Nieuwe Leidsche Courant | 1949 | 15 februari 1949 | pagina 2

Woningbouw, Onderwijs en Volksgezondheid
hadden vooral de aandacht
Reeds ruim zes uur besteedde de raad
aan de algemene beschouwingen

Eu nog 12 andere

MAGGI5

VERMICELLI-SOEP

SOEPEN: op/we/»AfeIijk goed I J

Cicfde

NIEUWE LEIDSCHE COURANT

2

DINSDAG 15 FEBRUARI 194CJ

Veel lof voor het beleid van B. en W.

Wéér moest In de gisteren gehouden
raadszitting enkele minuten worden ge
wacht op de negentiende man- Toen werd
de heer Aalders toegejuicht als „het
kindje, dat binnenkomt". Helaas was
wethouder Van Schaik nog wegens ziekte
afwezig.

De voorzitter, burgemeester jhr mr F.
H- van Kinschot, deed mededeling van de
dank van H.M. de Koningin en Z-K.H.
Prins Bemhard voor het telegram van
felicitatie, gezonden op de verjaardag
van Prinses Beatrix.

Slechts enkele minuten had de raad
nodig om de reeds vermelde onderwijs
zaken af te handelen- Direct daarna was
het woord aan de leider van de V.V.D.-
tweemansfractie, om de algemene be
schouwingen over de gemeentebegroting
1949 te openen.

Verantwoord beheer.

De heer Vos verheugt zich over de
benoeming van de burgemeester tot
curator van de R.U- Evenzeer over het
sluitend zijn der begroting: de gemeente
heeft wat meer armslag gekregen. De
autonomie moet echter ook kunnen wor
den behouden. Daarom: verantwoord be
heer. Spr- wil graag richtlijnen. Produc
tieve uitgaven moeten voorrang hebben
boven de improductieve. Kan Endegeest
niet aan het Rijk worden overgedragen?
Deze inrichting is immers van meer dan
stedelijk belang en ook de Universiteit is
bij haar bestaan geïnteresseerd.

Verhoging van inkomsten is verant
woord als bijv- de bedrijfsbegrotingen
niet sluiten, dus om een bedrijf rendabel
te houden. Sprekers fractie is echter
tegen verdere verhoging der belastingen.
Spr- haalt een artikel van mr dr Knol
aan, een verhoging der belastingen funest
noemend. Met belangstelling ziet spr. de
rapporten van de accountantsdienst tege
moet. onder meer één over het gas
bedrijf- Leiden's gas is vaak slecht.

Over de woningbouw is sprekers
standpunt voldoende bekend: er moet
worden gebouwd! Hogere instanties wer
ken vaak remmend, inschakeling van
particulier initiatief was veel beter ge
weest. Het bij het complex-Timorstraat
gekeurde moge tot voorbeeld dienen: niet
te groots opgezette plannen, waardoor
kostbare tijd verloren gaat.

Het spijt spr., dat de wethouder van
onderwijs afwezig is- Spr. hoopt op spoe
dig herstel. Er is een nijpend gebrek aan
scholen. Spr- verwacht, dat »B. en W.
diligent blijven en zo nodig Finse scholen
laten bouwen. Sprekend over de cultu
rele aangelegenheden, wil spr. niet met
doen aan een zekeTe overdrijving bij de
P.v.d-A. We willen, aldus spr.. binnen
redelijke grenzen blijven t.a.v. sport en
ontspanning. Anders zouden deze wel
eens kunnen leiden tot vermindering van
de arbeidslust. Wat de volksgezondheid
betreft: de tandverzorging in ons land is
bepaald onvoldoende en dient op de
scholen ter hand te worden genomen.

Bij diverse besluiten mag het belang
der industrie niet uit 't oog worden ver
loren- Spr. vraagt .tenslotte vluggere toe
zending der x-aadsverslagen-

Byna een uur

Bijna een uur lang steekt de heer Van
Wel zen (Comm.) als nummer twee een-
betoog af, dat weinig stof tot schrijven
oplevert. Spr. heeft Zaterdagavond over
de radio iets gehoord over het gemeente
wezen en knoopt daar enkele conclusies
aan vast- Ook wijst spr. op de z.i- on
houdbare toestand bij het Utrechtse
Jaagpad en vraagt demping van een deei
der sloot aldaar, mede om het ratten-
gevaar.

Als spr. wil gaan spreken over het
badhuis van ,.De Eendracht", wijst de
voorzitter hem er op, dat deze kwestie
niet bij de algemene beschouwingen
thuis hoort.

De heer Van Weizen zwaait dan over
op het feit. dat de begroting sluitend is.
B. en W. moeten zich echter niet op de
borst slaan en evenmin vergeten, dat
deze gunstige uitkomst het gevolg is van
de hulp van Den Haag en van de hoge
belastingen en tarieven. Met tariefsver
hoging kan men echter maar niet door
gaan- Achtergrond er van is de nationale
economie en deze wordt beheerst door
bepaalde wetten.

Met kunstgrepen kan men de schijn
wekken, dat er verbetering in de toe
stand is gekomen. Maar de toestand is
allesbehalve rooskleurig. Men wil de
arbeider nog harder laten werken en nog

minder laten verbruiken, maar

eenmaal niet alleen laten, neer
komen op de arbeidersklasse- De
„patiënt" is te ziek. Een duurzaam her
stel is niet meer mogelijk, tenzij een
grondige verandering intreedt. Alleen de
arbeidersklasse kan dat herstel op den
duur verwezenlijken-

Onderwas en woningbouw.
De financiële toestand, aldus de heer
Wilmer (K.V.P.), eist grote soberheid,

de mening van B. en W. De

bedrijven moeten daartoe medewerken,
de gem- accountantsdienst daarop toe
zien- Maar wordt de verantwoordelijk
heid dan niet verschoven? Het gemeente
bestuur blijft verantwoordelijk, de
accountantsdienst moet adviseren, de
hoofden van diensten blijven d'e leiders
die diensten. Zij moeten de diensten
rationeel mogelijk inrichten en dra
gen in eerste instantie de verantwoorde
lijkheid.

