u ut Deze
veek
Schreieders overlevende slachtoffers
klagen hem aan
fkefariite 4
De wijze en de dwaze
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
ZATERDAG 26 JUNI 1943
Geestelijke martelingen zijn erger
dan de lichamelijke
(Van een onzer verslaggevers)
Ons proces Schreieder gaat door. We hebben, zoals men weet, de verdachte zelf
gehoord. Er zijn in dit blad enkele getuigen a décharge aan het woord gekomen. We
hebben ons gewend tot hen, die bezwarende verklaringen zouden kunnen afleggen
over Schreieder's activiteit in Nederland. Het zyn er niet veel. De meeste slacht
offers van de acties, die hij leidde, stierven in Mauthausen op de moordtrap
van de steen groeve in Ravensbrück en andere tuchthuizen en gevangenkampen.
Zü stierven een dood, zo gruwelijk, dat men zioh verbijsterd afvraagt, hoe het
mogelijk is, dat daaruit nog één overlevende teruggekomen is.
Luisterend naar hun verhalen, die geen directe beschuldiging van Schreieder
als persoonlijk afrosser inhielden, zijn er toch enkele vragen bij ons opgekomen.
I Niet scheren. Niet haarknippen. Maar
Onschuldig bij moord
op de geest?
Die vragen zijn n.l. deze: is het moge
lijk iemand, zo niet lichamelijk te kwet
sen. dan toch geestelijk te martelen en
dan nog vrij uit te gaan?
Deze vraag is zeer urgent, want we
hebben de tastbare bewijzen in handen,
dat Schreieder zich aan dat laatste
meermalen, en op verschrikkelijke wijze
heeft schuldig gemaakt. Hij heeft,
schillende processen, zijn gevangenen
geestelijke kwellingen doen ondergaai
die elke weerstand in hen gebroken en
alle geestkracht van hen weggezogen
hebben.
Schreieder paste het systeem „Strenge
Einzelhaft" toe. Met of zonder „Siehe
Buch" aantekening.
Weet iemand wat het betekent?
Het was dit: maanden achtereen levend
begraven zijn. Geen boek. Geen bezoek.
Geen brief naar of van huis. Niet luchten.'
ook geen kam, geen cantine-artikelen,
minimale voedselrantsoenen, van tijd tot
tijd geen water, geen ton In de cel. In
sommige gevallen lagen de gevangenen
ongekleed in hun cellen. Het gebeurde,
dat zjj zonder schoenen aan verhoord
werden. Zjj hadden geen krukje ii
cel, geen toestemming om op de vloer te
hurken, geen verlof om .op bed te gaan
zitten.
Hun afleiding beperkte zich, tot het af
luisteren van geniepige gesprekken, die
voor hun deur gevoerd werden. Dat ge
beurde meestal in de avond: Dan was hd
zeer stil rond het graf van de levend-
dode en hij hoorde, buiten voor z'n cel
slenterende, of sluipende voetstappen stil
houden. In hem leefde dan de gedachte:
wat gaat er met me gebeuren? Word ik
weer in verhoor genomen? Zullen
slaan? Doden misschien? En hij luisterde.
Buiten in de gang werd, verstaanbaar ge-
Al te gortig
(Ver
olp i
Het kan vreemd lopen in de wereld.
Toen schrijver dezes in Maart van dit
jaar «in Batavia een gesprek had met
verschillende belangrijke figuren uit de
toekomstige federatie der Verenigde
Staten van Indonesië, bleek dat onder
deze mensen nog grote ontstemming
heerste over het feit, dat de Nederlandse
regering zo lange tijd alleen en uitslui
tend oog had gehad voor de republiek
en de federalisten volkomen links had
laten liggen.
In het bijzonder prof. Schermerhorn
kwam er in dit opzicht slecht af. Maar
ook tegen prof. Romme had men in dit
verband bedenkingen. „Kenmerkend",
zei een belangrijk federalist tot ons, „was
de houding van Romme tijdens zijn laat
ste bezoek aan Indië. In tegenstelling
met Schouten nam hij geen contact op
met de federalisten".
Wij hebben nimmer het voornemen ge
had, van dit gesprek, dat ondergetui-
gén werd gevoerd, in deze vorm melding
te maken. Maar nu prof. Romme zich ten
koste van anderen opwerpt als pleitbe
zorger van de federalisten, nu heeft hij
het er zelf naar gemaakt en nu dwingt
hij ons ertoe. Want prof. Romme is het
geweest, die weliswaar met de mond
heeft aangedrongen op contact met an
dere bevolkingsgroepen in Indië, maar
die met de daad het regeringsbeleid heeft
gesteund, ook zoals dit uitkwam in de
de-facto-erkenning van de republiek.
