jÜOiikr
AKKERTJE
Een paar aantekeningen op het
verhaal van „Brutus"
DEZE
Contact Herv. Synode met Ger. Kerken
over de Kerkorde
Roeping van de Kerk t.o.v. Israël
|g' De Generale Synode der Ned. Hervormde Kerk heeft gisteren verscheidene belang-
jijke zaken behandeld en besluiten genomen, n.L over de bedrage aan de Generale
gezet, Jas, het seminarie, een samenspreking met de Gereformeerde Kerken over de
Kerkorde, interkerkelijke «contacten in de plaatselijke gemeenten en de Psalm-
lerijming, terwijl een Oecumenische Zondag en een Israël-Zondag werden ingesteld,
Beroepen werd tot predikant in alge-
ei all nene dienst dr W. A. Visser 't Hooft,
geldt ecretaris van de Wereldraad van Ker-
i helhten te Genève; benoemd werd: ds H.
zichtj. Kater, te Enschede, ais lid van d(
s ge> lervormde Raad voor Uitwendige Zen-
L. C. Carstens te Zwolle, tot
i van de Alg. Diaconale Raad.
Het voorstel om de verplichte Jaar-
bijdrage aan de Generale Kas
daa !5 cent tot 60 cent per lidmaat te
,n hogen, werd aangenomen.
I zeil Nadat de Synode in de vorige
ïzen [adering tot de oprichting
He (mlnarie --
:stijn
predikanten besloten
de vergadering thans de nood-
akelyke reglementaire wijziging aan.
ZATERDAG 21 MEI 1949
het
ieminarie te bezoeken,
£)e Synode besloot, aan de Synode der
jereformeerde Kerken te vragen,-depu-
aten te benoemen voor de samenspre-
'0|1 :ing over de problemen van en voort-
en boeiende uit de Kerkorde.
d{ zij zal aan de Raad voor Kerk en
al t( (erken vragen om een voordracht voor
God leputaten namens de Hervormde Kerk.
ïoog- Tevens zal zij de raad advies vragen
nooii iver de interkerkelijke contacten op het
errein der plaatselijke gemeenten,
uwig Op verzoek van de Oecumenische Raad
"Vatpan Nederland wees de Synode de twee-
Ie Adventszondag als Oecumenische
,al [ondag aan.
wig, De Synode besloot tot instelling van
om en Israël-Zondag op de eerste Zondag
,g f» an October. Over de roeping van de
,jj erk jegens Israël zal een toelichting
g. tan de classisvergaderingen worden ge-
onden.
De vraag van nieuwe Psalmberijming
perd uitvoerig besproken. Namens de
"r"®' ommissie ad hoe voor de advisering in
e:Jie vragen van Psalmberijming waren
er anwezig ds C. B. Burger, dr H. Schro-
I en en prof. dr W. A. P. Smit. De com-
'flg* nissie ontvouwde haar bezwaren tegen
ida- |e proeve van Psalmberijming van ds
iasper c.s., op literaire, musicologische
iieb- n theologische gronden,
ren- De Synode aanvaardde na brede dis-
Het lussie met algemene stemmen het
ONDERWIJZERESSEN KOMEN
Het gebrek aan leerkrachten In de lnspec-
e Emmen ls de laatste jaren sterk afgeno-
ien, doordat er ongeveer 30 gehuwde on
derwijzeressen weer bij het onderwijs zijn
aan, welk aantal in geen enkele inspectie
hoog is. Dit deelde inspecteur A. Lens
s op een vergadering van onderwijzers
BENOEMINGEN CHR. ONDERWIJS
ot leraar: Dordrecht (Lyceum, rector dr
J. Karsemeijer), klassieke talen: drs J. F. de
Regt te Ede
Tot hoofd: Jutphaas (Ulo te Hoograven)
Bootsma, onderwijzer te Utrecht.
HEUVEL
WIJNHANDEL
enig adres. KRALIHGSEWEG 293
Ds M. van Grieken,
73 jaar oud, overleden
lekleedde vele functies in kerk, school
en staatkundig leven.
Ds M. van Grieken, emeritus-predikant
an de Ned. Herv. Kerk, is 73 jaar oud
e Oosterbeek overleden. Hiermee is
J inde gekomen aan een zeer werkzaam
even. Ds van Grieken is voorzitter ge-
reest van de Gerfe. Bond in de Ned-
ierv. Kerk, hoofdredacteur van „De
Waarheidsvriend", voorzitter van Chr.
lat. Schoolonderwijs, oprichter en ere-
sitter van de Bond van Ned. Herv.
[.V. op G.G., lid van ihet Centraal Co-
van A.R. kiesverenigingen en ge-
lurende het ministerschap van mr J. A.
!e Wilde tweede voorzitter van de AR.
artij. Van ds Van Grieken is, ook door
ïjn Woordverkondiging, een grote sluw-
racht uitgegaan. Hij was van 1920 tot
1940 predikant te Rotterdam en dience
iaarvoor de gemeenten te Nieuwerkerk
d. IJssel, Ameide en Delft. Hij was of-
icier in de orde van Oranje-Nassau. De
eraardebestelling zal plaats hebben Dins-
?lagmiddag a.s. om 3 uur op de begraaf-
ilaats Moscowa te Arnhem.
De Franse premier, Henri Queuille,
oerde gisteren besprekingen met de lei
ders der parlementsfracties, om te trach-
en een dreigende kabinetscrisis af te
renden. Zoals bekend is, zou de Franse
egering aan het wankelen gebracht
worden door een besluit om de benzine
de vrije handel te brengen, doch tegen
ïoog belaste prijs.
