""ve'bettwe tiel
IETS OVER HET DAMSPEL
OVER OUDE MUNTEN
DE HARTEWENS
VAN „HAAR"
OBLIGATIELENING
PEE-TAX
FRIESE
RAPEN
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
4
DINSDAG 30 NOVEMBER 1948
In verband met het tournooi om *t wereldkampioenschap 1948
door J. J. H. Mortens, Hoofd
redacteur Off. Orgaan N.D.B.
Wat is toah dit spel, dat een kind reeds
meent te begrijpen, schijnbaar zo een
voudig, todh zó ontzaglijk moeilijk, dat
deskundigen zich afvragen, of er wel
ooit iemand zal komen, die het volledig
zou kunnen spelen!
Is het schaakspel moeilijker? Een
dwaze vraag, en toch ontelbare malen
gesteld. Kan men van twee spelen, die
beide zo moeilijk zijn, dat niemand ze
geheel zal kunnen omvatten, het ene
moeilijker dan het andere noemen?
Toen Springer in 1928 wereldkampioen
werd, kon niemand zich voorstellen, dat
er ooit een dammer zou komen, die nog
•terker, nog ibeter en verder zou kunnen
aten den hij. Maar binnen 6 jaar was
«en sterker speler, n.l. Raichenbach. En
deze, diie wel de meest volledige dam
speler scheen, werd in 1945 liefst met
T13 geslagen door Ghestem, de
van het 100-ruitenspeJ, die op dit moment
in een indrukwekkende rivaJleustrijd met
Roozenlburg, een nieuw spelwonder
de laatste jaren, gelijke tred tracht te
houden.
Ruiten en schijven
Berekeningen omtrent de mogelijk
heden in het damspel, dat wij thans
•pelen, zijn te vinden in een boekje
de Universiteitsbibliotheek te Amster
dam, geschreven door M. Vardon, een
Fransman uit Caen.
Maar zoals het nu gespeeld wordt op
een bord met 100 ruiten en 40 schijven,
20 witte en 20 zwarte, is het niet altijd
geweest.
De naam „dammen" is ontleend
hot Egyptische woord „damas", hetgeen
.betekent „heilige steen". Onderzoekingen
hebben uitgewezen dat het is uitgevon
den, of zo men wil „samengesteld", door
twee slaven, werkzaam aan de machtige
pyramide van Cheops. Een der merk
waardigste voorstellingen is een m
schildering, gevonden te Medinet-Abouw
in Midden-Egypte, waarop men een
Pharao's ziet afgebeeld „damspelende
met zijne vrouwen". Het simulftaanspel
was dus reeds toen populair!
Von der Lasa, de beroemde schaak
historicus, zegt, dat het damspel ontstaan
is uit het schaakspel, doch deze theorie
is volgens mij niet houdbaar. De grond
slagen voor deze theorie zijn gelegen in
het feit, dat alle oudere damspelen ge
speeld worden op 64 inplaats van 100
ruiten. Het schaakspel zelve is niet uit
Egypte, doch uit Voor- of Achter-Indië
afkomstig.
Al zijn de opgegraven Egyptische
damborden, alsook de destijds geldende
spelregelen zéér primitief geweest, het is
alleszins duidelijk, dat men hier met een
geheel andere vorm van bordspel te doen
heeft dan bij het schaakspel.
Van oude oorsprong
En hoe zit het nu met de aloude 64-
r veldige vorm? Wanneer de Islam zich
met de snelheid van een lopend vuur in
de landen, Zuidelijk en Oostelijk van de
Middellandse Zee, verbreidt, komt ook
Europa in zijn greep. Deze greep is een
ware tangbeweging geweest,
einden gelegen waren in Spanje
Balkan. In Europa i6 het schaakspel dan
reeds doorgedrongen, maar het damspel
zeer zeker niet. De Turken, in de Balkan
opdringende, de Moren in Spanje, bren
gen het mede. Waar zij komen, drukken
zij hun stempel op de gehele samen
leving. De berekeningsspelen zijn zeer
geliefd. Van het Oosten uit kennen wij
de reusachtige damborden, waarop een
partij wel dagen lang duurde. Zij waren
niet alleen ongemakkelijk op reis, maar
bovendien kon men het damspel ook op
het schaakbord spelen. Karei de Stoute
in Frankrijk (Poitiers) en Sobieski bij
Wenen mogen dan a-1 in staat zijn ge
weest de machtige tang-beweging te
keren. Europa udt de greep van de Islam
-bevrijden en de cultuurvoortbrengselen
van het Oosten tegenhouden hebben zij
niet gekund.
En waar in Europa meestal slechts het
schaakbord voorhanden is, daar speelt
men het damspel op het schaakbord en
ontstaat de geweldige verbreiding van
dit spel op 64 ruiten van Spanje af, waar
ook de eerste damboeken geschreven
werden, tot aan St. Petersburg en nog
hoger.
