethlehem Steel De
staking zou dan 375.000 r

Radioprogramma voor vanavond

HILVERSUM I (301) NCRV
7.00 Nieuws; 7.15 Orgel: 7.30 Actueel. 7 45
R.V.D.; 8-00 Nieuws; 8.15 Plaatvaria; 8.00
Lezing: 9.30 Vrij en Blij: 10.15 Vaart der
Volken: 10.35 Gram.; 10.45 Avondoverden-

11.00

11.15 Grar

HILVERSUM XI (415) AVRO
6.00 Nieuws: 6.15 Sportpraatje; 6.45 Gram.;
7.15 Lezing: 7.30 Musette-Orkest; 8 00
Nieuws; 8.15 Holland Festival: 1005 Gram:
10.30 The Skymasters; 11.00 Nieuws; 11.15
Lys Gauty; 11.45 Gram.

Wat de radio Vrijdag brengt

HILVERSUM I (301) NCRV 7.00 Nieuws:
7.15 Ochtendgymnastiek; 7.30 Gram.: 7 45
Een woord van den dag: 8.00 Nieuws: 8 15
Gram.; 9.15 Voor de zieken: 10.00 Gram.;
10.30 Morgendienst: 11.00 Fluit en vleugel:
11.30 Gram.; 12.15 Metropole-Orkest: 12.30
Voor land- en tuinbouw; 12.33 Metropole-
Orkest: 1.00 Nieuws; 1.15 Mandolinata: 1 45
Gram 2.15 Carnaval Heroique; 3 00 Gram.;
3.50 Lezing: 4.00 Gram.: 4 40 Oude en nieuwe
balladen: 5.00 Zang: 5.30 Gram 6 00 NCRV-
koor: 6.15 Lezing: 6.30 Voor de Strijdkrachten:
7 00 Nieuws: 7.15 Zang: 7 30 Actueel: 7 45
Lezing; 8.00 Nieuws: 8.15 Omroeporkest: 9.15
Lezing; 9 35 Ensemble Selecta: 10.05 Orgel
concert: 10-15 Avondoverdenking: 11.00
Nieuws; 11.45 Gram.

HILVERSUM H (415) VARA. 7.00 Nieuws:
7.18 Gram.: 8.00 Nieuws: 8.15 Gram.; 8 50
Voor de huisvrouw: 9.00 Gram.: VPRO 10.00
Lezing: 10.05 Morgenwijding; VARA 10.20'
10.30 Voor de vrouw; 10 45 Zang: 11.05
Voordracht; 11.25 Gram.: AVRO 12.00 Orgel:
Voor land- en tuinbouw: 12.45 Gram
1.00 Nieuws: 1.15 Promenade Orkest: 2.00
lookkunst: 2.20 Kamerorkest: 3.00 Voor
dacht; 320 Kamerorkest: VARA 4 00 Orgel;
30 Tussen twaalf en zestien: 5 00 Hoorspel:
5.20 Lezing: 6.00 Nieuws:. 6.15 Feestmuziek:
6.40 Gram.

teportage: 7.15 Briefwisseling: VPRO 7 30
Lezing: 7 j0 Tien voor acht: 8.00 Nieuws: 8 05
ren; 8.30 Lezing. 8.55 Boekennieuws:
9.00 Men vraagt: 9.30 Orgel: 10.00 Bui
tenlands overzicht; 10.15 Gram.: VPRO 10 40
izing; 10.45'Avondwijding: VARA 11.00
euws; 11.15 Gram.

BENOEMING EN ONTSLAG BIJ
JUSTITIE.

Tot subst.-griffier bij het R'dams kan
tongerecht is benoemd mej. mr M. Ch.
I. Röhm. thans beëdigd klerk; tot subst.
J. bij de rechtbank te Almelo mr W.
L. de Walle. ambtenaar O.M. bij de kan
tongerechten en adv.-ficaal bij het B.G.
te Arnhem.

Prof. mr dr S. van Brakel is op ver
zoek eervol ontslagen als rechtsgeleerd
raadsheer in de R.v.C.. als pl.v. lid van
de Centrale Raad van Beroep en als pl.v.
rechter te Utrecht. Mr G. van Herk is
ol ontslagen als pl.v. lid van de Raad
het Rechtsherstel.

Vijftien jaar is voor het B.G. te
Zutphen geëist tegen de Apeldoornse
koopman A. Bakkenes, die als SD-agent
Zutphen terroriseerde en medeplichtig
lan het doodschieten van negen bur
gers aan de IJsselkade aldaar.