Spr. zal ln 't vervolg zijn stem niet
eer geven aan verhoging van tarieven,
als op een bepaald bedrijf nog kan wor
den bezuinigd-

Uitgaven, waartoe de gemeente ver
plicht is naar strikte rechtvaardigheid,
mogen niet worden gedrukt, hoe zuinig
e ook moeten zijn.

Als voorbeeld van deze gedachte
noemt spr. het kleuteronderwijs- Spr.
kan zich heel goed indenken, dat men
de financiële gelijkstelling tussen
bijzonder en openbaar kleuteronder
wijs niet erkent. Maar wat spr. heeft
gefrappeerd, is, dat er leden waren,
die wel de gelijkstelling erkenden,
maar die die gelijkstelling niet moge
lijk achtten, gezien de financiën. Zo
iets kan alleen bestaan bU abso
lute onmogelijkheid.

Wat is er in Leiden bereikt op het ge
bied der volkshuisvesting? Heel weinig,
aldus spr. De gang van zaken bij de
woningbouw is in het gehele land te
traag, maar in Leiden in 't bijzonder-
Plannen bestaan er voldoende op papier,
aar wanneer worden ze verwezenlijkt?
De vorige maal heeft spr- de indruk
gekregen, dat de feiten B. en W. niet
aangenaam waren. Bij de begroting 1948
noemden B en W. zelf de gang van zaken
onaanvaardbaar. En nu? Duidelijk is ge
bleken, dat de woningbouw werd ver
traagd, i c. bij het bouwrijp maken van
gronden bü de Timorstraat.

Dit is onaanvaardbaar, ja onuitstaan
baar, aldus spreker. De vertraging is
veel te groot en kan niet worden ge
duld. Wat moet er nu gebeuren? Met
alle waardering voor de wethouder,
wil spreker toch verklaren, dat de
woningbouw een zaak van het gehele
college van B. en W. moet zijn- Het
gehele college moet er zichvoor
spannen en desnoods in zijn geheel
naar Den Haag, naar de hoogste
instanties gaan!

Nog enkele onderwijszaken bespre
kend. uitte spr- de wens, dat weth. Van
Schaik spoedig hersteld moge zijn,
zijn taak te verrichten met dezelfde
viteit en, indien nodig, met iets minder
activiteit.

Op vernieuwing van het onderwijs kan
het gemeentebestuur niet zo erg veel
invloed uitoefenen, maar vooral de
scholen voor e i n donderwijs moeten
toch de grote zorg hebben. Het verdient
aanbeveling om te onderzoeken, of van
de schoolruimte in bepaalde gevallen een
intensiever gebruik kan worden gemaakt.
Ook is het nodig, tot een juistere bereke
ning te komen van de kosten van het
openbaar onderwijs en die ook te verge
lijken met die in andere gemeenten-

Spoedige reorganisatie van de dienst
commissies werd reeds door B. en W
toegezegd Spr. hoopt, dat die er thans
zal komen, mede in verband met de
medezeggenschap, en pleitte ook voor een
commissie van het secretariepersoneel.
Voorts voor spoedige indienststelling van
de contactcommissie groot-industrie,
klein-industrie en winkelbedrijf, alsmede
volkshuisvesting en stadsontwikkeling
In dit verband noemt spr. het „schan
daal" van het militair hospitaal,
namelijk nog sieeds geen bestemming
heeft. Reeds in 1939 werd besloten tot het
instellen van dergelijke commissies.

Enkele opmerkingen maakt spr- nog
over het „ontgroenen" van studenten.
Spr. wenst een goed toezien hierop.

Er wordt veel gesproken
assa-jeugd, een asfalt-jeugd Spr.'s
ervaring op dit gebied is beperkt. Maar
's hij daarnaar oordeelt, dan komt de
assa-jeugd niet van de bijzondere, maar
m de openbare school-
Door de debatten over onderwijszaken
de raad speelt steeds heen een prin
cipieel verschil van mening over de
overheidstaak t.a.v. het onderwijs. Naar
sprekers mening is die niet primair.

secundair, dus aanvullend, als de
ouders tekort schieten om zelf te zorgen
het onderwijs

en W. willen de ouders meer dan
u toe bij het onderwijs zien te be
trekken- Dat zal steeds een lapmiddel
blijken. We moeten een totaal andere
koers uit; de ouders moeten overtuigd
raken van de voordelen van het bijzon
der onderwijs en zelf verantwoordelijk
heid Ieren dragen voor de gang van

Wat een voordeel zou het zijn, met
ame in het onderling overleg over alge-
ene sohoolzaken, als hierbij alleen de
besturen van bijzondere scholen betrok
ken zouden zijn: Prot., R.K en Humanis
tische en de gemeente uitsluitend zou
fungeren als coördinerend en stimulerend
orgaan, zonder partij te zijn.

Spr- eindigt met B. en W. en de raad
Gods beste Zegen op hun werk toe te

Decentralisatie is nodig.

Ook de heer D- J. van Dijk (Arb.)
spreekt met voldoening over het werk
TZ'ÊÊJ het sluitend-zijn der
begroting. B. en W. zijn nogal optimis
tisch, maar waarop is dit optimisme ge
grond? Spr. gaat na, wat er in 1948 tot
stand kwam en merkt op, dat de ver
makelijkheidsbelasting niet zo ongunstig
werkt, als werd gevreesd- De plant
soenendienst deed goed werk.

Schaduwzijden waren er ook: verhoging
der gasprijzen, de trage woningbouw en
het ingrijpen in de plannen door Ged.
Staten.

