KONING GUSTAAF VAN ZWEDEN
WORDT 16 JUNI 90 JAAR
Twee kunstenaars gaan jubileren
Waar komt dat woord toch
eigenlijk vandaan?
Een kind bij de schoonheid te gast
(JMBTDtU
w f HKK
lezen:
ZATERDAG 12 JUNI IJlb
DE VORSTELIJKE NESTOR DF.R VITALITEIT
lyke vertrekken bevinden zich op de bo
venste verdieping van het paleis in Stock
holm en in één verblijf, een ware trc-
feënkamer, zijn de wanden van de vloer
tot aan het plafond behangen met
weien en koppen van reëen, ever;
andere dieren. Het hart van de Koning
mag dan lichte sporen dragen van de
ouderdom, het klopt nog warm, vol in
teresse voor het bruisende leven. Arbeid,
sport, de frisse lucht hebben hem jong
gehouden. Zijn leefregel was: vroeg op-
Hiemand is er persoonlijk verantwoordelijk voor, in welke staat hij ge
boren wordt. Men kan als „bedelaar" of als koninghet levenslicht aan
schouwen. Bekend is de legende van de bedelaar „het zonnige gelukskind,
dat geen hemd aan 't lijf had" en slechts één enkele nacht slapen in 't hemd
van zo'n waarlijk gelukkig mens, zou de zieke koning zo wil het .ver
haal gezondheid en welbehagen brengen.
Alles op dit ondermaanse is dus wel
ieer betrekkelijk. Maar een koning
voor het merendeel der mensheid nog
steeds een begrip en een symbool. Een
onbewuste drang in de collectieve psyche
der massa wil èn afstand èn verering.
Die koning zal de sympathie der massa
winnen, die begrijpt en in zijn levens
houding verwerkelijkt, dat hij staat op
de bodem van gans een geslacht, geheel
een volk, dat ook hij, als ieder waarlijk
levend, groot mens geworteld is in
tuur, bodem en collectiviteit. Het facet
der persoonlijkheid schuift het omhein
de, beperkte „Ik" op de achtergrond
de koning versymboliseert dan tevens
het „wij" van zijn volk, de massa. Zo kan
men begrijpen, dat Koning Gustaafs
devies „met het volk voor het vader
land" luidde. Zo~ kan men begrijpen, dat
óók hij de afstand gehandhaafd heeft
toch door zijn waarlijk democratische
levenshouding, de warmte zijner persoon
lijkheid, echtheid en eenvoud, de weg
vond tot de harten van zijn onderdanen,
zonder tot een gemeenzaamheid te ver
vallen, die slechts het applaus zoekt der
goedkope populariteit. Twee wereldoor
logen al bleef Zweden zelf buiten de
oorlog heeft deze, thans negentigjarige
koning moeten „verslaan", als een poli-
tiek-economische tennispartij, een sport,
waarin hij meester was. Zweden heeft
sinds 1907, toen koning Gustaaf
van Zweden, als zoon van Oscar II de
troon besteeg, enorme veranderingen on
dergaan; van agrarisch land tot industrie
staat, terwijl als in zovele andere gebie
den het volk steeds meer medezeggen
schap kreeg over het landsbestuur. In de,
vooral nog vóór de eerste wereldoorlog,
zich openbarende tegenstelling, monar
chie of republiek, won hij tenslotte toch
ook de sympathie der republikeinen
toen de Scandinavische landen zich in
December 1914 te Malmö hecht aaneen
sloten tot een burcht in oorlogstijd,
schaarde heel Zweden zich rond zijn
vorst. Langs lijnen van geleidelijkheid
ontwikkelde zich in Zweden vanuit een
patriarchaal regiem het huidige constitu
tioneel, parlementaire stelsel en hel
tekent karakter en verhouding tot zijn
volk, dat koning Gustaaf de vriendschap
met Branting, de toenmalige socialisten
leider, niet versmaadde. „De Koning is
onschendbaar en de ministers zijn verant
woordelijk," hetgeen niet wegneemt, dat
Koning Gustaaf bij tal van belangrijke
