Nieuwe Leidsche Courant | 1948 | 21 december 1948 | pagina 2

Rode verdeeldheid
bijz. en openbaar
Hartelijke eenheid ter rechterzijde

over de gelijkstelling van
onderwijs

Bollenvak zal voorlopig in liet
oude schuitje blijven varen

Kerstzangdienst in de Zuiderkerk

NIEUWE LEIDSCHE COURANT

DINSDAG 21 DECEMBER 1943

Kleuteronderwijs blijft het zorgenkind

Een „uitgemergelde'

motie-W.-W.

zo levendig er
de stemming o
heren Wilmer e

Zo saai de zitting van de Leidse raad
gistermiddag voor het grootste deel was,
i interessant was het slot:
over een motie van de
i Woudstra inzake de re
geling van het kleuteronderwijs. De motie
zelf was vrywel zonder inhoud gewor
den, maar niettemin bracht ze een even
amusante als kenmerkende deining In de
raad teweeg, met name in de fractie
de Party van de Arbeid. Het ging er
eindelijk om of men het büzonder
het openbaar onderwys (in dit geval het
kleuteronderwUs) metterdaad gelijk
wilde stellen. Maar een belangryk deel
van de Party van de Arbeid liet verstek
gaan

„Wy vleien ons niet, dat dit voorstel
volkomen bevrediging zal schenken", zo
schreven B. en W. in hun toelichting op
het voorstel inzake een nieuwe regeling
voor het voorbereidend lager onderwijs.
In ons blad van een week geleden gaven
we reeds uitvoerig de mening van B
en W. weer, zodat thans alleen zij gere
leveerd, dat de regeling als een voorlo
pige is bedoeld (t.w. van 1 Jan. 1948 t/m
31 Dec. 1951) en dat vóór 31 Dec. 1951
zal worden beslist, welke subsidierege
ling na die datum zal gelden. Tegenover
enkele belangrijke tegemoetkomingen aan
het bijzonder kleuteronderwijs (t.w. het
verlenen van subsidie, behalve aan de
reeds gesteunde kleuterscholen, aan de
tot nu toe niet gesubsidieerde aan de
Haagweg, Herenstraat, Hoge Morsweg en
Leliestraat) stelden B. en W., dat met in
gang van 1 Sept. 1949 twee nieuwe open
bare kleuterscholen worden opgericht, die
zullen worden ondergebracht in
aan de Maresingel en aan de Paul Kru-
gerstraat.

De heer Wilmer (K.V.P.) had met
waardering en teleurstelling van dit
voorstel kennis genomen. Met waar
dering, omdat het een aanmerkelijk
betere regeling schept dan de thans be
staande en ook misschien dan in vele
andere gemeenten. De financiële last, die
tot nu toe voor de schoolbesturen
draaglijk was, wordt wat minder. Maar
ook met teleurstelling. Niet omdat spr.
meende, dat zij, die deze regeling heb
ben ontworpen, zich hebben laten leiden
door gevoelens van antipathie voor het
bijzonder onderwijs. Dat is "beslist niet
waar. Spr. wilde dit onomwonden
klaren. Maar dit voorstel geeft toch niet
het recht, waarop het bijzonder onder
wijs aanspraak mag en moet maken.

De gemeente kan het standpunt in
nemen, aldus spr.. dat het (kleuter)
onderwijs een zaak van particulier initia
tief is (hetzij „confessioneel", hetzij
„neutraal") en het onderwijs dus
verenigingen e.d. overlaten en het sub
sidiëren, zoveel als mogelijk is. Maar dit
is niet het standpunt van Het-gemeente
bestuur van Leiden. Dat bestuur wil zelf
scholen gaan oprichten voor die burgers,
die voor hun kinderen onderwijs wen
sen in neutrale geest en te geven op
openbare scholen. In dat geval moet ii
dezelfde mate worden gesteund het on
derwijs, dat wordt gegeven op gronden
van beginselen, het confessioneel onder
wijs dus.

Maar dan moet niet, aldus spr.,
bepaalde categorie van burgers beter
worden behandeld dan een andere cate
gorie. Spr. zag daarom geen enkel
tief, om zijn motie te verwerpen, be
halve dit: dat men het bijzonder onder
wijs niet dezelfde rechten toekent als
het openbaar. Als men bijzonder en
openbaar onderwijs gelijk wil stellen, is
er geen motief om tegen de motie te
stemmen.

Mede namens de heer W o
(Prot.-Chr.) diende de heer Wilmer de
motie van de volgende strekking in:
De raad, aanvaardend de door B. en
W. voorgestelde subsidieregeling voor
het voorbereidend lager onderwys
voor de jaren 1948 en 1949, spreekt
de wens uit. dat B. en W. vóór 1950
de raad een nieuwe regeling voor
leggen, gebaseerd op het principe
van de geiykstelling tussen openbaar
en byzonder voorbereidend onder
wys.

Het enige argument, dat spr. tegen deze
motie voor financiële gelijkstelling had
vernomen, was, dat er niet voldoende
financiën zyn! Wel is de begroting 1949
6luitend, maar de toestand van Leidens
financiën stemt nog allerminst tot ver
heuging. In dat geval echter moeten
beide categorieën (openbaar en bijzon
der onderwijs) er onder lijden! Dan ont-
houde de gemeente zich van het stichten
van openbare kleuterscholen en geve
het slechts het particulier initiatief steun,
voor zover de financiën het toelaten.

De heer Wilmer maakte nog enkele
technische opmerkingen, waarvan zij
vermeld, dat hij liever niet de namen
der vier bovenbedoelde scholen in de
regeling wilde noemen, „omdat er wel
eens een enkele kon worden vergeten".
En hoe staat het met de pensioenen en
de sociale wetten?

De heer Woudstra (Prot.-Chr.?,
sloot zich ails ondertekenaar van de motie
uiteraard volkomen bij de woorden var
de heer Wilmer aan. Een enkele opmer
king wilde spr. nog maken. Hij wees ei
op, dat het voorstel van B. en W. geen
overeenkomst toont met het voorstel
Maart 1948. Er is immers verschil op één
belangrijk punt: toen de bepaling van
stopzetting van verdere subsidie aan bij
zondere scholen en van oprichting
openbare scholen. Thans wilden B. e
aan enkele nieuwe scholen subsidie ge
ven, maar alleen als aan de 1
den werd voldaan. Maar de mogelijkheid
om nieuwe scholen te stichten moet blij
ven bestaan. B. en.W. mogen zich niet
beroepen op de financiële omstandighe
den. Het kleuteronderwys staat onder
aan op de lijst en spr. zou het betreuren
als nog drie jaar moest worden gewacht.
Vandaar de motie. Het is een kwestie van
recht. De motie is soepel geredigeerd:
„in principe"! Spr. geloofde niet, dat er
'overwegende bezwaren tegen deze motie
konden zijn.