Onwaar is wat prof. Romme schrijft,
dat het bij de aanhangige grondwetsher
ziening zonder meer gaat om blijvend
Nederlands overwicht. Waar het op aan
komt, is dat Nederlands verantwoorde
lijkheid ten behoeve van de rechtszeker
heid en het welzijn van Indië gehand
haafd wordt, zolang zeer bepaalde en
volkomen begrijpelijke waarborgen niet
verzekerd geacht kunnen worden.
Prof. Romme kan weten, dat dit heel
iets anders is dan een afwijking van wat
hij noemt de 50—50-grondslag. In een
afwijken daarvan ziet hij „een afsnijden
van de kans op een nieuw blijvend
samengaan". Dit woordje „nieuw" laten
wij thans rusten. Maar over de wijze,
waarop prof. Romme dat
«iet, willen wij wel iets zeggen.
Er is nóg eens een gelegenheid
weest, dat prof. Romme over dat san
gaan heeft geschreven. Toen kon dat
samengaan ook alleen worden bereikt,
indien aan een bepaalde voorwaarde
voldaan. Het merkwaardige is alleen, dat
het niet precies de voorwaarde was,
welke hij thans als plechtanker gekozen
heeft.
Die vorige gelegenheid was 7 Februari
1948. Toen schreef prof. Romme in „De
Volkskrant" een artikel over de Neder
lands-Indonesische Unie, waarvoor het
volgens hem een levensvereiste zou zijn,
dat ze souverein van karakter was. Dit
element, schreef hij, is onmisbaar voor
het openhouden van de mogelijkheid van
een duurzame samenwerking tussen de
Rijksdelen. Wij waren dat met hem eens.
Men weet, wat van de souvereiniteit
dier Unie is overgebleven. Dit „onmis
bare element" is op verzoek van Batavia
losgelaten. Maar geen nood, prof. Romme
heeft een ander onmisbaar element ont
dekt, „de 5050-grondslag",
het geheim heet te bezitten
hij wel erg overhaast beweert, dat het
door anderen wordt verworpen.
Wie verbaast zich -nog. dat het ons
begint te duizelen? De betogen van prof.
Romme zijn niet van die aard, dat zij
ons vertrouwen in de door hem verde
digde politiek kunnen versterken.
fluisterd. Zo, dat de gevangene het horen
kon. „Heute Nacht geht's los mit Ihm'
hoorde hij dan de Duitsers zeggen en hü
voelde: dat was voor hem bestemd en de
onrust in hem steeg. Wat zou er gebeu-
Om elf uur 's avonds, daar komt het.
Zware laarzen stappen in de gang, gren
dels, die worden verschoven, sleutels die
knarsen en een stem, die tot de -bevende
gevangene schreeuwt: „Heraus". Het laat
ste uur denkt de „Strenge Einzelhaftling".
En hij bereidt zich voor in de scha
melheid van de cel, waaruit zelfs de
bijbel of het gebedenboek verwijderd
werden, op het naderend einde.
Maar het is alleen celconrtiróle. Con
trole in het geheel lege vertrekje. Die
's nachts nog enkele malen herhaald
wordit.
Er was, bij dót Schreiedier'se systeem
nog een andere methode: die van
provocateur, die in de cel, naast die
de gevangene werd opgeborgen, om
trachten hem uirt te horen. ,Ik weet n
of je H beseft, zei dóe „gevangene", m;
ze gaan je moeder aanpakken en je i
der, ze wallen je zuster martelen en je
vermogen liquideren als je nu niets zegt.
Man praat dan toch! Zeg dan toch wat
je weet!"
Stom en misdadig. ZoaiLs dat andere:
het binnenbrengen van caintdne-artikelen
n de ceL Om de begeerte van de ge-
'angene op te wekken. Want direct daar
na werd alles weer weggeritst. Evenals
eer verwijderde.
Is dót alles niets? Gelden deze geeste
lijke kwellingen niet voor even ernstige
mishandelingen ails de lichamelijke?
Honderd uur verhoren
Men heeft in de artikelen, die over
Schreieder verschenen zijn, de Krimonal-
diinekbor nog nimmer persoonlijk het
deelnemen aan martelingen ten laste ge
legd. En het officiële communiqué van
zijn vrij'latdnig sprak zelfs van „het te
gengaan vain mishandeling en het ter
verantwoording roepen van de beulen."