besluiten, zich een eigen grondig oordeel
van de zaak gevormd had. Het koning
schap is voor hem nimmer een sinecure
geweest, want hij bestudeerde persoonlijk
de talrijke telegrammen, die op het de
partement van buitenlandse zaken te
Stockholm binnen kwamen. Hoe heeft hij
ervoor geijverd de Zweedse neutraliteit
te kunnen handhaven, hetgeen tijdens de
tweede wereldramp, toen Noorwegen
door de Duitsers ten prooi viel aan een
invasie, al een zeer netelig probleem werd
door Zwedens verbondenheid
Scandinavisch blok. Wij horen in deze
tyd van de Palestijnse kwestie de naam
van Graaf Bernadotte van Zweden, die
als bemiddelaar naar het Heilige Land
vertrokken is. De Bernadottes nu hebben
geslachten lang op de Zweedse troon ge
zeten en deze dynastie, die van Franse
oorsprong is want Charles Jean Ber
nadotte was maarschalk van Frankrijk
heeft uitmuntende vorsten voortgebracht,
bekwame staatslieden, beschermers van
cultuur en wetenschappen, en vrome,
tevens vrolijke mensen. Ook Gustaaf
Adolf, in 1858 op het Slot Drottningholm
geboren, bleef menselijk leed niet be
spaard. Gehuwd met zijn getrouwe ge
malin Victoria, ontviel deze hem in
door de dood. Enige jaren later werd hij
getroffen door het verlies van zijn nicht,
de Koningin der Belgen, Astrid, terwijl
zijn geliefde zoon, de kroonprins, Gustaaf,
bij het K.L.M.-ongeluk bij Kastrup, nadat
deze een bezoek gebracht had aan Prins
Bernhard, om het leven kwam.
Gustaaf, intiem en privé
Over 'sKonings persoonlijk leven, die
in het particuliere, vooral in de tennis
wereld bekend staat als Mr G. zijn tal
van anecdotische bijzonderheden in om
loop. Hoe kan het ook anders bij een
figuur, die hoewel een waardig represen
tant van de Zweedse kroon, afkerig was
van ceremonieel en hoogst eenvoudig en
hartelijk in de omgang. Men beweert zelfs
van hem, dat hij zijn onderdanen fami
liaar met „jij" aanspreekt en op die wijze
ook met zijn eerste-minister confereerde.
Toen de politieke toestand in Zweden
eens uiterst gespannen
storm tegen de regering scheen losge
broken, keerde Koning Gustaaf, die aan
de Rivièra een partijtje tennis speelde,
halsoverkop naar Stockholm terug. Het
was de premier, Per Albin Hansson,
sociaal-democraat, die hem op het station
met het alarmerende nieuws ontving. En
wat zei de lange, rechte, statige Koning:
„Nu, zie je het eens, waarde Per Albin,
hoge bomen vangen veel wind." Ook
moet het gebeurd zyn, dat Gustaaf
'8 morgens tussen zijn post bij het ontbijt
een in hanepoten geschreven briefje vond
van een Zweeds dorpsmeisje, waarin deze
bekende, dat ze toch zo hartstochtelijk
naar haar verloofde verlangde, die in
dienst was. De Koning bedacht zich geen
moment, liet zijn „smorgasbrod" staan
stuurde onmiddellijk de commandant v
Karlskrona een telegram, waarin hij v
zocht, direct aan de verloofde van
schone, een matroos, een week extra v
lof te verlenen. In een poëet blijven
„dichter" en „mens" vaak gescheiden,
maar in deze Koning blijken „vorst" en
„mens" nauw verweven te zijn. Hoe is de
hoog bejaarde Gustaaf, die wel de
gtelijke nestor der vitaliteit wordt
noemd, toch zo gezond gebleven? Sliep
hij in zijn jeugd misschien in het hemd
van een gelukkig mens de legende,
waarop wij doelden? Een negentig-jarige,
die dagelijks een doosje sigaretten rookt,
zijn biertje drinkt, tot voor kort nog uit
Jagen ging en in 1946 nog z'n partijtji
tennis speelde. Weinigen zullen het hem
na doen.
