Hitte en haaien ter hoogte van de Congo
rondom de Sch 55
Aan autobusfabricage komen
twaalf ambachten te pas
LATERE WINKELSLUITING vindt steun
bij de huisvrouwen
Scheeps-radio-telefonie van Smyrna
tot Reykjavik toe
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
5
ZATERDAG 2 APRIL 1949
EEN KLEIN SCHIP VAART ZUID
Van blaffende honden en vliegende vissen
(Van een onzer verslaggevers)
Neen. zegt U niet, dat het een plezier
tochtje is geweest, de reis van de Sch 55
naar Kaapstad. Eerlijk is eerlijk, het
werk aan boord van zo'n klein schip
niet omvangrijk. Wachtlopen. Vier u
op, vier uur af, zonnetje schieten, d
zwabberen, elke dag eten koken en kijken
of er ook, ergens in dat wijde, wijde wa
ter iets van een schip of een brok land
te ontdekken valt
Maar sinds in Las Palmas de laatste
„Victualie" is ingeslagen, Michiel Zuur
mond de motor grondig nakeek en de
honden Sacha en Blacky de laatste over-
landse wandeling maakten, is er van
land noch mensen, buiten de eigen be
manning geen spoor meer te ontdekken
Willem van Dijk ligt op het dek te ape
gapen van de warmte. Piet de Mos en
Arie Tuit zijn, met de laatste moed, die
ze hebben, aan het schilderen. Dat is
nodig, Brug en verschansing krijgen een
beurt. Eerst soppen en dan verven. Er is
n.l. een vorm van land naar het schip toe
gewaaid: zand uit de Sahara. En het
heeft zich op het hele dek vastgezet en
aan alle stangen.
«Daartegen zijn Piet en Arie de strijd
nu begonnen. En Michiel Zuurmond
dertussen, staat vaten te wassen. Piet de
Kok staat aan het roer en de kapitein
ligt in z'n hut te lezen. En het is reuze
warm en benauwd. Zo warm, dat de hon
den, met de tong uit de bek, liggen te
hijgen naar lucht.
Het is de negende dag sinds de Sch. 55
Las Palmas verliet. Negen mijl per uur
loopt het schip. Dat is prima. En nu
het uitkijken maar naar de haven var
jagos, maar daar blijven we maar éér
lag en dan gaat het naar het doel: Wal-
/isbaai, 1900 mijl verder.
Zo schrijft Evert van Urk het. op deze
nikhete middag in de Atlantische
Oceaan naar zijn vrouw in het grijze,
laartkille Scheveningen.
En hij vervolgt: „We staan 's morgens
>m half zes op. werken tot elf uu
:aan danliggen lezen."
De ontspanning van de bemanning
ormen de honden, die te keer gaan
egen de haaien. Die beesten steken de
koppen traag op uit het water en zo
vaak dat gebeurt willen de bouviers
Blacky en Sacha ze te lijf. De honden
moeten dan stevig vastgezet worden,
anders springen ze over boord en ze
zouden dan zeker voor de haaien zijn
Een van de twee heeft al eens een ge
weldig pak ransel gehad, omdat het
beest halverwege Me verschansing hing
om een haai z'n bekomst te geven. Het
is de enige herrie aan boord geweest.
De stemming is altijd best. Getuige het
feit, dat Piet Arie's rug staat te wassen
en het slachtoffer van onder tot boven
invet met groene zeep. De gevolgen kun
nen niet uitblijven. Met de bijtende zeep-
slierten in z'n ogen staat hij te trappelen
van pijn, maar er wordt een puts zee
water over hem uitgestort en z'n klach
ten gaan over in geproest."
Het is een beeld van het goede leven
iat ze or.der elkaar hebben. Een goed
:even, dat mede wordt bevorderd door
iet eten „volop van 't beste".
„Piet de kok bakt iedere dag
orood. Er is vers vlees ingeslagen in
Palmas. Maar ijsmaken is gisteren
lukt. Inplaaits van ijs zaten alle Scheve-
ningers, plus de Haarlemmer kaptein Vos
met een kom zoete melk voor zich. In
Las Palmas kochten ze een kist ijs
laar hadden ze veel plezier van."
Ter aanvulling van het menu hebben
ze getracht een visje te verschalken, door
een hakje uit te zetten. Maar het lukte
niet. De haaien zijn te groot, de vliegen
de vissen te vlug. Zij zijn bovendien ver
antwoordelijk voor gederfde nachtrust.
Want als er 's nachts vliegende vissen
zijn, blaffen de honden de bemanning
.vakker. Allen slapen nu aan dek, want
iet is beneden niet te houden!
Dat zijn allemaal de prettige dingen
•an het leven. Maar er zijn hogere belan-
;en dan die van zeevaart en visserij en
'erdere kusten dan de onzichtbare Afri-
Daarom haalt Evert van Urk, die toch
te schipper is, iedere avond zijn Bijbel
e voorschijn en hij leest de hele beman-
ling van de Sch 55 voor uit het Evangelie.
