BIJ WITGLOEIENDE OVENS
EN GLINSTEREND GLAS
£t2*
ÏJIEUWE LEIDSCHE COURANT
7
ZATERDAG 9 OCTOBER 1948
Het geheim van glanzend, gaaf email
de samenstelling
(Van een onzer redacteuren)
Wanneer wij U vragen, of ge het procédé kent, waarin „niet-edele metalen
worden voorzien van een beschermende laag tegen atmosferische en chemi
sche invloedenzult ge wellicht even de wenkbrauwen fronsen en het ant
woord schuldig blijven. Maar noemen wij U het woord „emailleren", dan
gaat U snel een licht op en weet ge er naar ge meent alles van.
Tochge moogt dan al door emmers, ketels enx. in Uw werkplaats, door
Uw badkuip, Uw fornuis en menig gebruiksvoorwerp, het uiterlijk en het
practisch nut van emaile kennen, het eigenlijke procédé en de grondstof
fen, daarvoor nodig, zullen U minder bekend zijn.
Vakmanschap als eerste
vereiste
In het fabriekscomplex aan de Keile-
haven te Rotterdam vindt ge een voor
Nederland uniek en in Europa zeldzaam
bedrijf: een fabriek voor de productie
van emaile. Het is de N.V. Ferro Ena
mels. een dochteronderneming van een
«eer grote Amerikaanse fabriek, die over
de gehele wereld verspreid tien bedrij
ven exploiteert, waarvan drie in Europa,
nl. in Engeland, Frankrijk en Nederland.
In de Nederlandse emaile-industrie
Xijn er enkele bedrijven, die zelf het
emaile produceren. Maar de meeste be
trekken deze in poedervorm of vloei
baar van de Ferro Enamels. Toch is deze
fabriek in hoofdzaak ingesteld op export,
want van hieruit worden vrijwel geheel
Europa en Palestina bediend.
Naar de aard van bestemming der te
emailleren voorwerpen worden hardere
of zachtere metalen verwerkt, maar ge
woonlijk wordt emaile aangebracht op
plaatijzer of gietijzer. Emaile is een
soort glas, dat op het voorwerp wordt
aangebracht en dan op niet te hoge tem
peratuur ingebrand.
Het moet aan twee voorwaarden vol
doen, nl. goed glanzen en goed dekken.
Het emaile wordt door bespuiting, door
onderdompeling of door bestuiving in
drie lagen op het metaal aangebracht en
na elke laag ingebrand. De eerste laag
is voor de hechting en hiervoor wordt
gewoonlijk een donkere kleur gekozen,
dan volgt de eerste deklaag, welke be
halve voor wit en heel lichte tinten ook
donker is, en dan de tweede deklaag. Na
droging wordt het emaile gebrand in
een z.g.n. moffeloven, welke met gas of
olie wordt gestookt ofwel electrisch ver
hit.
Wordt het metaal met vloeibaar emaile
bespoten of daarin ondergedompeld, dan
moet de vloeistof de eigenschap bezitten,
niet in druppels uit te lopen, maar te
blijven „staan", zoals men dat vaktech
nisch noemt. Uiteraard moeten alle lagen
overal even dik worden aangebracht,
zodat emaillering goed vakmanschap
vereist.
Het product
De N. V. Ferro Enamels emailleert niet,
maar bepaalt zich tot het fabriceren van
het email en het vervaardigen van
proefplaatjes ter controle van samen
stelling, kleur enz. Email is een soort
glas en wordt dus ook samengesteld uit
fijngemalen zand en soda, hetgeen teza
men wordt gesmojten met toevoeging
van chemische "middelen, die het smélt-
punt verlagen. Het smelten geschiedt in
«en ijzeren bad met een sterke vlam, die
Dr K. E. H. Oppenheimer, de studen
tenpredikant van de Ned. Herv. Ge
meente van Lelden, die morgen
ochtend in de Pieterskerk door ds H.
C. Touw zal worden bevestigd.
(Zie voorts pag. 5)
Kunst en Letteren
Flor Peeters bespeelde het
Bavo-orgel te Haarlem
Viert zilveren jubileum als organist.
Dat de Belgische organist Flor Peeters
«hans zijn 25-jarig jubileum als organist
viert is voor de gehele orgellievende we
reld van bijzondere betekenis. Want in
deze 25 jaren heeft Peeters zich ontwik
keld tot een der grootste organisten van
deze tijd.
Peeters heeft een weergaloze virtuosi
teit, die alle moeilijkheden spelend over
wint. Deze virtuositeit staat geheel in
dienst van een intens muzikale, gloed
volle vertolking. Onder Peeters' handen
wordt de starre orgeltoon bezield en be
wogen. Iedere vertolking van hem is
duidelijk van structuur en prachtig van
lijn en kleur. Peeters is een meester in
de registratie en het is verwonderlijk hoe
hij van elk orgel de goede kwaliteiten
weet te benutten.
Op zijn concert in de Bavokerk te
Haarlem, speelde hij gisteren drie grote
werken van Bach, een koraal vai
Thomascantor en verder werken
Dufay, Sweelinck, Cornet, Van der Ghyn
en Fiocco oud-Nederlandse meesters
die Peeters zo'n warm hart toedraagt.
Het is moeilijk te zeggen welke werken
ons het meest getroffen hebben. Het wai
alles zo zuiver, zo meeslepend en tech
nisch zo vlekkeloos.
Wanneer een der grootste pianisten of
violisten in ons land optreedt, kan hij in
de regel op uitverkochte zalen rekenen
Omdat in Nederland voor het orgel nu
eenmaal weinig belangstelling bestaat,
heeft Peeters gisteren voor een handjevol
mensen gespeeld. Wanneer wij lezen
het enthousiasme, dat de concerten
Peeters in Amerika verwekt hebben,
ten wij helaas constateren, dat Nederland
wat het vermogen tot appreciëren van
goede orgelkunst betreft, bij de Nieuwe
Wereld verre achterstaat.
