Inheemse Kerken hebben te worstelen met de
gevolgen van de oorlog
JHETTWE LETDSCHE COURANT
ZATERDAG 17 JULI 19Sg
Een Zendingtreiziger vertelt
Een vóór 1940 onbekend werk breekt zich baan
(Van een onzer redacteuren)
„3 Februari van dit jaar vertrok ik van Schiphol; drie dagen later kwam ik in
Batavia aan- Na de eerste besprekingen ging ik op 20 Februari naar Nieuw-
Guinea, op 15 Maart via Makassar naar Halmahelra, waar ik een week bleef. Ver
der heb ik o.m. een bezoek gebracht aan de Minahassa, Sangir, midden-Celebes,
Zuid-Oost-Celebes, West-Java, de Bataklanden, Oost-Java en Bali".
(Van een onzer redacteuren)
Dr K. J. Brouwer is na een lange reis
van vijf maanden door Indië op zijn post
in ons land teruggekeerd. Uit bovenstaan
de opsomming van streken, die dr Brou
wer namens de Verenigde Nederlandse
Zendingscorporaties, waarvan hij presi
dent-directeur is, heeft bezocht, blijkt wel
ondubbelzinnig, dat een zeer belangrijk
deel van het uitgebreide Zendingsterrein
in Indië deze „Zendingsreiziger" heeft
mogen ontvangen.
Bij ontvangen
1 bleef het niet,
dr. Brouwer
heeft contac-
ten gelegd en
i verstevigd,
1 heeft kennis
genomen van
I wat er in de
Zendingswe-
reld leeft er
heeft waar
hij dit kon
waardevolle
adviezen gege-
ven aan de
voorgangers
I van de inheem
se Kerken.
In ons gesprek met deze Zendingsman
bij uitnemendheid werden wij gewaar,
dat de Kerken in Indië het niet gemak
kelijk hebben. Zij ontberen veel en het
is te begrijpen, dat zij telkens weer een
beroep doen op de Kerk in Nederland,
wier steun zij zeker niet kunnen missen.
De inheemse Kerken hebben te worste
len met de gevolgen van de oorlog. Maar
er is veel leven en het werk der Kerk
biedt grote mogelijkheden.
In Mei hebben de jonge Kerken de
afgevaardigden van de oude Kerken
ontmoet. Wel duidelijk trad in deze
ontmoeting het verlangen naar
voren om met deze Kerken sa
men te werken. Deze samenwer
king zal dan hierin moeten be
staan, aldus dr Brouwer, dat wij
voor speciale werkzaamheden men
sen ter beschikking stellen, die in het
verband van de jonge Kerken treden.
Een deel van de te verlenen hulp zal
geld moeten zijn, omdat de economi
sche grondslag in vele gevallen zo
zwak is, dat de Kerken niet in haar
onderhoud kunnen voorzien.
Onze zegsman legde er de nadruk op,
dat de zelfstandigheid van de inheemse
Kerken geenzins mag inhouden, dat de
financiële steun zou verminderen. Deze
zal zelfs in vele gevallen moeten toene
men, omdat het leven overzee op alle
terreinen veel duurder is geworden. Goe
roes, die voor de oorlog een maandsalaris
van f 50 hadden, moeten thans zeker f
200 pér maand hebben, willen zij eer
redelijk bestaan kunnen leiden. Verschil
lende levensbehoeften zijn tien maal in
prijs gestegen. Het in financieel opzicht
grote verschil tussen vroeger en nu zul
len wij steeds in onze binnenlandse actie
moeten aantonen.
Ook geestelijk kunnen de Inheem
se Kerken niet buiten onze steun. In
dit verband wees dr Brouwer op de
opleiding van inheemse predikanten.
Nu is men genoodzaakt gebruik te
maken van krachten, welke geen vol
doende opleiding hebben genoten. De
lectuurvoorziening is uitermate slecht.
Er is bijv. veel te weinig theologische
lectuur in het Maleis. De inheemse
voorgangers drijven op boeken, die
volkomen zijn verouderd. In de ge
zinnen zijn haast geen Maleise Bijbels.
Gelukkig zal het Ned. Bijbelgenoot
schap alle krachten inspannen om in
deze nood zo spoedig mogelijk te voor
zien.
Heer Leendert Stripriaan en zijn collega's
hadden slechte dagen
Het pachtersoproer te Leiden in Juni 1748
Het streven naar zelfstandigheid is op
alle terreinen merkbaar. Dit is een
heugend verschijnsel. Ook de medische
dienst, die nog in handen van het Gouver
nement is dit legt aan het eigenlijke
karakter van dit werk niets in de weg
staat in dit teken, in die zin, dat er nes»
overdracht aan de Zending wordt ge-
Wanneer Nederland het recht op
zelfstandigheid erkent, is er binnen
de Kerk een diepe bereidheid tot sa
menwerking. Dan is er ook plaats
voor wederzijds vertrouwen.
Dr Brouwer, die niet alle posten heeft
bezocht, maar op centrale plaatsen zende
lingen, voorgangers en synodale besturen
van inheemse Kerken ontmoette, sprak
met ons in het slot van ons interview over
een belangrijk werk in Indië, dat men
vroeger niet kende. In Nederland zal
wellicht niet dadelijk begrijpen, dat deze
r de Zending veel kan
nieuwe arbeid
betekenen.