Het eind van het Englandspiel. De
meeste agenten uit het Englandspiel
vonden hier de dood. Zwoegend on
der zware stenen hebben zij deze
trap, die 186 treden hoog was, in
looppas en blootsvoets moeten be
klimmen. Boven wierpen zij de ste
nen op een hoop. Langs het talud
stonden Duitsers met zwepen, staven
en geweren om de „tragen" af te beu
len. In twee dagen was een oer
sterke kerel hier een wrak, want het
werk duurde zolang het licht was.
Maar in gemoede Is dit minder? Ls dit
;n geringer marteling? Is dit niet een
vorm van gevangenschap, die met alle
wetten van menselijkheid in strijd is?
Want het was een onderdeel van
Sohreieder's verhoor-tactiek. U kent toch
z'n mededeling, dat hij de zwaarste
verhoren, die van misdadige vrouwen
ar tot een goed einde bracht? Er
kwam altijd een bekentenis.
Zij, die Schreieder meegemaakt heb
ben, begrepen hoe dat geschiedde en op
e manderen hij altijd achter de ge
heimen van zijn slachtoffers kwam.
Het is gebeurd, dat een gevangene zes
i dertig uur achter elkaar heeft ge-
Dart hij ze aan verhoren onderwierp,
die honderd uur aan een stuk duurden
Nee, natuurlijk, Schreieder zelf niet. Die
had het veel te druk, om elk geval per
soonlijk te behandelen. Daar had hij z'n
en sen voor. Maar hij gaf aan de metho
es z'n fiat door ze' niet te verhinderen
hij stippelde de lijnen er voor uirt.
Zdj, die niet tegen deze methodes op-
«wassen waren, die hum vrienden ver
raden hebben voor een bord soep, die
naaste bloedverwanten voor een
executiepeloton brachten om de moge
lijkheid één keer een briefje te schrijven,
te kunnen neerploffen op een kruk.
een stukje closetpapier in hum cel
te kunnen krijgen, zij hebben hum mede
delingen ook met de dood moeten be-
En dan is er nog die andere categorie,
die door al deze processtukken paradeert
als een legioen der bedrogenen: zij, met
wie Schreieder een verdrag maakte, een
afspraak: .als je me nu dat vertelt, zal
ik zorgen dat je vrijkomt, dat het goed
afloopt, dat je een betere behandeling
krijgt."
Waar zijn ze? Wat kwam er van die
beloften terecht? Herr Schreieder? Hun
schimmen geven geen antwoord.
Neen, we noemen ditmaal geen geval
len. We duiden in het algemeen de gang
zaken aan. En laat Schreieder nu
r eens zeggen of het zo niet ging.
En laat de Justitie zich dan nog eens
bezinnen op de vraag of het recht is.
honderden, aan dergelijke martelingen
bezweken Nederlanders niet te wreken
aam de mam, die deze methoden met zijn
verantwoordelijkheid dekte.
TEGEN PUNEN EN GRIEP
Vijftig mensen verdwaald in
Parijse catacomben
.,Dank" zij onbevoegde gids
8 uur rondgezworven
Onder Parijs strekt zich een zeer u
gestrekt net van gangen uit, de zoge
naamde catacomben; deze gangen zijn
ingewikkeld, dat er geen enkele gids
die het hele net kent; er is zelfs een
deelte waar men nooit bezoekers binnen
brengt, omdat de doolhof te groot is. In
de loop der tijden hebben verschillende
waaghalzen, die zich in dat warnet van
onderaardse gangen waagden, zonder de
weg te kennen, het leven verloren.
Een groep toeristen, die de catacomben
bezocht onder leiding van een bevoegde
gids, kwam buiten met 50 maan minder
dan men was binnengegaan,' zo lezen
we in de Gazet van Antwerpen. Onmid
dellijk werden opzoekingen ingezet,
maar de verloren toeristen waren niet
te vinden Eerst acht uur later vond men
hen. uitgeput en hongerig, in een der
gangen van het gedeelte, dat anders nooit
bezocht wordt.
Het bleek, dat een onbekende de vijf
tig mensen had wijs gemaakt de weg
goed te kennen en de groep had afgezon
derd van de hoofdgroep, waarschijnlijk
met de bedoeling het nodige drinkgeld op
te strijken.
Hü schijnt echter minder goed de weg
te hebben geweten dan hij zelf meende
en het gevolg was dat allen verdwaal
den in de doolhof onder het militair
gasthuis van Val de Grace.
Na het vaststellen van de verdwijning
zijn ploegen redders er op uitgetrokken,
gewapend met trompetten, waarop zij
om de 5 meter bliezen. Om 3 uur 's:
gens kreeg men pas contact met de
dwaalden.