Hennle Schouten.
een hitte van 1200 gr. Celsius ontwikkelt,
er onder. Zulk een bad is natuurlijk
gebouwd in een zware stenen oven,
ders zouden de temperaturen voor
arbeiders niet te verdragen zijn.
Na 'l% uur is het smeltproces afgelo
pen en loopt het gloeiende glazuur in
water om af te koelen. Het water moet,
door er met speciaal geprepareerde spa
tels in te roeren, voortdurend in bewe
ging worden gehouden, om exploderen
te voorkomen. Een secuur en inspannend
werk!
t nu gewonnen email is verdeeld
in kleine, glinsterende, witte korreltjes,
hetgeen men „frit" noemt. Het wordt nu
óf droog (voor de poedervorm) óf onder
toevoeging van water gemalen met klei,
chemische praeparaten en zo nodig kleur
stoffen. De kleurstoffen worden even-
in deze fabriek uit metaaloxyden
gewonnen. Het zwart wordt tijdens het
smeltproces reeds aangebracht.
Het spreekt wel vanzelf, dat de labo
ratoria en proefbranderijen in deze fa
briek zeer veel werk hebben en volop
bedrijf zijn. Geen mengsel kan de
deur uit, zonder op samenstelling, kleur
fijnheid te zijn gecontroleerd en voort
durend wordt met nieuwe procédé's ge
ëxperimenteerd. Overal worden kleine
proefplaatjes van gemaakt.
De grondstoffen: zand, mineralen
synthetische producten werden vroeger
uit Duitsland ingevoerd; thans moet alles
echter uit Amerika komen. De fabriek
werkt met 130 man personeeel en pro
duceert per week 140 ton frit. Dat be
tekent, dat de capaciteit in vergelij
king met de laatste voor-oorlogse jaren
verdubbeld is. De vraag naar email is
véél groter geworden en Duitsland is als
leverancier van geëmailleerde
pen grotendeels uitgevallen.
Werkivijze
Voor gebruiksvoorwerpen wordt
derdompelen in of bespuiten met vloei
bare email toegepast, maar voor ijs
kasten, baden enz. gebruikt men de poe
dervorm, waardoor een meer porselein
achtig effect wordt verkregen. Het «mail
leren van een badkuip is zeer moeilijk
werk, want het is een groot stuk en
de behandeling moet uiterst snel geschie
den, daar de poeder op het gloeiende ijzer
moet smelten teneinde te blijven kieven.
n zijn geheel sterk verhitte kuip
wordt in enkele seconden zeer gelijk
matig met de emailpoeder bestrooid en
weer in de moffeloven gebracht,
zodat men de poeder als suiker ziet
smelten en glanzend Worden. Ook deze
bewerking moet driemaal worden her
haald.
Een goede emailleerder is een
kunstenaar: het is interessant te
welke fraaie kleureffecten hij kan be
reiken en hoe feilloos egaal hij poeder
of vloeistof op het ijzer weet aai
brengen.
eigenlijke fabricage van email,
het mengen, smelten, malen en daarna
vaten of zakken verpakken, is een v.,,
eenvoudig proces, wanneer eenmaal de
nodige instrumenten, machines en o
in werking zijn. Het belangrijkste en
gecompliceerde van dit bedrijf is echter
de arbeid, welke in de laboratoria en
de proef ovens wordt verricht.
Colleges letteren en
wijsbegeerte geopend
Gistermiddag opende de decaan der
faculteit der letteren en wijsbegeerte,
prof. dr J. J. L. Duyvendak, de colleges
in deze faculteit met een toespraak in
het groot-auditorium.
Spr. richtte in het bijzonder een woord
van welkom tot mevr. prof. Antoniades,
die gelukkig hersteld is van een ernstig
ongeluk en de hoogleraren Kramers en
Kuiper, beiden hersteld van een lang
durige ziekte. Hij begroette dr P. Min-
deraa. die gedurende de ziekte van prof.
Van Eyck de colleges in de Nederlandse
letteren zal waarnemen en prof. A. M.
Schlesinger, de nieuwe Harvard-Lelden-
gast-hoogleraar,
De faculteit, aldus spreker, behoort
niet af te richten voor allerlei beroepen,
studenten door opvoeding daarvoor
geschikt te maken. Het Studium Gene
rale is in die opvoeding van grote be
tekenis, maar deze moet geen opplaksel
blijven.
Spr. bepleitte de instelling van iets, dat
overeenkomst met de Angel-Saksische
„colleges", om te voorzien in de behoef
ten van hen, die zich niet tot een be
paalde vakstudie aangetrokken gevoelen.
De studenten kunnen weer volop
aan sport doen
Op 6 October is het sportprogramma
x>r het winterseizoen van de Leddse
Universiteit begonnen. Deelname is mo
gelijk voor alle georganiseerde en niet-
georgandseerde studenten. Op verschil
lende dagen van de week bestaat er ge
legenheid om in de Overdekte te baden.
Op de sportterreinen in de Leidse Hout
worden verschillende veldsporten als
voetbal, handbal en ath-letiek bedreven.
Voor hen, die liever in verwarmde zalen
sporten, bestaat er voor de dames ge
legenheid deel te nemen aan een cursus
rtiythmische gymnastiek, voor dx
heren voor indoortrainlng. Voor alle stu
denten (gemengd) staat volleybal op het
programma. Het rooster voor boksen, jiu
jitsu en schermen staat nog ndet geheel
vast.
Twee ernstige ongelukken te
Noor dwijker hout
Gistermiddag werd de motorrijder C.
an S. uit Noordwijkerhout op de Goo-
weg aangereden door een vrachtauto.