De fractieleider van de P. v. d. A., de
heer D. J. van D ij khad die bezwaren
in eerste instantie toch wel, al wilde hij
eerst het antwoord van B. en W. afwach
ten. De heer Wilmer veronderstelde, dat
er geen andere bezwaren tegen de motie
konden zijn, dan financiële. Die zijn er
echter wél, aldus spr. Het bijzonder kleu
teronderwijs draagt een tweeledig karak
ter: enerzijds confessioneel (gedragen

door de levensovertuiging der ouders),
anderzijds bijvoorbeeld het Montessorj-
onderwijs.

De zaak wordt zo voorgesteld, dat wie
et voor deze motie is, tegen de gelijk
stelling is. Zo simpel is de zaak nu niet.
.,Van gemeentewege is gezorgd voor
openbaar kleuteronderwijs", is gezegd.
Maar dan toch maar beperkt: slechts drie
scholen en nog wel in gebouwen, date
rend van pkn. 1850. Van de zorg der ge
meente voor het openbaar k. o. moet men
zich dan ook geen overdreven voorstel
ling maken. Die is tot nu toe ver beneden
de maat gebleven.

Spreker's partij en fractie staan uit
drukkelijk op het standpunt: het bijzon
der onderwijs is nummer één, maar we
m de ogen niet sluiten voor de grie
vende aachteruitstel'ling van 't openbaar.
Bijzondere scholen komen gemakkelijk
tot stand, als er maar genoeg hand
tekeningen zijn. Met de openbare gaat
het moeilijker. Die hangen af van de
houding van de raad, waarin ook voor
standers van het bijzonder onderwijs zit
ting hebben.

Wat de financiële zijde betreft: spr.
wilde hét'antwoord van B. en W. afwach
ten. Er is nood bij het bijzonder k. o. en
daarin moet worden voorzien, maar er
ook nood bij het openbaar k.o. en daar-
moet ook worden voorzien. De gelijk
stelling moet er niet zijn naar de letter,
naar de geest. Spr. achtte daarom
het voorstel van B. en W. juist en wilde
niet verder gaan.

Vanzelfsprekend was ook de heer
nuttel (Comm.) tegen de motie der
beide W's. De motie wil een prae
het bijzonder onderwijs, aldus spr., spe
ciaal voor het confessioneel bijzonder on
derwijs, en die prae is toch al zo groot:
het openbaar onderwijs staat tegenwoor
dig steeds achter.

De heer Hendriks (Prot.-Chr.): Het
openbaar (lager) onderwijs heeft eens
een prae gehad. Sinds de gelijkstelling
is die omgekeerd als een blad aan eer
boom. En het kleuteronderwijs is welis-
niet wettelijk geregeld, maar ieder-
is er toch van overtuigd, dat de
houding dezelfde moet zijn. De raad moet
ook het openbaar onderwijs behartigen,
naar dat gebeurt ook. Van de rechter-
:ijde wordt daartegen nimmer geageerd.
Laat men ter andere zijde zich nu ook
uitspreken, dat men de wensen van het
bijzonder onderwijs aanvaardt. En dat in
de beste verstandhouding.

De heer R i e m e n s Arb.) wenste
verklaren, dat men uit zijn eventueel
tegenstemmen niet mag concluderen, dat
hij geen voorstander van het bijzonder
onderwijs is. Maar de achterstand van hel
openbaar moet opgeheven: niet naar de
letter, maar naar de geest van de gelijk
stelling.

B. en W. hunnen niet
méér doen.

Wethouder Van Schaik (Arb.),
sprekers beantwoordend, wilde zich
sluiten bij de opmerking van de heer
■Hendriks over de goede verstandhouding.
De scherpe puntjes mogen hier niet
voren komen. Gelijkstelling moet-er naar
het oordeel van het grootste deel va
raad bestaan. Maar B. en W. menen, dat
die gelijkstelling nog moet ontstaan. Die
is er namelijk nog niet geweest, wat het
kleuteronderwijs te Leiden betreft. En
wel om financiële redenen. In 1933, by
het voorstel tot een nieuwe regeling,
ging de gehele raad zelfs met de stand
van zaken accoord. En niemand zal wil-

eens goed, aldus wethouder V

(Prot.-Chr.), om in ouae
raadsverslagen te snuffelen. In 1933 was
de raad één van gevoelen: een definitieve
regeling kostte te veel. Dit werd met
het oog op de financiële omstandigheden
betreurd maar toegegeven, onder meer
doorde heer Wilmer! Aan het prin
cipe mag niets tekort worden gedaan;
B. en W. wensen dit ook niet te doen.
Er is alleen verschil in tempo van uit
voering. Maar de zaken zijn goed afge
wogen. De byzondere uitkeringen (die
tegenvallen) spelen ook een rol. Leiden
krijgt gedurende drie jaren slechts
f 172.000 per jaar en daarvan is reeds
f45.000 per jaar voor het kleuteronder
wijs bestemd. Een spoedig definitief
voorstel in de geest van de motie zou
evenwel meer dan het dubbele vergen.
Mede met het oog op het te verwachten
vervallen van de kolensubsidie, wpt de
gemeente een grote schadepost zou ople-
achten B. en W. het niet ver
antwoord, de grote stap in eens te doen.
Bij de replieken, waaraan deelnamen
9 heren Wilmer, Vos, Woudstra en D.
van Dijk, wijzigde de heer Wilmer de
motie in de geest, als door wethouder
Van Schaik aangegeven. Dit wil zeggen,
dat de passage „voor de jaren 1948 en
1949" er uit verdween en dat voor de
clausule „vóór 1950" in de plaats kwam
:o spoedig mogelyk."

Voordat de mótie in stemming werd
gebracht, merkte de heer D.

D ij k (Arb.) nog op. dat de motie thans
weinig zin meer heeft. Spr. kon zich
echter niet tegen verklaren, omdat het
thans enkel om het principe ging.