VAN ALLES WAT
.,De zonneschijn, die ons op weg naar
Lmsterdam heeft begeleid, heeft een bij-
ondere betekenis voor ons". Aldus bur
gmeester Craeybecx van Antwerpen in
ntwoord op de welkomstwoorden van
iurg. d'Ailly, tot hem en de schepenen
Antwerpen gericht. De Belgische gas-
bezoeken enige dagen de hoofdstad.
De grote steden zullen grote moeilijkhe-
a economische aard moeten oplos-
daarvoor is een gunstig.„klimaat"
lodig, bedoelde de heer Craeybeckx. Hij
lood z'n Amsterdamse ambtgenoot een
chemerlamp aan. precies zoals er een in
ijn eigen werkkamer staat en zo zullen
Ie werktafels door hetzelfde licht worden
«schenen. Over België gesproken: op
2 Juni gaat voor het eerst een Belgisch
[ezelschap voor de NIWIN naar Indië.
De Algemene vereniging voor paedago-
jek brengt haar leden op 25 Mei in Hil-
um bijeen en het Algemeen Verbond
volkstuindersverenigingen op 27 Mei
n de grote Leidse BurchtzaaL Ook mi-
üster In 't Veld komt daar; prof. dr ir J.
P. Bijhouwer (uit Wageningen) zal over
ie mogelijkheden en moeilijkheden van
iet volkstuinwezen spreken en voorzitter
Visser over de taak en de toekomst
a de volkstuindersorganisatie. In
Springs (Transvaal) is een nieuwe vaten-
labriek, behorende bij het Nederl. Van
Leer-concern, in bedrijf gesteld. Zuster
Anna de Vries, die nu in het rusthuis van
de Lutherse diaconessen te A'dam woont,
is op 23 Mei 50 jaar diacones. Ruim 35
laar werkte zij in het ziekenhuis „Bethel"
Ie Delft en velen zullen haar wel kennen.
PTT zal in samenwerking met het Ned.
Postmuseum deelnemen aan de internat,
philitelistische en posthistorische tentoon-
n 1-12 Juni in Parijs en
Brussel worden gehou-
,en ons mede. A propos,
dat het tegenoverge
stelde van „prae-historisch"? Dat belooft
dan wat. Voor de Philips-televisie-uit-
ïending was deze week het gouden jubi
leum van de Kon. Ned. Lawntennisbond
hoofd van 't programma. Er werden her
inneringen opgehaald, colleges gegeven,
werd „antiek" en „modern" gedemon
streerd en een kleine jongen kwam de
Voorzitter feliciteren. Eind goed. al goed,
denkt de zon vandaag. Zou het eindelijk
lente worden? Maar laat ons niet te vroeg
*«hen.
deel der commissie, dat voor een nieuwe
Psalmberijming de proeve van ds Has-
per c.s. niet als grondslag kan worden
aanvaard. De Synode was van mening,
dat deze aangelegenheid in het bijzonder
een zaak van alle kerken van Gerefor
meerd type is en droeg het moderamen
op, in deze diligent te zfln.
Beroepingswerk
Ned. Herv. Kerk. Beroepen: te Ouder
kerk a/d IJssel J. de Lange te Nunspeet;
te Vreeswijk H. M. van Hensbergen te
Schalkwijk; te Ochten (toez.) J. C. Ter
louw te Otterlo; te Rolde (toez.) A. G.
Roeders te Langezwaag; te Zevenhuizen
(Gr.) Jac. Vuurmans, Indisch predikant
iet -erlof te Utrecht.
Aangenomen: naar Gieterveen cand. J.
van Nie, hulppred. te Dedemsvaart;
hij bedankte voor Harioh; naar Rotter
dam-Kralingen (toez.) S. v. Sinderen te
Woerden.
Geref. Kerken. Beroepen: te Wartena
H. Rabbers te Tijnje.
Geref. Kerken (Art 31 K.O.) Aange-
'men: naar Emmen cand. H. J. v. d
Haar te Utrecht; hij bedankte voor Val-
thermond, Winterswijk-Aalten en Zutfen.
Vrije Evang. Gemeenten. Beroepen: te
Amsterdam-Zuid P. D. v. d. Togt te Am
stelveen.
>nderw(jzer(es
(Uk
„Inst. Schreuder", hoofd B. Vgrleur
Baatje, te Hattem; Culemborg (Ulo, hoofd
L. de Klerk:: A. Bor, te Balk (Fr.); Boer-
(hoofd D. Brouwer): J. Klooster, te
ihoten (tijd.); De Meem (hoofd Jacs.
Smit): J Franken, te Maartensdijk en voor
tijdelijk: H. Meijer, te Driebergen; Midden-
(hoofd R. Roolvlnk): H A. Borg te
Hardenberg: Naaldwijk (hoofd A. Koek
koek): J, K. D. Groen te Lunteren: Rotter-
i-Zuid (hoofd Joh. J. Meijer): mej. M.
Kemkes. te Rotterdam: Surhuizum (hoofd
de Vries), mej S. A. v. Gennep te
Schiermonnikoog.
gebiec
PROMOTIES
AMSTERDAM. Gem. Univ..-20 Mei. Be-
urderd tot doctor ln de geneeskunde op,
proefschrift: „Poikilodermle, dermatomyosi-
1 sclerodermic" L v d Lugt. geb te
en op proefschrift „Actieve bestrij
ding der diphterie" J P van Nieuwenhuize,
Rotterdam.
ACADEMISCHE EXAMENS
AMSTERDAM (Gem. Univ.). 20 Mei.
Geslaagd: doet Pharmacie H Th Horensma
W Donszelmann; doet aardrijkskunde
(vrije studierichting) D Horringa en cand so-
ilografie mevr H N Nelissen—Jakobs en de
leer W H J W Deelman.