Onder hen bevond zich .ook een
tieman. die speciaal belast is op de
ligheid te waken van de bezoekers der
catacomben
Soc.-econ. program der Chr. Hist. Unie
De sociaal-economische commissie uit
de C.H. Unie, bestaande uit mr dr J. van
Bruggen te Heemstede (voorzitter), W
P. Cnossen te Woerden, mevr. mr dr P.
M. FrankenVan Driel te Amsterdam.
H. Kikkert te Zeist, drs F. A. Kraaijeveld
te Heerlen, A. A. van Sandick te Amster-
ir G. Vixseboxse te Almelo, die
tot taak had, een nieuw sociaal-econo
misch program voor de Unie te ontwer
pen, is met dit ontwerp gereed gekomen
het ontwerp is thans door het hoofd
bestuur gepubliceerd. Het bevat 15 para
grafen, betrekking hebbende op de
rechtsorde van het maatschappelijk leven,
economische en sociale politiek, mid-
denstandspolitiek, handelspolitiek, sociale
politiek, onderwijs enz.
De eerste paragraaf, getiteld: rechts
orde van het maatschappelijk leven,
laten wij hier volgen:
Uitgaande van de Christelijke solidari-
teitsgedachte, welke saamhorigheid en
gelijkwaardigheid van kapitaal en ar
beid in het voortbrengingsproces erkent,
worde publiekrechtelijk regeling der
bedrijfsorganisatie bevorderd. Bij deze
organisatie worde iedere vorm
Het was in Sacramento. Natuurlijk tn
Amerika. Rechter MacDonneII keek win
zijn hoge zetel naar de „volgende zaak".
In de beklaagdenbank zat een man, we
gens auto-diefstal. De rechter herkende
het gezicht: „In April waarschuwde ik je,
dat je je tandenborstel maar mee moest
brengen als je hier weer eens kwam,
omdat je dan een flink tijdje zou moeten
blijven. En wat heb je nu tot je verdedi
ging aan te voeren?" Roy Goodenough, de
man in de beklaagdenbank, zei niets. Hij
haalde met een zucht zijn tandenborstel
uit zijn zak. Hij kreeg zes maanden.
staatssocialisme en de klassenstrijdge
dachte verworpen en worde voor het al
gemeen belang in het bijzonder dat
der consumenten door de Overheid
gewaakt onder inschakeling van organi
satie», die op dit gebied bestaan, terwijl
het bedrijfsegoïsme krachtig dient te
worden tegengegaan.
De bedrijfsorganen dienen te zijn zelf-
besturende organen, parithetisch samen
gesteld uit vertegenwoordigers van de
de bedrijfstakken bestaande werkge-
■s en werknemersorganisaties, waarbij
aan de Overheid door het opnemen van
haar vertegenwoordigers adviserende in
vloed wordt toegekend.
De opbouw der bedrijfsorganen zij in
de eerste plaats horizontaal, terwijl door
het leggen van verbindingen, waar nodig,
verticale opbouw worde bevorderd.
Aan de bedrijfsorganen worden op
sociaal terrein .ruime en op economisch
gebied geleidelijk zich uitbreidende be
voegdheden toegekend.
Het toezicht op de bedrijfsorganen en
het geven van advies met betrekking
tot de goedkeuring van door die organen
vastgestelde verordeningen door de
Overheid wordt opgedragen aan een
sociaal-economische raad, samengesteld
voor een derde uit vertegenwoordigers
van centrale organisaties, resp. van werk
gevers en werknemers.
Tot zover de eerste paragraaf
Over deze paragraaf is een minder
heidsstandpunt ontwikkeld door het lid
der commissie, A. A. van Sandick, die
verschillende bezwaren ontwikkelt. Zo
blijkt naar zijn oordeel uit deze para
graaf te weinig van doorwerking van
het beginsel der souvereiniteit in eigen
kring. Hij keurt het af, dat de publiek
rechtelijke regeling der bedrijfsorgani
satie voorop wordt gesteld, suggereren
de dat moet worden aangestuurd op een
allesomvattend systeem, waarbij het
maatschappelijk leven wordt gedirigeerd
van een centrale instantie uit, die wel
iswaar niet identiek is met. doch wel
haar bevoegdheden ontvangt van de
Overheid.
Veeleer, aldus de heer Van Sandick,
dient te worden geopteerd voor de vor
ming en ontwikkeling van vrije en auto
nome organen van samenwerking van
ondernemers en werknemers, in welke
organen niet meer wordt samengebonden
dan hetgeen werkelijk tezamen hoort.