Al zijn fractiegenoten konden
hierin echter blijkbaar niet volgen:
Braggaar-De Does en de heren
Weerlee, Schüller, Piena, dr Keij ei
stemden tegen. En verder de

Van Staveren en de heren
Van Weizen, Knuttel en Eigeman (mevr.
Vijlbrief was absent). Tensltte ook de
heer Vos (V.V.D.), omdat hij, advocaat
pur sang, een redactioneel gevaar zag.
(De heer Frohwein was niet meer aan
wezig). Met 23 tegen 11 stemmen werd
de gewijzigde motie-Wilmer-Woudstra
dus aanvaard.

Zo spoedig het mogeiyk is, ook zo
spoedig de financiële omstandigheden
het toelaten, gelieven B. en W. dus,
zo is de wens van de raad, met het
voorstel tot een nieuwe regeling
te komen, gebaseerd op het principe
van de geiykstelling tussen openbaar
bijzonder voorbereidend onderwys.
Zoals gezegd: B. en W. hadden reeds
voorgesteld te bepalen, dat vóór
31 Dec. 1951 wordt beslist, welke
subsidieregeling na die datum zal
gelden. Heel veel had de motie dus
niet om het lyf. Maar toch wel dit:
dat het gevoelen van de raad inzake
de gelijkstelling met nadruk in posi
tieve zin werd uitgesproken. En dat
valt toch ook weer niet te onder
schatten. Het voorstel van B. en W.
werd z.h.s. aanvaard.

VERZUIMDE KANS

Dit was nu een pracht-gelegenheid
voor de fractie van de Partij v. d. Ar
beid, om unaniem uit te spreken: bij
zonder en openbaar onderwijs liggen
ons evenzeer aan het hart.' Het kostte
hoegenaamd nietsop de financiën
kan men het dan ook onmogelijk
gooien. Er zat zelfs nog een andere
kant aan de zaak. Als men dan inder
daad meent, dat het openbaar (kleii-
ter) onderwijs achtergesteld is by het
bijzonder, was er hier de kans, om
voor de toekomst vast te leggen: op
20 December 1948 heeft de raad zich
uitdrukkelijk voor de gelijkstelling
naar beide zyden uitgesproken.

Maar oude liefde roest niet. En de
vrees voor het bijzonder onderwijs
zit onze Leidse democratisch-socialis-
ten blijkbaar nog zó in het bloed, dat
zelfs fractieleider Van Dijk ze niet
allen mee kon krijgen. Hij probeerde
de klip nog te omzeilen, door er op
te attenderen, dat de motie uitgelokt
was en niets meer betekende. Waar

hij ook een beetje gelijk in had

Het lukte echter niet, het voorstel in
de prullemand te doen verdwijnen.
En zo waren de raadsleden stuk voor
stuk gedwongen in het openbaar hun
mening over de gelijkstelling uit te
spreken. Dat vonden we heel plezie
rig, want zoiets geeft weer eens een
andere kijk op mensen en dingen

a Smit

KERSTMIDDAG VAN
HUISVROUWEN

De grote suite van „Het Gulden Vlies"
'as gistermiddag stamp- en stampvol
dames, alle leden van de Leidse af
deling van de Ned. Vereniging voor
Huisvrouwen, die waren toegestroomd
op de van ouds bekende wijze een
Kerstmiddag te vieren. De middag werd
geopend met een woord van welkom
door de presidente van de afdeling.

A. GroenNieuwenhuizen Segaar.
Waarna gezamenlijk het „Stille nacht,
heilige nacht" werd gezongen.

Mevrouw C. HagemanVerhagen droeg
enige gedichten voor, waarbij het „Kerst
feest in Auschwitz" door zijn schrille
tegenstelling niet naliet diepe indruk te
maken.

De Weihnachts-kantate van Carl Rei-
necke, uitgevoerd door het huisvrouwen
koor o.l.v. mevr. C. B. Leih, viel al even-
in de smaak. De sopraan-solo werd
verzorgd door mevr. Tr. Rensink. de alt
solo door mevr. W. Matray. Het solo
terzet vond een goede Vertolking bij de
dames Seis, Van Leeuwen en De Kemp.
De pianobegeleiding was in de geoefen
de handen van mer. W. v. d. Heyden.

In de pauze werden de leden getrac-
teerd en na de pauze droeg mevr. C. Ha
gemanVerhagen nog een Kerstverhaal
Mien Labberton voor. Een dank
woord van de presidente tot de uitvoe
renden, welk woord begeleid ging van
enige kleine geschenken, en het gemeen
schappelijk zingen van „Nu sijt welle-
besloten deze geslaagde middag

Ledenvergadering N.G.R. (eis) V.

De kaarten voor de jubileumavond
op 8 Januari t.g.v. het zilveren feest van
de Ned. Chr. Reis Ver., afd. Leiden, zijn
bijna geheel uitverkocht, zo ving gister
avond de voorzitter, de heer J. Vooys,
zijn openingswoord aan. Tijdens het huis
houdelijk deel van deze ledenvergadering
in „De Doelen"' kwam o.m. ter tafel: het
logies van de op de jubileumavond op
tredende 50 Zwitsers, de notulen van de
secretaresse, mej. Loebèr, terwijl als af
gevaardigden voor defalgemene vergade
ring, die op 8 Januari'a s. te Den Haag
zal worden gehouden, werden benoemd
de heer Vogel en een der bestuursleden.

De beschrijvingsbrief voor deze alg.
vergadering was vervolgens punt van
ruime bespreking.

Hierna draaide de heer Korenhoff
films over Zuid-Afrika. Deze bijeenkomst
werd muzikaal opgeluisterd door de heer
G. van Vliet (viool) en mevr. Mulder-
Van der Laaken (piiano), die tevens het
vertoonde instrumentaal begeleidden.

ZANGERSAVOND GEHOORZAAL.

Naar wij vernemen, heeft het vereiste
aantal zangverenigingen van de ring
Leiden en Omstreken van Chr. zang
koren, t.w. 10, ingeschreven voor eer
Zangersavond, welke zal worden gehou
den in de grote Stadsgehoorzaal te Lei
den op Donderdag 10 Maart 1949.

Verdeeldheid onder bemanning belemmert
vaste koers

(Van onze deskundige medewerker).