Economie en Financiën

Win H. Müller Co N.V.

Volgens het verslag van Wm H. Mül
ler Co N. V., is in 1948 uitbreiding ge
geven aan 't bedrijf, vooral van handels
ondernemingen. De basis is zodoende
■erbreed en de brutowinst was aann
kelijk hoger, ook de nettowinst steeg
danks aanwassende onkosten. Een belang,
rijk deel der winsten is in het bedrijf
gehouden. Ofschoon de inkomsten
niet daalden, is een voorspelling vc
jaar onmogelijk. Verscheidenheid der
winstbronnen beperkt het risico. In 1949
de Batavier I opgeleverd en drie sche
pen zullen het volgen. De exploitatiekos-
n hoger. De dienst op de Finse
havens is gestaakt. Drie in '48 overgeno-
m Rijyboten van ca 800 t. komen i
de vaart. Onderhandelingen over
koop van 6 Rynschepen. samen 6500
hebben haar beslag gekregen. In Rotter
dam en elders werden agenturen gekre-
r Voor-Indische en Zuid-Afri
kaanse scheepvaartmijen. De economische
moeilijkheden in Zd. Amerika hadder
nadelige invloed, desniettemin had de
KH.L. een zeer bevredigende lading. In
Amerika is een motorschip van 8270 ton
aangekocht. Zeer hoge bouwprijzen deden
afzien van nieuwe aanbouw. De omzetten
de ertsafdelingen- hadden een grote
toeneming, op een aanzienlijke uitbrei'
ding is te rekenen.

Te Batavia is opgericht de Internatio
nale Scheepvaart en Transportagenturen
N.V. De N.V. heeft het agentschap ener
belangrijke Amerikaanse rederij.

Na 1,7 min surveykosten voor de K
H.L. en na alle onkosten is de winst
f7.3 min. Na afschrijving van f 1,3 min,
belastingen f 2,8 min, wordt voorgesteld
pet (5%) dividend op 5 pet pref.
winstd. aand. en 8 pet op gewone, waar
van 5 pet in aandelen (v. j. 7 contant).
Speciale reserve ontvangt f 1.8 min (1 4
min). De C.V. Wm H. Müller en Co en de
C. V. Nationaal Bezit declareren hetzelfdT*
dividend.

Engelse metaalprijzen sterk
gedaald

De Britse minister van bevoorrading.
George Strauss, heeft op een persconfe
rentie medegedeeld, dat de prijzen voor
koper, lood en zink met ingang van 12
Juli verlaagd worden, teneinde deze
overeenstemming te brengen met de
Amerika geldende prijzen.

De nieuwe prijzen worden als volgt:
Elecir. koper 104.-/- per ton d i. een
erlaging van 13-10/-; lood (good soft
p;g) 75.-/-, d.i. een verlaging v;
6.10/-; zink (good ord. brand) 58.-,
i. een verlaging van 20 -/-.

Verzekeringsbank Victoria.

De N.V. Verzekeringsbank Victoria
boekte f534.838 winst, waarvan f444.
wordt gestort in de reserve en f 70.000
uitgekeerd als dividend. Voor de 40 pet.
van het vermogen, dat uit geblokkeerd
geld bestond, is bevredigende belegging
gevonden. Van de vorderingen op Liqui
datie Verwaltung Sarphatistraat is 50 pet.
afgesohreven. Het verzekerd kapitaal
steeg met f33 tot f310 mill., de premie
reserve is f57 mill. De reserve is ver
groot tot f 1.8 mi.

FIN. BER. AANSL.

De schuldbrieven der Nederlandse
Voorschotbank.

Op schuldbrieven Ned. Voorsehot-
»nk in liquidatie zal na Mei j.l. geen
tnte meer worden betaald, zo spoedig
il een eerste uitkering aan houders
komen. Naar schatting zal in totaal 92 pet.
aan de houders kunnen worden uitge
keerd.