ROTTERDAM. 20 Mei. -- Geslaagd: cand
icon wetensch: mej E Valkenburg, R'dam
:n de heren: W Janse, Den Haag, A P van
Jssel, R'dam, W A de Graaf, R'dam, H G
Jout. R'dam. K Rubingh, Meppel. C F van
Ier Schoot, R'dam, W P .T Schuiten, R'dam,
S Duvekot, R'dam en J D P Weiman, R'dam
LEIDEN. 21 Mei Gesl doet ex Ned recht
J Barge te Lelden; gesl prop ex Godgeleerd
heid J W Bergink te Den Haag.
Churchill: overal ter wereld
worden Britten gedood...
De Labour-staat lijkt op de commu
nistische
Voor een menigte van circa 22.000 mer
n heeft, in het stadion te Glasgow,
Churchill allerlei onaangename dingen aan
het adres van Labour gezegd. Hij
klaarde, dat het Britse socialisme lo
gischerwijze tot een staat moet leiden, die
precies op eencommunistische staat
lijkt. De Britten waren dwaas genoeg ge
weest, hem zijn functie te ontnemen en
Labour de teugels van het bewind in
handen te geven, een partij, die Groot-
Brittannië diep had doen dalen
achting der mensheid. Overal ter wereld
worden Britten doodgeschoten; de Zuid-
Amerikaanse republieken tergen de leeuw
in de Zuidpool; Albanezen leggen mijnen
voor Britse oorlogsschepen; Israëlische
vliegtuigen schieten R.A.F.-toestellen
neer, terwijl het Chinese rode leger
straffeloos vuurt op de Britse vloot. De
regeringsfinanciën worden door Labour
slecht beheerd en men wil zelfs de ver
zekeringsmaatschappijen in staatseigen
dom doen overgaan. Om al die redenen
moeten de Labour-ministers de laan uit!
(Churchill, kom terug
K.N.S.M. LAAT OOK GEEN NIEUWE
SCHEPEN BOUWEN.
Blijkens het jaarverslag van de K.N.
S.M. bestond haar vloot op 1 Mei jl. uit
70 schepen, waaronder 3 passagiers-
25 motor- en 32 stoom vrachtschepen met
totale inhoud van 230.000 ton (in 1939
schepen met 282.000 ton). Zes schepen
werden in het verslagjaar aan de vloot
toegevoegd, doch er werden geen
orders geplaatst vanwege de hoge prijzen
de lange levertijden. De schepen kon
den het aangeboden vrachtvervoer niet
verwerken. Aan het passagiersvervoer
het Oosten kon bijna geheel
den voldaan, doch naar het Westen zijn
er belangrijke wachtlijsten.
TWENTE KRIJGT VOLGENDE WEEK
EEN HULPZENDER.
Op 27 Mei wordt tussen Hengelo en
Enschedé een hulpzender in gebruik ge
nomen, welke de Hdlversumse pro
gramma's ten behoeve van de luisteraars
het Oosten des lands zal heruitzen-
den. De tijdelijke hulpzender,
de antenne tussen twee fabrieksschoor
stenen in Hengelo hangt, wordt
buiten bedrijf gesteld. Overwogen wordt
re zender tevens als regionale
zender te gebruiken.
HERZIENING OPVATTINGEN
OMTRENT MISDAAD EN STRAF.
De „Ver. tot vernieuwing der opv;
tingen omtrent misdaad en straf" (Von
delstraat 30, A'dam) zal op 28 Mei
in ..Americain" te A'dam
vergadering houden o.l-v. de voorz
Hoeven. Er zullen besprekingen
worden gehouden inzake de verbreding
de oorspronkelijke basis
vereniging, die aanvankelijk "gedacht was
omzetting van het voor de
oorlog bestaan hebbende C.M.S.
WETSONTWERP GOEDKEURING
ATLANTISCH PACT INGEDIEND.
Bij de Tweede Kamer is thans inge
diend hét wetsontwerp tot goedkeuring
het op 4 April te Washington onder
tekende Noord-Atlantisch Verdrag.
In de tien pagina's tellende memorie
m toelichting gaat de Regering aller-
:rst de geschiedenis van de Verenigde
Naties en van de totstandkoming van het
Pact van Vijf na en vervolgens wordt
aangetoond, hoe het Atlantisch Pact met
moet dienen om niet-effectieve be
palingen van het Handvest der Verenigde
Naties aan te vullen,
Frankrijk wil vérstrekkende belas
tingverlichtingen invoeren, om de export
te bevorderen.
•tellingen, die vj
van 1-10 Juli in
deelt r
„posthistorisch",
Financiële berichten
Amsterdamse Beleggingstrust.
I Op de aandeelhoudersvergadering
1 de Amst. Beleggingstrust noemde de
directeur, de heer G. E. v. d. Werff, de
toestand op Java slechter dan ooit te
voren, doch die in Deli zeer gunstig.
Hij verwachtte, dat alle Indische spoor-
en trammijen door de Federale regering
zullen worden verenigd (de Delispoor-
mij. uitgezonderd), waarbij alle aandelen
en obligaties door 3% 4 procents
obligaties zullen worden vervangen met
een redelijke prijs van overneming.
Prof. mr dr M. A. G. Harthoorn werd tot
commissaris herkozen.
Van Nievelt, Goudrlaan en Co.
Van Nievelt, Goudriaan en Co. Stoom
vaartmij. N.V. te Rotterdam had een
exploitatierekening van f5 millioen (v.j.
f5.2 mill.) Baten uit deelneming zijn
f868.318 (v.j. f 1.2 mill.), interest f713.466
(v.j. 0.5 mill.) Afgeschreven wordt op
de vloot f4 mill. (v.j. f3.8 mill.), op deel
nemingen f771.000 (v.j. f260.000). Reserve
vlootvernieuwing ontvangt f 1 mill,
(onv.) Het voorgesteld dividend is 9 pet.