Enkele woorden wijdt spr- aan de
positie van de P.v.d.A-, mede regerings
verantwoordelijkheid dragend, zowel
landelijk als gemeentelijk. De regel
matige critiek op de P-v.dA., ook in de
raad, vraagt om een nadere uiteenzet-

Onze tijd

vraagt geen kleurloze mensen

Daarombijzonder
onderwijs

De heer Woudstra (Prot.-Chr.)
■luit zich aan bij de woorden van dank
en hulde aan het adres van B. en W
Terecht is het college verheugd over het
sluitend-zijn der begroting. In 1947 was
de toestand nog duister, in 1948 kwam
enig licht thans heeft men dit" resul
taat, mede echter dank zij de maat
regelen der regering. De noodlijdendheid
is ten einde en het toezicht van het pro
vinciaal bestuur

kan dus ver-

minderen, waar-j
door vertraging
wordt voor
komen- Ander-1
zijds is de ver
antwoordelijk
heid vanB.enW.
en de raad gro
ter geworden-

De begroting
ls aangeboden
met zin voor de
werkelijkheid-
De blijdschap
over het slui
tend-zijn der

teroperdf Sl C- J' WOUDSTRA
toestand van 's lands financiën is immers
précair, en daardoor is de noodvoorzie
ning een voorlopige. Zal na 1950 een
duurzame regeling mogelijk zijn en enige
verruiming inzake de belastingen wor
den toegestaan? De belastingschroeven
zijn wel tot het uiterste aangedraaid!

Een tweede gevolg van de précaire
toestand zijn circulaires inzake het
achterwege blijven van niet strikt nood
zakelijke investeringen. Dit heeft be
roering gewekt onder de raadsleden, die
terstond gevraagd hebben: Hoe staat het
nu met de woningbouw? Spr- meent, dat
men zich ten onrechte ongerust maakt.

Woningbouw en volkshuisvesting zijn
immers strikt noodzakelijk. De woning
nood is volksvijand nummer één Hel
college van B.^en W. grijpe de mogelijk-
baden, door hét rijk geboden inzake de

ting. De P-v.dA. wil nu de toestanden
nog moeilijker zullen worden die din-
invoeren, die nodig zijn, zo spoedig
het mogelijk is en wil zorgen, daarvoor
paraat te zijn- Daarvoor moet worden ge-
erkt- Nu de gemeentelijke zelfstandig
heid herkregen is. blijft toch de sociaal-
economische voorziening een kwestie
van het rijk. De gemeentelijke autonomie
is nog een zwevend ding. afhankelijk
het rijk. Maar ze is een kostelijk
iets. Spr. zet zijn denkbeelden hierover
nader in breed betoog uiteen, er op
wijzend, dat decentralisatie, een ruim
zelfbêstuur van de gemeente en ook van
haar organen nodig is. Tegen een ver
glijden van de verantwoordelijkheid moet
worden gewaakt.

Voor een gezond financieel beheer ls
een sluitende begroting nodig, alsmede
een efficiënte lenings- en afschrijvings-
politiek. Kan het afschrijvingspercentage
beslist niet verhoogd worden? Spr- be
pleit het invoeren van een sociografische
dienst, met name voor het onderwijs, de
sport en de recreatie, alsmede i.v.m- de
industrialisatie. Ten aanzien van het
credietwezen ziet spr. grote moeilijk
heden, hierbij de samenwerking' van de
Volkscredietbank, de K- van K-, rijk en
gemeente bepleitend.

Eerste noodzaak is het bouwen van
woningen. Een grote moeilijkheid is het
gebrek aan rationalisatie bij het bouw
bedrijf zelf.

Het onderwijs: spr. prijst de grote
activiteit van de wethouder en pleit voor
avondlyceum, voor onderwijsverfris-
aing (de gemeente kan daaraan heel veel
doen, aldus spr. tot de heer Wilmer),
het stimuleren van het Leids Studie
fonds en van cultureel werk in het
algemeen.

Krachtig betoogde spr., dat het wijk-
werk moet worden uitgebreid- Op allerlei
ieren moeten de bewoners van één
wijk tot samenwerking worden gebracht-
In sprekers fractie wordt niet prin
cipieel verschillend gedacht over de
financiële gelijkstelling van het openbaar
bijzonder (kleuter) onderwijs. Alleen
de financiën speelden een rol, toen een
voorstel hieromtrent werd gedaan.

De kwestie der ratio-woningen aan de
Timorstraat acht spr. onaangenaam. Spr-
citeert enkele regels uit de Nieuwe
Leidsche Courant, pleit voor samenwer
king en bestrijdt de gedachte der anti
these in de politiek-

Mr dr Knol geeft college over geldzaken

Reservevorming is nodig

De heer Knol (Prot.-Chr.) bracht
hulde aan hert college, in t bijzonder aan
de wethouder van financiën, die trots
kan zijn op zijn resultaait. Maar grote
zorg blijft ons vervullen. Hert streven
moet volgens B. en W. zijn gericht op
verhoging der inkomsten en op een effi
cient beheer.

Verhoging der inkomsten zal echter
iet gemakkelijk zijn. De belastingen
zullen niet steeds blijven stijgen. Wat de
belastingopbrengsten betreft, hebben we
in zekere zin gunstige jaren achter de
rug. Het gemeentelijk budget is wel zeer
kwetsbaar geworden. De openbare wer
ken zullen er onder gaan lijden.

Terecht menen
W., dat

financiering, aan. Het lope de deuren
plat, om de (sober op te zetten) plannen
goedgekeurd te krijgen-
Is de raad er in zijn geheel wel van
overtuigd, dat de woningbouw num
mer één is? Spr. betwijfelt dit enigs-
zings: schouwburgen, aula's en der
gelijke worden gewenst, maar deze
dienen verschoven naar een verdere
toekomst. Spr. zou zich schamen, aan
een dergelijk object zUn goedkeu
ring te hechten, als niet eerst de
woningnood een redelijke oplossing
heeft gevonden-

Wat het onderwijs betreft, de heer D.
van Dijk kwam het vorig jaar met
klachten over de gebouwen van het
openbaar onderwijs. Spr- gelooft niet
dat de huidige wethouder (die zijn acti
viteit met een ziekte heeft moeten be
kopen), deze" scholen te kort doet. Ook
bij het bijzonder onderwijs is de toestand
hier en daar niet ideaal. Ook hier moeten
de leerlingen vaak hun jassen aantrek
ken tegen de koude- De openbare scholen
steken, naar spr. meent,'vaak nog gun
stig af bij de bijzondere. Uit de door
en W- overgelegde cijfers blijkt, dat
bij het openbaar lager onderwijs 6.3
klassen per school zijn, bij het bijzonder
daarentegen 9.5. Ook het aantal leerlin
gen per klas en per school is bij het
openbaar belangrijk gunstiger dan bij het
bijzonder onderwijs- De kosten van het
openbaar onderwijs zün dan ook hoger
m van het bijzonder.

