STELT ISRAEL VOOR ZWARE PROBLEMEN
Nieuwe immigranten hebben een
afkeer ran landbouw
Bij de 75ste verjaardag van de
Limburger Jan Wingen
Eén van deze kleinen
OMDAT UW MOEDERS NIET
BIJ U ZIJN..."
Wanneer de klokke roept ter Kerke
194 NIEUWE LEIDSCHE COURANT 3 WOENSDAG 25 MEI 1949
Tel Aviv, Mei 1949
In het overvolle parlementsgebouw aan de Lord Samuel Esplanada geeft minis
ter-president David Ben-Goerion een overzicht van de uiterst zorgelijke toe
stand, waarin het land door de massale immigratie verkeert en de onvermijde
lijke maatregelen, die genomen moeten worden om er verbetering in te brengen.
En terwijl de parlementsleden met aandacht naar zijn woorden luisteren, eisen
voor het gebouw invaliden arbeid en huisvesting en rijden driehonderd nieuwe
Immigranten door de straten met vrachtauto's, waarop aan alle kanten ge
schilderd staat: Wü willen werken.
6000 van de 180.000 nieuwe immigran
ten hebben werk in de landbouw ge
vonden. Er zijn echter zeker 45 000
man nodig om het tekort aan land
bouwproducten op te heffen. Schaarste
aan onderdak en materiaal verhinde
ren de ontwikkeling van de landbouw.
De situatie baart grote zorg.
In de eerste vier maanden van dit jaar
lijn meer dan 100.000 mensen het land
binnengekomen. Het is een unieke be
volkingsaanwas. Men verwacht, dat de
bevolking van Israel in 1949 met
derde zal toenemen. Dit wil zeggen, dat,
als Nederland in eenzelfde tempo
groeien, er dit jaar bijna 3.000.000 n
sen meer zouden zijn Het ligt vooi
hand. dat een dergelijke invasie voor
staat in opbouw, nauwelijks bekomen
een oorlog en nog met een leger onder
de wapenen, dat onverantwoordelijk grote
offers van de gemeenschap eist, ei
uiterst zware beproeving bètekent. I
dagelijks stromen meer mensen binnt
Met schepen en in speciale vliegtuigen.
Uit Canada en Afghanistan, uit Bulga
rije. Zuid-Amerika, Duitsland. Polen en
Turkije kortom, overal vandaan. Een
bonte collectie mensen. Er zijn jonge ar
beiders bij en ouden van dagen en chro
nische zieken (2000 tuberculose patiën
ten zijn onderweg), kundige doktoren,
zwakzinnigen, experts op allerlei gebied,
oorlogsinvaliden, mensen, die de handen
uit de mouwen willen steken, scharre
laars en beroepsmisdadigers, negers_die
niet kunnen lezen eri schrijven
nezen. Er is en er kan ook geen selectie
zijn. Er is maar één voorwaarde
kunnen immigreren: jood zijn. De rest
«peelt geen rol.
Tenten
Het land kan de vloed niet aan.
De regering weet dat. maar er is geen
andere oplossing. Het doel is: alle joden
van de wereld in Israël bijeen te brengen.
Op het ogenblik is er gelegenheid voor
Men weet niet welke grenzen over een
jaar gesloten zullen zijn of welke andere
moeilijkbeden zullen ontstaan. Bovendien
houdt men nog steeds rekening met een
nieuw militair conflict. Hoe meer men
sen men dan kan mobiliseren hoe beter.
Maar de nieuwe en dus tere staat wordt
op een zware proef gesteld.
Het huisvestingsprobleem wordt met
de dag nijpender. Het is op zichzelf een
Uitkomst geweest, dat men de verlaten
Arabische dorpen weer heeft kunnen be
volken. Het is echter niet genoeg. De
nieuwbouw kan in geen enkel opzicht
aan de vraag voldoen De verwachting is
dan ook, dat eind 1949 100.000 mensen
ln tenten zullen leven. In de kampen
(waar de nieuwe immigranten onder
gebracht worden in afwachting van hun
opname in de maatschappij, is het al
overvol en duizenden hebben er niets
anders dan een bed in een legertent. De
deprimerend als in
ten hemel
schreiende toestanden op sexueel en sani-
normale zaak, dat ze alles krijgen wat ze
nodig hebben. Het is een probleem op
zichzelf, deze mensen weer in de maat
schappij te brengen.
Prikkeldraad-com plex
De bestaansmogelijkheid van het land
ligt in de landbouw. Het onontgonnen
land moet tot ontwikkeling gebracht
worden. Dan kunnen 4.000 000 mensei
Israël leven. Het streven is dan ook
zoveel mogelijk nieuwe immigranten i
het platteland te brengen en hen on
vormen tot boeren. De nieuwe im
granten zelf voelen er echter over
algemeen weinig voor. Het is begrijpe
lijk. Ze hebben maar één verlangen: in
de stad wonen.