Het slachtoffer is ernstig gewond naar
zijn woning overgebracht.
Het tweede onigeluk deed zich gister
middag voor, toen de heer A. C. R. uit
Katwijk aan Zee eveneens door een auto
werd aangereden. Het slachtoffer, dat
een paar gebroken ribben en een ont
wrichte schouder opliep, wend naai
Academisch Ziekenhuis te Leiden ver-
Afschuwelijke roofmoord
uit 1945 thans aan 't
licht gekomen
Drie daders verdeelden ƒ27.000
en hebben bekend
De Schiedamse politie is een afschu
welijke roofmoord op het spoor geko-
die reeds in Maart 1945 werd ge
pleegd op de Zandvoortse winkelier Jac.
Boer. Het drietal, de 33-j. weger J. Knip
scheer, de scheepsbouwer A. Molenaar en
diens compagnon J. M. Hersbach, dat het
complot smeedde en ten uitvoer bracht,
is gearresteerd en heeft bekend. Boer
reisde in die dagen regelmatig naar
Schiedam om grote partijen jenever te
kopen, waarvoor op de zwarte markt
f200 per liter werd betaald. Vanzelf
sprekend had B. grote kapitalen op zak,
daar alles contant werd afgewikkeld. De
drie moordenaars lokten B. mee naar
een winkel, waar hij jenever kon kopen.
Terwijl men hem aan de flessen met
,oude klare" liet ruiken, gaf H. hem een
nekschot. Er kon f27.000 verdeeld wor
den. Achter het huis werd het lijk be
graven en de vrouw van het slachtoffer,
die verscheidene malen naar haar man
liet informeren, kreeg enige dagen later
briefje onder haar deur geschoven
met de mededeling, dat B. bij een razzia
moest zijn opgepikt. De zaak was ver
moedelijk nooit aan het licht gekomen,
het niet. dat er in de scheepsbou-
werij van M. praatjes gingen over een
lang geleden gepleegde moord. De politie
ging speuren en vond het lijk van B. De
medeplechtige M. is een bekende cricket
speler en had juist een contract getekend
dot ..Ramsbottom" te Manchester
HAAGSE RECHTBANK
Nader onderzoek.
De slager G. H. van W. zonder vaste
woonplaats, heeft voor de rechtbank zich
te verantwoorden gehad, omdat tijdens
achtervolging door C.C D.-ambtenaren na
inbraak door Van W. te Bodegraven
gepleegd, hij enkele schoten loste met
revolve?-, waardoor van een ambte
een oog werd uitgeschoten. De Of
ficier had vier jaar gevangenisstraf met
aftrek van preventief geëist. De recht
bank heeft besloten de zaak te verwijtzen
de rechter-commissaris voor nader
onderzoek.
Diefstal in het ziekenhuis.
De magazijnbediende P. H. te Leiden
had lange tijd kans gezien diverse dief
stallen van textiel, en niet minder dan
900 thermometers uit het ziekenhuis waar
hij werkte, weg te nemen.
Hij had een deel er van aan vrienden
kennissen ten geschenke gegeven, en
ook wat verkocht. Vooral gezien de
lange tijd waarin de diefstallen werden
gepleegd, eiste de Officier een jaar ge
vangenisstraf, waarvan vier maanden
voorwaardelijik met drie jaar proeftijd.
Reeds in de oudheid kende men
een keur van siertuinen
(Van onze land- en tuinbouwmedewerker)
Het aanleggen van siertuinen moet al heel oud zijn. In het spijkerschrift
waarin de Assyrische koning Tiglatpileser I, die ongeveer 1100 jaar voor
Chr. leefde, zijn daden liet vereeuwigen, leest men o.m.: „Ceders uit de lan
den, die ik veroverde, zoals geen der koningen, mijn voorgangers, geplant
had, nam ik mede en plantte ze hier in de tuinen van mijn land. Ook kost
bare tuinplanten, die in mijn land niet te vinden waren, nam ik mede; ik
plantte ze in de tuin van Assyrië."
tt i ook daktuinen, openbare tuinen en grote
Hangende tuinen van
Het wankele gevaarte van spandoek en latten, waarmede Ir John Rozendaal,
vandaag juist 40 jaar geleden, tezamen met z*n vriend Wilbur Wright (rechts),
een eerste vlucht van 5 minuten maakte.
Veertig jaar geleden: een gewichtig ogenblik
voor ir John Rozendaal
EEN GEVAARTE VAN LATTEN EN SPANDOEK
GING S MINUTEN DE LUCHT IN
Vandaag zal de krasse, 71-jarige inge- vaart. Hij hield lezingen, organiseerde
- --[ binnen- en buitenland vliegdemonstra-
deed voorspellingen, die niemand
gehad hebben, want precies 40 jaar
geleden, op 9 October 1908, ging hij
met z'n vriend, Wilbur Wright, in een
gevaarte van latten, spandoek en staal
draden, voor het eerst de lucht in
Het is in het kleine Franse plaatsje Le
Mans, bij Normandië op een artillerie-
schietterein, des middags kwart vóór
5, op een heerlijke, zonnige najaarsdag.
Honderden mensen staan er omheen en
Wilbur Wright, speciaal uit Amerika
overgekomen, inspecteert nog eenmaal
het „vliegtoestel" met de 4-cylinder,
25 P.K., motor. Dan klimt hU op het
wankele zitbankje, met de stuurknuppel
vastgeklemd en geeft een teken aan zijn
vriend John, uit Holland, om naast hem
te komen zitten. Ze zijn beiden zenuw
achtig als de motor knallend gaat
draaien. Maar dan verheft het toestel
zich heus van de grond en gaat de lucht
in. Wel 5 minuten lang duurt de tocht,
ongeveer 15 20 meter hoog, net genoeg
om de nabije heuvels te omzeilen Een
vlotte landing volgt en John Rozendaal
heeft zijn eerste vlucht door het lucht
ruim gemaakt
Dat was het begin voor ir Rozendaal
om zich toe te gaan leggen op de lucht-
geloofde. „Stel je voor. in vier dagen
Indië." Maar het gebeurde! Rozendaal
werd vliegtuiginkoper voor het Neder
landse leger. Hij tekende, studeerde
hield lezingen. Hij werd bekend, overal
ter wereld. Men kwam om hem advies
te vragen. En zo is het nog steeds. De
heer Rozendaal heeft nog altijd belang
stelling voor de luchtvaart en heden ten
dage gaat hij er nog vaak op uit om
:'n ervaringen te verhalen.