De teerling is niet geworpen. Tevergeefs pleitte voorzitter Van Nispen voor het
weg-met-de-saneringsmaatregen-voorstel van het hoofdbestuur, maar tevergeefs
bleek óók de door de afd. Lisse ingediende motie om de sanering zy het in ge
matigde vorm te behouden. Noch het één, nóch het ander. En zo zal dan het
bollenvak voorlopig in hetzelfde schuitje blyven varen. Een schuitje, dat, ondanks
de goede wil van de stuurlui, door een onderling verdeelde bemanning nog geen

vaste koers weet te houden. Ach, waren alle mensen wys

De behandeling van Haarlem's voor
stellen blijkt zó geheimzinnig, dat de

Bouwkosten 103 woningen van „Ons Belang"

Waartoe de raad verder swllm8

besloot

de

len beweren, dat de financiële toestand
thans gunstiger is. B. en W. menen daar
om, dat ze reeds ver zijn gegaan en dat
het beslist niet verder kan, ook al is de
begroting sluitend. B. en W. hebben zich
afgevraagd hoe ze, gezien de omstandig
heden, zoveel mogelyk voor het bijzonder
kleuteronderwijs konden doen. Ze heb
ben zelfs lang geaarzeld, met dit voorstel
te komen,, omdat het eigenlijk niet kan.

Bevoorrechting van de ene of van de
andere groep willen B. en W. beslist
voorkomen. Het kleuteronderwijs is
steeds in de verdrukking geweest. Spr.
wilde echter niemand beschuldigen, al
leen constateren. Als men gelijkstelling
wil, dan van beide kanten. En dan ook
rechtvaardigheid betrachten ten aanzien
van de onderwijzeressen, aan wie tot nu
toe groot onrecht werd gedaan. Aan het
openbaar kleuteronderwijs moet meer
worden gedaan. Spr. verzekerde nog
maals: we kunnen niet verder gaan. Dat
mag teleurstelling Wekken, maar de afd.
onderwijs ondervond meer teleurstellin
gen.

De motie-Wilmer-Woudstra achtte spr.
in deze vorm onaanvaardbaar. Niet in
haar gedachtegang, maar wel wat de
jaartallen betreft. Toezegging van een
nieuwe regeling vóór 1950 is onmogelijk.
Wat anders zou het zijn, als daarvoor in
de plaats kwam: „zo spoedig mogelijk".
Maar zelfs dan hangt het alleen niet af
van onze krachten, maar ook van Den
Haag.

Det wethouder ging vervolgens in op
de technische opmerkingen van de heei
Wilmer. De vier namen moeten gehand
haafd. Wat de door de heer Van Dijk
geschilderde toestand van de drie gebou
wen betreft: zo erg is het nu ook weer
niet. Niet alle drie scholen dateren van
1850.

Voor een jong wethouder is het wél

Lang en breed werd geboomd
bouwkosten der 103 woningen van „Uns
Belang" in plan-Noord. Waar deze ma
terie grotendeels technisch was en bo
vendien voor een belangrijk deèl thuis
hoorde in de commissievergadering, vól;
staan wij met de voornaamste pimten.
De heer Van Iterson (Prot.-Chr.)
ees er op, dat de hogere kosten ook
aren ontstaan doordat in het bestek
wijzigingen werden aangebracht. Spr.

de verschillende hogere kosten ter
dege onder de loupe (totaal van
f 1.275.000 op f 1.400.000) en attendeerde
op, d*t er op elke woning ruim f100
bijkomt. Spr. drong aan op zuinigheid
iet materialen enz.

Ook de heer Van Weizen (Comm.)
maakte diverse opmerkingen, mede i.v.m.
het door de heer Van Iterson betoogde
en daarbij vooral de materialen en de
indeling der woningen onder de loupe
nemend. Een en ander brengt moeilijk
heden voor de woningbouwverenigingen
mede en betekent ook, aldus spr., een
verkapte huurverhoging voor de toe
komstige bewoners, t.w. de storting in
het reserve-fonds. Spr. diende een motie
in, waarin zou worden bepaald, dat deze
9tórtingen niet zouden worden doorbe
rekend. Sommige verenigingen kunnen
het niet betalen en tal van huurders ze
ker nöet, aldus spr.

De heren Schüller (Arb.), Lom-
bert (K.V.P.) en Hendriks (Prot.-
Chr.) gaven hun mening ten beste. Weth.
Jongeleen (Arb.) antwoordde op een
opmerking van de heer Lombert, dat de
dakbedekking wel mee valt en dat daar
voor het reservefonds niet zo spoedig
behoeft te worden aangesproken. De kos
ten van het reservefonds kunnen, aldus
de wethouder, niet in de exploitatie wor
den berekend, zoals de heer Lombert he*,
wilde. De wethouder zal een onderzoek
instellen naar het door de heer Van Iter-
>n beweerde, sprak dit dus niet tegen.
Wat de stortingen in het reservefonds
betreft: de toekomstige bewoners zullen
24 of 25 cent per week extra moeten
betalen. Dit bedrag mag niet in de huur
prijs worden „inbegrepen", maar prac-
tiisoh komt het toch op hetzelfde
Liever had spr. echter gezien, dat „Ons
Belang" de kosten omsloeg op alle
leden. Dan kwam het op 5 cent per huur
der per maand. En nog liever, dat allen
per week betaalden. „Ons Belang"

kreeg dan een goed reservefonds en

gedekt voor 400 a 500 nieuw 'ai
woningen.

Op de oude wijze kon de gemeente
onmogelijk doorgaan (dan zou de ge
meente 25 van de onrendabele bouw
kosten moeten betalen) en er is overleg
gepleegd met de woningbouw ver enigin-
gingen accoord. Hier is ni^t
sprake van een achterdeurtje om de huur
te verhogen.

De motie-Van Weizen werd verworpen
met 31 tegen 4 stemmen (alleen de
munisten voor), het voorstel van 1
zonder hoofdelijke stemming
vaard.

Verdere punten.
Het voorstel van B. en W. tot verstrek
king van .groene" K. en O.-kaarten aar
het gemeentepersoneel ontlokte enige
oppositie bij de heer H o r d ij k (Prot.-
Chr.), die kunst en ontspanning wel als
goede gaven van God waardeerde, maar
toah meende, dat wij deze kant niet uit
moeten, Spr. geloofde niet, dat het ge
meentebestuur hierin nog een taak heeft
Er was een tijd van wel, maar de arbei
ders kunnen nu dn hun eigen vakbewe
ging veel bereiken. De heren R i e d e
(Arb.), Vos (WD), Hendriks (Prot.-
Chr.) en Plena (Arb.) bestreden deze
mening.