Maar de steden kunnen hen niet op
nemen en bovendien is er weinig werk
Ze schrikken echter terug voor het weer
moeten leven in een grote gemeenschap
(zoals de landbouw thans nog voor
groot deel bedreven wordt). Eten in
gemeenschappelijke eetzaal, wone
Canada verlaagt de belasting
Kinderbijslag na één jaar
Canada, het belangrijkste immigratie
land voor Nederlandse land- en tuin
bouwers, veehouders en landarbeiders,
verkeert, wat de staatshuishouding be
treft, in een uitstekende positie.
Tengevolge van de gunstige financiële
uitkomsten is een belangrijke belasting
verlaging toegepast, sinds de bevrijding
voor de tweede maal. Thans van niet
minder dan 32 pCt. De grens, waarbij de
inkomstenbelasting geheven wordt, is
voor ongehuwden verhoogd van 750 tot
1000 dollar, voor gehuwden zonder kin
deren van 1500 tot 2000 dollar. Gezinnen
met kinderen hebben een hogere, pro
gressief geregelde aftrek.
Volgens het Dominion Bureau of Sta
tistics was het cash income (het bruto
inkomen) van de boeren gedurende het
vorige jaar het hoogste ooit geregistreerd.
Het geldbedrag van de verkoop van
farmproducten in Canada bedroeg
2449.865.000 tegen 1.962.276.000 in '47
In 1946 was dit bedrag: 1.742.341.000.
De moeilijkheden, die tijdelijk heb
ben bestaan ten aanzien van een dollar
tekort tegenover de Verenigde Staten van
Amerika, zijn overwonnen.
Een belangrijke beslissing ten aanzier
van de emigranten is genomen met be
trekking tot de family allowance (kin
derbijslag). Tot nog toe was het zo, dat
men drie jaar in Canada moest wonen,
alvorens men daarvoor in aanmerking
kwam, met uitzondering voor de kinde
ren, die in Canada geboren werden. Deze
periode is nu verlaagd tot één jaar. Dat
hiervan de Nederlandse grote gezinnen
belangrijke mate profiteren is duide
lijk. De kinderbijslag varieert van .5—8
dollar per kind per maand. De grens is
16 jaar.
Jhr De Ranitz burgemeester
van Den Haag?
Werd onlangs benoemd tot
burgemeester van Utrecht
Nu het burgemeesterschap van 's-Gra-
enhage door een nieuwe figuur zal moe-
en worden bekleed, zal menigeen zich
herinneren, hoe lang destijds, voor mr
Visser als zodanig werd benoemd, de
vacature heeft geduurd. Het spreekt van
zelf, dat nu alle pogingen in het werk
zullen worden gesteld, spoediger een ge
schikte persoonlijkheid te vinden om te
worden aangewezen als eerste burger
nn de residentie.
Het spreekt ook vanzelf, dat zeer in
gewijde kringen reeds vóór gisteren
ekening hielden met een aftreden
jurgemeester Visser
kringen reeds aan
dacht. Zo zijn er r
J« OuJtVcrle 1» KouJAtrk
tair gebied. Vele van de nieuwe immigran
ten leven al tien jaar in een of ander kamp
(concentratiekampen, interneringskam
pen, vluchtelingenkampen en DP-kam-
pen). Zij hebben een typische kamp
mentaliteit. Werken zijn ze niet meei
gewend en ze beschouwen het als eer
Kleurenblind en toch een groot kunstschilder
Een brede, stoere kop, deze echte Limburgse Jan Wingen. In zijn ogen ligt een
nog jeugdige glans, die slechts dan even verduisterd wordt ais Wingen over de
tegenslagen in zün leven vertelt. Maar dan plotseling is er weer die heerlijke
tinteling, dat gevoel van tevredenheid niet zijn lot en de erkenning van dank
baarheid over zijn lang en rijk leven. Jan Wingen wordt 28 Mei 75 jaar, maar
er is niets in zijn uiterlijk, zijn houding en zijn energie, dat deze hoge leeftijd
verraadt.