(onv.). Eind 1949 begin 1950 komen de
twee bestelde sdhepen in de vaart. De
resultaten van de eerste vier maanden
van 1949 zijn bevredigend.
Jaarverslag 1948 van „Frico" ie
Leeuwarden
De Friese Coöp. Zuivelexport Ver. „De
Frico" te Leeuwarden deelt in het jaar
verslag 1948 mede, dat nog een gebrek
was te constateren aan voldoende hulp
stoffen en vakkundig personeel. De bo-
teraanvoer was vorig jaar 5.639.842 kg
tegen 4.607.652 kg in 1947, welke cijfers
voor de kaasaanvoer resp. 21.731.312 kg
en 14.774.757 kg. Door concurrentie uit
andere landen liep de melkpoederver
loop niet erg vlot.
Kon. fabriek van rijtuigen en spoor
wagens Beijnes.
De Koninklijke fabriek van rijtuigen
en spoorwagens J. J. Beijnes N.V. te
Haarlem, boekte f 105.799 winst en decla
reert 6 pet. dividend op pref. aandelen
A., 5 pet. op pref. aandelen B. en 4 pet.
op gewone. De arbeidsproductiviteit steeg
merkbaar. De goede geest van het perso
neel was van gunstige invloed op de
zaïken. Men hoopt in de tweede helft van
1950 het bedrijf naar Beverwijk over te
plaatsen. Met de nog niet uitgevoerde
orders is de fabriek voor geruime tijd
bezet.
bouw declareert 7 pet. dividend (v. j. 6)
toevoeging van de dividendreserve
f 101.634 en boekte f 286.171 winst
(f 359.821). Een groot aantal projecten
wekt bij de directie verwachting, dat de
bedrijvigheid zich gunstig zal ontwik-
Vertrouwensorgaan voor de beurs
Het „Alg. Handelsblad" verneemt, dat
21 Mei a.s. 10 uur v.m. in Krasnapolsky
te Amsterdam een ledenvergadering
de Vereniging voor de Effectenhandel
een ontwerp-reglement voor een
trouwensorgaan zal behandelen, dat toe-
zioh zal houden op een behoorlijke uit
oefening van het bedrijf door de leden
der beurs. Leden (behalve banken
leden, die geen fondsen of gelden onder
zich hebben) zullen elk half jaar een
voorgeschreven balans moeten inzenden.
Het orgaan zal steeds bevoegd zijn tot
een onderzoek.
Hazemeyer en Co.
De N.V. Fabriek van Electrische Appa
raten v.h. F. Hazemeyer en Co. te Hen
gelo (O) boskte f 292.443 (v. j. f 225.310)
winst en declareert 7 pet. (v. j. 6) divi
dend.
De productie en de omzet zijn aanzien
lijk gestegen. De zwaar gehavende beton
bouw is bijna hersteld. Het personeels
tekort is minder acuut. Belangrijke op
drachten werden verkregen uit Indone-
Finland en Ierland. De productie zal
worden verhoogd, de waag houdt sterk
Het personeel was met Oudjaar
1438 personen.
IGLOBEj
ISWIPPERS J
De wereld zal er niet langzamer om
draaien en we zullen er niet meer of
minder om eten, maar toch is het wel
aardig om te weten, dat een groep stu
denten van de universiteit te Allahabad
(India), bij opgravingen in de Ganges-
vallei, bewijzen heeft gevonden voor het
bestaan van een dynastie, de „Mytra",
die niet vermeld wordt in de oude ge
schiedenis van India, maar die tussen
de vijfde eeuw voor Christus en de eerste
eeuw na Christus regeerde. Er zyn ko
peren munten, aardewerk en fundamen
ten gevonden. En die beursemployé'E
in Parijs gaan maar door met staken.
Zij doen dat nu reeds elf dagen. En
Maanc^g gaan ze de stakèrsposten nog
versterken. De Amerikaanse reu
vliegboot „Marshall Mars" heeft op
dienstvlucht een recordaantal inzittenden
vervoerd, nl. 301. Op de Meghna-r
in Oost-Bengalen is een veerboot met
200 mensen aan boord omgeslagen. Onge
veer 100 personen zijn verdronken. Po
len heeft de verklaring van de Britse
minister van Binnenlandse Zaken, Chuter
Ede, dat de Poolse politie alle schepen
in Poolse havens doorzoekt (natuurlijk)
tegèngesproken. Een en ander in verband
met het Poolse protest tegen de arresta
tie van Gerhardt Eisler. Ook Frankrijk
heeft Israël thans „de jure" erkend.
Britse schuilkelders, die nog over
moeten voor het ogenblik blijven staan,
besloot de regering. Een in 1938 uit
Duitsland gevluchte Duitse confectie-
fabrikant heeft deze week met zijn vi
zelfmoord gepleegd, omdat, zo schreef
hij op een briefje, „Stafford Cripps
zaak en ons leven geruïneerd heeft door
zijn koppige houding om de weelde
belasting niet te verlagen". Hevige
onweders teisterden de laatste dagen
Joego-Slavië. Vier personen zijn door de
bliksem getroffen en gedood.
De Holl. Draad- en Kabelfabriek.