Dat alles geldt nog meer bij het kleu
teronderwijs, al is er verbetering ge
komen, waartegenover echter twee open
bare Fröbelscholen zijn of worden ge
sticht.

Maar hiermede zijn we er niet- De
klachten over het openbaar onderwijs
zullen blijven voortbestaan. Het kruis
van het openbaar onderwijs is, dat
het neutraal, kleurloos is en onze tijd
vraagt geen kleurloze, neutrale men-

positle kunnen kiezen, die lijn heb
ben in hun denken en levenshouding.
Hier hebben de bijzondere scholen
een prae, ze geven meer, ze voeden
de kinderen op in de sfeer van het
geain. waaruit m voortkomen.

de bedrijven
redelijke winst
moeten opleve-
De vraag
is echter gewet- k
•tigd, of er in
dit opzicht geer.
tegenvallers zijn
te duchten (gas.
water, electrici-
teirt). Spr. zie:
de-toekomst nie
zo gunstig. Di
winsten zijn to-
op zekere hoog
te schijnwinsten. VNTJ-.T
Zijn er geen Mr dr H' D' M- X"01-
voldoende reserves, zoals particuliere be
drijven die hebben. Onze bedrijfsreser-
ves teren in, het afschrijvingspercentage
acht spr. te laag. Gestreefd moet worden
naar verlaging der kostprijzen. De ac
countantsdienst werke daartoe mede.

Niet ten onrechte heeft de heer Wil
mer opgemerkt, aldus spr., dart de hoof
den van ddenst de verantwoordelijkheid
dragen. Maar 't kan best gebeuren, dat
een of ander hoofd zijn verantwoorde
lijkheid niet voldoende voelt. Dan moet
de accountantsdienst ingrijpen.

Met klem verzoekt spr. een balans over
te leggen per 31 Dec. 1948. Geen balans
de gewone bertekenis van hert woord,
ar als staat van de vorderingen en de
schulden.

De woningbouw aan zijn fractiegeno
ten overlatend, wilde spr. nog enkele op
merkingen maken over onderwijskwes
ties. Spr. dringt aan op de stichting van
handelsdagsohool met 4-jarige cur-
Leiden heeft een dergelijke school
niet en dit betekent een ernstig tekort,
met name met hert oog op het feit, dat er
te Leiden tal van bedrijven zijn. Spr.
ziet ook wel de noodzaak in van een
avorrdlyoeum, maar acht dit een kwestie
van particulier imiitiatief.

Als spr. een opmerking maakt over
„arbeid en kapitaal", gaat er een gemom
pel op in de communistische gelederen.

„Ik dacht", aldus spr., .dat het demo
cratisch was, te mogen doorspreken

Eigenaardig komt het spr. voor te zeg
gen: De arbeiders moeten het vertrou
wen krijgen, dait hun arbeid niet ten
goede komt aan de winstmarge, maar aan
hen zelf (sectieverslag). Vergeten wordt,
dait wajineer geen kapitaal wordt ge
vormd,. hert ook niet mogelijk is, een of

ander productie-apparaat op te bouwen.
En een niet-opbouwen of uitbouwen van
dit apparaat heeft weer tot gevolg, dat
geen arbeiders in dienst gesteld kunnen
worden.

Om legende-vorming te voorkomen
moet de aandacht worden gevestigd op
de volgende feiten: le. De bruto-winst
bedraagt in ons land 6 7c van de omzet.
Daarvan moet pl.m. de helft aan belas
tingen worden betaald; blijft 3%. Hier
van wordt gereserveerd 2 zodat voor
uitkering beschikbaar komt pl.m. 1

2e. Hieruit volgt, dat 99 aan grond
stoffen. arbeidslonen en de Staat worden
betaald.

Maar wij zijn er nog niet. Wie zijn
tegenwoordig de grootste beleggers? Dat
zijn-geenszins de z.g. kapitalisten, maar
de institutionele beleggers. 31 December
1947 hadden deze instellingen ruim 11
milliard belegd (alleen in aandelen Vi
milliard); de gezamenlijke beurs
waarde van alle ter beurze van Am
sterdam genoteerde aandelen bedroeg
pl.m. 5,5 milliard. Het kapitaal van niet-
kapitalisten is dus ruim tweemaal zc
groot als van anderenj

Het is zo gemakkelijk grote woorden
te gebruiken, aldus spr., en hij, die niet
critisch de zaak beschouwt, wordt er
door beïnvloed. Het ware te wensen, dait
niet alleen in de raad, maar overal min
der z.g. sensartionele opmerkingen- wer
den ten beste gegeven.

Gezondheidszorg.

Zioh aansluipend bij de lof, aan B. en
W. toegezwaaid, moet de heer Kort-
,nn (K.V.P.) toch opmerken, dart
van (gunstige) toevalligheden sprake
De kurk der lichtfabrieken, waarop
de gemeente vcfor een groot deel drijft,
moet toch eenmaal worden vernieuwd.
Reserves en behoorlijke afschrijvingen
zijn dus nodig. De afschrijvingen zijn ge
flatteerd, te laag. Grote bedrijven geven
premies voor ideeën tot rationalisatie.
Iets dergelijks wil spr. voor de gemeente
ook wel. Alleen door strenge controle
der uitgaven kan de begroting sluitend
blijven.

Vervolgens pleitte spr. als medicus

x>r een goede G.G. en G.D., opvoering
der volksgezondheid, effectieve school-
tandverzorging en meer ziekenhuisruim-
te. Het tekort aan werkcapaciteit van he:
Academisch Ziekenhuis („grote drukte

gebrek aan artsen") schept
tieke toestand.

Na uitbreiding der sportvelden drin
gend te hebben genoemd zegt spr., dart
de behoefte aan woningen voor grote
gezinnen steeds toeneemt, alsmede
middenstandswoningen (indusrtrieën

Universiteit!). Het particulier initiatief
dient gestimuleerd.

De gestichten zijn Leidens zorgenkin
deren. De gemeente heeft een sociale
taak tegenover de gemeenschap, maar
en provincie mogen Leiden t.a.v. de
gestichten niet alleen laten staan.