jonge man werkte hij dag in dag uit aan
zijn grote doeken, niet met het penseel
dat kon niet mee in de vaart van
scheppingspotentie maar met
paletmes. In grote, forse streken wierp
en werpt hij nog de kleuren op het doek
en alles wat hem eens zo had ontroerd
is nu in een brede toets opgezet en voor
het nageslacht bewaard.- -
Het is kunst van een ziener geworden,
kunst van een mens, die de vreugden en
de smarten van het leven in grootse
kleurensymphonieën uitzingt, kunst, die
niet het fotografisch beeld van de natuur
weergeeft, maar op impressionistische
wijze de tragiek van een winterland
schap, de lach van de zomerzon of het
mysterie van de in nevelen gehulde
kathedraal suggereert. Diep-menselijk
kunst, die niets vraagt doch alleen ma:
geeft en tussen de talrijke doeken
zijn atelier aan de Van Kinsbergenstraat
119 te Den Haag was het mij dezer dagen
alsof van alle zijden de klanken en har
monieën van een Debussiaanse muziek
op mij toekwamen, even diep doorsid-
derd- van geluk en smart. Dit is het ver
vullende wonder dezer kunst, dat ei
cultuur en natuur elkaar ten uiterste toe
in doordringen. „La Cathédrale engiou
tie", „Effet de neige", „Feuilles mortes"
.Jardins sous la plue", „Raflets dans
,'eau" en nog meer van deze titels van
Debussy kwamen in mijn herinnering op,
merkwaardig gelijk met de natuurpoëzie
van een Hélène Swarth-
Als eerste in zijn 75 levensjaren hoorde
ik van Jan Wingen tenslotte zijn grote
levensgeheim, dat zijn levenstragiek
heeft verzwaard: hij is kleurenblind
volgens doktersattest is deze afwijking
aangeboren. Niemand heeft dit ooit
weten. En hier sta ik voor het grootste
raadsel, dat ik ooit op schildergebied heb
meegemaakt. Te weten dat een kunste
naar als Jan Wingen zijn zeldzame
kleurensymphonieën wist te scheppen en
dan alleen maar de intensiteiten te kun
nen onderscheiden, alleen maar de
kleuren te kunnen omschrijven als warm,
koel of koud. En ligt hierin eigenlijk
niet het geheel bijzondere van Wingen's
kunst: geen geëxperimenteer met harde
kleuren, geen toekennen van psycholo
gische waarden aan bepaalde kleur
effecten, maar het zuiver volgens het
gevoel geven van die tinten, die in staat
stemming vast te leggen. En da*,
heeft hü bereikt ten gerieve van zijn
medemensen. Zoals Koos van Doorne bij
Wingen's 70ste verjaardag dichtte:
..Ons tot geluk leeft deze mens,
die onze ogen leert aanschouwen.
Zie: voor ons, arme blinden, doet
hij paradijzen zich ontvouwen".
Corn. Basoski.
3 kwam de 14-j.,
in Keulen geboren Jan Wingen met zijn
ouders in Maastricht, welke stad hij
Keulen als zijn tweede vaderstad is gaan
beschouwen. Van studeren kwam er toen
riets, er moest geld verdiend worden.
Samen met zijn vader vestigde hij een
schildersbedrijf. Het harde en kundige
werken werd spoedig beloond, want
enkele jaren had het bedrijf reeds
Maar hoe zou een met zoveel energie
en artisticiteit geladen jongmens als Jan
Wingen in een schildersbedrijf zijn be
vrediging kunnen vinden. Hij wilde ver
der, hij wilde zijn schoonheidservaring
uitzingen, hij wilde de door de natuur
gewekte emoties uitzeggen in de kleuren
van het palet. Maar met ƒ1-zakgeld
per week viel er aan studie niet te den
ken. Dus zocht hij naar bijverdiensten:
hrj ging artikelen schrijven en werd
literair medewerker bij het Münchener
kunsttijdschrift „Die Mappe". Met de
aldus verdiende gelden kon hij de avond
lessen op de stadstekenschool bekostigen
en ieder jaar behaalde hij eerste prijzen.
Hij was de eerste Ned. decoratieschilder,
die de meestertitel behaalde op het
examen van de Ver. tot Veredeling
het Ambacht, een stichting van architect
Cuypers.
In zijn weinige vrije uren trok hij de
Batuur in, gewapend met schetsboek en
conté-potlood, zijn trouwe vrienden, die
hem overal en altijd vergezelden. Dan
maakte hij schetsen van het Limburgse
heuvelland, van de bossen, van de
beekjes en van de karakteristieke
dorpjes, maar voor het uitwerken in
kleuren dat onzegbaar diepe verlan
gen in hem was geen tijd meer. Het
bedrijf eiste hem op en toen zijn tweede
moeder de zaak helemaal opeiste van
haar zoon uit het tweede huwelijk, stond
de 30-jaige met zijn jonge vrouw bezit
loos op straat en moest er nog harder
gewerkt worden om weer een nieuw
bedrijf op te zetten. Hij sloeg zich door
de moeilijkheden heen en er zou al gauw
een tijd komen, dat er ruim 100 schilders
in zijn eigen zaak werkzaam waren. Van
alle kanten kwamen er opdrachten voor
decoratie en jonge kuns: «naars deden-
praktijkkennis op in Wingen's atelier.