Draka te Amsterdam meldt, dat 1948
bevredigend was door grotere produotie
uitvoer. Produotie en leveranties var
electriciteitsleidingen stegen. De achter
stand op de Nederlandse markt kon nog
niet worden ingehaald. Er konden
de gehele linie voldoende grondstoffen
wordén aangevoerd. Door gebrek
vrouwelijke arbeidskrachten werd de
productie van zwakstroomleidingen
en slechts weinig verhoogd. Dit jaar
zal de directie de modernste maohines in
gebruik nemen. Van de deelnemingen in
Nederland is behoorlijk dividend ont
vangen. Na afschrijving van ƒ692.677 (v.
jaar ƒ398.762) resteert ƒ917.630 (v. jaar
ƒ771.197) winst. In verband met de super-
dividendbelastinig blijft het dividend 8
procent (onv.) en wordt een dividend
reserve van 100.000 gevormd. Het re
servefonds is nu 30 pot van het uitstaand
aandelenkapitaal Er is dit jaar een goede
bezetting te verwachten. Voor de tegen
woordige plastica-arti kelen is er een
zekere verzadiging op de. markt.
Chr. Metaalbewerkersbond
wil meepraten over
tarief systeem
Naar drie gemeenteklassen met
kleine loonverschillen.
In de Donderdag te Zeist begonnen twee
daagse vergadering van de Chr. Metaal
bewerkersbond, deelde de voorzitter, H.
Peters uit Utrecht, mede, dat het leden
tal sinds 1946 van 10.000 tot 18.000 is
gestegen. Tevens heette hy 7 nieuwe
districtsbestuurders welkom. Door mid-
van het C.N.V. hoopt men spoedig
schriftelijke cursus „Ondernemings
raden" te kunnen aanbieden aan de le
den. Inzake het door de Rijksbemidde
laars voorgestelde tariefsysteem, deelde
de voorzitter mede, dat hiertegen prin
cipieel geen bezwaar bestaat, indien de
bond daarover mag meepraten on
tariefstellingen en verdiensten zo billijk
i rechtvaardig mogelijk te doen zijn.
Als tweede punt, waarin de bond
kend wil worden, noemde spr. de
betering van de vaklijst door het systeem
werkclassificatie. Vijf klassen, zoals
thans, met loonverschillen van 15 cent
achtte spreker onverantwoord.
Er moeten komen 3 gemeenteklassen
met kleinere loonverschillen. Binnenkort
beginnen de besprekingen over de ver
nieuwing van de C.A.O., waarbij ook
aandacht wordt besteed aan verbete
ring der beide bedrijfspensioenfondsen.
De Stichting Pensioenfonds voor de
kleine metaalnijverheid zal binnenkort
verplicht worden gesteld voor alle
dernemingen. Kwaliteitsproductie
scholing van het personeel moeten
hoogd worden, gezien de toename der
metaalarbeiders (thans werken er 36%
mensen in de metaalnijverheid
1938). Het bestuur werd uitge
breid met W. Femer te Groningen en J.
J. A. v. Stapele te R'dam, terwijl ln de
plaats van H. H. Hordijk te R'dam als
hoofdbestuurslid werd gekozen M. v. d.
Velden te Vlaardingen. Door verschil
lende zusterorganisaties (ook de Belgi
sche en Franse) werden gelukwensen
Ik teas geheim agent in oorlogstijd (Slot)
Nog altijd duistere vragen rond het Englandspiel,
dat velen het leven kostte
„Ik was geheim agent ln oorlogstijd". Dat was het verhaal van de geheime
agent „Brutus", zoals hij het heeft opgeschreven nadat hij uit Duitsland in Ne
derland was teruggekeerd. Dat is nu al meer dan drie jaren geleden. Drie jaren
woont hy, met zijn Engelse vrouw en zyn twee schatten van kinderen, al weer
in het Gooi. Een man, die door veel ellende Is gegaan en die daardoor onder IJjkt
dan hy is. Maar het herwonnen geluk heeft een weldadige rost gebracht over
het leven van deze nauweiyks dertigjarige Nederlander, die zijn land heeft ge
diend op een der meest gevaarlyke posten.
Brutus heeft geluk gehad. Hij is ee
zeer weinige nog in leven zijnde agenten,
die gedropt werden in de tijd, dat Joseph
Schreieder en Hermann Giskes hun Eng-
land-Spiel speelden over zestien radio
zenders. twintig maanden lang. Zestig
van zijn makkers, die, evenals hij. hun
opleiding in Londen kregen, liggen in de
massagraven. Slachtoffers van Londense
domheid, van Duitse geslepenheid er
grof verraad. Verraad van schurken als
George Ridderhof, Leo Poos, Anton
der Waals en van zovele anderen. Enigen
dier boeven zijn terechtgesteld, anderen
zijn ter dood veroordeeld en wachten op
de kogel of op gratieverlening. In zijn
cel te Rotterdam zit, tien maanden nadat
hij in cassatie ging van het doodvonnis,
nog altijd Anton van der Waals; via zijn
verdediger mr Van der Starp zendt hij
verhalen de wereld in over zijn „werk
voor de Engelse geheime dienst" en
Vele weken lang heeft de voorma
lige Nederlandse geheime agent „Bru
tus" u zijn avonturen verteld. Het
waren de belevenissen van een man,
die, na eerst zijn land als officier te
hebben gediend, haar Engeland uit
week, daar werd opgeleid voor het
zeldzaam moeilijke en riskante werk
van de inlichtingendienst en toen (in
1943) boven België zou. worden gepa
rachuteerd om vervolgens naar Neder
land te komen. Het liep, omdat het
RAF-toestel bij Brussel in brand werd
geschoten allemdal aanvankelijk wat
anders maar toch volgens de
Duitse plannen. Want „Brutus" kwam
direct in handen van Schreieders me
dewerker George Ridderhof en werd
het slachtoffer van een zo geraffineerd
spel der Duitse contra-spionnage als
men nauwelijks voor mogelijk zou
hebben gehouden. Vandaag, nu w{j
deze artikelenserie afsluiten, is niet
meer „Brutus" aan het woord, maar
een speciale medewerker, die enige
niet mis te verstane opmerkingen
maakt over het schier onontwarbare
complex van vragen, die nog altijd
rond het beruchte England-Spiel blij
ven opdoemen.
zijn samenwerking met een geheimzinnige
dubbelganger. En de behandeling
zijn schanddaden voor de bijzondere raad
an cassatie laat maar op zich wachten.