Zeer zeker, zo schrijft de heer Van San
dick, verdient de vorming van een
sociaal-economische raad aanbeveling,
deze zij evenwel uitsluitend een college
van advies aan de Regering, waarin deze
dan echter zelve geen zitting behoort te
hebben. Wel dient de Overheid het on
verkorte recht te bezitten, zo nodig in
te grijpen, indien het algemeen belang
niet of onvoldoende wordt behartigd.
Deze taak kan de Overheid niet overdra-
aan een college, dat niet onderwor-
is aan het inzicht der Staten-Gene-
raal. Het is de bedoeling, aldus deelt het
hoofdbestuur der Unie mede, dat een
definitief program zal worden vastge
steld op de algemene vergadering der
Unie in 1949.
EEN JEUGDÜHEKINNEKING
Wanneer ik 's avonds rustig zit, mijn krantje uitgespreid,
En mij, bij voorbaat, welgemoed in mijn lectuur verblijd.
Dan duurt de vreugde dikwijls kort, want elke pagina
Staat vol met deprimerend nieuws, ellende voor en na.
Geharrewar in Indië, getreiter in Berlijn,
En misverstand op misverstand: van goede wil geen schijn.'
Ik zoek dan of er niets gebeurt dat als verkwikking geldt;
Dat in mijn neergeslagen geest het evenwicht herstelt.
Zo deed het mij weldadig aan toen 't blad mij heeft getoond,
Hoe ergens daar in Wassenaar de illustrator woont
Die zoveel boeken uit mijn jeugd van plaatjes eeft voorzien;
Wie kent ze niet, dat grappig stel, die kleine „Ot en Sien".
Dan ben je voor een kort moment de schoolbank niet ontgroeid,
Je voelt je even weer het kind dat vrolijk heeft gestoeid.
Waar 's werelds heksenketel ons de geest vermoeien doet,
Geeft soms zo'n jeugdherinnering weer frisse levensmoed.
Gré KempenSterkenburg
Twee halve kettingen
(Geen sprookje)
Ons bericht over de rare Delftse vis,
die in z'n maag een wasknijper, geld,
heer J. ter Hzrmsel, Naarderstraat 91,
Den Haag, in de pers klimmen, omdat hem
een veel sterker staaltje ekend is. Hij
schrijft, dat één zijner kennissen, de fa
brieksarbeider W. Gerritsen in Rijssen
(Overijssel) op zekere dag de helft van
een metalen halsketting vond. Hij nam
hem mee naar huis en deponeerde hem op
een plekje, waar het kettingrestant ge
doemd was, in het vergeetboek te raken.
Hij had hem eigenlijk opgeraapt, in de
waan, dat het ding van goud was. Maan
den later kocht hij
e in -
op de
irkt i
Hij bracht nog enkele diertjes bij z'n
schoonouders. Zijn vrouw maakte thuis
de vis schoon en stuitte op iets hards,
't Was heus géén sprookje! een half
kettinkje. Ze herinnerde zich de halve
ketting, welke haar man vroeger gevon
den had en zocht hem nog eens op. Ja,
hoe bestaat hetde twee delen hoor
den bij elkaar!!
Voor het Stoplicht
■een is. Dies moet je al e
er particuliertje zijn,
particulier
Maar het l
eilijk
moeilijk.
Als U b. v. ziekenfondslid bent, houdt
U op particulier te zijn. Het klinkt hard,
maar dat is de waarheid altijd. U moge
nóg zo'n particulier gevalletje hebben aan
uw, toch wel heel particuliere lijf, doet er
niet toe, wordt als zodanig niet erkend.
Uw plaats is de stoep vóór de spreekloka-
len, met het nummertje vlak voor de dok-
t dat is alles.
Een
ie het niet-particulier-zijn op je ziel, als
ie 't wél denkt te zijn.
Zoals die Haagse dokter, die deze week,
met een snerpende kiespijn, in alarm
toestand naar een tandarts rende. Trappe-
t hy a
n de bel, t
ichtte
toen, opgelucht, de wit gekledi
verschijnen dia slechts één blik op het
gezicht vóór haar behoefde te werpen om,
met de woorden „alleen voor particulie-
'Cn" de deur weer m 't slot te gooien'.
Er wordt beweerd, dat van ergernis ae
oijn verdween.
t Is ook niet lollig dokter.