Vijftig jaar lang zwoegde hij als deco
ratieschilder en zijn- naam werd wijd en
zijd bekend- Maar nog steeds kende hij
dat verlangen
landschap, bossen
weer te geven en -
toen hij het bedrijf
had overgedaan, en
Den Haag trok.
impressies
wolken in kleuren
•st op 60-j. leeftijd,
n jongere krachten
hij zijn ideaal gaan
bereiken De Limburgse schetsen werden
uitgewerkt, nieuwe indrukken werden
opgedaan en met de energie van een
kleine kamertjes naast elkaar, nooit eens
helemaal vrij te kunnen zijn. En wat hen
vooral tegen de borst stuit is het vele
prikkeldraad om elke nederzetting. Ik
heb inderdaad in geen enkel land zoveel
prikkeldraad gezien als in Israël. Het
geeft weinig i
dat dat prikkeldraad er
binnen te houden, maai
weren. Het gezicht van
draad is al voldoende
i te vertellen.
anderen te
al dat prikkel
hen sterker
dan ooit aan het stadsleven te binden.
Bezuiniging
Maar de regering heeft meer proble
em Het gebrek aan kapitaal is er oor
zaak van, dat allerlei plannen om het land
tot ontwikkeling te brengen, niet in snel
tempo uitgevoerd kunnen worden. Het
gevolg is werkloosheid en schaarste en
stijging van de prijzen. Een 'ingrijpend
bezuinigingsprogramma is thans inge
voerd. Levensmiddelen en kleren worden
sterk gerantsoeneerd. De import van luxe
wordt gestaakt. En de prijzen worden
verlaagd. Het leven in Israël zal binnen
kort veel overeenkomst vertonen met dat
Nederland in de jaren vlak na de oor
log. En er is weinig kans op een spoe
dige verlichting. Het einde van de immi
gratie is nog niet in zicht. In Roemenië
wachten 250.000 joden. In Hongkong
120.000, in Polen en Tsjeohoslowakije
130.000, in Noord-Afrika 500.000, in Iran
en Turkije 150.000. Plus nog onbekende
aantallen in andere landen.
Maar de schepen varen. De kranten
hebben een speciale rubriek waarin ze
vermelden hoeveel nieuwe immigranten
de vorige dag aangekomen zijn. Zij komen
echter allesbehalve in een dorado. En.
geen weg terug. Het verkrijgen van
uitreisvisum is in Israël namelijk
bijna even moeilijk als in sommige landen
achter het IJzeren Gordijn!
ALFRED VAN SPRANG
diezelfde
opvolger
de Ni
hardnek
kige geruchten, dat de huidige burge
meester van Utrecht, jhr mr C. J A. de
Ranitz een ernstige candidaat is. Gelijk
bekend is jhr De Ranitz oud-Hagen;
die het specifieke Haagse leven door
door kent. Hij was tot zijn benoeming tot
burgemeester van Utrecht hoofd
afd hoger onderwijs en wetenschappen
bij het departement van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen. Men zou als be
tegen een candidatuurjhr
Ranitz kunnen aanvoeren, dat hij nog te
kort burgemeester van Utrecht is Maar
daartegenover kan men stellen, dat het
niet gemakkelijk is, voor het hoge ambt
de residentie iemand te vinden, die
de daarvoor specifiek nodige eigenschap
pen bezit. Wij wijzen er bovendien op,
dat ook vóór de benoeming van mr
Visser de heer De-Ranitz als aangezocht
candidaat is genoemd.
In ieder geval is het t- -hopen, dat
Regering er in slaagt, zo spoedig moge
lijk een opvolger van mr Visser te
den. Deze zal de moeilijke taak hebben,
de traditie van de burgemeesters Van
Karnebeek, Patün, Bosch ridder
Rosenthal en de Monchy voort te zetten.
Kicken geen gevaarlijke
moordenaar, zegt
raadsman
Commandant van „Oranje Nassaurcgi-
ment" in cassatie.
De Hoge Raad behandelde gistermiddag
het door W. J. Kicken ingestelde
tie-beroep tegen het vonnis van het ge
rechtshof, dat hem in hoger beroep tot
jaar gevangenisstraf heeft veroor
deeld met de bepaling, dat hij ter be
schikking van de regering werd gesteld.
Twee psychiatrische rapporten hadden
tot verminderde toerekeningsvatbaarheid
geconcludeerd.
K. zou als commandant van het ille
gale „Oranje-Nassau regiment"
laatste maanden van de oorlog liquida
ties hebben uitgevoerd. De raadsman,
Schuering gaf in een juridisch betoog
toelichting op de vier ingediende
gisteren vermelde middelen van c
satie. O.m. zei hij, dat K. door zijn grote
haat tegen de bezetter en diens satel
lieten tot daden van aggressie is geko
men- Hü moge soms een zonderling
zijn geweest, hij was geen gevaarlyke
moordenaar. De raadsman vroeg derhalve
de requirant niet ter beschikking
de regering te stellen Conclusie va
p.f. 14 Juni a.s.