Want op welke wegen de mens ook
gaat hoe ver van huis en vrouw en kin
deren, op elke weg vindt hij Christus!
Las Palmas op 4 mijlen in
zicht. Het is een licht met een 20 sec. FL
(flikkering). De kapitein moest gewekt
worden en wij veranderden van koers."
tijdens de hondewacht, dat Piet
de Jong het licht waarnam.
Hij schrijft over de hoge deining bij
Kaap Velano. „Ik had nog nooit zo iets
gezien. Je zag niet eens meer de masten
de andere schepen. In die hoge zee
liepen we 6 8/10 mijl." Op Zondag 20
Februari schrijft hij: „We hebben een
flinke vaart 8% mijl. Om 10 uur op 19
Februari passeerden wij Kaap Blanca. En
hij schrijft uitvoerig over de wijze van
werken van kapitein Vos. Hoe hij iedere
dag de hoogte berekent, zonnetje schiet.
Hoe die kapitein in de oorlog op koop
vaarders voer. Zijn schip door een tor
pedotreffer verloor. „Geen beter kapi
tein", besluit hij. En terwijl, na Las Pal
mas de Sch. 55 voortdrijft op een Noord-
Oostenwind, een „stilder, die van achte-
binnen komt" kijkt hij naar het dek,
r z'n collega's onder de zonnetent pie
pers jassen en zich vervelen." Nou, dat
zonnedek is een uitkomst. We eten en
drinken allen aan dek onder het zonne
zeil- En 's nachts slapen we allemaal aan
dek. Er waait dan een zoele wind, hele
maal niet koud. En iedere morgen is het
dekwassen en soms 's avonds nog eens.
wat op te frissen En z'n brief van
Zondag 28 Februari (de verjaardag van
:'n moeder, die hij feliciteert) besluit hij
met het bestek: „4 graden 12 min. N.B. en
In Las Palmas was het een Nederlands zeeman, die de bemanning van de
Sch. 55 fotografeerde. En daar zjjn ze dan onder de sub-tropenzon; Sacha,
Arie Tuit, Blacky en Evert van Urk. En verder Michiel Zuurmond, Willem
van Dük, kapitein Vos, Plet de Mos en Plet de Jong. Steeds v. 1. n. r.
Het moderne vervoermiddel „groeit"
in juist zes weken tijds
iVanneer ge ln een moderne, confortabele autobus stapt, u neerzet op een be
hoorlijk ruim, geriefelijk bankje, op een koude dag geniet van de warmte die hier
uw voeten koestert, wanneer ge daarna zonder schok of stoot wegrijdt en door
flinke ramen prettig kunt uitzien wel, dan vindt ge alles heel gewoon en
waarschijnlijk zult ge u nooit afvragen, waar en hoe zulk een keurige autobus
is gemaakt. En toch worden, betrekkelijk dicht bij u, autobussen gebonwd „aan
de lopende band". In de werkplaats van de N.V. Verheul te Waddinxveen komen
n.l. de kale chassis uit Amsterdam ofwel geïmporteerd uit Engeland, binnen en
ongeveer zes weken rijden de bussen kant en klaar, naar bulten. Wat er alle
maal gebeurt in die zes weken? Dat Is een veelomvattend proces, waaraan vak
lieden van allerlei stiel te pas komen.
50 jaar geleden begon de heer voorschrift worden alle autobussen te-
D. Verheul aan de Kleikade te Waddinx- genwoordig voorzien van een speciaal
soort glasruiten. De constructie var
glas is zo. dat het honderden kilo's
dragen zonder te breken. Ge kunt gerust
met drie man op zulk een ruit gaan staan,
ook al ligt hij nog zo ongelijk, en er ge
beurt niets. Maar geeft ge er een harde
stoot tegen, dan versplintert de ruit ir
duizenden kleine stukjes, die niet rond-
spatten, maar als hagelkorrels neervallen
en nergens scherpe randjes of hoeken
hebben. Men kan zich aan zo'n scherfje
nooit verwonden. Verkeert de bus in
nood. dan kan men dus zonder gevaar
en zeer gemakkelijk een ruit stukstoten:
deze is dan meteen in zijn geheel ver-
scherfd en verdwenen. Een belangrijke
veiligheidsmaatregel, welke op elke bus
wordt toegepast.
De autobusen-industrie is feitelijk
agenmakerijtje. Later kwa
men ook zijn twee zoons in het bedrijf
en kort vóór de oorlog besloot de N.V.
autobussen te gaan fabriceren. Er werd
een nieuwe fabriek gebouwd aar
Henegouwerweg. maar eer deze klaar
was kwamen de Duitsers en pikten alles
in. ZU bouwden de fabriek netjes af er
vestigden er één van hun oorlogsindu
strieën in. Gelukkig hebben zij het ge
bouw intact achter gelatten, zodat de
NV. Verheul het na de bevrijding
kon betrekken.