Intussen is Hermann Giskes stillekens
/er de grens gewerkt; Joseph Schreie
der, tweemaal onschuldig verklaard, za7
hem in de Heimat kunnen opzoe-
om opnieuw de vraag aan de orde
te stellen, die hun beider leven beheerst:
aan wie de „eer" van het gruwelijke Eng
land-Spiel toekomt.
Er is over dat England-Spiel veel ge
schreven. Veel daarvan is onzin en fan
tasie. Wat Sohreieder er van zegt, is
het algemeen juist. Maar wij zijn er v
overtuigd, dat hij niet alles zegt. Wij
;r van overtuigd, dat Schreieder niet
alles k a n en niet alles durft zeggen,
is merkwaardig te zien, hoe deze
die zelf zulk een geroutineerd
hoorder is, plotseling in de war kaï
ken by een onverwachte vraag, die kern
punten raakt van het afgrijselijke drama,
waarin hij de hoofdrol speelde.
Men herinnert zich, dat op 1 April 1943
het gehele Nationale Comité (vooraan
staande politici, oud-ministers, hooglera-
enz.) en de verzetsgroep van de heer
Vorrink werden opgerold. Dat was
r een groot deel het werk van Anton
der Waals, die tot de groep-Vorrink
was doorgedrongen via de journalist Van
Looy, aan wie hij een portretje toonde,
"a Londen gemaakt was van de kin
deren van Meijer Sluizer, die daarheen
uitgeweken. Dit portretje was de
ductie geweest van de agent Des-
sing, die inmiddels, omdat hij geen ver
binding met Londen kon krijgen, via
Frankrijk en Spanje naar Engeland was
teruggekeerd. De vraag, hoe Anton van
der Waals aan een afdruk van dit por
tretje is gekomen, moet, naar mijn stel-
HOE DE SCHEPEN REILEN EN ZEILEN
AARDIJK p 20 Wight.
ABBEDIJK 20 te Rosarlo.
ADINDA 19 te Bangkok.
ALBIREO 20 te Rlo Grande do Sul
ALCHIBA 20 te Genua.
ALCYONE 21 v Middlesbro te St Valery.
ALDABI 21 te Rio de Janeiro verw.
ALDEBARAN 23 te A'dam verw.
ALDEGONDA 17 te Bangkok.
ALETTA 19 te Batavia.
ALGORAB 20 v Bahia n B Aires.
ALKAID 21 te A'dam verw.
ALMDIJK p 20 Bermuda's
ALMKERK 21 te Marseille.
ALPHARD p 20 Wight.
ALPHERAT 21 v Recife n b Aires.
ALWAKI 21 te New York.
AMSTELSTAD 20 te Hamburg.
ARIADNE 20 te Oran.
ARKELDIJK 20 te Bremen.
BARENDRECHT 21 v Lor. Marques n Aband.
BALI p 20 Kaap Bon.
BENGKALIS p 20 Wight.
BERKEL 20 v Oxelösund n Velsen.
BERLAGE 20 v Semarang te Soengei Kolauk
SVERWIJK 20 te Huil.
DSCHFONTEIN 20 v Southampton n Ant
werpen.
BLOMMERSDIJK 20 v N York n Boston.
BONAIRE 19 te Paramaribo.
BOSKOOP 20 op 120 m N v Flores.
BRITSUM p 20 Kaap del Armi.
CARPQ 20 v Blyth n Londen.
CISTULA 19 te Pladjoe.
CLAVELLA 20 te B Aires.
CLEODORA 17 te Poeloe Samboe.
COLYTTO 19 v Sorel (Canada) n Europa.
CONGOSTROOM 20 te Pte Noire.
DALERDIJK 20 v Cristobal n R'dam
DELFT p 19 Cristobal.
DE RUYTER 20 te Barry.
ENA 19 v A'dam n Purfleet.
EEMDIJK p 20 Wight.
ELSENBURGH p 20 Dungeness.
ENTRE RIOS 18 te Rio de Janeiro..
EUTERPE 20 te Rostock.
GAASTERLAND 20 v Lelth n R'dam.
GANYMEDES 21 te Rio de Janeiro.
HEEMSKERK 20 te Huil.
HERA 19 te Curacao.
HESTIA 21 te R'dam.
HUGO DE GROOT 21 te Galveston.
HYDRA 20 v Barbados n A'dam.
JAARSTROOM 19 te Loanda.
JOH. v. OLDENBARNEVELT p 20 Ander-
halgfraadskanaal.
JUPITER 20 v R'dam n Hamburg.
KEDOE 20 v Pt Swettenham n R'dam.
IKOTA AGOENG 20 v Java te Col, verw.
KOTA BAROE p 20 Perim.
KOTA INTEN p 20 Deadalesbank (R. Zee).
LANGLEESCOTT 19 te Pt Elizabeth
LAURENSKERK 20 te Chittagong
LEMSTERKERK p 20 Perim.
LEUVEHAVEN 20 v Antw. n Kopenhagen
LIEVE VROUWEKERK 20 v R'dam n Calc!
LINDEKERK 20 v Djeddah n R'dam.
MOEHEID
Mijohardcjes wekken op bij geeste
lijke eo lichamelijke vermoeidheid eo
verdrijven allerlei pijnen.aa^a».
MAETSUYCKER 18 te Singapore
MELISKERK 20 v Genua n R'dam.