Op Eerste Paasdag zün de leden
van een particuliere vrouwen-orga
nisatie in Tapanoeli, de Badan Amsl
Kaboepaten, naar Taroetoeng gegaan,
en hebben er de zieken in de hospi
talen opgezocht. Ook de zieken en
gewonden in het militaire hospitaal,
de Hollandse jongens, dezelfde
jongens van wie uit sommige poli
tieke kokers in Nederland zoveel
kwaad gesproken wordt, dat zü hier
haat hebben gezaaid, haat en af
schuw-
De Indonesische vrouwen van het
bevrijde Tapanoeli zün op de Eerste
Paasdag naar die jongens toegegaan,
en een harer mevrouw Barita Si-
nambela heeft hen toegesproken, van
hart tot hart.
Zü heeft ongeveer gezegd: „Er is
veel misverstand tussen Nederland en
het Indonesische volk en wü zün al
len. blank en bruin, door veel leed
gegaan. Maar vandaag is het Eerste
Paasdag en Ohristu9 is verrezen. Wü
zien hoe er vreugde uit het leed on-t-
En zü zeide verder: „Op een dag
als vandaag zouden uw moeders in
Holland u hebben opgezocht, met een
woord van troost en bemoediging in
uw persoonlijk leed. omdat gü ziek
en gewond züt. Maar uw moeders
kunnen niet bü u zün. Daarom zün
wü, Indonesische vrouwen van Tapa
noeli. vandaag tot u gekomen om te
trachten haar plaats, voor zover dat
mogelü'k is. in te nemen. Wü willen
u moed inspreken en kracht geven.
Hier zijn wü-"
En ook dit: „Gü züt gewond ge
raakt bij de uitvoering van uw plicht
om deze landen en volken te bevrü-
den van duistere en misdadige ele
menten, die de orde verstoren en
waardoor de wederopbouw belemmerd
Wordt. God geve u genezing om uw
taak verder te verrichten tot heil
en zegen van Indonesië en Nederland.
De Opstanding van Christus sluit de
belofte in, dat de doSkere dagen voor-
bij zullen gaan."
Het is maar een klein, onbeteke
nend voorval, een typisch „gemengd
bericht" in de brede nieuwsstroom
van lyt schokkende wereldgebeuren
van onze tüd Een dergelijk bericht
krügt geen ..koppen" in de krant, als
het wegens gebrek aan plaatsruimte
zelfs niet moet blijven staan
De tügers brullen in het oerwoud,
de olifant verplettert de stammen
met daverende tred, de stem van de
donder wordt tussen de grimmige
bergen duizend maal weerkaatst.
Maar de padi groeit onhoorbaar
En de padi bepaalt of wü zullen
hongeren of leven.
De stille, zachte krachten van lief
de. troost en dankbaarheid zün vaak
sterker dan al datgene, waar zoveel
gerucht om bestaat.
(Overgenomen uit het Nieuwsblad
voor Sumatra).
't Gebeurde wel meer, dat er meisjes
van de naaikrans verzuimden, zonder dat
de leidster er kennis van kreeg. Ze giste
maar, en 't kwam diikwijls uit, met een
jongen uit geweest, moe van de schoon
maak. En als je 's zomers meisjes miste,
wist je zeker, dat ze een wandeling
of fietstocht verkozen hadden boven een
t in een groot ongezellig lokaal.
Geen wonder, de meeste meisjes van
de krans moesten een hele dag zitten of
staan, al-naar haar werk was.
Maar dat To Schreuder om één van
deze redenen zou wegblijven nu ze pas
weken lid was, kon juffrouw De
Jong maar niet geloven.
Ze informeerde: „Weet één va
meisjes ook waarom To er niet is?'
„Ze vindt 't vast niet gezellig bü
haastte zich iemand te zeggen.
„Ze loopt straatjes om" grapte
„Ha. ha", lachte er een. „dat. kind. met
haar muizesnoetje, stel je voor".
„Stilte", gebood de juffrouw, „we
verder", en terwül ze zelf doorging
het knippen van een vrouwenhemd dacht
ze: „Nee, dat zün geen redenen vooi
om weg te blüven. Ze had te lang
vleid: „Juffrouw, toe mag 'k nou komen,
ik naai zo graag, ja mag het?"
Driemaal had ze moeten zeggen: „Nog
niet To, je bent nog te jong. Als je w
jarig bent geweest, dan mag je."
En ze was gekomen, in haar gelapt
katoenen jurkje. dat veel te kramp
haar spillig licnaam zat. ,.'t Is niks",
et gefluisterd,1 en 'tütgeéonderd de blik
ken, die minachtend naar haar toe gin
gen, had geen van de meisjes belangstel
ling voor het nieuwelingetje getoond.