In 1723 brengt een te Parijs vertoeven
de Pool het spel op 100 ruiten over. Dit
blykt later de ideale vorm te zijn, en
overal neemt men dan waar, dat het 64-
ruitige spel wordt verdrongen. Aan het
begin dezer eeuw bracht
Canada nogmaals over op een groter
bord, n.l. 144 ruiten, doch een onder
zoek wees uit, dat het dan aan waarde
nboet, zodat deze vorm weer aan 't ver
dwijnen is, en thans bijna niet meer ge
bruikt wordt
Van Frankrijk uit verbreidde het 100-
rudtige spel zich over geheel Holland,
België en Zwitserland, Frans Afrika,
Suriname, Ned.-Indië, Senegal, Trinidad,
Siam enz., terwijl het moment van alge-
organisatie 1900 gelegen is. j
dan is algemeen als wereldkampioen
kend Isidore Weiss, een man met
de wonderlijke weddenschap
kon gaan, dat hij een damcombinatie
op een willekeurig veld. In
1912 moest hij zijn titel afstaan
Hoogland, die haar op zijn beurt
verloor aan Weiss' landgenoot, de Frans-
Bizot; deze verloor haar
Fabre en Fabre weer aan Springer ('28).
Thans is Pierre Ghestem uit Lille (Fr.)
wereldkampioen, en men moet hem in
zijn gevecht volgen, waarbij hij tracht
Roozenburg (R'dam) bij te houden,
der dat hem dit lu-kt. De laatste stevent
recht op de titel aan, terwijl Ghestem
reeds één partij verloor.
Niemand mag verzuimen dezer dagén
een kijkje in de speelzalen te gaan
Dit spel brengt oniijwilkkeldng
stimuleert de minder ruw afgestemde
gevoelens, een geestelijke herbewape
ning, waaraan zulk een behoefte bestaat.
In de laatste ronde van 4 December
speelt Ghestem (w.k.) voor de tweede
tegen Roozenburg, en wordt na af
loop de nieuwe wereldkampioen gehul
digd in de grote zaai van het Unilever-
gebouw.
Aneta seint uit Batavia, dat volgens
het republikeinse blad „Merdeka", de be
kende revolutionnair Ratulangi benoemd
zal worden tot republikeins ambassadeur
te Manilla. (Ratulangi is Japans oud
gouverneur van Makassar en kan in hoge
kringen te Manilla menigeen vinden met
hij kan kouten over die goede Ja
panse tijd. Red.).
Dr v. d. Molen sprak voor
de Arjos in Utrecht
..Wij jongeren breken met een traditie
in de partij, door voor het eerst een
vrouw een instruerend referaat te laten
houden", aldus voorzitter E. van Ruller
Zaterdag, toen hij prof. dr G. H. J.
Molen verwelkomde op de algemene
gadering van de Nat. Organisatie
A.-R. Jongeren Studieclubs, waar zij
spreken over „Vrede als vrucht van ge
rechtigheid". De Arjos heeft het bij de
propaganda-actie gestelde doel: 400 clubs,
inderdaad bereikt. Vele clubs hadden hun
afgevaardigden naar Utrecht gezonden en
zoals men dat bij de Arjos gewend is,
waren de discussies zeer levendig. Een
voorstel van het bestuur, zich aan te slui
ten bij een op te richten Politieke Jon
geren Contactraad werd voor nadere be
studering van de agenda afgevoerd,
omdat er nog al verzet uit de vergade
ring tegen rees. Des middags sprak mej.
v. d. Molen. Zij achtte het een groot
tekort in A.-R. kringen, dat men zich
meestal beperkt tot de bestudering
nationale vraagstukken en aan de ii
nationale niet toekomt. Voorts gaf zij
een toelichting op haar voor de Arjos in
druk verschenen brochure.
ROBERT TAFT NAAR ONS LAND.
De Amerikaanse Senator, Robert Taft,
die tijdens de Republikeinse conventie
en ernstige mededinger was van Tho-
ïas Dewey als presidentscandidaat
ijn partij, komt naar Nederl,
Zaterdag arriveerde hij uit Zwitserland
te Frankfort en bracht daarna een kort
bezoek aan Heidelberg en het Ruhrge-
bied, alvorens naar Amsterdam te ver
trekken, waar hij Woensdag wordt ver
wacht. Donderdag gaat hij naar Den
Haag en Vrijdag vertrekt hij waarschijn
lijk. Het is een niet-officieel bezoek.
SOEKARNO NAAR INDIA?
Naar het rep. persbureau Antara meldt,
zou Soekarno door Pandit Nehroe uitge
nodigd zijn voor een bezoek aan India
ter versteviging van de vriendschaps
banden tussen India en Djokja.
In de Bilt gisteren 8 graden
onder nul
De temperatuur wees gisteren vroeg
in De Bilt 8 gr. onder 0 aan. Eindhoven
en Schiphol gaven 7 op, Groningen
en alleen Vlissingen haalde nog de 0.
Overdag blijven de temperaturen nog om
dr 8 gr. boven 0-
Het A'damse BG. veroordeelde gis
termorgen de ex-leider van de pers- er
propagandadienst van het Ned. Arbeids
front, P. Donkersloot, tot 6 jaar me a.