Het antwoord van B. en W. op een
vraag van spr., of maatregelen zijn ge
in voor het geval bepaalde elemen
ten schade willen toebrengen aan vitale
bedrijven, acht spr. wel erg summier.
Graag had spr. gezien, dat hier richt
lijnen waren gegeven. Besturen is voor
uitzien.

Woningen en straalvliegtuigen.
De heer Knuttel (comm.) is zeer
getroffen door de onbenullige vragen in

de secties

Een begroting kun je door schrappen
wel steeds sluitend maken, daar moet je
je niet te veel van voorstellen. Spr. ziet
m sluitende begroting zelfs het ge-
van een stok achter de deur. Men
durft niets meer te doen. anders gaat 't
s. De bezuinigingspolitiek van Colijn
zonder meer overgenomen. Het kapi
talisme wordit weer zoveel mogelijk her
steld. Van rechten van de arbeiders is
geen sprake meer. Men dienkt het socia
lisme te brerugen door enkele sociale
maatregelen. De regering treft maar
nood"-voorzieningen en spant 't paard
achter de waigen. We moeten vragen, wat
nodig is, en moeten dan zorgen, dat
het mogelijk wordit.

Het Marshall-plan is al een fiasco ge
worden. Spr. voorziet steeds grotere
moeilijkheden, ook wart de woningbouw
betreft, dOor de militaire uitgaven, het
onder dienst houden van tal van jonge
:en. Voor straalvliegtuigen zijn wel
deviezen, voor woningen niet! Er is maar
één macht, die altijd maar over a-ggressie
spreekt: de Verenigde Staten! Nederland
doet er aan mee, nu al in de „koloniale"
oorlog en straks misschien graag in
Europa. Socialistische landen va'llen niet

De P.v.d.A. heeft wel meer desiderata
(om de illusie vast te houden), maar
de uitvoering er van „ontbreken de
financiën" en daarmede zijn d'e plannen
steeds in voorbereiding. Een diep-
zedelijk verval noemt spr. de wijze,
waarop het communisme wordt bestre
den. Tenslotte verdedigt spr. zijn voor
stel inzake een tehuis voor ouden van
dagen.

De G.G. en G.D.
De heer Goslings bespreekt de re
organisatie van de G.G. en G.D., waar
met verlangen wordt uitgezien, en
andere takken van volksgezondheid.
Volksgezondheid moet staan naast of nog
liever boven ziekenzorg voorkomen ii
beter dan genezen. Het zorgen voor een
goede gezondheid van de gehele burgerij
is overheidstaak. Vanzelfsprekend is par
ticulier initiatief zeer toe te juichen.

de overheid mag niet afwachten,
heeft de verantwoordelijkheid. Er moet
wel samenwerking zyn tussen overheid
burgerij; de overheid moet zo nodig
het particulier initiatief stimuleren. Daar
bij mag, wat tot de taak van het rijk be
hoort, niet worden aangetast. Tal van
sen bracht spr. naar voren. Er is vol
gens- spr. veel achterstand, ook te Leiden,
name t,a.v. de G.G. en G.D., welke
dienst evenzeer moet stimuleren en
plannen maken- Denkt men in Leiden,
dat'één of twee personen al het werk,
voor de G.G. en G.D. bestemd, kunnen
doen? Dat is totaal onmogelijk! Op cura-
en preventief gebied is te Leiden bij-
alles buiten de gemeente om tot stand
gebracht. We hebben nooit een gemeente
ziekenhuis en nimmer gem. rusthuizen
gehad en voor een groot deel op het
acad. ziekenhuis gebouwd.

De vrije vri
Als geëmancipeerde vrouw betoogde
mevrouw Braggar-de Does,
het op ruime schaal inschakelen va
vrouw aanbeveling verdient. Maar de
gehuwde ambtenares en onderwijzeres
worden juist steeds meer op zij gedron
gen. En dat, terwijl wij vijftig jaar zijn
geregeerd door een Vrouw en Moeder
en nog worden! Aan de gehuwde vroi
wordt niet de vrijheid gegeven, die haar
toekomt.

Spr. had ook practische opmerkingen
(hoe kan het anders!) over de raads-
verslagen en over de woningnood. Ei
wordt nog steeds woonruimte gebruikt
voor andere doeleinden. Kleine huizen
krijgen inwoning, maar grote blijven vrij
onder het mom van de noodzaak van een
studeer-, spreek- of wachtkamer Er
moet worden voorzien in de behoefte aan
tehuizen voor ouden van dagen, ook voor
hen die niet tot een kerk behoren. Spr.
bepleitte verder de bouw van „gezond
heidswoningen" in de verschillende wij
ken, om daarin chronisch zieken e.a. te
verplegen.

Een goede film kan voor de jeugd van
belang zijn, maar afdoende controle op
de leeftijdsgrenzen is dringend gewenst.

Spr. vraagt verder uitbreiding var
aantal bad- en zwemgelegenheden. De
moeders moeten er van worden door
drongen, dat de baby's regelmatig worden
gecontroleerd. Het aantal consultatie-
bureaux moet worden verhoogd, vooral
in de binnenstad. Leiden heeft ook be

hoefte aan een crèche; spr. vroeg daar-l
al eens eerder. Moeders, die uit huis
gaan werken, moeten hun baby's tijdelijk
deskundige zorg kunnen toevertrou-
Tenslotte vraagt spr. maatregelen
tegen het onbeheerd laten staan van rij
wielen bij de sociëteit „Minerva"-

Geestelijke gezondheid
De heer A. van Dijk (KVP) ver
zoekt beteugeling van de uitgave van
pornografische lectuur e.d We moeten
aan de geestelijke volksgezondheid
denken. Laat de politie maar eens wat
nemen en op deze lectuur beslag
leggen.

Volkshuisvesting: naast lof is veel cri
tiek geuit over de trage gang van zaken
het te geringe bouwvolume. Niet
alle critiek echter was terecht, ook die
spr. niet steeds, wat spr. aantoont
met het voorlezen van delen uit enkele
artikelen.