Sche/e hoofdpijn
Sen AKKERTJE
Vandaag ban ik de wijze en de dwaze ge
tegengekomen, maar ik laat het aan U he
over om te beslissen wie de een en wie mi
de ander is. Ik bel ergens aan en op mijn re
mededeling wie ik zelf ben en wat ik ja
doen kom, word ik héél vriendelijk bo- wt
ven genodigd met de nodige aanwijzingen he
om de opwaartse reis heelhuids te vol
brengen: .J'as-su op dat roetje daar, dat
leg-los en pas-su op de draai, want de
treje blnne maar smal." Uit zulke aan
duidingen leer je op den duur heel wat
afleiden. Voor ik boven ben weet ik fei
telijk dat ik hier weer eens in het vol
maakte gezin met paradijs-allures ben
aangeland. En zo ls het inderdaad.
Men kan feitelijk niet begrijpen dat
met zulke prima-gezinnen en gezindhe
den onze wereld nog zo'n allerbedroefdst
zootje is. .Ach, waren alle mensen wijs
en deden daarbij wel, de waereld waar'
een paradijs nu is ze vaak een hel".
De man géén zwabber, géén vloeker,
géén drinker, géén speler, geen
kwaad is. De vrouw nooit i
zegt altijd: die fijnen bedriegen
et allerergste... Nee, ik zeg maar,
geen zonden en we geven ieder
het zijne en dat is onze godsdienst...."
Zo kouten we door. Tot op 'n gegeven
moment 't gesprek op de buurman-voor
komt .Of ik daar ook heen moet? Inderdaad
zulks is mün uoomemen.Maar nu laat Moe
der haar stem tot 'n hees gefluister dalen
en zegt: „Die is gek, hij heeft godsdienst
waan; hij komt nog in Maasoord terecht.
woord blijft zonder op te houden. Dit is
wat hij zegt ten antwoord op mijn vraag
hoe het met hem staat: „Slecht, dominé.
bitter slecht. Ik ben een zondaar en God
zal me in de hel stoten. Ik vind niets
dan zonde in mijn hart wonen en ik heb
geen der gaven des Heiligen Geestes. Ik
ben een verloren zoon en ik derf de
heerlijkheid Gods....." Dit is althans iets
van wat hij zegt, want met ontelbare
teksten herhaalt hij dit ene gegeven en
maar met moeite krijg ik hem stil; vraag
hem wat zijn vak is. Hij blijkt muren en
plafonds te witten, maar zijn ziel is zwart
als de
icht.
Hij loopt aldoor maar te zinget
middag heeft hij me nog gevraagd oj
bereid was om te sterven. Toen heb
gezegd: „Man bezondig je niet an i
rlecht hoe haal je het in je hoofd dat ik bet
zijn
te
Je
i of
helpen, nooit iets wat niet liefelijk
niet wel luidt.
De zonen en dochters, (allen getrouwd
helaas, lieve lezeressen en brave jonge
lingen). elk op zich zelf een pronkjuweel.
En de kleinkinderen stralend van deugd
zaamheid, levend geworden heidjes en
heldinnetjes van wijlen Hieronymus van 'n soort geestebam
Alphen. Alleen natuurlijk niemand van wel interessant om
dit ganse nageslacht gedoopt; niemand tene te confronter<
van deze hele stam ooit ter kerke. „Naar buurman er. bij zit
de Kerk? Ach dominé. hoe kom je het woord niet, 1
er bü-' ik moet 's Zondags toch thuis zijn 'n Nog niet oude
om de kinderen en kleinkinderen te ont- blik van een niet h
vangen?" „Die zouden misschien ook De borende ogen
wel eens naar de Kerk kunnen toegaan? En de eentonige si
Zo samen," opper ik in mijn blanke ar- van een zielszieke,
lesjoche." En toen heeft hif
vragen of hij er even bij
stel ik voor. Ze kijkt of ik
i kakkerlak aan tafel te no-
Gemakkelijk werk," zeg Ik dan. „Ge-
makkelijk werk wat jij doet. Je komt
maar ergens en je vindt een smerig
plafond en je neemt je kwast en na een
uurtje is alles zo blank als 't maar zijn
kan." Hij kijkt me verbaasd aan: „Nou,
eerst beginnen om de boel af te krabben
en dan pas kun je aan je werk gaan.."
En ik knik: „Zo doet de Heilige Geest
ook, vriend: eerst krabt h(j er alles bij
ellende en angst en verdriet en dan be
gint hij met het witten. Je moet niet t«
veel tobben gaan. hoor. Je bidt maar:
bovenlaag is er nu wel af, maak
•nige
Tenslotte i
teling t
t het is mogelijk dat
A Is
uitlaat, zegt
te: .JJardstikke gek, niet?" Dan zacht-
Zodat wat later de jet pratend op het bovenportaaltje ant-
f zitten is eigenlijk woord ik: „Net zoveel te gek als u het te
it hü blijft staan, weinig bent." Waarop de juffrouw: „t Is
n met de starende zonde." zegt en mij kennelijk ook naar
naai normaal mens. Maasoord verwijst. Maar hoe zijn we in
'n geesteskranke, het na-christelijke tijdperk gekomen als
donker, dreunend het geloof alleen nog zenuwpatiënten we
stern, die aan het zenlijk beroert.... WIJKPREDIKANT.