(Eis: 10 jaar).
Engeland en Amerika pogen tlhans
een nieuwe maximum-wereldprijs voor
tarwe vast te stellen. Engeland wil 1,50
dollar per bushel, Amerika 1,75 dollar.
De Groningse televisie-successen lei
den waarschijnlijk tot interessante proe-
Met een televisie-ontvanger in een
Denemarken vliegend vliegtuig wil
nagaan, tot hoever het uit Eind
hoven uitgezonden beeld nog ontvangen
kan worden.
Te Weert wordt voor ruim 1 mil-
lioen gulden een nieuwe meelfabriek ge
bouwd. De bestaande fabriekscomplexen
worden voor magazijnruimte bestemd.
Tegen 34 ambtenaren en ambtena
ressen van de R'damse distributiedienst
werden voor de econ. pol.rechter te
A'dam geldboeten geëist variërend van
f 250 tot f 5.In enkele gevallen wer
den voorwaardelijke 'gevangenisstraffen
geëist. De zaak tegen de chef, D. P.,
werd naar de rechter van instructie te
rugverwezen.
UITSPRAKEN RAAD VAN CASSATIE.
Tot 10 jaar werd-j^eS'^cïoor de Haagse
Raad van Cassatie veroordeeld A. van de
Graaff, tijdens de bezetting burgemeester
van Steenbergen, RiissSp en Lopik. Hij
was door het B.G. in Dijn Bosch veroor
deeld tot 12 jaar.
De cassatiebehandeling van J. A. Jong
Baw uit Paramaribo* werd voor onbe
paalde tijd aangehotiden. Door het Am
sterdamse B.G. is hij tot levenslang ver
oordeeld.
De P.F. van het Bossche Bijz. Hof was
in hoger beroep gegaan tegen het vonnis
van 15 jaar tegen de SD.-handlanger
Chr. A. H. L. Deckers. De Raad van Cas
satie eiste nu 20 jaar. Uitspraak 20 Dec.
Hoe de schepen reilen en zeilen
ATLAS 29 v Gothenburg te Amsterdam.
ALMKERK 28 v Karachi.
AMSTELKERK I v Monrovia te Port Bo
ARENDSKERK 29 te Genua.
ARENDSDIJK 29 v R'dam te New York
AXELDIJK 25 v Vera Cruz te Tampico.
BLIJDENDIJK pass 29 Scilly.
NIA (t) 29 v Singapore n Freeman
ELIA 27 v Blyth te Plymouth.
28 v Antwerpen te New York.
ROTTERDAM (t), p 29 Malta, 5/11
Ha vi
icht.
ESSO DEN HAAG (t) 9 v Aruba te Vadc
(Italië).
GAASTERKERK 28 v A'dam te Kaapstad.
HEDEL 28 v Montreal n Carieton.
HERCULES pass 29 Burlings.
KAMERL. ONNES 29 v R'dam te Aalborg.
KEDOE, Batavia—R'dam. 30 te Belawan vw
KLIPFONTEIN, A'dam—Kaapstad, 28 var
Las Palmas.
KOTA INTEN 29
R'dar
22 i
pstad,
Colombo.
I ter hoogte t
- mijl Z 1, -
LOOSDRECHT 28 t
MAETSUYCKER 2
MALVINA (t) 30 90 i
MARCELLA 29 v Pt Jer
MELISKERK 29 v Monrovia te Grand Bi
PERICLES 30 v Antofagasta n Valparais
op 550 mijl W v Sc
rede v Ha\
Bathurst (Car
PRINS WILLEM II
PRINS J W FRISO
•Jew Castle,
pass 29 Trellerborg.
RIJNLAND 29 v Ilhaos.
SALAWATI 29 v Belawan te Pt S
SARANGAN verm. 4 v Tacoma
SOMMELSDIJK 27 v Batavia n
STAD ALKMAAR 29 70 "Z W v C
STREEFKERK 30 te Port Sudan
TABIAN pass 30 Straat Messina.
TABINTA n A'dam. 29 te Suez.
TAWALI 29 v Ampenan n Bima.
ANAS vertr 2 v Houston n
TROMPENBURGH p 30 Holtenau
VAN RIEMSDIJK 29 v Hongkong
Amsterdams Beurso verzicht
Amsterdam, 29 November 1948.
De belangstelling concentreerde zich
vandaag in hoofdzaak op enige speciali
teiten, die behoorlijke affaire te zien
gaven, maar overigens was de handel
bescheiden omvang. Aanvankelijk
werd de meeste aandacht geschonken
H.V.A.'s, die iets lager geopend, wei
een achttal punten avanceerden,
waarbij zich een vrij levendige handel
ontwikkelde, hetgeen verband hield met
het feit, dat de handel recepissen per
1 Dec. een aanvang zal nemen. Tegen
het slot trad echter een kleine reactie in.