NOG GEEN BESLISSING OVER
BASIS-SOERABAJA
De minister van Marine heeft mede
gedeeld, dat nog geen beslissing kan
worden genomen over de marine basis-
Soerabaja
Hoe de schepen reilen en zeilen
Ledencongres Ned. Mij tot Bevordering
van de Geneeskunst
Belangrijke voordrachten en demonstraties
Gistermiddag werd in de geheel ge
vulde aula van de Utrechtse Rijksuni
versiteit het ledencongres van de Ned.
Mij. tot bevordering van de Geneeskunst
geopend. Onder de officiële genodigden
waren o.m. aanwezig dr Leyesdorff, die
de minister van Soc. Zaken vertegen
woordigde, de Commissaris der Koningin
in Utrecht, de heer M. A. Rednalda, loco
burgemeester H. Ploeg jr van Utrecht,
rector-magnificus prof. dr H. Wagen
voort, president-curator jhr dr L. H. N.
Bosch ridder van Rosenthal, secretaris
J. H. des Tombe van het College van
Curatoren, voorts vertegenwoordigers
de inspectie der volksgezondheid,
de Bond van Geneesheren in Indo
nesië, van de senaat der Utrechtse Uni
versiteit, de Medische Faculteit, de Mij
Pharmacie, de Mij. van Tandheel
kunde en van de geneeskunde uit België
1 Luxemburg.
Dr L. F. C. van Erp Taalman Kip uit
Arnhem, de voorzitter, sprak een wel
komstwoord, waarna de oud-voorzitter
dr J. M. Planteydt uiit Noordwijk, een
beschouwing hield over de gebeurtenis
sen tijdens zijn ambtsperiode, waarbij hij
van tevredenheid maar ook van teleur
stelling sprak, uitgaande van de ideeën,
gegroeid in de bezettingstijd. Tevreden
heid over hetgeen bij de organisatie van
de Mij. bereikt is, over het organiseren
hulp aan oorlogsslachtoffers zowel
■hier als in Indonesië, slachtoffers van
gemobiliseerden en gedemo
biliseerde n. Maar teleurstelling over het
uitblijven van het rechtsherstel, de lang-
gang van zaken 'bij de opbouw van
ziekenfondswezen en de nieuwe ge
zondheidsorganisatie.
Dr Van Erp Taalman Kip hield ver
volgens een voordracht over het medisch-
sooiaile onderwerp „Specialisatie" waarin
hij een overzicht gaf van de problemen,
op medisch gebied door specialisatie ge-
De jubileum-afvalwedstrijd van
de L.S.B.
De finalisten van de jubileum-afval
wedstrijd van de L.S.B. zijn nu alle be
kend. J. Kanbier (Vriendenschaar) wist
gisteravond van H. C. Bouter (Philidor)
te winnen. Zoals bekend plaatsten zich
ook mr ir J. Westra (L.S.G.), A. Barkema
en ir A. H. J. Paardekooper (beiden Phi
lidor). Op 4, 5 en 6 Nov. zullen deze
heren in een vierkamp uitmaken, wie de
„Ooms"-beker een jaar in zijn bezit zal
krijgen.
SCHAAKLECTUUR
Van de persen van de uitgeversmaat
schappij De Tijdstroom te Lochem zijn
dezer dagen twee belangrijke schaakboe
ken gekomen. Vooreerst „Wereldkam
pioenschap schaken 1948", verzorgd door
dr M. Euwe met medewerking vai
heren Eggink, Hannak, Zittersteyn e
redacteur van deze rubriek. Een kloek
werk van 252 bladz., bevattende niei
alleen alle partijen van het wereldkam
pioenschap 1948, doch ook alle vroeger
door de 5 deelnemers gespeelde partijen
Een standaardwerk, zoals er zelden een
gepubliceerd wordt en bovendien uitzon
derlijk snel verschenen. Prijs ing- f7.90,
geb. f9.90.
Niet minder belangrijk is „De Eind
spelstudie" door J. H. Marwitz en C. J.
de Feijter. waarin 115 studies zijn bijeen
gebracht en toegelicht op een wijze,
welke voor een ieder bevattelijk is.
trouwe lefers van deze rubriek zullen in
het boek verscheidene bekende studies
aantreffen. Een waardevol bezit
leder, die voor de eindspelstudie belang
stelling heeft. Omvang 96 bladz., prijs
f 5-geb. 8L
In het verre Lausanne heeft
hoop, dat het rechteroog van de Koning
van Siam nog in orde zal komen,
het ongeluk, waarbij hij onlangs gewond
werd.
bracht. Hij sprak enkele conclusies uit
omtrent de desiderata in de toekomst
voor wat betreft de medische opleiding.
De instelling van huisarts, die tegen
woordig wel eens in discredaet dreigt te
geraken, dient gehandhaafd te blijven.
•Met thee in de foyer van de stads
schouwburg en een samenzijn in Espla-
ide besloot men de eerste dag.
Het congres wordt vandaag voortgezet
iet vergaderingen van drie wetenschap
pelijke secties.
Het congres eindigt vanavond met een
diner, waar o.m. aanzitten minister Drees
en de ambassadeur van de V.S d:
Baruoh, die zelf medicus is.