De algemene bedoeling van dit
landelijke opbouwwerk, zoals het
kan worden genoemd, is om aan de
mensen betere methoden bij te bren
gen voor het kweken van voedselge
wassen. Er worden eenvoudige land
bouwscholen gesticht, waar mannen
uit het volk het kweken op de proef
velden leren. Aan theoretische kennis
wordt eveneens aandacht besteed.
Na het voltooien van de „studie" gaan
de leerlingen terug naar hun dorp
om de bevolking daar datgene bij te
brengen, wat zij hebben geleerd. Dit
werk sluit sterk aan bij het medische
Zendingswerk, dat immers ten doel
heeft, de gezondheidstoestand van de
bevolking zo veel mogelijk te ver-
Het huishoud-onderwijs voor meisjes
heeft ook de volle belangstelling. Zij
ten de gekweekte voedselgewassen beter
leren toebereiden. Verder wordt les ge
geven in hygiëne en kinderverzorging.
Het is een merkwaardig verschijnsel,
dat overal naar dit nieuwe werk wordt
gevraagd. Van belang is, dat men wegen
zal vinden om het ook aan de inheemse
Kerken ten goede te laten komen.
Met warmte vertelde dr Brouwer ons
al deze dingen. Zijn indrukken over
grote Kerkewerk in Indië zijn over
algemeen goed. Moeilijkheden zijn
ja, van kolossale omvang. Maar de Kerk
leeft en bloeit er. Dit reeds wekt dank
baarheid en blijdschap.
Twee eeuwen geleden
Moderamen van de Prot. Kerk
in Indonesië
In de zitting van Woensdag 9 Juni koos
de Synode tot algemeen voorzitter
de Protestantse Kerk in Indonesië, dr J.
E. Ch. Geissler. tot algemeen secretaris
ds W. J. Rumambi, en tot algemeen the
saurier ds Jac. van Vessem. Daarna be
noemde de Synode, op voordracht van
de delegaties der drie zelfstandige ker
ken en de te vormen vierde kerk, tot
vertrouwensman van de Protestantse
Kerk in de Minahassa de heer J. L. L.
Wenas, tot vertrouwensman van de Mo
lukse Protestantse kerk ds D. F. Sahulata,
tot idem van de Protestantse kerk in
Timor jhr dr U. H. van Beyma en tot
idem van de vierde kerk ds B. A. Supit.
Tesamen vormen deze zeven mannen het
algemeen moderamen van de Protes
tantse Kerk in Indonesië.
Vaste adviseurs van het moderamen
zijn verder: de rector van de Hogere
Theologische school te Batavia, één der
zendingsconsuls en de hoofd-legerpredi-
kant.
Voorts bekrachtigde de Synode de be
noeming van mevrouw L, A. Snijders—
Naaborg tot leidster van het Sociaal Bu
reau, en die van ir. P. Telder tot leider
van het Publiciteitsbureau der Protes
tantse Kerk.
Bussen naar de Reeuwijkse
plast
assen
i Lelden uit.
Slechts een uur verwijderd van de
grote bevolkingscentra, bieden de Reeu
wijkse plassen in ruime mate natuur
schoon en watersportgenoegen. In tegen
stelling met sommige andere watersport
centra ontbreekt hier het (door de echte
«port- en natuurliefhebbers zo verfoeide)
mondaine leven en vindt men er een rus
tige landelijke sfeer.
De V.V.V.-Reeuwijk en de N.V. Citosa
(de maatschappij die de autobuslijn in
dit gebied exploiteert) hebben het belang
er van ingezien, dat de Rotterdammers.
Hagenaars en Leidenaars meer met deze
streek bekend geraken. Van 15 Juli^af
worden nl. per luxe auto-boot dagelijks
rondvaarten over de plassen gemaakt.
Voor de verbinding met Den Haag en
Leiden dragen bussen zorg (uurdienst),
terwijl de reis vanuit Rotterdam eerst
naar Gouda per trein en daarna per bus
wordt gemaakt.
Behalve aan zeilen en roeien kan men
aan de plassen ook zijn hart ophalen
aan zwemmen, vissen en kamperen.
waartoe een uitstekende gelegenheid be-
«taat.
Als liet weer nu maar beter wordt.
De geschiedenis verhaalt niet of de
Leidse belastingpachters, die twee how
derd jaar geleden de dupe werden var,
een volksopstand, welke in de geschied-
boeken het pachtersoproer wordt ge
noemd, zich even rustig gedroegen als
hun Friese collega in het dorpje Drach
ten, die terwijl zijn woning werd geplun
derd, rustig op een kraam dis zat net
was juist kermis in het Friese dorpje
en onbewogen verklaarde, dat hij het
Gods wil achtte.
Misschien hebben de Friezen zijn in
boedel zonder erg veel rumoer kort en
klein geslagen en bestond er voor hem
ook niet de minste vrees, dat men. zich
aan zijn persoon zou vergrijpen. Wij
loven tenminste stellig, dat hij het wel
wat benauwder zou hebben gehad, als
hij in die dagen in de Sleutelstad
hebben gewoond. Want het ging Spaans
toe in die week in Juni van het jaar
1748 in onze roemrijke Universiteitsstad.