De affaire in de andere cultuurfondsen
had weinig te betekenen. Van de tabak
ken gaven alleen aandelen Deli-Mij
kleine tekenen van aanwezigheid, waar
bij de koers tenslotte iets hoger kwam
te liggen.
Op de industrie-afdeling werden Phi-
lipsaandelen een paar punten boven het
vorige slot ingezet, waarna zich weldra
reactj,e. .voltrok, die. ,ech.ter weer ge
volgd werd dopr een-herstel, zodat bij,
het einde van de rekening een kleine
koerswinst kon worden" verkregen. Uni
levers, die zich binnen zeer nauwe gren-
bewogen, waren iets lager.
DE VIJF KAMERLEDEN NAAR
BANDOENG.
De vijf Kamerleden, die als waarne
mers de ministeriële delegatie vergezel
len. zijn gisteren van Batavia naar Ban
doeng vertrokken om de zitting van de
federale conferentie bij te wonen.
LEVENSLANG VOOR LIMBURGSE
S.D.-CHEF.
Het Maastrichtse B.G. veroordeelde
gistermorgen de oud S.D.-chef Richard
Nitsoh, die tijdens de oorlog in geheel'
Limburg berucht was, tot levenslang.
(Eis: doodstraf).
DE GEVANGENEN IN DE REPUBLIEK.
De dames Hillebrandt, Knoppers, Men-
des da Costa en Van 't Rood hebben
namens de Gemeenschappelijke Actie
van Nederlandse Vrouwen te Parijs be
sprekingen gevoerd met de Amerikanen
bij de V.N., het Roode Kruis, de Fede
rale Raad van Kerken van Christus in
Amerika en Amerikaanse vrouwenorga
nisaties, en de toezegging gekregen, dat
de belangen van de gevangenen in de
republiek voor de Veiligheidsraad zullen
worden gebracht.
MARKT- EN VISSERIJBERICHTEN
JJMUIDEN, 29 Nov. Stoomtreilers IJm 54
„Limburgia" f16000. IJm 183 „Vikingbank"
f 18670. Kw 4 „Arend" f 6950; motorloggers
Kw 24 f3400, 89 f3900. 125 f3810, 112 f2750,
169 f2630, 107 f 1700. 28 f2430, 17 f2650, 159
f 13160, 91 f 2400. 108 f 2210, 16 f 8830. 227
f 3240. 59 f 1910, 9 f 6280. 3 f 4600, 39 f 8430. 21
f1380. 77 f1730. 210 f 1950. 63 f1630. Bu 33
f 2080, Hd 18 f 1150, Urn 214 f 1590, 210 f 1690.
229 f 2230, 272 f 2470, 53 f 1750, 2Q4 f 2700, Sch
140 f 10170.
IJMUIDEN, 30 November. IJm 96 Vios IV
f9450. IJm 73 ..De Hoop" f12960, IJm 25
Flamingo" f17170, motorloggers Kw 56
f 1530. Kw 22 f 1150. kustvissers Hd 14 f 720.
245 f610, IJm 230 f690. Aanvoer 2270 kisten
w.o. 330 k. haring; haringberichtenKr 5
540 k. sth. en 140 k. verse h. Kw. 2 703 k.
sth. en 50 k. verse h. Kw 227 183 k. sth. en
250 k volle h.. Kw 170 598 k sth. Kw 65 663
k. sfh.. Kw 16 180 k. sth. en 550 k. verse h..
Sch 140 312 k. sth.. 650 k. verse h.. IJm 75
556 k. sth. Kw 39 505 k sth.. Kw 3 682 k. sth.
SCHEV., 30 Nov. Vangstberichten he-
ïnmorgen uit zee: SCH 341—20 k 30 n, SCH
56—38 k h vl. SCH 159—25 k h vl, SCH 332—
25 k. SCH 133—15 k h vl. SCH 169—30 k h
•1. SCH 30—10 k 40 n. SCH 223—10 k h vl.
SCH 314—2 k h vl. SCH 73—70 k thpissto-
ind, SCH 97—23 k 25 n. SCH 8»—4 k. SCH
180—4 k, SCH 25—50 k. SCH 30—40 k, SCH
SCH 6940 k, thuisstomend. SCH
122—4 k, gisteren 140 k. SCH 248—70 k, SCH
250—120 k h vl. SCH 301—85 k, SCH 312—85
k, SCH 399—50 k, SCH 333—2 k. SCH 47—40
k. SCH 14—85 k, SCH 302—55 k, SCH 125—
32 k, SCH 120—8 k, SCH 6—5 k, SCH 325—
140 k, 70 n, SCH 116—85 k h vl. SCH 79—70
k, SCH 443—45 k, SCH 141—60 k. 30
Vangstberichten uit het Kanaal: SCH 116
—90 k. SCH 23—10 k. SCH 49—55 k. SCH
—50 k, SCH 248/—17 k h vl, SCH 310—80 k,
SCH 399—50 k, SCH 225—80 k, SCH 50—50 k.