Zo ontstond dus inderdaad de auto-
bussenfabricage in Waddinxveen en
bedrijf, dat uiteraard volop bestellingen
kreeg, o.m. voor stadsbussen voor Rot
terdam en Amsterdam, voor Spoorwegen
K L.M., ontwikkelde zich snel. Thans
werken er 360 man aan de Henegouwer-
weg en 100 man aan de Kleikade.
In de nieuwe fabriek, die feitelijk be
staat uit een reeks gespecialiseerde
Een brief als een logboek werkplaatsen, zijn thans 25 bussen
gelijk onderhanden, waarvan er twet
week worden afgeleverd. De „lopende
band" schuift om de twee dagen op, zodat
de bus langs 12 afdelingen komt.
In het pakhuis van de fabriek vindt
men een uiterst merkwaardige verz:
ling werktuigen, voorwerpen en onder
delen bijeen, van schroeven en mo
tot zittingveren, bekledingsstof. plafond-
lampen en stuurwielen toe. Hier kunt ge
waarlijk een hele autobus „bij elkaar
zoeken"! Bij de inventarisatie hebben
7 man 8 weken lang de hele avond werk.
De brief van Evert van Urk is een ty
pische huisvaderbrief geworden. De man.
die weet, dat men thans met hem mee
leeft, schrijft aan huis. Vrouw en kin
deren moeten weten wat vader ziet en
doet en meemaakt.
Piet de Jong is een heel ander scribent.
Hij is de stuurman van de Sch. 55 en een
beste. Zijn brieven zijn logboeken. Het is
of u de oude journalen leest van de Ne
derlandse schipvaarders, die, op deze
zelfde route, onmenselijke ontberingen
hebben geleden. Want tussen Las Palmas
en de Kaap is de historie van Nederland
geschreven op de wrakken van vele
schepen.
Piet de Jong laat zijn brief aanvangen
voor Las Palmas. „Om 3 30 kregen wij
aandeden om verse groenten,
water en andere victualie te laden,
zo ook de Sch. 55. Evert van Urk,
de schipper, ziet toe dut alles goed
aan boord komt. „Sinaasappelen en
bananen zyn voor ons geen nieuwtje
meer" schreef Mlechlel Zuurmond
naar huls. Dat Is te zien. De tros
sen bananen liggen aan dek.
De band loopt
Vele onderdelen, zoals plafondlampen,
verchroomde krukken en knoppen, arm-
leggers enz. worden in de eigen werk
plaatsen gemaakt.
Komt men in de fabriek, dan ziet
eerst de constructiewerkers in actie. Op
het onderstel, dat reeds op wielen met
dikke, nieuwe banden staat, wordt het
metalen geraamte van de zijwanden ge
monteerd. Dan komt de bus langs de tim
mermanswerkplaats: de vloer wordt ge
legd. Bij de timmerman ziet men meteen
de houten brugleuningen, de latjes voor
de betimmeringen enz. gereedmaken.
Groot lawaai klinkt voorts op uit de
plaatmakerij, waar mechanische hamers
de rondingen in kap, zijwanden, portie
ren, enz. slaan en waar de lasapparaten
sissen en spetteren. Is de kap er eenmaal
op, dan staat de bus als 't ware in de
grondverf en kan de afwerking en de
meubilering beginnen. Ge wandelt dan
met de bus op langs de stalen-meubel-
makerij, waar ge buizen ziet rondbuigen
aan zelf-gevonden en -gebouwde machi
nes, langs de chromerij, waar die bui
zen er ineens als mooie leuningen gaan
uitzien, langs de electriciens, die
ming, verlichting en belsysteem
langs ruiteninzetters, schilders en op
nieuw timmerlieden. Dan naar de stofteer-
derij, waar de bankjes worden bekleed,
de politoerinrichting die het glanzende
latwerk verzorgt, de lakkerij, enz.
Ge ziet als 't ware de bus groeien: de
vloerbedekking komt er in, de stuurca-
bine wordt afgewerkt, de bagagenetten
geplaatst, de bordjes met „niet roken" en
andere voorschriften opgehangen en de
schilder legt de laatste hand aan het
binnenwerk. Er wordt nog eens gezeemd,
gepoetst en gewreven, de verlichting
wordt geprobeerd entenslotte staat
daar de keurige autobus, die u naar wens
kan vervoeren.
Nog enkele bijzonderheden: Volgens
4 graden 10' W.L. Het is 12 uur in de mid
dag en de zon staat loodrecht op de
Sch. 55."
Dinsdag d.a.v.: „Nog 50 mijl en we zijn
in Lagos. Het is vandaag erg warm ge
weest. Weinig wind en die van achteren-
Hij kwam van het West-Zuid-Westen.
Vannacht om 4 uur passeerden we Kaap
St. Paul."