Het ging de bevolking van de Lage
Landen niet voorspoedig in de jaren rond
1748. De oorlog met Frankrijk had de
overzeese handel klappen toegebracht,
waarvan deze zich niet herstelde; de
industrie kwijnde, in de steden was de
werkloosheid groot en leefde de volks
massa1 van de ene dag in de andere; het
platteland werd geteisterd door overstro
mingen en veeziekten. De handel-
neringdrijvenden onder de burgerij
leden evenzeer onder de ongunst der
tijden en het is dus begrijpelijk, dat de
weelde van de pachters der zeer hoge
belastingen zeer velen een doorn in het
oog was.
Het verzet tegen de wijze van belas
tingheffing uitte zich het eerst in Gro
ningen, sloeg vandaar" over naar het Oos
ten van de provincie Friesland en leidde
in de maand Juni van het jaar 1748 tot
heftige volksopstanden o.m. in Amster
dam, Haarlem, Den Haag en Leiden.
Zowel in Amsterdam als in Haarlem
werden de weelderige huizen der pach
ters geplunderd en van de Spaarnestad
uit woei het gerucht, dat daar de belas
tingen waren afgeschaft, naar de Sleutel
stad over.
Een plakkaat met averechtse
uitwerking.
Het stadsbestuur vaardigde een plak
kaat, waarin de bevolking tot rust
werd aangemaand
lesteren" der pachtershuizen met straf
werd bedreigd. Dit plakkaat had echter
een aan het doel tegengestelde uitwer
king. Al op de dag van de afkondiging
groepte het volk op de hoeken
ten en stegen samen. Er hing iets in de
lucht.
Maandagsmiddags, het was de 17e
Juni, hokten wat jongens bijeen voor het
huis van Leendert Stipriaan
Nieuwe Rijn. Er werden een paar stenen
door de ruiten geworpen en er werd wat
gejoeld en geschreeuwd.
De passerende stadswacht trachtte met
goede woorden tot doorlopen aan te
manen, maar liet ook zekerheidshalve
de blinden voor de vensters sluiten. Het
hielp niet- De menigte werd groter
weldra begon men de deur open te bre
ken. En toen waren de poppen aan het
dansen. Alles wat draagbaar was, alles
wat met enige moeite verplaatsbaar
werd uit de ramen op straat gesmeten
de daar verzamelde menigte zórgde
r verder transport naar de Rijn. Te
grote stukken werden verder klein ge
hakt. koper, tin en zilver plat getrapt,
bedden opengesneden.... Nee, voor
Leendert Stripriaan was het echt een
ongezellige dag!
N» Stripriaan volgde Couwenhoven
Niet ver van heer Leendert vandaan
(deze woonde bij de Visbrug), op de
hoek van de Nieuwe Rijn en de Hooi
gracht, woonde Cornelis van der Cok,
wie het volgende bezoek gold. Heer Cor
nells, die onder de pachters een bevoor
rechte plaats innam en uit hoofde daar-
wellicht bij het stadsbestuur ook
enige invloed kon laten gelden, liet een
compagnie soldaten aanrukken en hield
i het onheil nog buiten de muren.
Ook Jacob Okhuysen had geluk. Want
op het moment, dat de menigte door de
eer. stormpaal opengerameide deur
wilde binnendringen, werd over hun
hoofden een geweer afgeschoten en voor
dat schot ging de menigte aan de haal.
Het bloed was evenwel warm geVvor-
m en er waren meer pachterswoiiingen.
Toen dc aanval op de woningen van Van
der Cok en Okhuysen was afgeslagen
richtte zich de furie op het huis van
Couwenhoven, die eveneens aan de
Nieuwe Rijn, tegenover de Vismarkt,
woonde. En het verging Couwenhoven
niet beter dan zijn collega Stripriaan. Het
meubilair werd tot brandhout gehakt,
linnengoed en kleren aan flenters ge
scheurd, boeken en paperassen ver
scheurd en verstrooid, de bedden werden
opengesnedenTot diep in de nacht
duurde de vernieling.
Hulppolitie geloofde het
Intussen had het stadsbestuur alarm
geslagen en de burgers onder de wape-
geroepen. Maar blijkbaar waren ook
bij de wapendragende burgers de pach
ters niet populair en was er niet veel
bereidheid voor hen in de bres te sprin
gen. De opperstalmeester van Z.H. Stad
houder Willem IV, die in de nacht
Leiden arriveerde en namens de stad
houder een beroep deed op de burgerij
de orde te handhaven, kreeg tenmin-
ten antwoord, dat men niet bereid
de pachters bij te staan „al soude haar
de duyvel halen."
Het bleef die nacht verder bij enig<
baldadigheid en ook de volgende dag
het betrekkelijk rustig. Het huis
de korenkoper Van Ingen,
het volk nog een herinnering bewaarde
uit het jaar van de strenge winter 1740,
toen hij de broodprijs tot ongekende
hoogte had opgedreven, werd aangeval
door enkele soldaten ontzet
En de pachter Arnoldus Moriaanhooft
wist voorlopig plundering te voorkomen,
door de menigte uit te nodigen de vol-
Op de vierde dag begon
bet pas goed.