Onlangs ging hij nog uit vissen en ving
een paar geweldige snoeken, waar hij
zeer trots op was. Een negentigjarige, die,
al speelt hij dan zelf niet meer, toch nog
een geestdriftig bezoeker is van het ten-
nis-tournooi aan de Rivièra, en om van
zijn slapeloosheid af te komen een par
tijtje bridge speelt, ja, wiens werkstuk
ken op het gebied der borduurkunst door
staan, bezig blijven zonder overdrijving
en.... omstreeks middernacht naar
gaan. Voor het ontbijt niets meer dan
kop koffie en een paar -sneetjes toast.
Gezien de ervaringen, tijdens de tweede
wereldoorlog opgedaan, is de kwestie var
nauwe samenwerking tussen de Scandi
navische landen weer uiterst actueel er
urgent geworden en men kan niet ont
kennen, dat Koning Gustaaf niet zijner
zijds alles gedaan heeft om het ideaal der
Scandinavische eenheid te behouden. Een
eerlijk, rechtschapen mens, een bemin
nelijk Koning, een tactisch politicus, die
op 16 Juni, als hij negentig jaar wordt,
door geheel Zweden, de Lappen in het
Noorden, de bewoners der boerenhoeven
in het Zuiden en die rond de schone
meren, herdacht zal worden met diepe
erkentelijkheid. Ook het Nederlandse
volk uit zijn sympathie voor deze Koning,
die door wijlen zijn moeder, Koningin
Sophie, prinses van Nassau, een volle
neef was van Emma, onze Koningin-Re
gentes. Van de twee zusters uit het ge
slacht Nassau huwde één met een Wal
deck, de ander met een Bernadotte
vandaar de bloedverwantschap.
Z.M. Koning Gustaaf van Zweden
Eeltknobbels aan de grote teen
Verwijder de oorzaak van deze kwaal.
Een begaafd Frans apotheker stelde
jaren geleden een balsem samen, die de
wortel van de eeltknobbel kon bereiken
aldus de ontsteking deed ophouden
de hinderlijke pijn verjoeg. De op
gezwollen grote teen kon
zodoende snel zijn normale
stand hernemen. Dit goede
middel kunt U nu i
onder de naam Dalet Balsem
bij alle apothekers en dro
gisten verkrijgen. Prijs per
tube ƒ2.50. Mocht U er niet
in slagen het te vinden,
schrijf dan aan Agentschap Internatio
naal Laboratorium Afd. 22 te IJmuiden.
Voor het Stoplicht
IN HET GROEN
Wonderlijk zyn de wegen eens Op
Stoppers. Vandaag i« hij de gaet van een
drie-ling verwervend echtpaar, morgen
zit hij te keuvelen met een oudste Inwo
ner van deze of gene populatie en zeer
kortelings was hij te gast op een verlo
vingsfeest. Hoe groende er de jeugdige
liefde en hoe deed de speelman op het
dak zijn snaren zinderen van uitbundige
vreugde/ Het taas een groot feest, met
een keur van gasten, bedaagde en ook
zeer Jonge, zuigelingen en grijsaards. Er
was veel gebak en een Jonteln van zwak
tot zeer sterk alcoholische dranken. Uit<
zard i
de 1
raks
bruigom van morgen de uitgelatenste
van allen. De wijze waarop zij eikaars
handen streelden! De blikken, die zij al
kaar toewierpen! De woorden, die niet
gezegd werden, maar die ieder, niet ge
heel onbekende In de tuin der minne,
uit eigen ervaring kent! Het zou niet
zo de aandacht van Op Stopper getrok
ken hebben, als het alles niet zeer bij
zonder was geweest. Bijzonder, omdat
het hele feest bewees, dat de liefde de
kromste wegen tot lijnrechte autostra
da's maakt. En de diepst ingezonken in
teresse tot een snorrende Amoritische
pijl. Zeker hier: hij was SI en zij 76 jaar.
En maar spelevaren, die oude harten! Ten
aanschouwe van kinderen en kindskin
deren! Tot griezel-door-rilde-vreugde van
OP STOPPER
OVER BOKJES, HOPJES EN FLIKJES
Maar behalve deze bestaan tal
woorden, welker oorsprong niet zo dui
delijk is, wellicht omdat de tijd van hun
ontstaan wat verder wegligt. Wie een jas
bestelt met Raglanmouwen, dat wil zeg
gen mantelmodel zonder schoudernaad,
zal misschien niet weten dat deze naam
ontleend is aan de Engelse baron Raglan
(1788—1854), die de Engelse troepen in
de Krimoorlog onder zijn bevel had. In
alle tijden hebben beroemde mannen hun
naam aan allerlei voorwerpen geschon
ken. De Camera Obscura geeft daarvan
tal van voorbeelden. De meeste echter
verdwijnen even spoedig als ze kwamen.