SCH 6—1 k h vl, SCH 120—1 k h vi.
ming loggers verse haring 29 Nc
SCH 342 f 5200, SCH 153 6500, SCH 412 f 3270,
SCH 66 f 5400, SCH 19 f 9700, SCH 132 f 4550,
SCH 186 f 1700, SCH 48 f 6200. SCH 15 f 8900,
SCH 77 f 1400. Besomming treilkottersSCH
65 f 2440, SCH 55 f 1300, SCH 2 f 1450.
ROTTERDAM, 30 Nov. Veemarkl
Wie dezer dagen de rechtsverslagen las,
heeft daarin ongetwijfeld de naam Bras-
penninkx ontmoet Deze „koning de:
smokkelaars" deed zoveel van zich spre
ken dat wellicht sommigen aan het pein-
zijn gegaan over zijn eigenaardige
n. De x aan het eind zal voor menig-
wel duidelijk een tweede-naamvals-
i zijn geweest of een aanduiding var
zijn afkomst. In verschillende talen heeft
zo van die korte woorden, letter
grepen of letters, waarmee men aangeeft:
„de zoon van".
2e 425,
melkkoeien le 8'
2e 400, 3e 350:
325; pinken le 425, 2e
kalveren le 220, 2e 160. 3i
35: hitten le 650,
300, 3e 225: gi
"1, biggen le 60, 2e 45, 3e
450. 3e 300; werkpaarden le 8
:htpaarden per kg le 1.
handel kalipV-
e 0.90;' kélf-
rijzen og'veran,der
ig, prijshoudend.
stil, prijzen cons
idelijk. prijzen if
handel
rzen en pinken handel
t. Graskalveren handel
stijver.
i hoger. Paarden handel s
'N NUTTIG
ST NI CO LAAS
CADEAU
Geruite wollen
voor getekende
kleedjes
langwerpig
Kapmanteltjes
om zelf te
borduren
3.69
5.63
5.26
12.47
1.16
5.20
4.40
Suède ceintuurs
pracht kwaL
bruin en zwart 3«ï
en nog honderden
cadeautjes meer
VINDT U BIJ
GANGETJE 4 LEIDEN.
Voor St Nicolaas
VLOERKLEED
200/300
DAMESFAUTEUIL
WOLLEN
TAFELKLEED
VOETENZAK
2 persoons
INTERIEURBEDSTEL
Nog enkele poppenmenbel-
PORTEMONNAIES
PORTEFEUILLES
VISITETASSEN
AVONDTASJES
KINDERTASJES
REISTASSEN
BOODSCHAPTASSEN
ACTETASSEN
REISNECESS AIRES
KOFFERS - ETUIS
HAARLEMMERSTRAAT 37-39-41
ADVERTEERT
IN DIT BLAD
Moet fk nu heus op Uw tafel gaan ontbreken
Moet ik nu werkelijk de aflevering van mijn verrukkelijke jams
drastisch gaan beperken, alleen omdat ik met een schrikbarend
„potten-tekort" zit. U kunt aan al mijn potten-zorgen een eind
maken als U onmiddellijk iedere lege pot bij Uw winkelier
inlevert. Voor U is het zo'n kleine moeite, voor my betekent het, dat
ik U dan veel en véél meer van mijn ideale jams kan leveren.
Voor IDEALE kwaliteit... Jams van de
Het zullen wel meerdere wensen zijn, gelooft U
ook niet? Dit staat echter vast: enkele van die
wensen betreffen artikelen waarin PIERROT
zo uitstekend gesorteerd is, b.v. Inkooptassen,
handtassen, portefeuilles, portemonnaies, poe
derdozen, colliers, armbanden, kop en schotels,
kortom te veel om op te noemen.
Natuurlijk stellen wij onze ervaring in dienst
van Uw keuze, heren! 9464
MARKT- EN VISSERIJBERICHTEN
Katwijk a. d. Rijn - Tuinbouwoverzicht
De gang van zaken was de afgelopen
week iets beter dan de vorige, althans
sommige producten. Dit geldt niet
de grove producten als kroten, uien,
sluitkoolsoorten, breekpeen. De bloem
kool, die nu nog kwam, is van weinig
betekenis, maar alles, wat nog binnen
komt, is winst. Wat nog redelijk van
kwaliteit was, bracht tot f50 per 100 op.
Spruitkool bleef goed gevraagd, zoals
meestal met dit product het geval is en
de prijs is behoorlijk; van f40 tot f60
per 100 kg. Ook voor boerenkool was
voldoende animo met redelijke prij-
i van f 13 tot f 17 per 100 kg. En an
dijvie was in de beste kwaliteit zeer
goed te plaatsen tegen f 10 tot f 17, doch
tweede soort ging voor slechts f4.— p.