Weth. Menken (KVP) meende ook,
iat de gemeente zich hieraan niet mag
onttrekken. De grens van f3600 wordt
volgend jaar misschien verhoogd (dit op
een vraag van de heer Hendriks).
Conform besloten.

De heren Frohwein en Vos (VVD)
stelden in Februari een aanvulling vóór
van de verordening, regelende de sa men-

bouwen

de werkkring van dé> com-
van bijstand voor de financiën.
W. adviseerden thans afwijzend,
omdat „een commissie van bystand geen
van controle is". De heer
i n verklaarde, gezien de grote
verandering, die te constateren is waf
betreft het financieel 'beleid der gemeen
te, dat de voorstellers'5zich niét. genood
zaakt adhtten het voorstel te handhaven.

De voorstellen .-inzake de- plannen tot
uitbreiding van dekoelhuisruimte van
het slachthuis en inzake de verkoop van
ndustrieterrein aan de Gebrs. Van Wijk
werden z.h.s. aanvaard.

Tot lid van de raad van beheer van de
Sportstichting (vac.-L.. Robbers) werd
benoemd de heer J. Th. Balkestein, -tot
leden der Zuidercommissie wering
schoolverzuim (vac. mevr, J. I. Boden-
staffvan Zijp en D. Bosma) mevr. C.
de HartGodfriedt en J. Fluyt. Aan
J. J. van Stralen werd op zijn verzoek
eervol ontslag verleend als ambtenaar
de burgerlijke stand. Er werd f2750
beschikbaar gesteld i.v.m. het overbren-
laar het gebouw Pieterskerkhof 4
de imbecielenafd'eling der B.L.O.-
school. Het Liefdewerk van de H. Cunera
ontving toezegging van subsidie voor de
jongensschool voor BL.O. aan de Peli
kaanstraat. De beloning voor de onder
wijzers bij het vervolgonderwijs en het
onderwys aan spraakgebrekkige kinderen
werd verhoogd, de verhuur van twee lo
kalen Pieterskerkgracht 9 aan het Poli-
tiemuziekgezelschap verlengd, een stukje
grond van de heer H. P. Jansen aan de
Meloenstraat aangekoekt, de begrotingen
1946 en 1948 (na een opmerking van de
heer Knol. Prot.-Chr.) op enkele pun
ten gewijzigd en voor een kasgeldlening
ad f3 millioen zorggedragen.

Aan het einde der vergadering wenste
de voorzitter de 'raadsleden „gezegende
Kerstdagen en een zalig uiteinde" toe.

Geen addertje onder 't gras...

Het hoofdmotief, waarom het hoofd
bestuur de saneringsmaatregelen over
boord wenste tezetten, was wel de
Benelux. In 1950 zal die starten en dan
vallen de grenzen weg. Met andere woor
den: bóllen, die in België gekweekt zijn,
kuhney op 'de Hollandse markt komen.
Hebben we dan nog een surplusfonds,
dan kunnen onze Zuiderburen (die aan
dat fonds natuurlijk geen rooie duit be
talen) hun onverkoopbaar gebleken bol
len langs allerlei slinkse wegen hierheen
spuien en er bonafide kwekers voor op
laten draaien. Eén van de vele gevaren.
Nu zal wel niemand zo naief zijn te ver
onderstellen, dat dit voorstel prompt in
stemming werd gebracht. Geen denken
Vooral dit ene simpele regeltje:
„Tégen een dienende ordening van het
bedrijfsleven is het hoofdbestuur zeer

zeker niet gekant"welkte bij de anti-

saneerdes zó veel wantrouwen, dat voorz.
Van Nispen ettelijke malen in actie
moest komen om te verzekeren, dat hier
geen addertje onder het gras zat. Dat
het alléén diende om te voorkomen, dat
de Alg. Ver. buiten de organen van de
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie zot
komen. De afdelingen Texel en Enkhui
zen wilden de buitenlandse prijzen ook
van de kaart hebben. Lisse diende een
motie in: beheersing van het areaal, be
houd van lage minimumprijzen en hand
having van het surplusfonds. Sanerings
maatregelen in gematigde vorm dus. Afd.
Voorhout vond, dat 1950 nog te ver in het
verschiet ligt, om daar nu al over te pie
keren, en steunde Lisse. Ook Sassenheim
wilde eerst wel eens met de Belgen bab
belen. En dan hoe kon het ook anders
wilde de heer Murk óók een duit in
het zakje doen. Nu was de sprekers een
beperkte tijd toegemeten: drie minuten,
Maar de grijze Hillegommer was zó ver
baasd en zó verontwaardigd over de
motie Lisse, dat hij maar blééf doorpra
ten. Er moesten enkele zéér duidelijke
aanwijzingen gegeven worden, voordat
hij zijn woordenstroom stuitte. De heer
Warnaar wees er op, dat er helemaal
geen illusies gekoesterd behoeven
worden, dat de buitenlandse prijzen vrij
zullen komen. Daar is geen kans op. Kijk
maar naar de gladiolen en het bijgoed.

Maar de motie-Lisse kwam óp de duur
toch ook nog een keer in stemming. Nog
vóór het voorstel van het hoofdbestuur,
want als de motie het „haalde"
voorstel meteen van de baan. Maar met
152 stemmen voor en 184 tegen werd de
Lisser-motie op dood spoor gerangeerd.
Toen het voorstel van het hoofdbestuur.
Dat kreeg ook geen kans: 144 stemmen
voor en 200 tegen. En 't voorstel Groo-
tebroek-Rijnsburg onderging hetzelfd(
lot: 146 voor en 189 .tegen. s g

Gelukkig huwelijk..

Dan het "punt Omzetbelasting. „Het
huwelijk tussen de Alg. Ver. en de Bond
van bloembollenhandelaren is altijd ge
lukkig geweest", aldus de heer Frijlink.
Maar ook in gelukkige huwelijken is wel
eens ruzie. Dat is nu ook het geval.