In de ochtend van de vierde dag (de
20e Juni) begon hét volk samen te scho-
het huis van Van der Cok. De
wachtpost werd mét stenen bekogeld
weldra de wijk. Weer werd
brandklok geluid, weer kwamen de bur
gers onder de wapenen,
laat. Reeds had men met een paal de
toegang tot de woning van Van der Cok
geforceerd. Dit huis, een der móóiste var
Leiden van die dagen en om zijn prach
tige inrichting het Paleis van Venetië
genoemd, werd zo grondig verwoest, dat-
slechts een ruïne overbleef. Nadat
alles was verplaatsbaar was vernield
had, begon men de kozijnen uit de
de leuningen van de trappen te
breken en ook de planken uit de zolders
halen-
Het stof werd uit de dorstige kelen
weggespoeld met de kostelijke wijnen uit
de welvoorziene kelder en verhitte de
Winkelweek te Leiden
De inschrijving voor de winkelweek
het kader van de jubileumfeesten
sluit definitief op Woensdag 21 Juli.
Secretariaat: Breestraat 141, tel. 20669.
Het jubileumconcert in de
Hooglandse Kerk
Tijdens zijn gisteravond via de derde
jn van -het gemeentelijk radio-distribu
tienet gehouden causerie heeft de heer
H. de Wilde, voorzitter van K. en O.,
enkele mededelingen gedaan over het
hier ter stede in het kader van de jubi
leumfeesten op Donderdag 26 Augustus
i de Hooglandse Kerk onder auspiciën
in K. en O. te geven jubileumcohcert.
Uitvoerig wees de heer De Wilde nog
op de betekenis van dit door ons reeds
aangekondigde concert, dat hij, gelet op
de samenstelling der koren, een mani
festatie van grote eendracht noemde.
OOK J. v. STRIEN ONDERSCHEIDEN
Ook de heer J. van Strien, Jan Lieve-
straat 7, is Donderdag door Prins Bern-
hard onderscheiden met het bronzen
kruis, en wel voor zijn dappere daden,
le Meidagen van 1940 verricht te
Valkenburg.
Jaarverslag Leidse Damvereniging
Deze bekende Leidse damclub hield in
hotel Central een druk bezochte alge-
jaarvergadering. Na een kort ope
ningswoord van de voorzitter, de heer
d. Vlist, en na afhandeling
diverse jaarverslagen, waaruit bleek dat
de penningmeester een batig saldo had,
werd overgegaan tot het uitreiken van
de prijzen. Voor de hoofdklasse aan de
heren B. Slegtenhorst en P. v. Leeuwen,
de le klasse aan de -heer J. v. d.
Meij en voor de 2e klasse aan de heer
J. Dreef. Door het niet herkiesbaar stel-
.'an enkele bestuursleden werd voor
a.s. verenigingsjaar het bestuur als
volgt uit de vergadering gekozen: als
voorzitter de heer J. Vermeulen, terwijl
als verdere bestuursleden zijn aangewe-
de heren B. Slegtenhorst, W. Kleijn
Sr, Th. Uijttenbogaard en J. W. Freeke.
De techn. commissie zal dit jaar bestaan
uit de heren B. de Kier (voorzitter), W.
Heemskerk, L. Gerritsen, J. Huisman Sr
A. Sladek, terwijl de heer L. Gerrit
sen tevens de redactie zal verzorgen.
Wegens de steeds stijgende uitgaven
werd het voorstel tot verhoging va
contributie -met algemene stemmen
genomen. Nadat nog enkele vragen waren
beantwoord, sloot de scheidende voorzit
ter te middernacht de vergadering.
gemoederen eens te meer.
Tegen half drie beschouwde men de
karwei als gedaan en trok de joelende
springende menigte met flarden behang
sel aan stokken gebonden als vaandels
in de stoet de stad weer in. De schrij
vers- en tellershuisjes werden binnen een
uur tijds met de grond gelijk gemaakt
Daarna moest het huis van Okhuysen
het ontgelden. Het werd even grondig
vernield. Zelfs de in de stalling aan de
Middelweg staande phaetons, arresleden
en chaisen werden niet vergeten. Ook
Arent van Bleyswyk kreeg voor de
tweede keer bezoek en de Korssteeg lag
weldra tot manshoogte bezaaid met ka
potgeslagen meubelen.
In optocht ging het daarna naar de
woning van Meindert Steffens; de man
nen met ontblote borst, de vrouwen de
haren in slierten langs het-^verhitte ge
zicht en blijkbaar had men. in de afbraak
al enige-ervaring gekregen,, want in wei
nige uren was de prachtige woning
alle sierlijkheden ontdaan.. Zelfs het dak
was gedeeltelijk afgebroken. En nog
men niet voldaan. Arnoldu9 Moriaan-
hooft, loze guit, had de plundering trach
ten af te kopen met een vat.bier en ver
dere tractaties, maar zijn populariteit
was daardoor blijkbaar niet tot voldoen
de hoogte gestegen, 's Avonds om half
tien moest ook zijn woning het ontgelden.
Toen was de furie voorbij.
De 21e Juni kondigde het stadsbestuuf
aan, dat voorlopig de inning der pach
ten werd opgeschort. De 25e Juni
zocht stadhouder Willem IV de staten
een einde te maken aan het verpachten
der belastingen.