MENTOR 19 v Gibraltar n Bourgas
MIRZA 19 te Miri.
MODJOKERTO 21 te R'dam.
NIEUW AMSTERDAM 25 te R'dam ve
NIGERSTROOM 23 v Accra n Kotonoc
ODYSSEUS 19 v Cadiz n Lissabon.
ORANJE 21 te Singapore.
OVERIJSSEL 20 v A'dam n Java
OVULA 18 te Singapore.
PERNA 21 te Havre.
PR FRED HENDRIK 20 op 330 m v Kp Race
PR MAUR1TS 20 te Montreal (met machine-
schade).
RIDDERKERK 20 v Karachi n Brisbane.
ROEPAT 17 v Galveston n Houston.
RIJNKERK p 19 Gibraltar.
RIJNLAND 20 te Montevideo.
SAROENA 18 te Miri.
SOCRATES p 20 Ouessant.
STAD ARNHEM p 20 Ouessant.
STAD HAARLEM p 20 Gibraltar.
STAD MAASSLUIS 20 te Baltimore.
STAD MAASTRICHT p 20 Gibraltar.
STRAAT MALAKKA 20 te Kaapstad.
SUNETTA 23 te Panillac verwacht.
TELEMACHUS 18 v Tarakan n Makassar.
THEMISTO 20 v Avonmouth te Trois Riv.
THESEUS 21 te Havre.
TJIBODAS 20 te Adelaide.
TJIMENTENG 18 te Hongkong.
TJIPONDOK 17 v Singapore n Batavia.
TRITON 20 te Muntok.
TJIBADAK 18 v Hongkong n Sjanghai.
1 Singapore.
VALERIUS 20 te Curaci
VAN HEUTSZ 20 v Pena
VENUS 20 te Alexandrië.
VOLKERAK 20 te A'dam.
WAAL 20 te Pt au Prince.
WILLEM RUYS 20 v R'dam te Batavia.
ZEELAND (KRL) 20 v Genua. 26 te R'dam
verwacht.
ZEELAND 20 te Gdenek.
lige overtuiging, gerekend worden tot
de kernvragen van het probleem.
„Hebt u Van der Waals dit portretje ge
geven?" vroeg men onlangs aan Schreie
der.
„Hoe was het in uw bezit gekomen?"
„Het was uit Londen meegebracht door
een der agenten, die ik in het kader
het Eugland-Spiel bij de dropping kon
laten opvangen".
„Welke agent was dat?"
En dan komt het merkwaardige:
Schreieder. die een fabelachtig geheugen
heeft voor alle namen en data en plaat
sen en feiten, zegt stotterend, dat hij het
zich niet kan herinneren.
En zulke dingen zijn er meer.
Zij geven met elkaar aan ieder, die de
feiten kent en ze weet te combineren,
het onaangename gevoel, dat waarschyn-
lyk niet alle schuldigen aa_. het verraad-
drama, dat England-Spiel heet, vervolgd
zyn geworden. Het is ook lang niet
ker, dat alle schuldigen nog in Nederland
zijn. En het zou kunnen zyn, dat mi
bepaalde kringen de naam noemt van
een der figuren, die hierin een rol heb
ben gespeeld, zonder dat men tot arresta
tie en vervolging overgaat. Het zou kun
nen zyn, dat men te bevoegder plaatse
heel goed en heel nauwkeurig
welke voormalige N.S.B.-er door
hooggeplaatst Londens ambtenaar ln het
geheime werk geplaatst is. En dat deie
ingeschoven gewezen natioiAal-socialist
by Schreieder de code en het zendplan
van de Nederlandse geheime dienst op
tafel heeft gelegd is een feit, dat ook te
bevoegder plaatse bekend mag worden
verondersteld.
Misschien minder bekend in bevoegde
kringen is de zonderlinge ervaring, die
de Duitser Hermann Giskes in Juli 1945
te Londen opdeed toen hij daar verhoord
werd. Twee Engelse officieren toonden
hem de telegrammen die tijdens het
England-Spiel tussen Engeland en Neder
land zijn gewisseld. (In Engeland zat,
zoals men weet de geheime dienst achter
de toestellen en in Nederland de Duitse
contra-spionnage)De Engelse ondervra
gers verklaarden ronduit tegenover Gis
kes, dat de Nederlandse geheime agent
Lauwers. toen hy in 1942 als gevangene
van de Duitsers moest seinen, pogingen
heeft ondernomen om Engeland te waar
schuwen voor het verraad. Lauwers waj
der eerste gevangenen van het Eng-
land-Spiel Na zijn met doodsverachting
geseinde waarschuwingen is men in
Engeland rustig doorgegaan met het doen
parachuteren van meer dan 50 agenten,
die allen een zekere dood tegemoet gin
gen.
Er is na de bevrijding vooral binnens
kamers veel getwist over de vraag,
de verantwoordelijkheid voor dit alles
draagt. Totdusver is er niemand voor
vervolgd, zodat men moet aannemen dat
geen verantwoordelijkheid is vastge
steld. Het is echter een onomstotelijk feit,
dat tijdens het England-Spiel de uitzen
ding van onze agenten geschiedde door
de Militaire Inlichtingendienst (M.I.D.),
onderafdeling was van het bureau
M.V.T. (Militaire Voorbereiding Terug
keer). En evenzeer is het een vaststaand
feit, dat in een vroeger stadium toen
de ellende begon in Londen een soort
.Nederlandse Intelligence" bestond, die
beheerd werd door de justitieambtenaar
R. P. J. Derksema.
e namen van de slachtoffers, die in
het lugubere England-Spiel in de dood
werden gedreven, zijn. behalve bij hun
verwanten, alweer vergeten. Wij leven
snel en er zijn veel dingen, die onze
dacht opeisen.