Nu wil de afd. Sassenheim dit punt
naar de voorjaarsvergadering verschüi-
ven. Dan kan altijd een besluit genomen
worden met terugwerkende kracht. In
die tijd kan dan geconfereerd worden.
Dan staat voorzitter Van Nispen op
trekt van leer tegen de Bond van Bloem
bollenhandelaren. Die had namelijk op
dit punt eerst overeenstemming bereikt
met het hoofdbestuur, maar was toen
ineens in zijn schulp teruggekropen. Dat
was geen fair play. Fel legt Van Nispen
de zweep er over, Nanne Frijlink ver
trekt geen spier. „Waar er twee kijven,
hebben er twee schuld." Maar de voorzit
ter meent, dat dit nu niet opgaat. Het
hoofdbestuur is tooh niettegenstaande
de open brief met slechte voorlichting
bereid met de Bond te overleggen, mits
een commissie van arbitrage wordt inge
steld met bindend advies: voor
15 Jan. a.s. de zaak op poten.

Na wat heen en weer gepraat trekt
Sassenheim de motie in en geeft de ver
gadering haar fiat.

In art. 19 van het handelsreglement zal
het woord „gladiolen" worden geschrapt.
Ook de verhoogde contributie ging er

„penneridders" voor een uurtje tot „dis
placed persons" worden gedegradeerd.
Na die quarantaine deelt voorzitter Van
Nispen mee, dat, indien het voorstel van
Haarlem wordt aangenomen, dit niet in
houdt, dat de reeds aanvaarde voorstel-
Hillegom weer worden verwor
pen. Die blijven van kracht. De Hille-
gomse beurs wordt een aparte instelling
onder auspiciën van de Alg. Ver. en heeft
de steun van die vereniging. Met andere
woorden: er zijn twee beurzen zoals
altijd

Het voorstel tot wijziging der statuten
werd wat laat in behandeling genomen.
Verschillende afdelingen waren al huis
waarts getogen. 202 stemmen
voorstel en 98 tegen. In dit geval
het aantal stemmen vereist,
zodat ook dit voorstel niet werd aange-
De rondvraag leverde zoals ge
woonlijk veel stof tot praten.

De schooljeugd was weer
in het water

Felle stryd om de eindoverwinning

In de „Overdekte" vond Maandag de
slotepisode plaats van de sohoolwedstrij-
den. Er was grote belangstelling, niet
alleen van de schooljeugd, maar tevens
in de diverse hoofden van dienst.
Het werd een voortreffelijke avond
met spanning in diverse nummers. De
einduitslag is:

Meisjes 11, 12 en 13 j.: 1. Meisjes H.B.S.
176 pt.; 2. Meisjes U.L.O., 177.9 pt.; 3.
U.L.O. Pieterskerkstraat, 181,8 pt.; 4. Chr.
U.L.O., Leidse Hout, 207,5 pt; 5. Chr.
U.L.O., Noordeinde, 211,4 pt.; 6. Gem. H.
_.S„ 219,4 pt.; 7. Openb. G.L.O., 220,4 pt.;
8. Chr. G.G.L.O., 221,7 pt.; 9. Gymnasium
225,9 pt.

Jongens 11, 12 en 13 j.: 1. UL.O., Pie-
terskerksfcraat, 148,9 pt.; 2. Chr. U.L.O.,
Noordeinde, 149,1 pt.; 3. Chr. H.B.S.,
184,9 pt.; 4. Gem. H.B.S., 186 pt.; 5. Open-
bare G.G.L.O., 186,6 pt.; 6. Chr. G.G.L.O.,

192.2 pt.; 7. Chr. U.L.O., Leidse Hout,

205.3 pt.

Meisjes 14 j. en ouder: 1. Meisjes H.B.S.
704,5 pt.; 2. Meisjes U.L.O., 760,9 pt.; 3.
Ohir. U.L.O., Noordeinde, 812,4 pt.; 4. U.
L.O., Pieterskerkstraat, 813,6 pt.; 5. Gym
nasium, 830,3 pt.; 6. Gem. H.B.S., 852,6 ,pt.;
7. Chr. H.B.S., 883,6 pt.

Jongens 14 j. en ouder: 1. Openbare
U.LO. 649 pt.; 2. Overbruggings H.B5.
652,7 pt.; 3. Gem. H.B.S. 672,3 pt.; 4. H.B.S.
680 pt.; 5. Chr. H.B.S. 700,8 pt.; 6. Chr.
U.L.O., Noordeinde, 704,3 pt.

Zaterdagavond omstreeks 8 uur is

ingebroken in het kwekerij-kantoor van
de fa Ballego en Zonen aan de Rijns-
-burgerweg. De inbreker forceerde de
deur, maar werd gestoord en vluchtte het
land in, met achterlating van zijn fiets.

Het is goed, ondanks alle donkerheid, I hart Uw komst verbeidt!" Lofprijzing:
die de wereld van vandaag vervult, de „Loof, loof de Heer, gij heidendom! Gy

oude en vertrouwde Kerstzangen uit de
schat der Kerk te zingen. Doven de ge
beurtenissen de zanglust van ons volk
vaak niet? Toch mogen wij ons in deze
duistere dagen voor Kerstmis, vol zorg,
spanning en beven, vastgrijpen aan het
troostende woord van de profeet: „Het
volk, dat in duisternis wandelt, zal een
groot licht zien". De belofte, diep van
rijkdom, dat over ons. die wandelen in
het land van de schaduw des doods, een
licht zal schijnen, opent de lippen.

Gisteravond in de Zuiderkerk. Vele
jongeren waren opgekomen. Om te zin
gen en te luisteren. De Kerstzangdienst
van het Gereformeerd Jeugdverband
werd een ure, welke in het teken stond
van het verlangen naar en het hopen op
de bevrydende daad van God: „Vervul,
o Heiland, het verlangen, waarmee mijn

Leden van boerenleenbanken zagen de film
„Het Geld van de Boer"

Twee geslaagde middagen in de Stadsgehoorzaal

banken, die welvaart willen brengen op
het platteland, wil zegenen.

Zoals wij reeds opmerkten, is de film.
die werd vertoond, het resultaat van het
gouden jubileum. Het is geen gemakke
lijke opdracht om in een film een goede
indruk te geven van het werk van de
lijke middag gehad, waarop de bestaan-1 boerenleenbanken. Maar wij hebben do

Het bestuur van de ring „Bloembollen
streek" van boerenleenbanken nam het
initiatief tot het doen-draaien van de
film „Het Geld van de Boer" in de
Stadsgehoorzaal te Leiden. Vele leden
uit de Bollen- en ook «uit de Rijnstreek
tegenwoordig en hebben een koste-

dé banden van vriendschap en saamho
righeid werden verstevigd.

ij Baron van Wijnbergen, burgemees-
van Wassenaar eh bestuurslid van de
Coöp. Centrale Raiffeisenbank te Utrecht,
berustte de leiding. Hij heette het pu
bliek welkom, in 't bijzonder het lid van
de raad van toezicht, de heer Van der
Weijden, lid van de Tweede Kamer, prof
Westra, hoogleraar te Leiden, en een
aantal Rijnstreek-mensen.