In het geval-Jesse zijn B. en W. vol
gens spr. te fel opgetreden en in een an
der geval (op de Hooigracht) te slap. na
melijk bij het vestigen van een bedrijf
dicht bij het St. Elisabethsziekenhuis.
Tenslotte licht spr- zijn voorstel toe, om
komen tot een culturele commissie. De
kunst in Leiden verkeert in nood. Belang
rijke culturele verenigingen hebben
moeite, het hoofd boven water te hou
den. In de toekomst zullen ze meer ge
steund moeten worden. Deze taak is zo
veelomvattend, dat een commissie nodig

School en Bijbel

In de eerste plaats wil de heer Rie
del (Arb.) zich aansluiten bij de reeds
geuite lof voor het werk van B. en W. en
de ambtenaren. Met de heer Woudstra
bepleit spr. coördinatie op het gebied der
jeugd, vooral ter bestrijding van be
paalde euvelen. Ook spr. wil geen kleur
loos, neutraal onderwijs. Te dezen aan
zijn ook wel mogelijkheden te be
reiken, als men het aandurft, de dingen
oprecht met elkaar te bespreken. Als lid
van de Prot-Chr. groep van de P.v.d.A.
gelooft spr., dat Bijbelkennis op de open
bare scholen moet worden aangekweekt.

zou verstoppertjespelen zijn, de Bij
bel als een afgedaan boek te beschou-
Voor de massajeugd moet veel meer
worden gedaan. Met vreugde begroet spr
het onlangs door Willem Andriessen ge
geven jeugdconcert.

Naar duin en strand
Wegens de toeneming van de bevol
king acht de heer Aalders (KVP) be
vordering van de industrialisatie nodig.
Op de houding van B. en W. inzake de
tijdelijke sluiting van het bedrijf-Jesse
oefent spr. critiek. Van een „tegemoetko
mende houding" heeft spr. ten aanzien
n Jesse weinig gemerkt.

.Welke Jesse?", aldus weth. Jonge-

„De werkzame vermoedelijk..", kaatst
de heer Aalders terug.

Stemmen: „Er zijn er soorten...."
Acht agenten moesten verschijnen, al
dus de heer Aalders. om het personeel
het bedrijf te verwijderen. Een „te
gemoetkomende houding?" Verder heeft
spr. gehoord van moeilijkheden met de
firma Kager em de Eltax.

Na inspanning wil spr. zorgen voor
ontspanning: een verbinding met het
zeestrand! Met Katwük namelijk.
Niet direct een „Scheveningse weg",
maar in elk geval een breed, recht
fietspad. Spr. wil het plan daartoe
nog eens graag aanbevelen.

Hierna sloot de voorzitter de verga
dering tot vanmiddag twee uur.

Mej. A. C. van Nes overleden

Gisteren overleed in-Wassenaar. na een
korte, maar hevige ziekte in de ouderdom
42 jaar, mej. A- C. van Nes. Mej-
Van Nes heeft geruime tijd haar krach
ten gegeven aan het Maatschappelijk
Werk, uitgaande van d-e Leidse Her
vormde Gemeente.

CORN. v. d. HAM Sr. OVERLEDEN-

In de ouderdom van 71 jaar is over
leden de heer Com. van der Ham Sr.,
drager van de ere-medaille van de orde
Oranje-Nassau- De teraardebestel
ling heeft Vrijdag om 12 uur op Rhijn-hof
plaats- In de evangelisatiearbeid van de
Gerei. Kerk heeft hij zich zeer ijverig
betoond. Hij verspreidde lectuur en elke
Zaterdag kon men hem aantreffen in de
Bijbelkiosk aan de Hoogstraat.

TIENJARIG BESTAAN.

Ter gelegenheid van het tienjarig be-
aan van de studie- en ontspannings
vereniging van de H C W. en de N.E.M.
te Leiden heeft het bestuur dezer ver
eniging besloten dit feit feestelijk te her
denken. De feestelijkheden begonnen met
kegelavond in het gebouw van de
Haarlemse Kegelbond te Haarlem. Verder
staan nog op het programma: bridgen,
biljarten en een poppenkast in Vqor-
schoten. Tot slot is er een bonte avond-

Distributievaria

Woensdag, Donderdag en Vrijdag in
levering van naamlijsten bijzondere
arbeid te Leiden. Men raadplege de op de
formulieren gestempelde datum.

BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN.

GEBOREN: Johanna, d v J B Nieu.
wenburg en M van Vliet; Gerardus A A,
L Verbaan en J A van EgmondJ
Else J, d v C Swaan en J Filippo; Hui-
bertje M E, d v H Aanem en F
Heemst; Theodora, d v B A Stikkelorum

T Somenvil; Silvia G F M, d
Beumer en F Kelder; Else, d v H Klomp
en J A Kerper; Johannes J, z v B Ver
en M E Kooreman; Jan F, z
Heijbroek en E Leendertz; Mattheus P,-
P J Zevenhoven en M J A van Gils;
Johannes, z v H v d Ven en J M da
Leeuw; Rudolf H, z v F Breedveld ea
G Lepelaar; Robert M, z v J Roggeveen
C J Hazenbroek: Maria, z v M Heins
J Beek; Hendrika. d v J Bekooi
E Nievaart; Wilhelmus B A, z v H J A
Hilders en A I H Leune: Johannes A,
H P van Ruiten en M P van Berkel;
Elisabeth R. d v A J v d Vlugt en M
Vork; Holger W, z v S W Hagedoorn en
G C v d Pol; Johannes W A, z v A J F
Beukman en C A Neuteboom; Johanna
N M, d v C M J Beekman en F M C
Genang.

GEBOREN: Ivonne, d. v. P. A. Dool en
van Schbon'derwoerd den Bezemer;
Michael T„ z. v. P. J. Leedekerken en
D. M. Cocker; Johanna E., d. v. W. J.
Diede-riks en E. E. Corton; Adriaan C. M.,
A. L. van Gdezen en M. E. van der
Veer; Wilhelmina J. A., d. v. H. Steen»
woorden en W. Liin-gen; Diotima C. J.,

W. G. J. van d'er Vliet en A
de Vi-res; Fra-nciscus Th. A., z. v. H. J,
Hoogervorst en A. C. v. d. Voort; Wille-
d. v. A. de Moor en G. Ei-kelen»
boom; Hermanius J., z. v. H. Vermeulen

van B-reen; Daniel E. J., z. v,
Molloy en M. van Rijn.