Doch To voelde die krenking niet. Ze
droeg de vreugde van het „mogen" als
een pantser. Ze zat er, stralend, en
Gretig had ze het wollen geknipte
derjurkje naar zich toegehaald, en
zachte lapjes gestreeld even later had
ze trots de genaaide pandjes getoond.
„Paars", had ze gezegd, „vind ik de
mooiste kleur. Als ik paarse bloemen
in 't land en in de tuinen, moet ik altyd
stil staan. Hebt u die boom met paarse
rozen in een tuin van deze straat ook
gezien?"
„Ja", had ze vluchtig gezegd, tot
ineens begreep dat het rhododendrons
moesten zijn.
De manier, waarop dat kind zich bloot
gaf, pakte. Ze liet je niet meer los. Hoe
onschuldig was ze blijven napraten, had
ze verhaald van de man die haar vader
niet was, oveT de kleintjes, die huilden
als moeder sloeg.
Maar toen ze de eerste avond
heengegaan, het gekregen pakje kleren
onder de arm, wist ze weer te glimlachen.
„Moeder zal 't fün vinden", had zt
zegd, „we hebben haast niks. Kijk",
ze, „deze jurk heeft moeder ook uit de
lorren gehaald."
Zo had To uitdeelster mogen zün
eigen huis
't Gebeurde wel meer. dat iemand ge
mist werd. Waarom dan die angst-ge
dachte om To, die vanavond haar plaats
leeg liet'
Was het omdat ze die zo ziels-gelukkig
in bezit genomen had? Ze wist het niet.
Ze wist helemaal niets, en toch toch
beefde het in haar om het kind.
De avond rekte verder. Nog gee«n tijd?
Ze zuchtte. Toen, vroeger dan gewoonlijk,
zei ze: „Ruimen jullie je werk, meisjes?"
Dan, gaande in stille eerbied tot God,
dankend erkennend dat Hij ons aller
Vader wil zijn, smeekte ze, innig
trouwend om bescherming, bewaring
mr Zijn kinderen.
Als de zaal haar rust heeft herkregen,
sluit ze kasten en deuren zoekt dan
haastig haar weg.
De smalle, donkere straten, het een-
me dükje, waar ze over moet. Ze sohü-
;n zo lang. 't Is of haar voeten niet ver
der komen, of ze al maar terug willen.
moet, wil zich haasten, om te
zoeken, hoe ze To vinden zal.
De weg kent ze amper. Ze weet alleen
't huisnummer. Het wordt een moeilük
vinden. Moet ze rechts links van de
weg zün? Is het huisje beneden aan, of
boven op de dük?
Slechts in een enkel huis is nog een
flauw schijnsel van licht „De nacht"
denkt ze. „gaat voor deze mensen al be
ginnen, en ik loop hier, in het donker
te tasten
Foei. en dan nog zo'n triestige motre
gen. die hinderlük op je neer komt. In
haar tas zoekt ze naar een zakdoek, om
het akelig geprik van haar gezicht weg
te vegen. Nee maar, daar pakte ze zo-
zaklantaarntje beet. Een grap
pig reclame-dingetje was het, maar goed
genoeg, had ze eens gezegd, als je in ver
legenheid raakt. Nu kon ze tenminste
deurpost belichten 13. O nee. ze
er lang niet. En aan de verkeerde
kant ook nog: 68 moest ze hebben.
Als de huisjes nu wat dichter aaneen
stonden. Wat een eind nog
Eindelijk, ze was er. Ze wilde aanbel-
n. maar hoe ze ook zocht een beliknop
vond ze niet. Zou ze naar binnen gaan'
Zelf de deur ontsluiten? Voorzichtig pro
berend draait ze de knop om. Gelukkig,
het gaat
Even herademt ze, dan staat ze met
een in een sober verlicht vertrek, en
tegenover een gordijnloze bedstede.
Schuchter 'groet ze de vrouw, die aan de
ronde tafel de kopjes ruimt Ze wil vra
gen, maar een stomme knik naar het
bed doet haar zwügend verder komen.
Ze luistert als de vrouw zaaht spre
kend vertelt: „Vanmorgen is 't gebeurd.
Ze werd thuis gebracht met een auto.
Aan de kant van de weg hebben ze haar
gevonden. Ze had bloed opgegeven, en
toen kon ze niet verder. En nou ligt ze
daar, kijk" wees ze. „Maar ze haalt 't
vast niet meer op. Dokter zegt het zelf.
Moet u haar zien, 't is niks
„O", snikt ze dan't Is hard
o mensje weet niet wat dat voor mü
isnou is alle verdienste wegvan
haarmün man geen werken die
stumpers." Ze wijst op het drietal, dat
in een hoek van de kamer op de grond
te slapen ligt, „wat zal daar van wor-
Uit de bedstede komt
kuchen. Tegelijk staan beide
naast de zieke.
„Het ishier zwügt de moeder. Dan
slaat ze beide handen voor haar ogen en
laat zich neervallen op een wrakke stoel,
snikkend.