In zijn openingswoord stond Baron
in Wijnbergen even stil bij het gouden
jubileum van de Coöp. Centrale Raif
feisenbank te Utrecht, dat de afgelopen
zomer is êevierd en naar aanleiding
waarvan de film „Het Geld van de Boer"
werd vervaardigd. Spr. wees vervolgens
op het doel van de ring. Dit is: de be
langen te behartigen van de boerenleen
banken in zijn werkgebied en voorlich
ting te geven omtrent alles, wat met de
banken en de centrale bank te maken
heeft. Het zijn de leden, die de
lijke boerenleenbanken dragen, aldus
spreker. De organisatie is een groot blok
van onderling vertrouwen en streeft
naar de belangen te dienen van haar
leden en hun bedrijven. „De Boer
Geld"; ongetwijfeld behoren er woorden
bij „boer", die veel zwaarder wegen, t.
de woorden „God" en „gezin". Vooral in
het bedrijf van de boer is aan de zegen
van God alles gelegen. Als Hij de
dom niet geeft, dan zijn alle krachten,
die de boer ontplooit, tevergeefs,
hoopte vurig, dat God de boerenleen-

esultaten van deze arbeid duidelijk op
het witte doek gezien. Men is er dan
ook ten volle in geslaagd om het publiek
het grote nut van de boereninstellingen
te demonstreren. De beelden waren heel
goed en de. muziek van het orkest van
Dolf van der Linden vormde een zeer
toepasselijke omlijsting. Ons werd ge
toond de eenvoudige"boer in iyn dage
lijks werk, hoe hij met noeste arbeid het
geld voor zijn gezin verdient en hoe hij
dit besteedt. De boerenleenbanken zijn

de boer en zijn gevoelig bedrijf
misbaar.

Na de pauze, waarin verversingen v
den geserveerd, konden de aanwezigen
genieten van het filmwerk „Hollands
Glorie", welwillend afgestaan door Hol
lands Bloembollenhuis te Lisse. Al met
zal het publiek zeker aangename her
inneringen aan deze middag bewaren.

Hedenmiddag vond wederom een voc
stelling plaats. In totaal hebben ongeveer
2000 personen van hun belangstelling
blijk gegeven. De heer Kuypers, kassier
van de boerenleenbank te Leiden, sprak
een slotwoord, waarin hij aan verschei
dene personen dank gebracht.

Nederland-Engeland

Het genootschap NederLand-Engeland,
afdeling Leiden, belegde gisteren in de
„Turk" een filmavond, .gegeven door
Miss H. A. Daükes. Vertoond werden:
World Garden, Westminster" Abbey,
Routine Job (Scotland Yard) en Plastics.

Het mooiste der wereld

In de grote zaal van „Den Burcht'
werd gisteravond door de Leidse afde
ling van de N.R.V. een filmavond gehou
den, die als hoofdschotel de vertoning
vermeldde van een door het centraal
bureau samengestelde film „Het mooiste
der wereld." De titel is wat willekeurig
gekozen verschillende landen zonden
niet of slecht materiaal in maar de
film werd toch *en goede propaganda
voor het tourisme naar Amerika, Canada,
Denemarken, - -Engeland, Noorwegen,
Zwitserlandven.„... Nederland!Uiteraard
bestaat dé film uit 'een samenstelvan
verschillende technieken: de gewone
zwart-wit-film, de Agfa-kleurenfilm, de
Kodachroom en het technicolor-procedé.
De film werd door muziek omlijst; als
commentator trad de heer C. H. Groen,
employé van het centraal bureau, op,
Vooraf gingen een filmje over de hor
loge-industrie in het op op sociaal ter
rein zeer vooruitstrevende Zwitserland
en over de wintersport aldaar, dat laatste
gebracht door de Zwitserse spoorwegen.
Een lokroep naar het mooie land, dat
zomer en winter stromen bezoekers trekt
uit geheel de wereld.

De avond, die veel belangstelling trok,
werd ingeleid door de voorzitter, de heer
J. v. d. Horst.

SPREEKUUR WETH. OPENBARE
WERKEN.

De wethouder van openbare werken,
de heer A. J. Jongeleen, zal morgen
spreekuur houden van 1.30r—2 u

Centralisatie van Leids belasting
wezen voorlopig van de baan

Alle pogingen in die richting mislukt

Enige tijd geleden meldden wy, dat
belastingkringen het plan bestond om
het belastingwezen te Leidén binnen de
kortst mogelijke tijd te centraliseren. Zo
als bekend, zijn de belastingen te dezer
stede in een groot aantal gebouwen
dergebracht. Dat dit een goede gang
zaken niet bevordert, is in de laatste
jaren duidelijk gevoeld.

Aanvankelijk was men van plan
Leiden een gebouw te doen verrijzen,
waarin de belastingen zouden worden
ondergebracht. De materiaalpositie laat
dit echter niet toe. Men heeft toen on-1
derzocht, of er in onze stad nog gebouwen
zijn, die voor dit doel gebruikt zouden
kunnen worden.

Naar wy thans uit officiële kringen
te Den Haag vernemen, zijn alle
pogingen om in deze zaak tot een
goede oplossing te komen mislukt.
Dit houdt dus in, dat centralisatie va
de Leidse belastingen voorlopig van d
baan is. De aandacht van de autoriteiten
zal echter steeds op dit vraagstuk gericht

volken, prijst Zijn Naam alom!" Aanbid
ding: „Ik kniel aan Uwe kribbe ne"
Jezus, Gij mijn leven!" Vervulling
het heil: „Nu daagt het in het Oosten,
het licht schijnt overal". Bede: „Sterk mij
door Uw tere handen, maak mij door Uw
kleinheid groot". Kerkkoor en Gemeente
zongen afzonderlijk en tezamen. Het or
gel werd bespeeld door Wim Rosie
Ds J. Plomp luidde het feest
Christus bij de jongeren in met een
korte overdenking over het Johanneïsche
woord: „Zie, het Lam Gods, Dat de
zonde der wereld wegneemt". Ook op de
bodem van het Indonesische vraagstuk
ligt de zonde der mensheid: God is ech
ter ook in onze tijd een toevlucht
alle zondaren. Wij allen hebben zwarte
bladzijden in ons levensboek. Het gewe
ten knaagt in ons. Maar: Laten wij
Kerstfeest gaan vieren. Wij mogen het
doen. Hij heeft voor ons zonde, dood
hel overwonnen. Moge God de wereld
gezegend Kerstfeest schenken, aldus
besloot ds Plomp.