En op 2 Maart: „Gisterenavond om tien
uur kwamen we voor Lagos. Vanmorgen
om 9 uur binnengelopen- We zitten al
dik in de negers. Sacha, die zo'n bloot
negerbeen voor iets raars aanzag, beet
een van de negers in z'n hiel. Het is hier
erg warm en we wachten op olie, water
en proviand. Er zijn verschrikkelijk veel
muskieten en we namen gisteren allemaal
kinine bij het eten. Van Las Palmas naar
hier was het 2450 mijl. Nu nog 1900 mijl
tot Walvisbaai. We kunnen voorlopig dus
nog vooruit."
Nu ze zijn vooruitgegaan. Tot Vrijdag
j.l. Toen waren ze in Kaapstad.
De kortste brieven schrijft Miechiel
Zuurmond naar huis.
In anderhalf kantje vertelt hij over
Las Palmas: „Het is hier rijk of straat-
i." En omdat hij aan de motor wer
ken moest, heeft hij niet kunnen wande
len daar. Over die warme oversteek naar
Lagos: „In de machinekamer brandt je
je vingers aan alles wat je vastpakt. Het
zweet loopt je in stralen langs het lijf."
Over Lagos: „Heet is het hier en vol
muskieten".
Miechiel is de „walmonteur". Hij ging
als assistent van de monteur mee en hij
werkt, zoils z'n titel reeds aangeeft straks
in Saldanahbaai aan de wal als monteur
m het nieuwe vissersbedrijf.
Vandaar, dat hij gedurende de kilome
terslange reis geen wacht behoefde te
lopen- Een voorrecht, dat hij deelde met
de kapitein.
Ze zijn nu behouden over en kunnen
gaan vissen met de vijf soorten netten,
die te meenamen. Als het goed gaat, gaan
over een jaar de vrouwen scheep. En dan
de zeelieden eigenlijk pas „over".
Want de motor van de Sch. 55 moge for
midabel trekken, een oude zeemansterm
zegt. dat een vrouwenhaar harder trekt
een ra-zeiL En daarom zijn de vis
sers uit Saldanahbaai met hun harten in
Scheveningen.
J. C. H. Krom ontgaat de kogel
Aan de door het Haagse B.G. ter dood
veroordeelde hoofdrechercheur
Staatsrecherche J. H. C. Krom, die als
lid van de beruchte Documentatiedienst
der Haagse politie leden der illegale
Telexgroep had gearresteerd en voorts
werkzaam was voor het „Judenreferat'
van de S.D., is gratie verleend. Hij krijgt
nu levenslang.
De zee-oefeningen in de
eerste week van Juli
De aangekondigde
Engelse, Franse, Belgische
landse vloten zullen van 30 Juni tot
8 Juli worden gehouden. Nederl. jagers,
kanonneerboten, onderzeeboten en klei
ner materiaal zullen er aan deelnemen,
zo deelt het dep. van Marine thans mede.
Ook de luchtstrijdkrachten zullen wor
den ingeschakeld. De schepen zullen zich
van 30 Juni af in een haven aan de Zuid
kust van Engeland verzamelen en van
daar naar de verzamelplaats varen. De
grote manoeuvres zullen in en bij de Golf
Biscaje plaats hebben.
Nieuwe Turkse gezant in
Den Haag
De heer Abdoellah Zeki Polar, thans
plaatsvervangend secretaris-generaal van
het dep. van Buitenlandse Zaken van
Turkije, is benoemd tot Turks gezant in
i Haag, als opvolger van de heer
Nedim Veysel Ilkin, zo meldt A.P.
plicht 70 pet. van de productie voor
port beschikbaar te stellen, maar v
alsnog zijn er in Nederland zelve zoveel
nieuwe bussen nodig, dat daar nog niets
van komt. De Waddinxveense fabriek, die
haar zelf-ontworpen modellen bouwt,
heeft na de oorlog slechts een proef bus
naar Indonesië uitgevoerd en verder,
Amerika, enkele bussen geleverd i
Portugal en Cairo.
Van de eigen productie ging nog niets
de grenzen over. Wel maakte men
reeds 30 stadsbussen voor Rotterdam
(waarvoor er nog 15 in bestelling zijn)
60 voor Den Haag en 15 voor Amster
dam. Voorts een aantal van de bekende
blauwe K.L.M.-bussen en thans zijn
Arnhemse trolleybussen onder handen.