De visserij in de
afgelopen week
In de afgelopen week was de netvis-
serij over het algemeen niet gunstig. Het
seizoen op het rond raakt ten einde, de
vangsten waren over het algemeen onder
normaal. Er gingen nog wel enkele grote
schoten uit, maar die konden op de massa
tooh niet geteld worden. De Engelse wal
leverde nog niets op. Enkele schepen
hebben het daar geprobeerd, maar de
uitkomsten waren grotendeels nihil (va
riërend van 1 tot 35 kantjes). De slechte
vangsten waren ook waar te nemen op
de afslag. De aanvoer was ju-im 1400
kantjes minder dan de vorige week.
Ook de trekvisserij was gering,
merendeel der loggers laat het treknet
weer thuis en gaat met de gewone net
ten uit.
De kooplust voor steuiharing Is heel
'goed. Dit in verband met de export
de Russische zone van Duitsland en
Bizonië. De volle haring wordt groten
deels door de Stichting opgekocht. Ook
naar ijle haring is goede vraag. Ze brengt
dan ook een mooie prijs op. De enkele
kantjes maatjesharing vonden gretig af
trek.
Noteringen: maatjesharing f4750.
volle haring f 30—33.20, steurharing f 25
28.70, ijle haring f24—27.20, alles per
Semiramis
Zeer bekend zijn z.g. hangende tuin
en van Semiramis. Wie deze Semira-
ïis geweest is. kan niet nagegaan wor
den. Het is zelfs zeer waarschijnlijk, dat
geen Semiramis deze als een der zeven
wereldwonderen genoemde tuinen heeft
aangelegd, doch dat ze afkomstig zijn
van koning Nebucadnezar uit de Bijbelse
geschiedenis wel bekend. Hy leefde on
geveer 600 jaar vóór Chr.
Uit de beschrijving van Griekse rei
zigers, die deze tuinen gezien hebben,
moet worden opgemaakt, dat ze aange
legd waren op de vier zijden
kunstmatige heuvel en in terrasvorm
boven elkaar lagen. Deze terrassen
ren grote gemetselde bakken, omgeven
door lage muren van platte stenen. In
deze gemetselde bakken was teelaarde.
Een eigen waterleiding zorgde voor vol
doende vochtigheid voor de planten. Op
verschillende plaatsen waren bovendien
koele grotten gegraven.
Salomo
Ook de tuinen van Salomo, ongeveer
900 jaar vóór Chr., waren zeer bekend.
We lezen van hem, dat hij zich hoven
en lusthoven maakte en bomen
allerlei vrucht in dezelfde plantte
(Prediker 2 5). Salomo schijnt ook
studie van de bomen en planten gemaakt
te hebben. We lezen immers, dat hij
sprak „van de bomen, van de cederboom
af, die op de Libanon wast, tot op de
hyzop, die aan de wand uitwast" (1 Ko
ningen 4 33).
Ook de Phoeniciërs hadden
waarschijnlijk reeds heel mooie
By de Perzen had men al naast particu
liere tuinen bij de woonhuizen, grote par
ken. die men paradijzen noemde.. Of deze
voor het publiek toegankelijk waren, heb
ben we niet kunnen nagaan, wel dat
deel er van als jachtterrein gebruikt werd.
Ook had man kooien in die plantsoenen,
waarin mooie, zeldzame vogels waren on
dergebracht. Vijvers en andere waterwerken
zorgden voor voldoende vochtigheid.
ALCOR 8 v R'dam n Porto Alegre.
ALGENIB. R'dam n B Aires, 8 v Rio Grande
ALDABI. Buenos Aires—R'dam. 8 v Rio d«
Janeiro n Victoria.
ALDERAMTN, Bombay n R'dam, 8 v Mars
ALWAKI. R'dam—B Aires. 9 te Montevideo.
AMSTELKERK, Monrovia—A'dam, 8 125
Z West v Lissabon.
ANNENKERK. Japan—R'dam. 7 te Singapore
AXELDIJK, Java—New York. 9 te Aden.
BERNISSE 9 v Strömstad te R'dam.
BEVERWIJK pass 8 Gibraltar, wordt 15
Tunis te Amsterdam verwacht.
BOISSEVAIN 8 v Kobe n Yokohama.
CELEBES 8 v Soerabaja te Batavia.
CERONIA 8 v Singapore n Pladjoe.
COLYTTO. HuelvaVlaardlngen, p 8 Fin.
DUIVEL AND 8 v Lelth n R'dam.
EEMDIJK 8 v Cera Cruz te Tamplco.
EEMLAND. Buenos Aires—A'dam, pass 8
Beachyhead.
ELSENBURGH 8 v R'dam te Londen.
FEROCIA 8 v Lissabon n Jersey.
FRIESLAND. N York n Java. 8 v Pen.
GAASTERKERK 8 v O Afrika te A'ds
GANYMEDES 9 v Rio Grande n San'
GLASHAVEN 9 v Odense n Rotterdai
GOUWE. Oskarshamn n Dordrecht. 10
GROOTE BEER. Bat—A'dam. 8 te Por
HAGNO 9 v R'dam n Dublin.
HOOGLAND 8 v R'dam te Grangemo
HYDRA, A'dam—West Indië. 8 te Lis:
JAPARA 8 v Bolontio n Makassar.
JOH VAN OLDENBARNEVELT. A'dam—Sa-
bang. pass 8 Perim.
KLIPFONTEN 8 v Port Elisabeth n Kaapst
KONINGSHAVEN 8 v A'dam n Plymouth.
LIEVE VROUWEKERK 8 v Bremen te R'dam
LOPPERSUM, Bona—R'dam. p 8 Casqueto.
MAASKERK. A'dam—West-Afrika, 8 v Ant-
•rpen n Dover.