Vermelden wij nog, dat de liturgie
?or deze Kerstzangdienst was samenge
steld door Adriaan C. Schuurman, orga-
de Sint Joriskerk te Amers
foort, in opdracht van de Ned. Herv.
Raad voor Kerk en Eredienst. Van deze
zangdienst is de volledige kooruitgave
verkrijgbaar bij het Boekencentrum N.V.
's-Gravenhage.

Veilig thuis!

Het uit het kamp in de Leidse Hout
door honden verjaagde hert is op zijn
basis teruggekeerd, en dat uit eigen be
weging.

De heer H. Schouten 25 jaar
voorzitter van „Jeruel"

Hartelyke huldiging in het gebouw
aan de Groenesteeg

Gisteravond heeft „Jeruel" feest ge
vierd ter gelegenheid van het zilveren
jubileum van haar voorziter, de heer H.
Schouten. Bij het binnenkomen va
jubilaris werd gezongen lied 3451
uit de bundel van Joh. de Heer, w:
de leider, de heer L. Pasman, voorging
in gebed. Als eerste spreker voerde de
heer Zaalberg het woord, die de aanwe
zigen, o.w. zich leiders van de Evangeli
saties buiten Leiden en plaatselijke
jeugdleiders bevonden, hartelijk verwel
komde. Hij richtte zich in een toespraak
tot de jubilaris en overhandigde de heer
Schouten een stoffelijk blijk van grote
waardering. Staande zong de Gemeente
lied 364 1 en 4.

Vervolgens kreeg de jubilaris het
woord. Hij betuigde zijn welgemeende
dank voor het prachtige geschenk.
Bovenal bracht de heer Schouten dank
aan God. Die hem zo veel zegeningen
schonk. Spr. gaf een schets van de ar
beid, door hem en zijn bestuur verricht.
Hij wees hierbij vooral op de broederlijke
samenwerking.

Hierna werd door twee leerlingen van
de Zondagsschool en het Bijtoelclubje een
bloemenhulde aangeboden. Zij droegen
voor de aanbieding een toepasselijk ge
dichtje voor. In de loop van de avond
namen verscheidene aanwezigen het
woord. Het koor van de zusterkrans
bracht een lied ten gehore. Ook zong het
een jubileumlied. De heer H. Ju gaf na
mens de jongelungsver end-ging in dicht
vorm een overzicht'van het werk van de
jubilaris, die nog verschillende geschen
ken in ontvangst mocht nemen. De voor
zitter dankte allen voor de betoonde
hulde. Na het zingen van de Avondzang
ging de vergadering, dankbaar gestemd,
uiteen.

C. Lourens nam afscheid van de
Lichtfabrieken

HAAGSE POLITIERECHTER.

In een anders tuintje.

De koopman A. B. uit Den Haag had

een tuin te Katwijk aan den Rijn
lelietjes van dalen gestolen. De Officier
vond diat verdachte in z'n eigen tuin
bloemen moet -plukken, maar niet op die
manier aan handel komen. Dus eiste hy
twee weken gevangenisstraf, dat ook het

De clandestiene luisteraar.

De landarbeider W. A. H. te Noord-
wijk trof het in zijn nieuwe huis, dat er
een contact zat voor de radaodistributie,
en nap had hij een clandestien draadje
gemaakt.

Wegens „diefstal van toon-f-requentie'
stond hij thans terecht, en de Officier
eiste 25 -boete, omdat reeds ƒ31
schade door verd. betaald was. Het
nis werd conform de eis.

In de suiker.

De koekbakker W. F. B. te Leiden had
in de fabriek waar hij werkte suiker
diefstal gepleegd. Hij nam telkens zo eer
paar -kilo mee, en verkocht deze. Dat
vond de Officier ergerlijk, omdat verd.
toch. al in de gunstige omstandigheid
was. dat hy koek zonder inlevering op
de fabriek kon kopen.

De eis luidde zes weken gevangenis
straf, dat ook het vonnis werd.

Vanmorgen heeft de heer C. Lourens,
inspecteur van het buizennet, afscheid
genomen van de Lichtfabrieken in ver
band met het bereiken van de 'pensioen
gerechtigde leeftijd. De heer Lourens
werd toegesproken door de adj.-directeur,
ir F. Stokhuyzen, en de voorzitter van de
personeelsvereniging, de heer J. J. C.
Snel. Aangeboden werden een verre
kijker en een album met foto's over het
werk van de heer Lourens.

BURG. STAND VAN LEIDEN.

GEBOREN: Cornelis P. ALb., z. v. M„'
Bakker en F. C. Le-zwijn; Louis, z. v. Ai'.

Thiel en G. J. Lunenburg; Johanna.
W., d. v. D. Mulder en C. Baart; Hendrik,.

J. Keijzer en R. J. Klom; Maria J.,
d. v. J. J. de Tombe en M. J. Pillekers;.
Lijsbeth G., d. v. J. Hof en C. W. Dek
ker; Johannes C. M., z. v. M. W. Visser
en M. E. van der Meel; Francina, d. v.
S. Dulbbelaar en J. J. de Koekkoek;
Eleonore M„ d. v. L. Develing en M. H.
Stemmer; Hendrik, z. v. G. Springer en
P. Niehot; Pieter, z. v. P. Olivier en A.
Delfsma; Susanna W. A., d. v. A. van der
Wijngaard en N. Cornelisse; Adrianus
W., z. v. J. P. Vogels en J. G. Wassenaar;
Willem, z. v. I. de Wolf en B. Komnga;
Greetje L., d. v. S. Hoogeveen en G.
Tijsen; Gerri-gje, d. v. J. van Kreuningen
en H. J. Janszen; Dina, d. v. H. van Eg-
mond en J. van Beelen.