OVERLEDEN: C M v d Horst, huisvr
in J W Zwetsloot, 41 jr; C Kortekaas,
huisvr vati T H Nigten, 69 jr; C Lin-
schoten, man. 65 jr; W F van Ingen
Schenau, wednr, 85 jr; L Gordijn, wednr,
87 jaar.

OVERLEDEN: W. C. Sweep, m„ 52 'jr;
G. Veelo, huisvr. van H. v. d. Hoek, 76 jr,

GEHUWD: C C v d Ruit, jm,

Dreef, jd; A Blansjaar jm en M Dreef
jd; J Both jm en N van Katwijk jd.

GEEN SPREEKUUR BURGEMEESTER

De burgemeester van Leiden houdl
morgen (Woensdag) geen spreekuur.

TAFELTENNIS
TREFFERS-NIEUWS

De uitslagen van de gespeelde wed»
strijden waren als volgt: Treffers 1^
Batswingers III (Den Haag) 73; Tref-
fers IIISleutels III 55; Treffers II—
Wilskracht I 100. Het programma voor
deze week luidt: Dinsdag: Treffers I—
A.L.T.C. I en Treffers II—A.T.T.C. I (da»
mes). Zaterdag: D.O.S. IIITreffers I.

SLEUTELS ZEGEVIERT OVER

A.L.T.C.

Gisteravond werd in het clublokaal
in de A.L.T.C. een massakamp gehou»
den tussen de Al.T.C. en Sleutels. Zo»
wel de dames als de heren van Sleutelj
wisten op de uitgeloofde Sterrenbeker
beslag te leggen. De uitslagen waren:
A.L.T.C.Sleutels (dames) 28; AL.T.C.
I—Sleutels I 4—6; A.L.T.C. II—Sleutels
n 4—6.

lóioöiïige,goujdge^5tMÉ&>n
m niet-stiMoïmteimwMA

MAGGI8

'HóPêtHka Éoideavooi28ceAt

HOUDT STAND

Door H. Hollander

is.

Niet best te spreken, komt Tuininga
op de boerderij. Het is intussen vrij laat
geworden. Hij vermoedt, dat Sjaan, die
hij feitelijk onmiddellijk zou willen spre
ken, al naar bed is gegaan. Hij k a n niet
geloven, dat Sjaan zich zó zal weggooien.
Stel je voor: zijn dochter in dat gammele
zaakje in de dorpsstraat, hij kent dat
krot van een huis wel, en dan alsjeblieft
en dank je wel spelen tegen een vrouw,
die een pond suiker halen komt! Flik-
weert moet zich vergist hebben. Hij
heeft een ander voor Sjaan aangezien
Maar als hij dan bedenkt het is, of
hem de schellen van de ogen vallen
hoe vertrouwelijk die twee Donderdag
morgen met elkaar omgingenhet

kookt in hem. Het zal niet gèan. Dan is
hij er ook nog. Nooit, in der eeuwigheid
niet krijgt zij zijn toestemming. Zijn

vrouw zal hij ook trotseren, als die

Maar dat kan hij zich niet indenken.

Zijn vermoeden wordt bewaarheid:
Sjaan is reeds naar bed. Alleen Gerard
zit bij de boerin de courant te lezen.

„Weer al een artikel over de annexatie
van Westvoort," zegt hij. als Tuininga

een „goede avond" heeft gebrojnd.
Moeder Dirkje kijkt er van op en zij
merkt direct, dat er iets is.

„Maasland moet dat dorp maar gauw
inpalmen", zegt de boer. „Die lui willen
zelf ook. Het is al half stads. We kunnen
ze missen als kiespijn".

Hij drinkt koffie en zegt verder heel
weinig. Dus concludeert moeder Dirkje,
is er iets. dat in elk geval Gerard niet
weten mag. Anders zou haar man reeds
gesproken hebben.

Nauwelijks heeft de jongen welterus
ten gewenst en het vertrek verlaten, of
Tuininga komt los: „Hoor eens even,
Dirkje, er wordt mij iets van Sjaan ver
teld, dat niet waar kan zijn, hoop ik.
Ze beweren, dat die een vrijage heeft
met de kruidenier, Klaas Bakker! Het is
niet te geloven, maar Flikweert is
zegsman. Flikweert van „Lapschure." Die
praat maar niet zowat. Ik vraag me af,
of Sjaan gek geworden is."

Moeder Dirkje heeft vermoed, dat de
wind die kant uit zou waaien. Het spijt
haar geducht, dat de boer nu net
avond iets heeft vernomen. Zij had zich
voorgenomen, er juist over te spreken
dat Sjaan meegedeeld. De woorden v
de boer laten echter aan duidelijkheid
niets te wensen over: hij is gebelgd; hij
zal weigeren. Het is niet het geschikte
moment, te praten. Maar zij kan nu
niet anders.

„Het is jammer, dat je het van de
„buitenwacht" horen moet," zegt zy.
langzaam sprekend. Het is juist, Pieter.
Die twee houden van elkaar."

Zo. Dus het is wèèr. Ik vreesde er al

ar, omdat juist Flikweert het vertelt.
Maar ik had hoop, dat hij zich vergist
en een ander voor Sjaan had aange-
Je hebt haar zeker wel aan het ver
stand gebracht, dat er niets van komen
kan?"

„Neen, Peter, dat heb ik niet. Het lijkt
me nog niet zo verkeerd. Hij is een
beste jongen en Sjaan houdt veel van
hem. Dat kan een gelukkig huwelijk
worden, net als dat van ons. En we leven
toch ook voor het geluk van onze kin
deren? Dus heb ik haar dat niet ge
zegd."

„Dan zal i k het wel doen. Sjaan
trouwt met een boer en niet met een
kruideniertje, die geen geld en geen zaak
heeft."