Ik wil er hier enige behandelen die voor
een groot deel nog leven.
We zijn nu weer zo ver dat we allerlei
tabak kunnen krijgen, onder meer ook
herenbaai. Daar dit over het algemeen
een nogal pittige soort is, bracht het
populaire taalgevoel dit woord in ver
band met de stof van dezelfde naam, om
dat deze ook tot de stevige, solide zaken
behoort. Doch zoals gewoonlijk, Is ook
hier dit gevoel mis. Deze tabaksoort was
oorspronkelijk afkomstig uit Maryland
aan de baai van Chesapeake.
Onder de genotmiddelen mogen we
zeker ook wel de flikjes rekenen. Deze
zijn genoemd naar de fabrikant Caspar
Flick. Voor een Hagenaar zijn natuurlijk
Ontmoeting met Hedi Gigier uit Oostenrijk
[B. vd. Sigtenhorst Meyer en Eduard Verkadej
(Van onze Kunstredacteur)
Volgende week zullen twee grote en bekende Nederlandse kunstenaars
jubileren. Twee figuren, die ieder op eigen terrein, van niet te onderschat
ten betekenis zijn geweest voor de Ned. kunst. De componist Bernard v.
dr. Sigtenhorst Meyer wordt op 17 Juni 60 jaar; de acteur, regisseur en
toneeldirecteur Eduard Verkade op 16 Juni 70 jaar. Beiden hebben zij,
eerstgenoemde in de muziek en Verkade op toneelgebied, een geheel eigen
standpunt ingenomen en daarom werd dan ook wel eens over hun be
tekenis gestreden.
Als we het oeuvre van Bernard v. d.
Sigtenhorst Meyer nader bezien, dan ont
dekken we hierin een bepaalde veelzij
digheid, ondanks het zeer persoonlijke
en direct herkenbare geluid zijner com
posities. Het is dus niet zozeer een veel
zijdigheid in de schrijfwijze, in de com-
EDUARD VERKADE
poneertrant, maar het ligt mee
verwerking in de muziek van z
meerdere zijden gerichte interesse. Deze
interesse bemerken we uit zijn' levens
loop. Eerst op 19-j. leeftijd is v. d. S. M.,
na het horen van Harold Bauer, met de
ernstige muziekstudie begonnen en als
muziekstudent waren zijn inzichten reeds
tamelijk vastomlijnd. Over de lessen
Daniel de Lange was hij niet zo erg
thousiast en daar hij zijn eigen aanleg
wilde volgen, vroeg hij als spoedig
dering van leraar op het A'dams Conser
vatorium. Bij J. B. de Pauw voelde hij
meer geestelijk contact. Grote belangstel
ling had hy daarnaast voor de Oosterse
philosophie en de Oosterse mystiek
zijn fraaie woning in Den Haag bevat
vele waardevolle kunstvoorwerpen uit
China, Japan en Indië, o.a. een prachtig
Chinees bed. Na zyn studie te A'dam
wilde v. d. S. M. zich stellen o.l.v.
cen{ d'Indy te Parijs, doch deze
vaardde hem wel als leerling, als hy zich
10 jaar verbond aan de Schola Can-
n. Teleurgesteld kwam hij uit Parijs
terug. Toch bleef hij een sterke liefde
houden voor de Franse kunst en het im
pressionisme is van grote invloed op zijn
werk geweest, vooral de muziek van De
bussy. Als een ander facet van zijn veel
zijdigheid zien we zijn grote bewonde
ring voor Sweelinck en de belangstel
ling in ons land voor Sweelinck is wel
het grootste gedeelte
kenners bewonderd worden. De konink- te danken. Zijn standaardwerken over de zyn auto-biografie.
instrumentale en vocale muziek
Sweelinck zijn baanbrekend geweest.