Een bewogen periode in de geschiedenis
der Lage Landen was ten .einde-
Bestuursbeleid C.H.U. goed
gekeurd
Enthousiaste ledenbijeenkomst in
„Rehoboth"
Gisteravond belegde de afdeling Lei
den van de Ghr.-Hist. Unie een leden
vergadering in wij-k-gebou-w „Rehoboth",
die zeer veel belangstelling had.
De voorzitter, de heer D. van der
Kwaak, memoreerde in zijn openings
woord het gunstige resultaat van de ver
kiezingen voor de C.H.U.. dat in Leiden
een winst van niet minder dan ruim 2000
stemmen liet zien.
Vervolgens wees spr. er op. dait de
Unie in de eerste plaats de Kerk, ons
land en ons volk wil dienen. Zij wil de
Kerk niet afbreken, maar opbouwen en
sterk haar beginselen laten doordringen
in het politieke leven. In deze onzekere
tijden wenst zij een positief geluid te
laten horen. In het slot van zijn toespraak
dankte spr. allen, die zich in het kader
van de verkiezingsactie op enigerlei
wijze verdienstelijk hebben gemaakt.
De secretaris, de heer J. Schinkel, las
de notulen, dn aansluiting waaraan hij' de
vergadering iruim tachtig nieuwe leden
voorstelde.
Voorts gaf de voorzitter een uit
eenzetting van de hier ter stede ge
voerde propaganda-actle, waarbij on
der meer het beleid van het afde
lingsbestuur ter sprake werd ge
bracht. Met het oog op een heden
avond met de Leidse predikanten van
de Prot. Chr. Werkgemeenschap in
de Party van de Arbeid te houden
bespreking komt het ons gewenst
voor, niet in te gaan op de verhou
ding, welke door bepaalde propa
ganda Is ontstaan deze deze predi
kanten en het afdelingsbestuur.
Wel willen w(j naar voren brengen,
dat gisteravond overduideiyk is ge
bleken, dat de ledenvergadering zich
unaniem achter het bestuur en
zijn ln de verkiezingstijd gevoerde
beleid schaarde. De vergadering
ademde een geest van enthousiasme.
Textieluitverkoop van
2-15 Augustus
In het tijdvak van 2—15 Aug. a.s. heeft
de detailhandel gelegenheid op punten
gewaardeerde textielgoederen puntenvrij
of tegen verlaagde puntenwaarde
naar keuze van de handelaar
te verkopen aan het publiek, mits
daarop korting wordt toegepast van 10 pet.
Voorschoten
Zondagsdienst
De Zondagsdienst der huisartsen wordt
dit weekeinde waargenomen door dr M.
d. Stoel, Veurseweg 20, telefoon 356.
De heer C. J. M. Bancken teraardebesteld
Gisterochtend vond in de R.-K. kerk
t. Laurentius de plechtige uitvaart
plaats van de heer C. J. M. Bancken, die
Maandag door een trein werd overre-
en gedood. Er was belangstelling
de zijde van de raad, het college van
n W., de Ned. Spoorwegen, de R.-K.
Bond, K. A. B. enz. Tussen een haag van
spoorwegmensen werd het stoffelijk
overschot naar het kerkhof gedragen.
oAlex %osemeier zestig jaar
Kundig impressionist met gevoel voor het subtiel4
DE MATS VAN DE STRAAT IN ZIJN DAGELIJKS WERK
Vandaag stellen wij U hoogte zal ik U maar niet van hun ervaringen. Er
twee geroutineerde Leid- vertellen". In ons binnen- vonkte iets in hun olijke
ste prezen wij onze zegs- ogen. „Ja,
man om zijn menselijk niet
inzicht.
Een beetje kregen
toch gelijk, want toen
vroegen: „Kan iedereen
't Zijn potige kerels, die
voor geen kleintje ver
vaard zijn.
zijn heus
dom en ons be
staan is zeker niet zo
doelloos als de mensen
wel denken. Dat moet U
goed in de
Toen wij het moedige dit luchtberoep uitoefe- krant zetten". We beloof-
tweetal bij i
t huis t
nen?", kregen we als ant-
de Witte Singel ontmoet- woord: „Volstrekt niet, „Nog even lachen, me-
ton on onon nnnr boven je inoet de gevaarlijke neer?" „Ja, waarom niet".
„Luister dan. Een paar
keken, kregen i
vreemd gevoel in ons. We
bewonderen de glazen
wassers, hun kunnen
langs en bovenaan de
lange ladder, die voor ons
oog beangstigend stond
te trillen, als ze klommen.
„Wat kijkt U zuur", zo
klonk een stem uit de
lucht. „Niet kwalijk
De glazenwasser
dagen geleden kwamen
we bij een mevrouw. Een
klant van ons. Een best
hoor. Hoog waren
an 't werk. Ineens
i boven ons: „Zeg
schil-
kanten altijd in 'toog
houden".
er bij te pas. Niet te veel der wil die goot, boven je,
beneden kijken, als niet onder handen 1
i bescheid. n{ei verlicst. m
Zij kwamen beiden een hart hebben, waarmee meer aan te hangen. Ik
beneden. De ladders iemand, die geen glazen- zeg U, dat-ie 't liegt. Die
kregen forse rukken,
kijken, dan zitten
is, i
minst goot is sterk genoeg.