MEERKERK 8 van Port Said n Alexandrië.
NIJMEGEN 8 v Huelva te Amsterdam.
OPHIR 8 v Makassar te Soerabaja.
ORANJE. Java—A'dam. p 8 Perim.
ORANJEFONTEIN 8 v A'dam te Belra.
ORPHEUS 7 v Palermo n Tunis.
PRINS MAURITS. 8 v Londen n Montreal.
RAPID 9 v Kalmar te Dordrecht.
REMPANG 9 v Makassar te Balikpapan.
SALLAND. Buenos Aires—A'dam. 9 te San
tos verwacht.
SAMARINDA 7 v Tacoma n Phllippljnen.
SLAMAT. R'dam—Batavia, pass 8 Creta.
SIBAJAK, Bat. n R'dam, p 8 (1 nam) Oues-
sant, 10 (vm) verwacht.
SOCRATES 9 v Curacao te Colon.
SOMMELSDIJK, 8 v Port Swettenham naar
Singapore.
STAD SCHIEDAM 8 v Oxelosund n Holland
STREEFKERK, Genua—Antw., p 8 Ouessant
TABINTA 8 v Las Palmas n Kaapstad.
TELAMON 3 v New York te Maracaibo
TJISADANE 8 v Manilla n Amoy.
UTRECHT p 8 11.— Flnisterre; 10 18.— te
Hoek van Holland verwacht.
WESTLAND. A'dam—B Aires. 8 te Montev.
WOENSDRECHT, Medway n Key Wes. p 7
ZUIDERKRUIS 8 18.55 v R'dam n Batavia.
De Egyptenaren hadden in de 16de
eeuw vóór Chr. reeds mooie tuinen,
als uit afbeeldingen uit die tijd blijkt
Uit deze afbeeldingen, die aangetroffen
worden op de stenen tafels, gevonden
in de koningsgraven van Teil el Amar
na, blijkt, dat deze tuinen geheel in ge
bonden stijl, dus vierkant of rechthoe
kig, aangelegd waren en in het midden
een grote vierkante vijver hadden, die
waarschijnlijk diende om er in te baden.
Immers, een stenen trap leidde tot de
waterspiegel.
Op een van de afbeeldingen komen
tekeningen van planten en bomen voor.
Men herkent daar duidelijk dadelpal
men, olijven, een ficussoort, wijnstok
ken en granaatappels, misschien eer
abrikoos.
Een tuin in Thebe had een groot mid
denvak met wijnstokken, die lanen en
berceaux vormden.
Opmerkelijk is het, dat bij de overi
gens kunstlievende Grieken, heel geen
tuinbouwstijl te vinden is. Alleen na
Homerus schijnt het, dat men in Grie
kenland iets aan tuinaanleg deed.
Italië
Italië was men zeer gesteld op frat
aangelegde tuinen. Zowel nut- als siertuinen
men er in de oudheid aan. Men had
de peristyl, d.i. de tuin by hef hui*.
Dr Louwes noemt emigratie een vlucht
Op Wagenings congres voor voedselvoorziening
der wereld
Tijdens de discussies over de redevoe
ringen op het Wageningse congres over
de voedselvoorziening der wereld merkte
minister Mansholt o.m. op, dat hij gaarne
beloften wil doen t.a.v. de outillage van
Wageningen. omdat hij de Landbouw
hogeschool van zeer groot belang acht.
De vraag, of wij ons wel voldoende moeite
geven, Rusland te begrijpen, gaf de minis
ter aanleiding op te merken, dat dit door
Rusland weer zeer mqeilijk wordt ge
maakt. Men zou gaarne de wil van de
Russische bevolking vernemen, in plaats
van de kleine groep in het Kremlin.
Dr Louwes merkte o.m. op, dat wij met
mensen en niet met cijfers te doen heb
ben, als het over „planning" gaat. De
bevolking accepteert een langer hand
haven van het distributiesysteem eenvou
dig niet. De tegenstelling industrie-land-
bouw is een legende, zeide dr Louwes.
Voor de 170.000 mensen meer per jaar
moet een plaats worden gevonden en die
is niet in de landbouw. Misschien voor
een klein deel als het land vermeerdert.
Er moet werkgelegenheid worden ge
zocht. Emigratie echter is een vlucht uit
de moeilijkheden.
Enkele vragenstellers trokken de nood
zaak van de invoer van koffie en thee in
twijfel, maar dr Louwes noemde dat het
psychologisch deel van het volksvoedsel,
dat ten enenmale onmisbaar is.
Vanmorgen begon de tweede dag met
een rede van prof. dr B. C. P. Jansen
over de problemen, verband houdende
met de behoeften van de mens. Hierbij
besprak hij de noodzaak van diëetbepa-
llng voor verschillende leeftijdsgroepen
enz., waarbij hij o.m. opmerkte, dat er
nog bijna geen onderzoek is verricht naar
de vraag, of wellicht ook ouden van dagen
of hand- en hoofdarbeiders een speciale
voeding behoeven.
Dr M. van Eekelen sprak vervolgens
over de problemen, die verband houden
met de productie van plantaardige
dingsmiddelen.
GELIJKSTELLING EINDDIPLOMA'S M O.
NEDERLAND EN BELGIë
In het kader van het Ned.-Belglsch c
reel verdrag ztjn twee ontwerpen goedge
keurd. waarbij de gelijkwaardigheid word"
vastgesteld van einddiploma's van bepaaldi
middelbare scholen in Nederland en Bel
glë Voor het academiejaar 19481949 zul
len wederzijds 16 hoogleraren worden uitge
wisseld om voordrachten te houden,
zullen 18 Ned. studenten in België hun
die kunnen voortzetten, waarbij vooral
kunstonderwijs is gedacht. Verder we
uitwlssellngsconcerten en tentoonstellingen
voorbereid door de gemengde technische
commissie ter uitvoering van het verdrag.