Maar de middenstanders zien er niet
veel voordeel in
Gaven we ln ons blad van 26 Febr. jl. de reacties van enkele lezers op het
voorontwerp Winkelsluitingswet, thans laten we de mening volgen van leidende
figuren uit het organlsatleleven. In gesprekken met hen stuitten we echter steeds
op één moeilijkheid, nl. dat deze kwestie ln de meeste betrokken organisaties nog
in bespreking Is. De ondervraagden moesten zich dus beperken tot het gevi
hun persoonlijke visie. Zoals blijkt uit het onderstaande, heerst er nog weinig
eenstemmigheid over het onderwerp, waarbij zoveel groepen met dikwijls tegen
gestelde belangen betrokken zijn.
oorlog ging dit ook altijd goed. Het zou
i. echter aanbeveling verdienen de da
meskapsterszaken op een andere middag
te doen sluiten, dan de overige winkels
De verzorging van het dameskapseJ
neemt nogal wat tijd in beslag en de
meeste winkeliers en winkelchefs zullen
er niet veel voor voelen hun vrouwelijk
personeel hiervoor speciaal vrijaf
De heer G. S. Scheltema, directeur
an het Economisch Instituut voor de
Middenstand, zeide: „Op het ogenblik
willen de middenstanders graag de in de
oorlogsjaren verworven gemakken be
houden. Een nieuwe winkelsluitingswet
behoort echter wat meer ruimte voor
openstelling te laten, want ik zie binnen
één of twee jaar weer een grote con
currentiestrijd ontstaan tussen de win
keliers en dan willen deze graag zo
lang mogelijk open zijn om te vangen,
wat zij maar kunnen. Vóór de oorlog
er zelfs een grote groep, die onbe
perkte vrijheid wilde om open te blij-
zoals dit ook bij onze Zuiderburen
het geval is.
De late sluiting op Donderdagavond
zal weinig effect sorteren. Wij hielden
enquête over de verkoop in de we
ken vóór Sint Nicolaas en Kerstmis 1948.
toen de winkels tot 10 uur open waren
kwamen tot de ontdekking, dat deze
late openstelling de totale verkoop zo
goed als niets deed stijgen.
De moeilijkheden van het langer wer
ken komen voornamelijk neer op het
hoofd van de kleine winkeliers, die niet
bij hun zaak wonen. De winkelbedien
den blijven immers beschermd door de
wettelijke bepalingen betreffende hun
arbeidstijd. Ook voor de grote waren
huizen zal het moeilijk zijn open te blij
ven. Zij kunnen geen personeel aanne
men voor enkele uren per week.
M.i. behoren de gemeentebesturen
grote vrijheid te hebben bij het vaststel
len van een algemene sluiting op één
middag per week.
Prof. dr F. L. van Muiswinkel, voorzit
ter van de Middenstandsraad, noemde
het „een goede vondst" om de Joodse
Sabbatistische winkeliers vergunning te
geven op Dinsdagmiddag open te zijn ter
compensatie van de Zaterdag, waarop
deze mensen hun winkels sluiten,
dit probleem is jarenlang getobd. Mijn
algemene opinie over het voorontwerp
gunstig, aldus prof. Van Muiswinkel. De
Middenstandsraad heeft zijn oordeel
deze materie nog niet definitief bepaald,
maar afgaande op de reacties in midden
standerskringen geloof ik dat de avond
sluiting wel op zes uur zal worden ge
steld.
Geen wetgeving is zo moeilijk als die
op economisch terrein, daar hier direct
op het maatschappelijk leven wordt in
gegrepen. Op verschillende punten zal
de Regering eenvoudig de knoop moeten
doorhakken, daar de belangen der ver
schillende groepen enorm uiteenlopen.
Het personeel
Wij hadden ook een gesprek met de
heer H. J. Vermeulen, de voorzitter van
de Ned. Ver. van Chr. Kantoor- en Han
delsbedienden, waarbij de Chr. winkel
bedienden zijn georganiseerd. Deze ver
telde ons: „De meeste winkelbedienden
werken nu ongeveer 48 uur per week,
volgens het Winkelwerktijdenbe
sluit 1932 is voor hen een 53-urige werk
week toegestaan. De organisaties zijn
juist aan het werken dit veranderd te
krijgen en deze pogingen dreigen schip
breuk te lijden door dit ontwerp. Wor
den de hierin genoemde uren in een wet
vastgelegd, dan zullen de winkeliers hun
beidenden weer de volle 53 uur per week
nodig hebben. Wij achten het in het ge
heel niet nodig, dat de winkels tot 7 uur
open zijn. Mannen, die van him werk
komen, kunnen voor kleine inkopen tot
zes uur terecht. Door het afhelp-halfuur
en het opruimen van de zaak wordt het
toch al half acht, voor de winkelbedien
den thuis zijn.
De vrije middag juich ik toe. Eer
Maandagmorgen is geen goede compen
satie voor de vrije Zaterdagmiddag, die
bijna alle andere werknemers hebben. De
winkelbedienden kunnen voor het. doen
van noodzakelijke inkopen meestal wel
even vrij krijgen in de stille morgen
uren, dat is niet zo'n bezwaar. Voor de
De eerste helft van Juli zullen 25.000
vissen in de Hortus rondspartelen
Leidse natuurvrienden namen belangrijk initiatief
Fantastisch iverk in tivee schoollokalen
IJmuiden-radio verzorgt ook een „surprise-
dienst" en „medische hulp"
(Van een onzer verslaggevers)
vorig artikel hebben wy de opkomst van Scheveningen-radlo e
IJmuiden-
radio vóór de oorlog, de stilstand tydens de bezetting, en de wederopbouw daarna,
waardoor Nederland het op één na grootste kuststatlon ter wereld kreeg, onder
de loupe genomen. De radlo-telefonle, waarmede men reeds ln 1932 begon, heeft
echter ook een enorme sprong voorwaarts gemaakt, zodat het thans mogeiyk ls
van Smyrna tot Reykjavik toe, verbindingen te krUgen.