Maar voor alle zeker-
moet je tegen de heid, wil je er straks
even met je stoeltje aan
gaan hangen, dan kan 'k
heer- tenminste tegen de schil-
boven de lijk, goed"Eigen- der zeggen, dat-ie pure
schappen, die niet ieder zotteklap verkoopt."
grond. En dat is
glazenwasser in hart en
nieren nog niks. In Am
sterdamDe maxium- telden ons ongedwongen 't vroeg...
De verjarende in zijn atelier.
ft is haast niet te geloven, dat deze
morgen zestig jaar wordt. Temidden
zijn schilderijen zit Alex Rosemeier
•en la-ge schilders driepoot in zijn
atelier aan de Melchior Treublaan, biedt
sigaret aan en steekt er zelf óók een
op. „Niet te geloven?" lacht hij vol en
strijkt peinzend door zijn met schaarse
grijzen draden doorweven donkere haar
dos.
„Ik werd op 18 Juli 1888 in Indië ge
boren. Mijn vader was assistent-resi
dent te Soerakarta". En dan volgt rad
het verder verhaal van een consequent
tn zijn roeping gewijd leven.
„Met veertien jaar kwam ik naar Ne
derland en behaalde er het einddiploma
HBS te Apeldoorn. Maar mijn vader
weerstreefde mijn schildersneigingen!"
Een pauze treedt in. Dan zegt Alex
Rosemeier: „Het was de wereld-oude
strijd tussen het oude en het jonge ge
slacht! En het jonge geslacht won, als
altijd!"
„Op mijn dertigste jaar ongeveer had
ik mij ontworsteld aan vaders plannen
EEN DOKTER NODIG?
De Zondagsdienst der huisartsen wordt
WELKE APOTHEEK?
De avond-, nacht- en Zondagsdienst
der a-potheken te Leiden wordt van Za
terdag 17 Juli 13 uur -tot Zaterdag 24
Juli 8 uur waargenomen door: apotheek
Duyster, Nieuwe Rijn 18, tel. 20523, en
de Doeza-apotheek, Doezastraat 31, tel.
20313.
Te Oegstgeest door de Oegstgeester
Apotheek, Wilhelminapark 8, tel. 26274.
'Van boeken en tijdschriften
Ware
I verhalen van
Eduard het Schaap, uitgeverij
„De Sleutel", Antwerpen—
Haarlem.
Leen was een aardige, flinke jongen
m dertien jaar en klaarblijkelijk het
criterium van de ware en onware ver
halen van Eduard het Schaap. De figuur
Leen uit Ihet eerste oniware
verhaal tenminste wordt in de andere
geschiedenis van dit, overigens aantrek
kelijk uitgegeven, boek in taal en ge
woonten voortdurend herhaald. Die taal
gebaseerd op het jongens-bargoens van
ize straten en de schrijver heeft klaar
blijkelijk gedacht, er het boek aantrek
kelijker door te maken. Hij vergat daar
bij, dat het straatjongensbargoens door
de meeste vaders en moeders in de huis
kamers nu niet bepaald wordt geaccep
teerd. En terecht, naar wij bescheiden-lijk
menen.
Daar komt nog bij, dat onze Eduard
blijkbaar nooit van het bij kinderen vaak
voorkomende psychologisch verschijnsel
de anale fixatie heeft gehoord, een
verschijnsel, dat verstandige opvoeders
niet plegen te stimuleren. En als we bijv.
het verhaal van de geit Adriaan de
koe horen zeggen: „Nou, we plassen al
lemaal op de stoep, lekker!", dan zijn we
geneigd met de ooievaar te antwoorden:
„Koe èn Eduard jê bent een vie
zerd!"
Men trekke uit dit alles echter niet
de conclusie, dat de jongens in dit boek
ok niets, maar dan ook hele-
11 niets goeds wordt bijgebracht.
Leen Makkook leert in het eerste ver
haal bij Sinterklaas, in wie hij voor
en modern jongetje héél vreemd op
'n dertiende jaar nog gelooft, zijn heb
berigheid af. En er wordt rijkelijk ge
strooid met geologische, stedebouwkun-
dlge en historische gegevens. Maar ver
der dan gegevens brengt ons Schaap het
niet. Waarmee we maar willen zeggen,
dat we onze jongens liever met een half
begrepen Jules Verne in de handen zien
dan met deze schaapachtige verhalen in
het hoofd. C. Th. R..
„RubensRembrandt" door Nea-
polis, A. W. Sijthoffs U. M„
Leiden,
Hebben wij in afzonderlijke werken
reeds veel gelezen over de levensbijzon
derheden van -beide grote meesters, Nea-
polis stelt het verloop van hun levens
direct tegenover elkaar en laat ons de
tegenstellingen zien op een wijze, die ons
inzdoht in het ontstaan van hun kunst
werken ten zeerste verdiept.
Rubens, genieter van het leven, schil
der van het physische. begeesterd door
de uiterlijke schoonheid van het barokke-
Rembrandt, de kluizenaar, beschouwer
van het leven, schilder van het psychi
sche, bezield door de schoonheid van het
innerlijke, Rubens, de erkende, Rem
brandt de miskende.