Mijnwerkersstaking In de Borinage.
De mijnwerkers van de Borinage drei
gen op 17 October in staking te zullen
gaan. wegens een loonconflict.
Te Praag is een blad van de Britse
ambassade in beslag genomen, omdat een
artikel daarin beledigend zou zijn voor
de Sow jet-Unie.
particulier* parken.
In de peristylen, die meestal omgeven
'aren door een zuilenrij, had men de
bloemperken zeer regelmatig aangelegd:
losse, landschappelijke stijl kende
nog niet. Had men geen gelegen
heid voor een peristyl. dan legde men
een tuin aan op het dak, dat men voor
de afwatering vrij hellend maakte. De
planten, voornamelijk wijnstokken, wer
den in vierkante bakken geplaatst en op
rechte rijen naast elkaar gezet. In de
peristyl plantte men ook bomen, die men
echter, om niet te veel schaduw te krij-
snoeide, dat ze rich in de hoogte
in de breedte ontwikkeVien. De
zg. Italiaanse populier paste daar zeer
goed. De volksparken waren meestal
met platanen beplant en gaven koele
schaduw, zodat ze druk bezocht werden
door het publiek.
De grote particuliere parken bij de
ila's der rijken waren meestal zeer
weelderig aangelegd. Alleen miste men
grote verscheidenheid van bloeiende
planten. Cypressen, pijnbomen, platanen,
dadelpalmen, myrthen, oleanders trof
vele aan, doch als bloeiende
planten kon men alleen papavers en een
paar composieten vinden. Ook treft men
hier en daar op albeeldingen een klim
plant aan.
Vermeldenswaard is nog het feit, dat
en toen al buscus plantte en deze in
diervorm snoeide, zoals men thans hder
daar nog wel viradit en voor enkele
jaren door enkele Boskoopse kwekers
in vrij grote aantallen gekweekt werden.
Ook enkele rozen komen voor en nu en
dan wait laurieren en rosmarijnen.
De mooiste tuin
meest weelderig ingerichte tuin moet
van keizer Hadrianus geweest zijn. Deze
was aan de oever van de Arno tegen
heuvel aangelegd. Maar die tuin was
wel de laatste uit de oudheid, want het
keizerrijk kwam tot verval en ging teniet
i daarmee verdween de weelde.
Intussen ging in het Oost-Romeinse
rijk de tuinarchitectuur zich steeds meer
ontwikkelen, doch rich soms tevens ver
liezen in allerlei beuzelachtigheden.
Van het Oosten uit trok de liefhebberij
oor tuinaanleg toen weer verder West
waarts. Hiermede zijn we echter geko-
de tijd der Middeleeuwen, v
we misschien later iets zullen ver
melden.
CANADESE SCHOOLJEUGD STUURT
ONS WEER SCHOOLBEHOEFTEN
De Canadese schooljeugd stelde weer
1500 grote pakken schoolbehoeften ter be
schikking van de Nederlandse regering.
Canada's ambassadeur. Dupuy, over
handigde gisteren persoonlijk het eer
ste pakket aan minister Rutten.
DIRECTEUR NJLW.I.N. GAAT HEEN.
Volgens „De Tijd" zal de directeur
van de N.I.W.I.N, dr Van Rijn, binnen
kort aftreden. Hij gaat 1 December naar
Indië. Wie hem opvolgt steat nog niet
vast
MARKT- EN VIS SERI JBERICHTEN
LEIDEN, 8 October. Groenten velling:
Aardappelen 5.39—5.70. andijvie 4—6.30,
iugurken 9—80, bleekselderij 15—16, bloem
bol 4—32, bospeen 5—12, druiven 76—114,
gele kool 7.80—8. groene kool 5.10—8.80. kom
kommers 5—38. knolselderij 4—11, gekookte
14—17, kroten (kg.) 6—6.60. witlof I
36—59, H 45—47, meloen (ananas) 9-43. ld.
(net) 3—14, peterselie 1.10—1.80, postelein
48, prei 611, pronkbonen 1216, rode kool
selderij 1—2.10, sla I 1 60-6.90, II
2.403.20. snijbonen 2«—71. spinazie 6—24,
532. stambonen 2955. stokbonen
2063, tomaten 1856. uien 6.70, waspeen 1
7—11, H 3.30, m 4.30—5.30.
ROELOFARENDSVEEN, 8 Oct. Bloe-
envelling: Chascity 0.18—0.40, goldfinder
0.08—0.24, precose 0.17—0.37, Stella 0.12-0.61,
•hite shlrley 0.14—0.32. wendy 0.13—026, va-
ant 0.100 24, douglas 0 080.19. harmo-
ious 022—0.50, Sept. wit 0 11—0 24. Sept.
geel 0.14—026, utopia 0.16—0.49. Peter Pan
asters 0.04—0.09, dahlia 0.05—029.
;s 0.050.13. rayonanten 0.06—0.24,
blanche 0.06—0.17. E. Page 0.16—0.32, lelie
hite excelsior 0.06—0.12, cyclamen 021—
0. ster v Bethlehem 0.17021.
ROELOFARENDSVEEN, 8 Oct. Oroen-
inveiling: Aardbeien 0.711.16 per poi
ruiven 70—75. tomaten 18—68. bloemkool
123. kropsla 1.50—12.40. andijvie 4—4.10.
uien k4, kroten 34 per 100. snijbonen 2—
3.30, dubb. stambonen 2.403.70, pronkbonen
120-1.25, kassntjbonen 4.80-6.30 per 10 kg.
KATWyK AAN ZEE. 9 October. Af
slag: KW 50 178 k. 45 494 k. 76 6 k. 133 79 k.
161 527 k. Prijzen: volle h. f 3039-40. steur
haring f 24.80—28 60. «Ie h. f 36.19-27.40.