100 kg. Bospeen liep ook iets op met
goede vraag: de notering varieerde van
f 15 tot f 23 per 100 bos. Maar waspeen
deed het nog steeds slecht; de aanvoer
verhouding tot de vraag te groot,
waarbij nog komt, dat er veel waspeen
niet bewaarbaar is; dat is een strop voor
meerdere tuinders. Die waspeen moet
weg voor veevoer en wat er dan voor
betaald wordt, is al zeer weinig. De
eerste soort ging van f8.50 tot f 13.50,
tweede soort van f5.60 tot f6.75. En
breekpeen is al heel moeilijk te ver
kopen. Een gedeelte van de grovere
gaat naar Duitsland voor een laag
prijsje, maar voor het binnenland is dit
product moeilijk te plaatsen. Wat weg
gaat, brengt niet meer op dan f4.50 tot
f5.50 per 100 kg. Het is raadzaam, mede
verband met exportvooruitzichten,
dit artikel nog wat in de kuilen te be
waren. Van de sluitkool is de afzet ook
al vrij belabberd. Mogelijk dat, als
wat winterweer komt, het beter zal gaan.
De zachte winter is altijd vrij nadelig
voor deze producten. Rode kool ging
thans voor f6.90 tot f7.80 en gele kool
van f6.60 tot f9.20 per 100 kg. Een met-
lonende prijs voor de telers. Met uier.
wil het evenmin vlotten. Nu de export
naar Engeland weer stil ligt, gaat het
nog stroever; een prijs van f6.40 tot
f6.80 bekoort niet. Kroten van f4.
f8.— geven ook geen winst. Men hoopt
p beter!
KATWIJK A. D. RIJN, 29 Nov. Groen-
liling: Waspeen I 9—17.50. II 5.50—7.75,
60—62, andij-
.1 7—1
8.50—15.60, tomat
14.25,
6.80—6.80, alle
irselie 6.60—6.
100 bos.
spruit»
omaten 17—17, boerenkool 8 10—
kool T.208, aardappelen grote
per 100 kg; bospeen 16—24,
ilderie 7.40—8.30, alles
Vereniging
„Gereformeerd Jeugdcentrum"
UITGIFTE
een 3% 20-jarige gegarandeerde
groot ƒ200.000.—, in stukken van ƒ1000.—, ƒ500.— en
ƒ100a 100%. De gelegenheid tot inschrijving is open
gesteld bij de kantoren van ondergetekende, alwaar
prospectussen en inschrijfbiljetten verkrijgbaar zijn.
Rotterdam, Zuidhollandse
's-Gravenhage. Bank N.V.
Bij beschikking van de
Arrondissements-Rechtbank
te 's-Gravenhage van 25 Nov.
1948, is het faillissement van
PHILIPPUS BEIJER, van
beroep koopman, wonende
te Leiden, Ververshof 8, op
geheven wegens gebrek aan
baten.
De Curator
Mr L. STELLWAGEN,
Steenschuur 14, Leiden.
Telef. 26000
2$ cent per k.m.
kunnen wij U leveren in
de fijnste kwaliteit, mooi
van stuk en kleur, wer
kelijk een echte groente.
PRIJS 12 CT. PER KILO
Vlasveld
LEIDEN. 29 Nov. Groentenveiling: An-
ijvie 7,1019.70, bloemkool 1330, boeren-
ooi 1424, bospeen 10—21, gele kool 6—9.80.
roene kool 6.10—11.80. knolselderij 2.20—
10.80, per kg 0.03-0.10, gekookte krol
19. per 100 kg 6—7.90, witlof I 40-63, H 11—
rselie 6.20—6.80, prei I 9.90—15.50,
rode kool 811.40, 'schorseneren 38, selderij
3.90-9.40, sla T17.30—19. II11.'8(P-12.10, sp'ruï-'
'nn 10—62, tomaten 12—64, uien 5—8. was-
een 8—17, waspeen II 4.50—5.60.
RIJNSBURG, 29 Nov. Groentenveiling:
eterselie 6.40—850, selderie 4 20—8.10, was-
een 8—13. gele kool 6—6.10, rode kool 7—
10. uien 7.25. breekpeen 5.50—6, groene kool
7.10—10.10. boerenkool 15—20. andijvie 8.30—
"130. knolselderie 36. prei 7.50—7.70.
KATWIJK AAN ZEE. 30 Nov. Aan de
afslag was de KW 83 met 69 k. Prijzen: volle
laring f 35.90. steurharing f 29.30. ijle haring
29.90.
Vangstberichten uit volle zee. De volgende
vangsten zijn uit de halve vleet: KW 144—
10 k, KW 54—20 k, KW 43—30 k, KW 159—
5 k, KW 129—20 k. KW 70—12 k. alles dus
de halve vleet. Voorts: KW 50—60 k uit
netten, KW 67—45 k, KW 29—100 k, KW
73—45 k. KW 25—2 k, KW 44-60 k, KW 42—
15 k, KW 130—10 k, KW 37—15 k. KW 127—
0 k. KW 163—20 k. KW 124—10 k.
De KW 32, KW 47. KW 110. KW 123. IJM
5 en KW 68 hadden geen vangst. De KW
67 moet nog halen.
BODEGRAVEN, 30 1
Lanvoer 71 partijen, le t
oort f 1.65—1.68: zware
aatig.
Ik wijs op Jansen, Johnson, Johennst-n,
Mc (Mac) Nail, O'Era an. Potrovi'tch enz.