Beiden hadden verdriet om het ver
lies van geliefden en louterden hun kunst.
Rubens kwam er boven uit. Rembrandt
ging er aan ten onder.
Op overzichtelijke wijze stelt de schrij
ver de stadia van hun levens naast el
kander, links op het blad die van Ru
bens rechts die van Rembrandt. Hun le
ven was één grote tegenstelling.
„Maar dan, na hun dood", zo besluit
de schrijver, „leven zij samen verder,
deze machtige meesters der schilder
kunst. Symbolen van pracht en schoon
heid."
Het hoek is keurig uitgevoerd in kunst
druk en met prachtige afbeeldingen
lucht.
„De wolken branden" door
Margje Toonder, uitg. A.
C. Strengho-lt, Amsterdam.
De schrijfster heeft in dit verhaal, dat
handelt over de gebeurtenissen des dage-
lülksea leven» tijdens de bezetting, met
opzet alle problematiek achterwege ge
laten en "zich uitsluitend gericht op het
tragisch-komïsche met het doel.
haar manier €e lezers een hart onder
iem te steken. In de door school
meesters zo verfoeide „en-toen"-stijl,
welke hier echter volkomen op zijn
plaats is, schrijft Margje over haar
üjikheden als huisvrouw, over Jan Ger
hard, ha-ar man, over de buurman-
kameraad, over de Kultuurkamer,
alles met een -bekorende oppervlakkig
heid en opzettelijke naïveteit, welke die
gehele verschrikkelijke tijd -in een licht
milde humor plaatst. Ook de pri
mitieve tekeningen, die zij bij haar
haal maakte, dragen hiertoe bij.
Dit boek is weliswaar geen
Dor onze literatuur, doch het heeft
zeker recht op een plaatsje in de boe-
en kreeg les van Frits Jansen, onderdi»
recteur en hoofdleraar van de Haags*
acad. voor beeldende kunsten. H. M. d*
Koningin koos deze leraar eveneens tot
haar mentor in het schilderen. Geen slecn-
te leermeester dus! Later kwam de Ant»
werpse schilder Alphons Bayens in mijn
leven en, toen ik mij te Leiden had ge
vestigd, ontving ik verschillende nuttig*
wenken van Floris Verster. Ik schilderde
veel in de omgeving van Nieuwkoop. Dat
omstreeks 1923 en 1924, toen ik
daar een houten huisje bezat. Ik werkt*
daar samen met A. J. van Driesten en
v. d. Windt, met Weissenbruch en
met nog andere Hollandse landschaps
schilders. Later werkte ik te Giethoorn»
in de Betuwe en te Amsterdam. Maar ik
bleef Leidenaar!"
„Was U aangesloten bij een schilders
genootschap?"
„Ik ben lid van de Nederlandse kunst
kring. dertig jaar geleden opgericht met
de bedoeling, schilders, die in de be
staande genootschappen geen opnam*
vonden, de gelegenheid tot exposeren te
geven. En verder ben ik lid van St. Lu-
s te Amsterdam".
„In 1927 en 1928 viel mij de konink
lijke subsidie ten deel". Het schilderijtje,
arom dit geschiedde, hangt beneden
de huiskamer: een dreigend water
landschap, waar donderwolken zich sta
pelen langs de horizon.
„U hebt niet veel contacten in Leiden?"?
„Wel", zegt Alex Rosemeier, „als men
is niet zoekt! Maar ik exposeerde in
het Stedelijk Museum in Amsterdam en
„Mesdag" in Den Haag. Perscommen-
en vestigden de aandacht op mij, nog
de laatste jaren. Maar als men in
Leiden zoekt naar representatieve schil
ders. vergeet men een Van Driesten, een
v.d. Windt
En het is op beschamende wijze wéar!
Het moge dan eveneens waar zijn, dat
zij een oude formule volgen, de laat-19-
eeuwse, zij doen dit op zó persoonlijk*
en overtuigende wijze, dat men hen tod»
moeilijk zonder meer kan voorbij gaans."
Terwijl hum kundigheid boven alle twij
fel is verheven. U behoeft maar te luiste»-
ren naar een uiteenzetting van Rose
meier over kleur en toon, om te weten»
waarmee deze schilder zijn subtiele nu
anceringen bereikt. En dat kan van onze
jongere schilders lang niet altijd worden
gezegd.
Overigens is de moderne tijd ook niet
zonder meer aan Rosemeier voor-bij ge
gaan. Zijn impressionisme werd blon
der, zijn toets krachtiger. Deze jeugdige
zestig-jarige belooft inderdaad nog veel
voor de toekomst. C. Th. R.
Zomernummer
„De Wandelaar"
„De Wandelaar"
versohenen
een Ju-li-nummer,dat de zomermaand
al-Ie eer aandoet. Een met mooie foto's
verlucht artikel van M. Barendrecht
Hoen behandelt het bij uitstek Holland-
Se onderwerp: de weiden en hun luister.