VangstberlchtenKW 86 8 k. 38 11 k. 18
100 k, 49 25 k. 39 25 k h vl, KW 32. 83. 29
thuisstomend, KW 20 90 k, thuisst., 147
38 17 k. thuisst., KW 73 20 k. 25 50 k. 23 10
14 20 k. 2 20 k. 3 3 k, 4 50 k, 5 50 k. h vl..
9 45 k. 47 20 k. 140 geen vangst. 110 17 k. 43
20 k. 42 20 k. thuisst., 15 4 k. 85 100 k.
3 n. 167 25 k. 151 geen vangst. 130 35 k. 37 35
k. thuisst., 170 26 k. 127 65 k. KW 22 22 k.
IJM 35 19 k. KW 159 80 k, 129 1 k. 163 geen
vangst. 134 6 k, 56 2 k. 16 20 k. thuisst., 19
12 k, thuisst.. 68 2 k. 79 40 k. SCH gem. 15 k,
VL 6 k en KW 37 k.
RIJNSBURG. 8 Oct. Groentenvelling:
Bloemkool IA 18—23, I 12—15. II 10—11, in
45, kroten 67. rode kool 69.70. groene
kool 10—12, uien 7—730. waspeen 8.59—11.
andijvie 4.19—6.30. selderij 2.80—4.30, peter
selie 3-80—4.10, kervel 2.79—3.80.
KATWIJK AAN DEN RIJN. 8 October.
Groentenvelling: Bloemkool IA 1936. T
12—21, n 8—13, sla 1 40—1.50. alles per 100
stuks, waspeen I 1012, II 6—0. aardappelen
grote 5-20—12, Idem drielingen 2 80—2 90. an
dijvie 4.50—4 70. pronkbonen 11.90—12. prln-
sessebonen 28—42. tomaten 40—17, snijbonen
20—25. uien 6.90—7. rode kool 8—10. groene
kool 7.90—8. spinazie 23—24. alles per 100 kg.
bospeen 12—16, selderie 1.90—3.10, peterselie
1 90—2.90. alles per 100 bos.
IJMUIDEN. 9 October. 1 stoomtreller
f10560, Ro 53 „Dirkje" f15860, IJm
„Polderman" f27550, kustvissers Uk 19
f370, 86—f240. 28—11760, 1—f020, 69—
f370. 169—f690, 162—f 2810, 352-1410.
IJm 343—f170, 212—f750, 249-f810, 215—
f780, 5—f 1020. 11f 29.50. 241—f 170, 213—
f740, 230—f1370, 229—f 1120, Vd 0O-f30O.
9—f300. Ha 16— f500, 53—f570, Hd 64—
f 500, Eh 20—f 480, Kw 77—f 1600, 21—f 470,
Uk 244—f 2970, IJm 316—1600.
Schelvis en Kabeljauw
Gekookt, gestoofd, gebakken, (als Uw
voorraadje boter of olie dat tenminste
toestaat) zo kunt U geregeld kabel
jauw of schelvis op Uw tafel brengen,
zonder dat het verveelt!
Uw huidige vleesrantsoen laat daartoe
zeker ruimte genoeg en waarom zou vis
onderdoen voor vlees en niet even vaak
de maaltijd smakelijker en voedzamer
maken? U kunt ze ook verwerken tot
lekkere schotels met najaarsgroenten (zo
als spinazie, andijvie, worteltjes, bieten)
en er koude sla's, ragoüt, gevulde panne
koekjes of visgehakt van maken. Met
wat fantasie zou een huisvrouw wel voor
iedere dag van het jaar een visvariatle
kunnen bedenken begint U in ieder
geval eens, met Uw gezin tenminste
een maal per week deze smakelijke via
voor te zetten!
RECEPTEN VOOR 4 PERSONEN
Gestoofde schelvis of kabeljauw
De vis, indien nodig, In moten snijden,
deze op verschillende plaatsen ink erven
De vis in een vuurvast schaaltje of
pannetje leggen, wat water toevoegen en
daarna een klontje boter of margarine.
Het schaaltje of pannetje met een deksel
sluiten, op een laag vuurtje plaatsen en
de vis zo circa 25 minuten laten stoven.
Daarna de vis uit het vocht nemen en
dit met wat aangemengd aardappelmeel
binden. Deze saus over de vis gieten en
er wat fijngehakte peterselie overheen
strooien.
Variaties op gestoofde vis:
1 kg schelvis of kabeljauw, 2 uitjes. 1
blikje tomaten-purée. bosje selderij,
wat boter of margarine, zout, peper, mai-
zena, 2 kopjes water, 1*4 eetlepel
mosterd.
De vis schoonmaken, wassen, inkerven
en zouten. Een klontje boter of marga
rine smelten. Gesnipperde ui de gesne
den selderij en de tomatenpurée hierin
smoren. Twee kopjes water toevoegen en
de vis uit het vocht nemen. Dit met
water aanvullen tot liter. Met wat aan
gemengde maizena het vocht binden en
het geheel op smaak afmaken met peper
In plaats van in tomatensaus kan men
de vis ook stoven in kerriesaus, paprika
saus, mosterdsaus, enz.
Pan vis
Vz kg gaargekookte, van gaten en vel
len ontdane vis. 1% 2 kg aardappelen,
wat boter of margarine, 2 grote uien, wat
mosterd, zout, (melk).
Van de aardappelen purée maken. De
uien snipperen, fruiten in boter of mar
garine en deze met de gaargekookte vis
door de aardappelpurée mengen. Desge-
wenst nog iets melk en een flinke lepel
mosterd toevoegen. Het gerecht nog even
opwarmen en daarna opdoen.
Men kan de panvis ook in een vuur
vaste schotel overdoen en er in de oven
een bruin korstje op laten komen.