J
Examenleed in 't Zuiden en het genees
middel ervoor
Of durft men nu werkelijk deze stap niet aan
Dezer dagen maakten de bladen ge
wag van het eind-examen aan het St
Theresia-Lyceum te Tilburg. Van de zes
tien candidaten waren er op dat ogen
blik tien gezakt, terwijl er nog vijf aan
een verlengd examen werden onderwor
pen. Nu is deze school geen paddenstoel-
inrichting, zoals wy die wel kennen, van
welke men niets anders verwacht dan
dat er bij voldoende controle zulke re
sultaten zullen zyn. Maar het is een te
goeder naam en faam bekend staande
school roet ongeveer 250 leerlingen. Als
ik mag verwijzen naar de artikelen, die
ik over examenfraude in Noord-Brabant
enige weken geleden in ons blad schreef
en naar mijn brochure „Het euvel der
School-examens" die ik in dezelfde tijd
uitgaf, dan mag ik toch wel tot de ge
volgtrekking komen dat de gebeurtenis-
bij deze examens in Tilburg mij in
het gelijk hebben gesteld. Niet dat ik
hier aan fraude denk. Integendeel. Er
was een commissie, waarin als rijksge
committeerden vier professoren zitting
hadden, één uit Delft, één uit Groningen
en twee uit Leiden. Er werd dus een
maatstaf aangelegd, zoals men dat boven
de Moerdijk gewoon is. En nu stellen de
ouders de ryksgecommitteerden verant
woordelijk voor de uitslag, omdat deze
heren, volgens hen. buitensporig in hun
eisen waren. Men ziet, hoe ver het al
gekomen is. Of er wordt aan een school
zó geknoeid, dat zelfs de officiële instan
ties dit moeten erkennen, óf de uitslag
is zodanig dat er gerust van een vol
slagen mislukking mag gesproken wor
den. Welke gevallen daar nu nog tussen
liggen is niet uit te maken. Maar dit
staat voor mij vast: Indien de werkelijk
te goeder trouw zynde scholen in het
Zuiden er prijs op stellen dat men ze
voor vol aanziet, moeten zij zelf er op
aandringen de school-examens af te
schaffen en ook hun candidaten te on
derwerpen aan een algemeen staats
examen. Dit is de enige weg uit dit moe
ras van ongerechtigheid, waarin ook de
goede scholen dreigen hun naam te ver
liezen.
Want, men vergete^ niet, wat de com
missie aan de A.N.P.'-correspondent me
dedeelde: „Het intellectuele peil der can
didates van deze school is verontrustend
laag. Alle werkelijke interesse voor we
tenschappelijke problemen met name
de klassieken is ten enenmale zoek.
De algemene ontwikkeling staat op een
uiterst laag peil. terwijl de mentaliteit
der leerlingen er blijk van geeft, dat het
len van het diploma op ziohzelf
belangrijker is dan welke ontwikkeling
dan ook."
Dit oordeel is niet mals. Nu is heel
eenvoudig na te gaan of de ouders gelijk
hebben in hun oordeel dat de rijksge
committeerden te streng zijn. Men be
hoeft maar de resultaten van deze school
Tilburg te vergelijken met die van
andere scholen, waar dezelfde gecommit
teerden dit jaar zijn geweest. Zou het
A.NP. niet goed gedaan hebben, ook
deze te publiceren, dan zou zeker dat
woord nog meer gewicht in de schaal
hebben gelegd. En daarmede zouden alle
mogelijke rookgordijnen verdwenen zijn.
Ten slotte dunkt mij deze raad gepast:
Zolang men niet is teruggekeerd tot het
staats-examen, zorge men er voor bij de
benoeming der gecommitteerden dat zo
veel mogelijk de in het Zuiden des lands
wonende in het Noorden en midden wor
den aangesteld. Dan zal men niet klagen.
leer Noorderlingen in Brabant en
Limburg hun ambt uitoefenen. Alleen op
deze wijze kan men onder dit jammer
lijke stelsel althans enigszins tot een ge
lijke beoordeling komen, welke de di
ploma's de waarde zal verlenen, die se
behoren te hébben en die thans zeer
twijfelachtig is. Want tegenover gevallen
als dit. die aan de dag komen, staan
ongetwijfeld andere, waarin een slappe
goedwillige commissie met de man
tel der ontferming en liefde grote tekort
komingen bedekt. Is de toekomstige stu
dent daarmee gebaat of is het misschien
beter hem vroegtijdig te leren dat voor
een wetensohappelijk beroep ook weten
schappelijke bel au gstelling en vooral enig
verstand nodig is?