Tenslotte is er nog zijn liefde voor Bach,
aan wie hij in de verte verwant is, daar
Bach's kleindochter huwde met de broer
van v. d. S. M.'s over-grootmoeder. Deze
verschillende invloeden hebben eigenlijk
alle evenveel betekenis gehad voor de
ontwikkeling van v. d. S. M., maar toch
komt er bij het horen van zijn werk geen
enkele gedachte aan epigonisme. Inte
gendeel, het is juist van een grote origi
naliteit, getuigend van een fijn-besnaarde
geest, die zich niet uit in dramatische
ontladingen of felle tragiek, maar in de
stemmingsvolle sfeer van het naar-bin-
nen-gerichte, sterk ontvankelijk voor de
subtiele schoonheden in de polyphonie,
in het impressionisme, in de natuur en
in de mystiek. Voor grote orkestbezetting
schreef hij niet, maar wel voor de
kleinere, de kamermuziek, koren, solo-
instrumenten en zang, o.a. het zeldzaam
schone „Jezus en de Ziel" op tekst van
Jan Luyken. Zijn muziek is voornaam,
heeft stijl en bekoort door de bijzondere
soms verrassende harmoniek.
De tweede kunstenaar, Eduard Rutger
Verkade, eveneens in A'dam geboren, is
al een even aparte verschijning in ons
kunstleven. In Engeland en Duitsland
studeerde hij chemie en natuurkunde en
was bestemd voor industrieel. Zo was
hij oprichter van de Hengelose Trijp
weverij, doch zijn sterke neiging tot de
dramatische kunst bracht hem naar het
toneel en op 18 Oct. 1902 debuteerde hy
in A'dam als declamator met Sha
kespeare's Macbeth, op 1 Jan. 1903 op
het toneel als Arend van Aemstel in
Vondel's „Gysbreght". Later speelde hij
bij 't Ned. Toneel, het A'dams Toneel en
was hij oprichter van „De Haghespe-
lers", tezamen met zijn vrouw Enny
Vrede.
In zijn werk wilde Verkade niet de
comediant, niet de routine-mens, maar
alles moest volkomen van binnen-uit ko
men en het uiterlijk gebeuren dreigde
dan ook wel eens ten onder te gaan aan
het innerlijk. Als toneelleider heeft Ver
kade zich een groot voorstander getoond
voor de ideeën van de Engelse tekenaar
en acteur Gordon Craig, die bij de to
neelinrichting in plaats van een gedetail
leerde weergave der werkelijkheid, door
vormen en kleuren suggestief op de ver
beelding der toeschouwers wilde werken.
Hartstochtelijk heeft V. in ons land de
strijd aangebonden tegen het naturalisme
op toneelgebied. „Niet naar de naboot
sing der engere werkelijkheid, de histo
rische, moet worden gestreefd, maar ge
tracht moet worden een illusie op
te wekken, de illusie der werkelijkheid,
de werkelijkheid ener fantasie" zei hij in
1908 op het Taal- en Letterkundig Con
gres te Leiden. En in deze strijd heeft
V. zich een figuur van formaat getoond,
die een grote invloed op ons toneelleven
heeft uitgeoefend. Thans werkt hy af
gezonderd in zijn villa te Breukelen aan
Het was op een der ochtenden tijdens
het muziekconcours in Scheveningen, dat
ik op het Kurhaus-terras, van waaruit
zo'n prachtig uitzicht is op de schijnbare
oneindigheid van de Noordzee, even wilde
uitrusten van de vermoeiende bezigheid
onafgebroken te luisteren naar een veel
heid van muziek. De lucht was bewolkt
en slechts af en toe kreeg de zon kans
even door te breken. Terwijl mijn ge
dachten zich bezig hielden met de vers
regel van Jan Prins: „De zee. het strand,
de lucht, alles is wijd", bemerkte ik
plotseling een andere terrasbezoekster.
Zij was gekleed in een grijs gestreepte
vlotte jurk. waarover losjes een licht
grijze jas was geslagen. Lange, blonde
haren werd door de wind wild om haar
hoofd geworpen. Zij genoot kennelijk
van het schouwspel, dat de onstuimige
zee haar bood.
Dichterbij komende herkende ik haar.