„Laat dat geld er nu eens buiten,
Peter" bij afwisseling noemt de
boerin haar man Pieter en Peter, hij
heet eigenlijk Peter „geld brengt geen
geluk aan. Bovendien weet je niets van
de beurs van Gertjan af. Van de week
beweerde je nog, dat die zijn schaapjes
wel op het droge zal hebben. En wat dat
zaakje betreft, dat is niet zo'n min
zaakje. Als de ouwe er uit is, wordt er
een heel nieuw pand gebouwd, tenminste,
dat is de bedoeling van de jongen. Daar
zit wat in."

„Je verdedigt dat jongmens aardig"
zegt de boer. „Heb je er soms de hand
in? Het is er ook een van je kerk.'

Het is voor het eerst sinds hun hu
welijk, zes en twintig jaar geleden, dat
Tuininga iets van de kerk zijner vrouw

zegt. Bewijs, dat het doen van Sjaan hem
hoog zit.

„Als ik je zeg, Peter, dat Sjaan het
mij mededeelde en dat het ook vooi
een verrassing was, geloof je me dan of
niet?" vraagt de boerin waardig.

„Dus jij hebt er de hand niet in,"
cludeert Tuininga dankbaar. „Dat doet
me genoegen. Dan zal het je ook niet
moeilijk vallen, Sjaan van dat dwaze
denkbeeld terug te brengen."

„Dat kan ik iTiet, Peter. En jij kunt het
ook niet. In zulke dingen staan w
machteloos. Dat weet je even goed als ik.

„Machteloos?" hoont de boer. „Ik kan
toch zeker weigeren, niet? En dat doe ik.
afgelopen. Sjaan trouwt met een boer."

„Dat kun je wel commanderen, maar
daarom gebeurt het niet. Peter. Zij
trouwt met Klaas Bakker of zij trouwt
niet Neem dat gerust van mij aan.
helpt niet, dat je je verzet. Afgedacht
nog daarvan, ik zeg eerlijk mijn mening,
dat ik dat verzet onnodig vind."

„Ben je van plan. Sjaan te stijven in
haar doen?" vraagt Tuininga heftig en
dreigend.

Hij staat op en loopt heen cn weer door
het ruime, keurig gemeubileerde ver
trek.

„Sjaan hoeft niet gestijfd te worden.
Zij weet precies, wat zij wil, Peter, ik
heb het al lang gemerkt. Tussen die bei
den is hetzelfde gegroeid, wat eenmaal
tussen ons groeide. En mijn vader
moeder hebben ook gewaarschuwd e
zich eerst tegen verklaard. Het helpt niet,
Peter." (Wordt vervolgd).

Sfeer in 't gezin?
De „Nieuwe Leidsche" er in!

Leiderdorp
35-Jarig jubileum

A.s. Woensdag -hoopt mej. A. Zwanen»
burg te herdenken, dat zij vóór 35 jaar
als huishoudster in dienst trad bij da
heer W. Samson alhier. Het zal haar dia
dag zeker niet aan belangstelling" ont»
breken.

Avond „Blindenpenning".

Door de vereniging „Blindenpenning1'
werd gisteravond in de Geref. kerk een
contact-avond gehouden om het contact
tussen de leden te verstevigen en i
leden te werven. Door enkele blinden
werd muziek en zang ten gehore
bracht, terwijl een van hen declameerde
..Benoni-Benjamin" naar aanleiding
Genesis 35:18. In de pauze werd het werk
der vereniging warm aanbevolen door de
stoffelijke, culturele en geestelijke belan
gen der blinden aan de belangstellenden
bekend te maken. Het was jammer, dal
einigen waren opgekomen. De avond
stond onder leiding van ds J- P- Honnel
Ned. Hervormd predikant ter plaatse. Dl
J J. Dijk, Geref. predikant, sloot
bijeenkomst-

Oegstgeest

Woensdag 16, Donderdag 17, VrijdaJ
18. Maandag 21 en Dinsdag 22 Februari
uitreiking van bonkaarten 905 te Oegst
geest Men raadplege het datumkaartje.

Voorschoten

GEREF. KERK BRENGT WEER
EEN BEROEP UIT.

Nu op ds M- den Boer te Wezep.

Naar wij vernemen-, heeft de Gerei
Kerk van Voorschoten in de vacature
J. C. Houtzagers, die, zoals bekend, ove:
enige tijd naar Driebergen hoopt te
trekken, een beroep uitgebracht op di
M. den Boer te Wezep. Ds Den Boer werd
in 1897 geboren en was predikant ti
Oudeschoot (van 1930 tot 1946). Sindl
1946 staat hij te Wezep-

Op 19 Febr. en 5 Maart zal in „Alle
mansgeest" te Voorschoten Cia van
Boort's Poppenspel „Floris ende Blanche»
floer" uitvoeren m.m.v. Harm Smedei
(componist) en Martin Jonkman (tenor).

Clandestiene slachters voorgeleid.

In aansluiting aan ons bericht betref
fende clandestiene slachting vr
koe, delen wij thans mede. dat de Rijks-
politie te Voorschoten terzake vam dezi
slachting in totaal 4 personen heeft aan
gehouden, één veehouder en een drieta
veekopers, A. v. S. en J. de V., uit Voor
schoten en C. den E. en J. H., uit Leid
schendam. Zij zijn thans voorgeleid bij de
Officier va/n Justitie, te 's-Gravenhagê
en aldaar ingesloten. Al deze personei
stonden reeds enige tijd onder verden
king en gezamenlijk hebben zij al ver
scheidene veroordelingen terzake va:
dezelfde feiten moeten ondergaan.

Paard op hol.

Op de Voorstraat sloeg een paard, ge
spannen voor een wagen, bestuurd doo
M. v. B., op hol, waardoor v. B. van d
bok geslingerd werd en enige ktieuzin
gen opliep. De wagen werd geheel ont
zet. het paard, dat tegen een lantaarn
paal tot stilstand kwam, mankeerde niets
Auto weder vrijgegeven.

De wagen van de fa. Linthorst,
Wilp, welke vorige week door de politi
»i beslag genomen werd, toen i
aanrijding de bestuurder zich uit c
ten had gemaakt, is thans aan de
Linthorst teruggegeven.

Zoeterwoude
Gevallen voor het Vaderland-

Korporaal P. van Veen Czn. is o
Februari in Indië gesneuveld. Hij 1
,O.V.W.-er sinds Mei 1946.