Braspenninkx zal dus wel oorspronke
lijk geweest zijn de
soon, wier.- vader Braspenndnk heette.
Dit is vrij du:aslijk, als men weet dat de
x vroeger vuak voor ks werd geschre
ven. i-r. .-.cm.e.rs gevallen zelfs voor s.
Deze s k\ r js naam van iemand
of ook wZo is bijv. de i
Smulders uit: des mulder»
Wat is nu een oraspenning? Het was
de naam van een zilveren muntstukje dat
onder de Bourgondische vorsten werd
geslagen. Het had een waarde die, zoal»
in oude tijden vaak voorkwam, vrij wait
uiteenliep. Het kon nl. 8, 10 of 12 duiten
waard zijn. Dit was 2% groot of ruim
6 oent. Waarschijnlijk is de munt niet
langer dart het begin der 17de
omloop geweest. Toch is de naam
als aanduiding van de waarde 10 duiten
nag tot in de 18de eeuw gebruikt. Dit i
trouwens een gewoon verschijnsel. Nu
spreekt menigeen nog van een daalder,
hoewel dat geldstuk reeds sedert lang
niet meer bestaat. Zo is het ook met
schelling, met el, duim en palm en zo
veel andere gegaan.
Was de braspenning nu een geldstuk,
waarvoor men brassen, smullen kon? Het
is niet waarschijnlijk, al kon men vroe
ger heel wat meer voor 6 cent kopen
dan nu. Is in het woord het Engelse bras»
koper) te vinden? Evenmin voor d«
hand liggend, want het geldstuk was van
zilver. Het meest waarschijnlijk lijkt de
samenstelling met brassen in de beteke-
brouwer (vi@L het Franse brasseur).
Men meent dat een braspenning de be
naming was van het geld dat men als
accijns moest betalen voor het brassen
of brouwen van een vat bier. In de 16de
werd nog een muntstukje van 2%
stuiver geslagen dat de naam van dub-
beie braspenning droeg. In 1533 vervaar
digde Cornelis Antonisz een schilderij,
voorstellende zeventien schuttere aan een
tafel, dat de naam van Braspennings
maaltijd droeg. In hoeverre hier de prijs
per portie is bedoeld, waag ik niet te
beslissen.
am van de smokkelaar-koning
gaf mij aanleiding over deze oude mun
ten te beginnen. De familienaafn Gulden
is een soortgelijk geval, evenals Stuiver.
Dat dit echter ook zo is met de naam
Vierling, zal menigeen niet vermoed heb
ben. Het lag meer voor de hand te den
ken aan een buitensporig dolle bui van
de ooievaar. Maar een vierlinc was in de
middeleeuwen de naam van ec
munit of een klein gewicht,
beide vaak met dezelfde naa
aangeduid blijkt bijv. nog uit
en een pond sterling, waarin
pond zowel een „munt" als ei
- Ka:
arkt:
kleine
Dat deze
im werden
een Talent
talent en
en gewicht
Hoe ingewikkeld de toestand bijv. in
de 16de eeuw nog was is te zien uit een
de toentertijd .gebruikelijke
munten: een Carolus-gulden was 3 schel
lingen en 6 groten of 21 stuivers, Gro
ninger guldens waren 9 stuivers waard.
Deventer guldens 22 stuivers, Horens-
guldens 12 stuivers, Arendguldens 9 stui-
:s, Utrechtse guldens 20 stuivers, Cleef-
24, Pihili.psguldens 27. Dan waren er
Gelderse rijders (zo genoemd naar een
afbeelding van een ruiter op de munt)
stuivers, Zweedse daalders van
dezelfde waarde, Spaanse 'kronen van 39
stuivers, Crusados van 42 stuivers, An-
driesguldens van 32 stuivers. We zijn er
nog lang niet. Maar ik zal u met de
waarde der geldstukken niet verder ver-
Ik vermeld nog Fredericks, Rose-
nobels, Amgelots, Italiaanse ducaten.
Slapers; Halfvièrijzers, Gouden Realen
Jan Mens heet hiernaar).
Pistoletten (genoemd in een vers van
Vondel op v. Oldenbarnevelt), Deventer
knapkoeken, Karremannetjes, Zwaardjes,
Vliezen, Drievoeten, Breedbekken enz.
Van de meeste dezer munten is geen
spoor in onze taal overgebleven. Sedert
de invoering van het tientallig stelsel is
het gebruik der oude namen voor een
groot deel onmogelijk geworden. Toch
bestaan sommige er van nog in spreek
wijzen of woorden, die echter dan meestal
geen muntwaarde meer aangeven. Ik
denk hierbij aan de uitdrukking: „De
eerste klap is een daalder waard". Daar
mede doelt men op de boete die hier-
werd opgelegd. Dit woord komt se
dert 1553 in onze taal voor. Het is het
zelfde als het Amerikaanse dollar en het
Duitse Thaler. Oorspronkelijk heette de
unt Joachimsthaler naar Joachimsthal
Bohemen, waar sedert 1519 zulke mun
ten geslagen werden, klaarblijkelijk om
dat er zilvermijnen in die streek waren.