Daarom is het goed geweest, dat ln dit
agblad gepubliceerd werd wat „Brutus"
heeft doorleefd. Hij is de woordvoerder
geweest voor zijn gevallen kameraden,
die ons allen een voorbeeld zijn geweest
van vaderlandsliefde en trouw en waa
van zelfs een man als Schreieder publii
kelijk erkennen moest: „Het waren stuk
voor stuk prachtkerels, stuk voor stuk
moedige mensen".
Dat slechts enkelen dezer dapperen
posthuum werden geëerd met de verle
ning van een onderscheiding is eer
zwartste bladzijden uit dit boek met zijn
donkere historie.
Min. Schokking antwoordt
Kamerleden
De onderofficieren-administrateur.
Woonruimte voor demobillsanten.
Op een vraag van het Tweede Kamer
lid Roosjen heeft minister Schokking ge
antwoord, dat dienstplichtige onderoffi
cieren-administrateur van de lichtingen
1940 en ouder, en ook van de lichtingen
1945 en jonger, zo deze laatste voor 1
Juli 1946 in dienst waren, op 1 Augustus
a.s. kunnen demobiliseren. Onvoorziene
omstandigheden voorbehouden. Eerstge-
noemden zullen uit Indonesië tegelijk
met hun onderdeel repatriëren. Is dit
onderdeel bestemd om na begin 1949 te
repatriëren, dan zijn de betrokkenen
reeds vervangen. Tevens verklaarde
de minister, dat interdepartementaal
overleg gaande ls over de kosten
verhoging van de rijksbijdrage aan de
R.V.B. voor dienstplichtige militairen.
Zo dit gunstig uitvalt isreen wetsvoorstel
te verwachten. Op vragen van het lid
Vermeer antwoordde de minister nog,
dat uitzending van jonge dienstplichtige
onderofficieren-administrateur naar
doneslë voortgezet ls en dat de aflossing
der ouderen binnen afzienbare tijd is te
verwachten. Op de vraag van het lid
Korthals verklaarde de minister, dat aan
de gemeentebesturen verzocht ls, aan
demobilisanten uit de tropen voorrang
te geven voor de verkryging van woon
ruimte. Over het algemeen ls de mede
werking goed. doch er zijn gemeente
besturen. die de noodzaak van voorrang
niet inzien. De minister heeft een
commissie ingesteld tot bestudering van
de financiële verzorging der gezinnen
van militair-gedetineerden. In verband
met de spoedig te verschijnen nieuwe
bezoldigingsregeling, waarbij het aan-
vangsalaris van een 2de luitenant op
ƒ245 per maand wordt gesteld, acht de
minister het niet nodig, de toekenning
in de kosten van levensonderhoud tot
reserve-officieren uit te strekken, te
meer niet, omdat bij benoeming op
oudere leeftijd een voor jaarwedde tel
lende diensttijd kan worden meegegeven.
U hebt
ï/ri. d&Hhjxr
kunnen" lezen:
dat50 jaar na de "Haagse vrv-
desconferen tiede v/zt* cld
grootse dingen beleeft.
Op Schiphol landde een hol tend
hert (het Indianenopperhoofd
Oskcnonton)
en op ypenburg een „Vliegend
hoenderhokbcunand met twee
Zweedse vliegers.
Tegelykertyd schoten 5'ciliaanse
oddebciers hun gevaren leeg op
bandiet Salvatore Guiliano
2n sleepten hun Britse collega's
de Amerikaanse communist nr.l,
t/ïslcr, onder ijselyke kreten von
de man in kwestieuit een Tbol-
se boot de Gngelse wal op.
ben volgend vredig tafrecJ leve
ren 668 om een notarispost
vechtende Nederlandse candidal
notarissen op.
en het qepaciffceerde u Japan,
dat niet verder „ontmantcldVvaq
worden en dies vele uitgeklede „ry
ken* rn hun hemd laat staanw.o.
De enige, die daar
positief iets aan heeft
is Tiny jonker, in t/al-
ning vooreen Kanaal-zwemtocht.
2y"neeft hemd noch
rok nodig, maar pas
toor /Hoek uitGrces-
t>eek kan pensoonlyk
zVi kerk metselen,om
zo een bijdrage te leverenliande
opbouw van z'n land/
Die opbouw 2ou je overigens met
een \at zout nemzn. Las dat,
fvan die -Haagse flat, die al
veertien maanden lang
leeg staat en nu departe-
mentsgebouw wondt? Daar
gaat onze kostelyke woon
ruimte Waren w'y'
slechts "Fbraguancn, A AAA A AA
wij zouden - om een
dergelyk geval -_ook
zeven revoluties in- ^^2/ O7
veertien maanden maken. €n dan-
waarschy nlük ook een man op acht
vrouwen tcBenwat een bepaald-»
slag mannen een feest toeschynt.
Natuurlijk niet de vryge-
S roj AzeHen uit Waarde op Z.Be-
veland, die met een eigen
lyst by de gemeenteraads
verkiezingen uitkomen en hun stand-
je in waarde willen houden
V/y voor ons zouden
"ever in LosAnqelos,
dar» in Waarde fitten,
want in die Amerikaan-
se stad daalde de waarde vaneen
o»itbyt met ham en eieren tot 5 owt
waar natuurlyk alleen zy maar vet
van wonden, die,vanwege de goed-
koopte, vyf ontbijten per morgen
namen.
voel te clan daze
week. Onze ma.
gen moeten vrij blijven voor hetr
binnenzwemmen van de eerste
■Hollandse nieuwe, waarop daha-
ringjacht begon.
De man één ton - is o.m. het stm-