Doch de PTT. zal het hier niet bij
laten zitten. De kern van IJmuiden-radio
blijft echter het veiligheidsverkeer op de
internationale 600 meter nood- en roep-
-golif. Het gaat hier om de eventuele nood
seinen van schepen, die er gelukkig niet
altijd zijn. Op 1 Maart j.l., met de hevige
storm, waren de noodseinen echter niet
van de lucht. Er is toen door IJmuiden-
radio onder hoogspanning gewerkt. „Maar
zoiets", aldus de directeur, de heer C. van
Geel, „komt maar eens ln een mensen
leven voor."
Om het niet horen van noodseinen,
door al het aanroepen, te ondervangen,
wordt 2 X per uur gedurende 3 minuten
het „aanroepen" gestopt Men noemt dit
de zg. „stilteperiode", welke ook voor
schepen geldt. Dit heeft plaats van de
15de tot de 18de en van de 45ste tot de
48ste minuut, elk uur. Hoort echter
buiten de stilteperiode de „afluisteraar"
een scheepssein, dan stuurt hij antwoord
op dezelfde golflengte, maar spreekt met
de telegrafist van het schip, snel in code,
af op welke golflengte sohip en kust-
station elkaar in de aether zullen ont
moeten. Dit kan, omdat ieder 600-meter
telegrafist#3 sleutels heeft: één voor zen
den op 600 meter, één voor 651 en één
713 meter. Hierdoor is steeds goede
verbinding met een in nood verkerend
schip gegarandeerd. De 600-meter golf
behandelt ook de „peilingen", het z.g.
positie-opgeven aan schepen, bij mist etc.
Het schip seint dan: „QTE, wilt U mij
peilen?" Langs de Nederlandse kust zijn
4 peilstations: Te Terschelling, te Wil
lemsoord, te Umuiden en te Hoek
Holland. IJmuiden-radio heeft naar ieder
peilstation een regelrechte telefoonver
binding. Het te peilen schip krijgt bevel
over te gaan op de 800 meter, de speciale
peilgolf. De hoeken van de 4 peilstations
met de NoordZuidlijn .worden daarna,
via IJmuiden-radio, aan het vragend
schip opgegeven, dat dan gemakkelijk
zijn positie op kaart kan brengen.
- nu iets over de jongste tak van
dienst van IJmuiden-radio: de radio-tele-
fonie voor schepen. Vooral met de klei-
schepen, waar telegrafie niet ver
plicht voor is en eigenlijk ook te duur,
zijn de laatste tijd opmerkelijke resul
taten geboekt. De zend- en ontvangst-
apparatuur is inéén gebouwd en gemak
kelijk door de schipper van logger,
trawler of sleepboot te bedienen Voor
de radio-telefonie gelden de 166- en de
123-meter golf. De eerste voor korte af
standen en de laatste voor de langere.
Heeft het scheepje, na oproep, contact
verkregen met IJmuiden-radio, dan wordt
het verlangde telefoonnummer aan wal
opgegeven. IJmuiden-radio zorgt voo
verbinding met de telefoon-abonné
daarna voor doorverbinding met de
vrager op zee. De abonné- praat, vi
zender, met het schip, dat op dit moment
alleen dus luistert met eigen ontvanger.
Wil de schipper praten, dan zet hij zijn
zender in werking. IJmuiden-radio vangt
dit op en geeft het door aan de telefoon-
abonné Dit alles gaat middels de w
schuwing „over". De berekening ge
schiedt per 3 minuten en dit kost thans
1. Radio-telefonieverbindingen worden
gegarandeerd voor de Noordzee. Als regel
komen de verbindingen op grotere af-
starfden, bijv. de Oostzee, des avonds het
best tot stand. Toch kan men nu al spre
ken met schepen in de Rode Zee. Sinds
kort is er uitbreiding op langere afstan
den gekomen, middels de golven 18, 24
en 36 en binnenkort ook de 54 meter.
Men wil proberen tot Colombo toe ver
binding te krijgen.
Een ieder zal begrijpen, dat ook iemand
in de wal een telefoongesprek met een
schip op zee kan aanvragen. Alleen zal
niet permanent, doch slechts enkele mi
nuten per uur. IJmuiden-radio heeft nu
3 apparaten voor radio-telefonie staan,
en kan met 2 schepen tegelijk laten
telefoneren.