S. Boon vertelt van boeiende ervaringen
met de kluten bij een plotselinge polder
overstroming en Tsalling Terpstra juicht
een „Zomerdag onder zeil", op de
Friese wateren. De Drentse legende van
,Tweë reuzen en een meisje" leverde
Anno Teenstra stof en L. van Wellen-
burg vraagt aandacht voor St. Anna ter
Muiden en het zwaargeteisterde Zeeuws-
vlaamse stedeke Sluis. Technisch aan
gelegde lezers zullen genieten van wat
Boerstra meedeelt over „een nacht-
eger op radar", die ook de natuur
liefhebber interesseert. Jan Visser vraagt
meeleven met „Het Noord-hollandse
Landschap". Toepoel wandelt met
"Es en buldoggen. En tenslotte worden
de rubriek „Korte Wandeling" o.m. de
problemen van bomen en bliksem en van
cultuursteppe of landschap met bosvege-
tatie aangesneden. Uit de nalatensohap
van Nol Binsbergen werden prachtige
platen gekozen, waarvan vooral die van
lepelaar-spaar „bij de wieg" ontroe-
Uit de pers
Godsdienst is privaatzaa.lt
Nakaarten is nooit prettig, maar som*
nodi-g.
In een verkiezingspamflet van de Prot.
Chr. Werkgemeenschap in de Partij van
de Arbeid afdeling Leiden, werd ge
schreven, dat degenen, die uit de vroege
re S.D.A.P., de V.D.B., de C.H.U. en da
C.D.U. de P.v.d.A. oprichtten, het hier
over eens waren, dat „de leus godsdienst
is privaatzaak wordt losgelaten".
Meer dan opmerkelijk is echter, wat de
heer G. Verschoor in het Chr.-Hist.
weekblad „Koningin en Vaderland" van
9 Juli onder meer schreef naar aanlei
ding van een debatavond te Sassenheim.
Namelijk het volgende onder de titel
„Aan 't klokketouw":
„De vergadering werd door onze plaat
selijke C.H.-voorzitter met Schriftlezing
en gebed geopend, wat met gepaste eer
bied kon plaats hebben. Aan het eind
der bijeenkomst verklaarde de voorzit
ter van de P.v.d.A., dat hij nog een laat
ste opmerking wilde maken, n.l. dat het
hem speet, dat de vergadering met
Schriftlezing en gebed was geopend ge
worden, daar hij zich dit anders had
voorgesteld.
Na deze laatste ontboezeming trekken
wij ons maar liever in onze stille toren
terug
Lezers schrijven ons.
Maar mijnheer, is dat nou een verslag
Hazerswoude Dorp, 15 Juli 1948.
Aan de redactie van de Nieuwe Leid-
sehe Courant.
Maar mijnheer, ls dat nou een verslag
van zulk een feesttocht, zoals wij ouden
van dagen dat Dinsdag hebben beleefd?
Het lijkt wel een verslag van een raads
vergadering in Nergenshuizen en Géén-
land. Hier is een ander en ik hoop, dat u
ruimte er voor maakt. U laat er een van
die onbenullige stukjes maar voor in de
papiermand terecht komen, over sport,
's Morgens reden wij af, terwijl een
flinke stortbui neerplenste, wat niet be
lette. dat het achterblijvende deel van de
dorpsbewoners ons hartelijk toejuichte en
vaarwel wuifde. Het was de enige bul,
die wij 'hadden te incasseren. Verder was
het prachtig weer.
De tocht ging eerst het hele dorp in
de rondte, in deze volgorde: DorpWest
eindeZijde—Hogeveen—Roemer—Voor
wegDorp en toen via Leiden en Wasse
naar naar Scheveningen. De zee was wild
en veel te koud om te zwemmen: de bad
pakjes zijn in de klapmand gebleven.
Toen in een groot hotel een heerlijke,
warme maaltijd, die gekruid werd met
luimige voordrachten, die de oudjes ten
beste gaven, of door de comité-leden
werden voorgedragen, in welke men el
kaar lachend de waarheid zei.
Toen naar onze residentie. In matige
gang werd door Den Haag gereden, ter
wijl een woord van lof toekomt aan da
verkeerspolitie, die ervoor zorgde, dat
onze stoet van 25 auto's op de drukke
kruispunten voorrang had, zodat hele
slierten trams, auto's, enz. werden stop
gezet, om ons door te laten. Wat voelden
wij ons voornaam en gewichtig! Ook in
Rotterdam herhaalde zich dit en nam de
politie ons in bescherming. Wij ouden
van dagen rilden er van, zoals in Den
Haag verkeerspolitie op hun motorfiet
sen door de volten vlogen om op een
volgend kruispunt weer op post te zijn.
Van Den Haag ging het naar Rotter
dam, door de stad over de Maasbrug en
door de Maastunnel terug. Langs de ri
vier konden wij de oceaanstomers be
wonderen. Toen naar de Diergaarde en
in de restauratiezaal werden wij op brood
en koffie onthaald. En toen was het tijd
om huistoe te gaan.
Wat zo leuk was, was dit: overal op de
buitenwegen en in de dorpen lachende
mensen, die ons toewuifden. En in ons
dorp weer aangekomen werden wjj door
de burgerij en de Harmonie toegejuicht,
of wij de redders van het Vaderland
waren. Het was een onvergetelijke dag.
En lees nu maar eens onze advertentie:
wij zijn dankbaar en voldaan.
Hazerswoude.
Een van dc deelnemer#
van de tocht