Javasche Bank is somber
gestemd

Voor het eerst na de oorlog heeft de
Javasche Bank haar traditioneel verslag
gepubliceerd en wel over 1947 en 1948.
De president, dr R. E. Smits, kan geen
opwekkend beeld geven, daar de toe
stand 3% jaar na de vrede in ernstige
mate is ontwricht. Had men in 1945 de
productie kunnen hervatten en de schade
herstellen, dan was Indonesië thans rela
tief krachtiger geweest dan voor de oor
log, zonder schuld en economisch sterk
en paraat voor een wereldcrisis. Thans
is het land tientallen jaren achteruit,
onberekenbare schade is aangericht. De
uitvoer van enkele hoofdproducten zal de
eerste jaren ten achter blijven en de
rijstimport zal voorlopig wel een vaste
post worden. Bovendien zal het prijspeil
van de specifiek Indische producten een
aanzienlijke daling ondergaan, waarbij
men moet bedenken, dat Indië's ruilvoet
reeds slechter is dan voor de oorlog. 1938
100, 1948 87. Men moet voor de eerstvol
gende periode rekenen op een daling van
het nationale inkomen, vooral in devie
zen. Grote kapitaalimport zal nodig zijn
om de productie op gang te brengen. Een
der eerste vereisten is een gezonde finan
ciële politiek en het besef, dat men een
dubbeltje slechts één maal kan uitgeven.

De algemene vergadering keurde de
jaarstukken 1947/48 en 48'49 goed en
stelde het dividend vast op resp. 14.7 en
14,3 pet terwijl de bijzondere reserve
f 4 millioen kreeg, de onkosten stegen
van f 2.4 min. in 1946/47 tot f 4.1 min. in
47/4 en f 6.1 min. 48/49 De netto winst
beide jaren was resp. f 3.8 min. en
f 3,5 min.

voorraad muntgoud einde Maart
was f150 min., baargoud f320 mnl.. de
banJcbiljettenomloop f771,9 min., munt
biljetten f889,4 min.

Iuclonesië's koffiecultuur
vrijwel uitgeschakeld

Omtrent de koffiesituatie in Indonesië
wordt van firma's, die vroeger grote kof
fiezaken deden vernomen, dat de Euro
pese koffie-ondernemingen in Zuid-Su-
a en aan de Westkust grotendeis
zijn gerooid- Het restant is dusdanig
verwaarloosd, dat het geen noemens
waardige productie zal geven.

Wat de bevolkingskoffiecultuur op Su-
atra betreft neemt men aan, dat daar
in ten hoogste tien pet over is. en dan
nog in zeer verwaarloosde staat. Onder
Japanse aandrang werden de koffieaan-
plantingen in andere cultures, o.a.
grondnolen. omgezet. Bovendien zijn
grote delen van Sumatra, waar bevol-
kingskoffie voorkomt, nog onbereikbaar.
Ook al zouden deze plantages echter be
reikbaar zijn, dan moet de te verwach-
afvoer nog als zeer klein worden
aangenomen.

Op Noord-Sumatra bevinden zich geen
grote 'koffie-ondernemingen meer. Su»
matras Oostkust voert tihans koffie in,
zodat "hier de prijs zelfs hoger is dan op
Java en Celebes.

De toestand van de koffie-ondernemin
gen op Java is eveneens zeer slecht, te-
is daar de bevolkingscultuur tot een
num teruggebracht. Voor de nog
onbereikbare gebieden geldt hetzelfde
)or Sumatra. De prijzen blijven zich
op een hoog peil bewegen.

Twentsche Bank neemt bank te
Gorinchem over

Bijna alle aandeelhouders van de N.V.
Middenstands Credietbank te Gorinchem
hebben gebruik gemaakt van het aan
bod der Twentsche Bank N V. tot over
neming der aandelen tegen 140 pet. Op
1 October a.s. wordt het bedrijf overge-
I nomen. Sinds haar oprichting in 1915
(Wordt vervolgd» heeft de bank 202.7 pet dividend uitge
keerd.

Van Berkel's Patent

Van Berkel's Patent declareert 6 pet.
dividend en verwacht een bevredigend
boekjaar 1949. Het gouden jaar 1948
bracht een belangrijke verbetering. Do
bedrijfswinst in Nederland was na af
schrijving op vaste activa ad f96.782 en
storting in persoyeelsfonds ad f25 612
f235.319. dividenden cn interest brach
ten f793.370 op. buitengewone baten ad
f 406 498 werden geheel afgeschreven op
buitenlandse dochtermyen. Reserve spe
ciale doeleinden werd met f300 000 tot
f 1.493.127 vergroot. Het voordelig saldo
is f728.689, waarvan f75.000 toegevoegd
wordt aan de algemene reserve, die tot
f 225.000 stijgt.