Juffrouw De Jong buigt zich voorzich
tig over To heen, noemt zacht haar
Het poppekopje blijft i
verborgen.
„To, kind?" waagt ze n
mag 'k je niet eens zien?
Onwillig draait ze' zich i
„Heb je pün. To?"
Geen antwoord.
de kussens
„Kwa
To?"
.Nee", beet ze vinnig, „al lang deed
het zeer. hier daar", en ze bracht haar
hand op de borst in de zij. „Maar moe
der vloekte als ik 't zei. Ze trok me 't
bed uit. als 'k liggen bleef werken
moest ik als zullie te eten wou'en heb
ben. Je kan best. ja, dat zei ze. 't Zou
wel over gaan. Maar ze liegt. Ze liegt
altüd. Ze zei ook, dat 'k zeggen moest,
dat de kleertjes goed pasten, en ze heeft
ze niet eens de kinderen aangetrokken,
ze heeft ze verkocht."
„Houd je mond", schreeuwt de moeder.
Maar de zieke praat verder. Al haar mis
noegen en opstandigheid moet ze uitzeg
gen. en haar woorden blüven hangen,
zoals rook die al dichter een kamer vul
lend, geen uitweg weet.
voelen het als een beklem-
Waar blijven de zomerse dagen
Hoewel deze jongens, heerlijk
pootje-badend, hun scheepjes op de
irollende golven laten dobbert
strandvermaken beoefenen, liggen
hun badpakjes nog b(j de respec
tieve moeders in de kasten
opgeborgen.
ming. Ze willen zioh losmaken, maar
't is of alle verweer in hen verlamd is.
En toch is er spanning een wachten
op wat verlossing brengen zal.
„Ik moest weggaan", denkt de bezoek
ster. ,,'t Was niet verstandig van me,
te komen nu op dit late avonduur."
„Zo, denk je eindelijk eens aan je oude
vader, die te waditen zit." zei De Jong.
bij 't binnenkomen van zün dochter.
Ze vertelde hem van haar bezoek, hoe
ze To had aangetroffen en welk plan ze
onderweg bedacht had.
„Vindt U ook niet. vader, dat het best
kan? Ons prieel staat daar toch rente
loos. Als 't opgeknapt is U bent zo
handig zult U eens zien hoe fün we
het voor elkaar krügen. We halen moe
ders ruststoel van boven, het beddegoed
van 't zolderkamertje, en wat we verder
nodig hebben, schommel ik wel bü
elkaar Hoe lijkt U dat?"
„Je voorstel bewonder ik. kind
maar of je haar hier krijgt?
vraagd.
„Mens. ga je gang," had ze gezegd, „als
zij wil, ik zeg maar zo, hoe minder zorg
hoe liever als U daar nou aardigheid
aan hebt
To had stilzwijgend het gebeuren over
zich heen laten gaan.
Nu lag ze daar. schoon en fris. maar
nog bleker en zwakker.
„Heeft het rijden je vermoeid, To?" Ze
vatte het witte magere handje en ging
naast het bed zitten.
„Ik vind het zo wonderlük." begon de
zieke.
„Wat wonderlük, To?"
„Van wat ik gevraagd heb."
..Gevraagd? Hoe bedoel je dat. To?"
Hier aarzelde ze. toen „Vannacht
lag ik aldoor wakker, ik was zo moe.
Ik had zo'n dorst. Moeder kwam niet
en ik vroeg heel zachtjes of God Zün
Engelen wou zenden, om mij te laten
halen. Nou is alles heel anders gegaan.
Maar God heeft tóoh iemand gestuurd."
HEMELVAARTSDAG
LEIDEN: Ned. Herv. Gem., Pieters
kerk, 10 u. ds Kelder; Hoogl. kerk, 8 3C
Vossers; Geref. Kerk, Zuiderkerk,
s Hajer; Geref. Kerk, art. 31, 10 u.
Doopsgez. Kerk, 10 u. ds Keizer: Chr.
Geref. Gem., 10 u. ds Jansen; Geref.
Gem., 10 u. ds Rijksen: Evang. Luth.
Gem., 10.30 u. ds Smit Duyzentkunst.
ABBENES: Ned. Herv. Gem., 9.30 u.
ds Breeuwsma.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Ned. Herv.
Gem., 10 u. ds Lefeber; Oudsh. weg, 9.30
ds Van Apeldoorn, Leiden: Martha-
stichting. 10.30 u. ds Meyer; Geref. Kerk.
Zuiderkerk, 10 u. ds Wyma; Oud-Geref.
Gem., 4 u. ds v. d. Breevaart, H.I.-Am
bacht.
BENTHUIZEN: Ned. Herv. Gem„ 9.30
ds De Heer.
HAZERSWOUDE: Ned. Herv. Gem.,
u. ds v. d. Leeden.