Radio-Holland en Holland-Radio P.T.T.
zijn twee begrippen, welke nogal eens
verward worden. Het grootste gedeelte
de telegrafisten op zee is in dienst
de particuliere maatschappij: „Radio-
Holland". Zij worden, met zendappara-
gehuurd door de rederijen. Deze
Mij zetelt in Amsterdam en heeft ook de
.radio-surprisedienst" in exploitatie. Als
iemand op zee aan zijn jarige vrouw aan
wal een verrassing wil sturen, dan hoeft
moeten wachten, totdat Umuiden-
radio het gewenste schip „gevonden"
heeft. De „luistergolf" voor radio-tele-
grafie is de 182-meterband. Deze ls nog
maar naar de marconist te gaan en
de catalogus op te zoeken, wat hij
thuis bezorgd wil hebben: bloemen, par
fum, een taartHij kan ook kiezen
prijs. In de catalogus staat alles
onder code vermeld. Het uitgekozen voor
werp wordt in code „doorgekabeld" naar
IJmuiden-radio, dat er voor zorgt dat het
telegram want ook daar heeft men
een catalogus bij Radio-Holland te
recht komt. En hier zorgt men er weer
•Ivoor dat, via een aangesloten leverancier,
e™ et gewenste bij de jarige bloedverwant
geven op een gewone werkdag
Het publiek heeft zich in zijn koop
gewoonten geheel bij de huidige toestand
aangepast er
wat klanten in de winkels te krijgen zal
het bovendien nodig zijn, dat de week-
loners reeds op Donderdagmiddag zullen
worden uitbetaald. Zal de langere open
stelling een grotere omzet tengevolge
hebben? Zeker niet in gebruiksgoederen.
Er zal hoogstens wat meer gebak. koek.
drank enz. worden gekocht en ik kan me
niet voorstellen, dat minister Lieftinck
hier erg mee ingenomen is!
De huisvrouw.
Wij waren erg benieuwd, hoe de huis
vrouwen over het voorontwerp denken
en brachten daarom ook een bezoek
mevr. KnoppersValckenier, presidente
van de Chr. Vrouwenbond. Zij zeidei
„Bijna alle vrouwen zullen blij zijn, alt
er een sluitiagsmiddag komt voor allo
zaken. Op de overige middagen kunnen
ze dan wel overal terecht en zij behoe
ven geen lijst bij te houden van de vrij#
middagen in de verschillende branches.
Ook de latere sluitingsuren zullen bij do
vrouwen in goede aarde vallen. Ik heb
na de publicatie van dit voorontwerp
al vaak de verzuchting gehoord: Geluk
kig wat langer open!
Een huisvrouw denkt nu eenmaal niet
in de eerste plaats aan de sociale conse
quenties van dergelijke maatregelen,
maar aan haar eigen belang en dat van
haar gezin. Een moeder met kleine kin
deren vindt het fijn, dat zij er 's avond»
om half zeven, als vader op de kinderen
past, nog even op uit kan om zelf wat
te kopen. Ik heb de indruk, dat dit voor
ontwerp door de huisvrouwen met
vreugde is begroet-
De heer IV. P. Hollebrands, directeur
van de Chr. Middenstandsbond, vertelde
ons, dat dit voorontwerp mede is samen
gesteld naar aanleiding van een advies
dat in 11M6 door de bedrijfsgroep detail
handel en de middenstandsbonden wer4
uitgebracht.
De middenstandsbonden kunnen nog
geen definitief oordeel over het huidig»
ontwerp geven. Het wordt thans bespro
ken in een commissie, bestaande uit ver
tegenwoordigers van de samenwerkend»
middenstandsbonden en de Bedrijfsgroep
Detailhandel, die de Regering van advies
zal dienen.
Wel is men het er in de kringen van
de C.M.B. over eens. dat het open zijn
van de winkels tot 7 uur geen zin heeft,
daar toch niemand tussen 6 en 7 uur
gaat winkelen en dat de algehele sluiting
op Dinsdagmiddag grote moeilijkheden
voor het winkelpersoneel met zich me»
brengt in verband met het doen van hun
eigen inkopen.
ïn het volgende artikel zullen we een
samenvattend overzicht geven en daarbij
een eigen geluid laten horen.
In reusachtige werkplaatsen worden autobussen gefabriceerd. Uit nevenstaand
artikel wordt duideiyk, dat er twaalf ambachten aan te pas moeten komen,
voor de bus haar traject kan gaan ryden.