Van het woord daalder maakte men rijks
daalder, waarover een volgende maal.
Den Haag. Dr F. C. Dominicus.
BEURS VAN AMSTERDAM L1 üt!
Off. not. medegedeeld door de Ver. v d- Effectenhandel City Service c... 4i%* 42*
IS Weden f laten ged en bieden ged. en laten
MAANDAG 29 NOVEMBER 1948
OBLIGATION
VJL a.3(
N. Bk v. Z.-Afr 205* 2JB*
Rotterd. Bank 162% 164
Twentaehe Bk C. 160%
«(.100% M0*t N W P*T Hvnb 1Mxt MM/
»-3% 97+iI OT%. N W P,a HyP *>-1
iNedi
.11000 1947 3-3% 97«l 97%'
Ifiooo 1937 3 -.... 9744 97fJ
Dollarlening '47100^ 100% Heemaf N. V. ...166'
f 1000 1962-64 3 9834 96% HoU. Kunstx. Ind. 193'
f 1000 N.W.S. 3% 80W 80fj Int. Beton 129
1100 Spaarcertif. 1014 UM% Int. Kunstx. Ind. 132
IN.-I. f 1000 -87 AS 96
Denemarken *38... 101
Haag I "37 3% ...100% 1COH
Born. Sum
Cur. Handel Mij 245 245
Int. C. Hv -.193 192
Linde Teves 136 ti* 136
Cont OU Comp 55% 56%
- 44%'
Mid. Coi
Philips C.
SheU C.
N«ma 235'
Rott. Droogdok -.302
7 3% looX 100% Stokvis147'
M Stork en CnIftS
144 Va*
Werkspoor
Wye ra....204%
Zwanenb. Organ. 186 167%
Am Smelt. C. 53%
Anaconda C. 31% 35
West. H. I. V. 3% 100 100&
Bergb Jurg. S%... 102ft 10044
Leverszeep 3% -. Kttt 102%
CockerU103% 103%
I Bataafsche 3% -.102fjj» ice%
Wagon L. 495 04
'N.-I Spw '37 3% «7% 67%
3% Koninklijke!?. 103% 103% Nlcl''1C' 30'i 30%
Philips 3% 103% 103% Kermec°tt R. C-.. 50% 57%
N.-Am Rayon C 42%
AANDELEN Rep. Steel C. 25%
A'damscüe Bank 138* 166%* St. Brandts C. -. 5,V,
HolL Bank Unie... 200% 200 U S. Steel C. 72
Bethl. Steel C. ...100% 100
Chrysler C.105*
Gen. Motors C.... 58>;
53% 56%
40%* 39%W
22% 22%
Telagapat 53
.li A'dam Ballast 148% 148
,Zr, Gem- Eigendom... 148 148%,
Houth W. Pont... 136%
Thomsens Haven 134%*
aüT DeU Spoorweg -. -58%* 58%
160* Ned--I^ Sp.w 28% 28*
mv Baltimore C. 9% 9%
N.-I. Centr. C. 13% 13*
Pennsylv. C. 16% 16%
South Pac. C. 50 49%i
Canada Pac. C. ia%
Sem. Cher. A. 11%
Voorlopig genoteerd
Albert Heyn 190% 196
Betonfabr Meteor 137
891i'A. N. L El MtJ 100% 101% Schokbeton
137%
Ned. Am. Vredest 134Va 134%
N. Am. Fitting! 93 94
Walvisvaart 117* 114%
Vredestein 187 187
Ver. Pharm. flBt 115
ACTIEVE AANDKiEN
Kolon Bank 8(
N.-Ind Handelab 11e
N Hand MfJ CvA 164
Industrie
Alg Knnstz. Onle 156
Bergb en Jurgena 288
Berkels Patent 122
Calv D. O C.vA 154
Centr Suiker Mij 181
Fokker N Vliegt 142
Gelder eD Zoon 143
Hoogovens 188
Kabelfabriek 260
Lev B. O. C. v. A 280
Ned Ford Autom 296
Phillpa Gem. Bezit 233
Dordtsche Petrol 288%
Kon, Petr 317
Moéara Enlm.—480
Rubber
Amst. Rubber 153%
285 287%-%
Bandar Rubber
DeU-Bat. Rubber-
Serb. Sum. Rubber
Scheepvaart
HoU.-Amer. HJn
Java-Ch. Jap. UJn
Kon Ned St. N3
Kon Paketvaart
Ned. Sch. Unie
Rotterd. Lloyd -
St MiJ. Nederland
Suiker
Hand V A'dam .-
Javasche Cultuur
Ned.-Ind. S. Unie
Ver Vorst Cult
Tabak
Dell-Batavla
DeU-MU. Cert.
Vorige Open.-Koet»
koers koers 14.40
143 146%
165%
160%
149%
164%
3 MU
Bllllton le 1
BUliton 2e 1
MuUer to C