HOOGMADE: Ned. Herv. Gem., 10 u.
ds De Jong.
KATWIJK AAN DEN RUN: Ned. Herv.
Gem., 9.30 uur ds Goverts; Geref. Kerk,
30 uur ds De Valk.
KATWIJK AAN ZEE: Ned. Herv.
Gem., 10 u. ds v. d. Krift; Geref. Kerk,
10 u. ds Pü'lman.
KATWIJK AAN ZEE: Geref. Kerk, art.
31, 1030 uur ds Boersema; Chr. Geref.
Gem., 7.30 uur ds Van der Byl; Geref.
Gem., 10 uur leesdienst.
KOUDEKERK AAN DEN RUN: Ned.
Herv. Gem., 10 u. ds Groenewegen, Den
Haag; Geref. Kerk, 10 u. ds Brussaard,
Oegstgeest.
LEIDERDORP: Ned. Herv. Gem., 10 u.
ds Honnef; Geref. Kerk, 10 u. ds Dük.
LISSE: Ned. Herv Gem., 10 u. ds Jon-
geboer; Geref. Kerk, 10 u. ds Overduin,
Amsterdam; Geref. Kerk, art. 31, 10.30 u.
ds Verleur; Chr. Geref. Gem., 10 u. ds
Eerland; Geref. Gem., 10 u ds De Gier;
Oud-Geref. Gem.. 9.30 u. leesdiens.
NOORDWIJK-BINNEN: Ned. Herv.
Gem., 10 uur ds Meuzelaar; Geref. Kerk,
1 uur ds Von Meyenfeldt.
NOORDWUK AAN ZEE: Ned. Herv.
Gem., 10.30 uur ds Cupedo; Geref. Kerk,
uur ds Bouma.
NOORDWIJKERHOUT: Ned. Herv.
Gem., 10 u. ds Spaling.
OEGSTGEEST: Ned. Herv. Gem., Pau-
luskerk, 10 u. ds Callenbach; Geref.
Kerk, 10 u. ds Eringa; Mors-Rijndijk, 9
ds Plomp, Leiden.
OUDE EN NIEUWE WETERING: Ned.
Herv. Gem„ 10 uur ds Knottnerus; Geref.
Kerk. 9.30 uur ds v. d. Bos.
RUNSBURG: Ned. Herv. Gem., 10 uur ue
ds Burgy; Geref. Kerk, Voorh.weg. 10 u.| coneBe
PrtC" ,A d- Linde;] langstelling
SAS9ENHEIM: Ned. Herv Gem., 10 u.
ds Krijkamp; Geref. Kerk, 9.30 uur ds
Kuiper; Chr. Geref. Gem., 10 u. ds Visser.
TER AAR: Ned. Herv. Gem„ 10 u ds
Ottevanger, Leiden; Geref. Kerk, 10 u.
ds Munnik.
VALKENBURG: Ned. Herv. Gem., 10
uur ds Baas; Geref. Kerk. 10 u. ds Toorn
vliet, Leiden; Geref. Kerk, art. 31. niet
bekend.
VOORSCHOTEN: Ned. Herv. Gem.,
Dorp, 10 u. ds De Wit, Leiden; Ründijk.
10 u. ds Bogers. Katwük aan Zee; Geref.
Kerk, 10 u. ds Houtzagers.
WARMOND: Ned. Herv. Gem.. 10 u.
dr Zandee.
WOUBRUGGE: Ned. Herv. Gem.. 930
ds Stehouwer, Alphen aan den Ryn.
ZOETERWOUDE: Ned. Herv. Gem., 10
cand. Heidema.
HEMELVAARTSDAG
(Via dolorosa via gloriosal)
Elf jong'ren opwaarts gaan,
Dicht achter Jezus aan.
Stréks vaart hun Meester heen,
Nu blikt H\j naar beneén.
Hij ziet de somb're hof.
Waar Hem Gods bliksem trof.
Het stil Gethsémané:
Lijden, diep als de zee...
H\) ziet Jeruzalem,
Het krijste: „Weg met hem.''"
Verachting, spot en hoon:
„Gegroet, o Davids zoon!"
Ginds ziet Hij Golgotha:
Vol vloek en vol gend.
Een kruis, geverfd met bloed.
O dag, slecht en tóch goed.'
H\j breidt Zijn handen uit.
Zegent Zijn kerk. Zijn bruid.
En van d'Olijfbergtop
Vaart Hij in glorie op!
Prins Bernhard is dezer dagen op een
vergadering van het college van curatoren
het Ned. Economisch Instituut t«
R'dam door de voorzitter dr F. H. Fen-
tener van Vlissingen, geïnstalleerd als
De Prins
Verzocht, zitting in het
n i.vjn. zün grote be-
het economische leven.
Chr. Geref. Gem.. 10 uur de I «j, oLi"-0™*"*"*