Zoals wij reeds enkele malen hebben
gemeld, zal de Leidse aquarium- en ter
rariumvereniging, mede ter gelegenheid
haar 20-jarig bestaan, van 1 tot 17
a s. in de Oranjerie van de Hortus
grote expositie houden- Op een pers
conferentie heeft het bestuur dezer ver
eniging ons nog enige gegevens hierover
verstrekt
Deze tentoonstelling zou tot de onmo
gelijkheden behoren, indien niet zeer
veel medewerking werd ontvangen: zo
wel van particulieren als van instanties,
die zich al dan niet op dit gebied bev/e-
gen. Het gemeentebestuur, de Ned. Heide-
Maatschappij, het Zoölogisch Instituut te
Den Helder en verder tal van personen
vinden het initiatief van deze Leidse
bezorgd wordt. De dienst „radio-medi
sche adviezen" loopt echter geheel ovei
IJmuiden-radio. Als op een schip geen
dokter is en men weet niet wat een zieke
heeft, dan worden per Umuiden-radii
alle verschijnselen opgegeven. Ook wa
de aanwezige verbandkist op het schip
bevat. Umuiden-radio zoekt direct tele
fonisch contact met het Rode Kruis-
ziekenhuis te Den Haag, waar een spe
ciale dokter opstelt, wat er met de zieke
boord moet gebeuren, een en ander
natuurlijk bezien in het licht van de
mogelijkheden aan boord. Dit zendt
IJmuiden-radio dus weer naar zee. Dik
wijls wordt de dokter in het ziekenhuis
het verloop op de hoogte gehouden
en kunnen meer adviezen volgen. Deze
(Foto P.T.T.)
dienst, die geheel kosteloos is, heeft al
heel wat mensenlevens kunnen redden.
Nu de radio-telefonie op ruimere schaal
het werk is, is het dus heel wel
mogelijk, dat regelrecht met de (lokter
het Rode Kruisziekenhuis gesproken
Met dit alles is dus in het kort een
overzicht gegeven van een klein, maar
belangrijk P.T.T-bedrijf, een bedrijf,
dat als een der eerste* ter wereld ge
ld mag worden
vereniging zo sympathiek, dat men van
hun spontane steun verzekerd mag zijn.
Want wat is het geval? In ons land
zijn reeds meerdere aquaria- en terraria-
xposities georganiseerd, die over het
algemeen de toets van de deskundig»
critiek niet konden doorstaan. De situa-
zelfs zo. dat enige tijd geleden het
advies is gelanceerd: Ga eens een kijkj»
in Gent nemen, waar binnenkort ook een
tentoonstelling van die aard plaats heeft;
wellicht kunnen de Nederlanders daar
veel van de Belgen leren.
De Leidse natuurvrienden, die overi
gens openstaan voor de wijze, waarop
onze Zuiderburen het plegen te doen,
hebben naar aanleiding daarvan gezegd:
Wij kunnen het ook, als we ons er maar
voor willen geven. En zo ligt dus aan d»
komende expositie in de Hortus mede een
zeker prestige-element ten grondslag, dat
men wil uitbuiten tot een „machtige'*
propaganda. Geen wonder, dat de auto
riteiten warm lopen voor dit geval, dat
eigenlijk in de grond van de zaak een
ationaal karakter draagt
De expositieruimte bestaat uit drie ge
deelten: een hall en een rechter- en lin
kervleugel. In de hall komt een Engels»
tuin en in de rechtervleugel een grot,
die licht krijgt van de aquaria. De grot
wordt bevolkt door zee- en roofvissen
De linkervleugel bevat een open tentoon
stelling van jong broed. Hiervoor zijn d»
beste kwekers gevraagd. Verder worden
vijf strêekaquaria geplaatst met vissen
Afrika, Sumatra-laagland, Amazone
zijtak, Suriname en Amazone-hoofdrivier.
In totaal moeten 25.000 liter water wor
den aangevoerd, waarvan 1250 liter zee
water. Voor dit laatste zal het Zoölogisch
Instituut zorg dragen. Zeventig aquari»
zullen de ruimten vullen. In de bakken
bevinden zich o a. 200 soorten zeewater
dieren en 75 soorten tropische vissen. On
er 25.000 vissen zullen tijdens te ex
positie in de Hortus rondspartelen. Een
respectabel aantal dus.
De terrariumafdeling hoopt men uit 22
terraria te doen bestaan, ingericht naar
het aspect van de streek, waarin de ver
schillende diersoorten voorkomen.
Vermelden wjj tot slot, dat acht lezin
gen door hoogleraren zullen worden ge
houden en dat prof. N. Tinbergen de ten
toonstelling zal verrijken met een weten
schappelijke stahd.
Lonen beroepsvervoerders
2 per week hoger
Door de Rijksbemiddelaars ls een
nieuwe landelijke loonregeling voor het
beroepsvervoer over de weg goedge
keurd. met terugwerkende kracht tot
1 Jan. jl. In deze regeling liggen de lonen
gemiddeld ƒ2 per week hoge: dan in d»
oude regeling van 1 Juni 1946. Bijn»
anderhalf jaar hebben de besprekingen
van de organisaties van werknemers en
werkgevers met de Rijksbemiddelaars
geduurd De Bedrijfsunie Vervoer en d»
Unie Verkeer hebben zich nog tot d«
Rijksbemiddelaars gewend met het ver
zoek de toonregeling op 5 Sept 1948 t»
doen ingaan De regeling geldt niet voor
de tramwegmaatschappijen, doch d»
minister van Verkeer zal na deze beslis
sing thans besprekingen in die riehtinf
gaan houden.