Den Haag Dr F. C. Dominions.
Moeilijkheden bij groentenexport
naar Londen
De groenten- en fruitimporteurs
dervinden geen moeilijkheden met het
afzetten van hun producten naar Enge
land. De staking in Londen heeft echter
dit gevolg, dat de Batavierlijn, die op
Londen vaart en altijd grote ladingen
groenten en fruit verscheept, momenteel
deze ladingen iet aanneemt. Vorige week
is n.l. een lading in Londen aangekomen
en behalve de tomaten zitten de overige
producten nog in de boot. Alle andere
havens in Engeland lossen als gewoon-
en van vernietiging der groenten is
dan ook geen sprake.
Niet alleen in Amerika...
de wetenschap in de weer voor de
huisvrouw. Ook in Nederland sijn
op dat gebied grote dingen bereikt.
Vele dame* zagen vroeger met *org
de wolwas tegemoet, omdat zij wia-
ten, dat haar kostbare wol langzaam
maar zeker kromp en sleet en de
elasticiteit verloor. Ze wasten im
mers in ouderwetse alkalizeep. (Vele
dames doen het nóg). Maar zij
kunnen zich die zorgen thans be
sparen door wol te wassen in de
alkali vrije Echfalon.
Was Uw wol veilig in
i[iai üa da faarit
KONNCN L61CN..:
pat de vcrk'ezingsgolven hóóg
gaan in Nederland
De zaak Schrejecter a
dreigt een natibnalGG-"^-
ramp te wordenV"
waarin de Waarheid
ondergaat aan Vorrink Koo(rt)s
U moet maar eens dagelijks de
rode bladen bekijken.
6n ook aan die kant fe men on
verzoenlijk Want waarom wil
pg. van ozr Goes van Naters nu
geen Colinisten in een Bcel
Prees combinatie hebben
'/'m\
die combinatie zo zwak. ,cst
zij geen constructieve elemen
ten verdraagt
Helpt U mee, meneer v.d.G.
van N. van z'n zorgen te verlos-
SCP ?A\„\V J* aAfic V^
,°H
Dan geen Boel - Prees combi
natie meer na da verkiezingen.
Wij weten tenminste wie we stem
men moeten. In Amerika weten
ze't nog niet.
Olifanten doorkruisen "Phïla -
delfïa (Jiefcle der broederen).
Vanwege de republikeinse con.
venticWie zullen ze laten
boksen met de démocratischa
Witte Huis candidaat,
Stasscn of Dewey Gisenhowcr
wil niet.
3=),want hoe belangrijk het is,
wie U kiest toont Phaaq.
naar maken getrouwen nu bede—
\oarten naar thuis van de vcy^mad®
Bcnesj. Da leus zij; Wacht U
voor Ret berouw r
6 n vergeet U daiw
Malakka en lava ock
niet.
wordt nu al
- -3rd geknokt
door rode troer
penOnder elkaar ookWat
lava betnzfivanwege gebrek
aan Collnistén in Den Haag. Wat
niet hetzelfde is als kolonisten.
Jad V is wel wat te do en in Na-
dcrland.
Denk aan de heer Weiterdia
met 2'r, microfoon^e in het wa<*
ter is gevallen.
6n aan -fort Blauwkapel waar oen
JÊL gedetineerde N-5-BAzr lam*,
cc-rrnandant werd. Met
3uto, onkostennota <zn ba»
teriën-oorlog C«oodvonJc
Het laatste om zV> rijk ta
Schragen.
6n wij naar vriendelijk zijn. Voor
meer dan fiooaooo- gratis orcen-
te raar Duitsland
Laat die mensen d-
óók es weer lekker Ac
eten
2z hebben toch al nariqheld^e-
noog met dat nieuwe dcid. Maar
om1! ouw2 nu te beleggen in
permanent
Nee, karei en'rrfinfai
permanent Q2noGgT
GA£Vt* X-kUSnUMkOa. MKJ
CONSULTATIEVE RAAD VERGADERT
19 JULI IN DEN HAAG
De Consultatieve Raad der Westeuro-
pese Unie xal 19 Juli a.s. in Den Haag
vergaderen.