De vorige dag had zij op het concours
het Vioolconcert van Brahms gespeeld,
wonderlijk mooi. En voor haar prestaties
kreeg zij dé zilveren medaille. We dron
ken koffie, Hedi Gigier en ik en ze
noot van de koffie, omdat er melk
zat. „Die hebben we in Oostenrijk niet."
vertelde ze, „evenmin als boter. Alleen
voor de zieken en de zuigelingen". Vijf
en twintig jaar geleden werd ze in Ber
lijn geboren als dochter van een bekend
muziekcriticus, die voor het eerst in
Duitsland een lans brak voor Strawinsky.
Nauwelijks 16 maanden oud wilde een
Pool haar kopen, maar de vader had
andere plannen- Ze moest muziek gaan
maken.
Op 4-J. leeftijd kreeg ze pianoles e
haar 5e jaar kreeg ze een kleine viool
en de kleine Hedi ontwikkelde zich al
spoedig tot een wonderkind. Nog slechts
8 jaar oud gaf ze het eerste pianoconcert
en reeds enkele jaren later speelde z
in Oostenrijk, dat eigenlijk haar vader
land was, met orkest voor de pauze eer
pianoconcert en na de pauze een viool
concert. Dank zij haar opleiding aan d«
Hochschule filr Musik te Berlijn en haar
lessen bij prof. Georg Kulemkampf, be
reikte zij spoedig een internationaal
niveau.
De oorlog gooide roet in het eten en
toen zij in 1943 geheel alleen in Graz
verbleef, slechts les nemend bij de 85-j.
Frau Roeger-Soldat, was het met con
certeren afgelopen. Zij ging begeleiden
en werd koorrepetitor bij de Opera
Graz. Tegen het einde van de oorlog
zij de hongerdood nabij. Zij verloor het
geheugen en eerst na de bevrijding, toen
zij bij de Engelsen in Karinthië vertoef
de, kwam het concentratievermogen
weer langzaam terug.
„Ik zou hier wel willen blijven, want
Holland is zo mooi en zo gastvrij.
die zeeEn achter het lachende
ker van dit sympathieke gezicht zag ik
plotseling een wereld van tragiek Tragiek
om deze tijd, waarin Oostenrijk nog
zoveel te lijden heeft, tragiek ook om de
beperkte mogelijkheden voor jonge kun
stenaars, om zich verder te ontwikkelen
Maar zij werkt zich hierboven uit, Hed-
Gigier en lachend om het vooruitzich'
Er bestaan heel wat woorden, welke tegenwoordig namen van dingen
zijn en die oorspronkelijk namen van mensen, landen of steden waren. Van
sommige ligt dat voor de hand. Een Jaarsma, een Panama, een Renault,
een Ford, een Stradivarius, een Mauser zijn welbekend. Ook zal velen wel
duidelijk zijn dat een Pils eigenlijk bier uit Pilsen betekent en een Jaeger
zijn naam aan de uitvinder van die kleding ontleent.
nog beter bekend de hopjes, ze heten
immers niet voor niets Haagse hopjes.
Wie wel eens een pakje van deze lekker
nij behalve aan de binnenkant ook aan
de buitenkant heeft bekeken, zal vol
doende óp de hoogte zijn van het ont
staan van die naam Zè zijn van adellijke
stam, want baron Hop, gezant vai
Oostenrijkse Nederlanden in Den Haag
(17731794) is hun geestelijke vader. Hij
schijnt zo verlekkerd op koffie te zijn
geweest dat hij er geen uur buiten kon
en dus een snoeperij liet vervaardigen
met de smaak van deze drank, zodat hij
daarvan de ganse dag kon genieten.
Tegenwoordig is het aantal merken
sigaren niet zo uitgebreid meer als dat
vóór de oorlog het geval was. Er bestond
toen een klein soort sigaartjes, die de
naam van bokjes droegen. Zij hebben die
te danken aan de firma Bock en Co te
Havanna. En zo heetten de Upmannetjes
naar de firma Upmann.
Wat het bokbier betreft, hier heeft de
reclame de taalvorser op een dwaalspoor
trachten te brengen, door een afbeelding
van een forse bok op de aankondiging
van deze biersoort te tekenen en zelfs
ook soms op de flessen aan te brengen.
De populaire afleidkunde greep de kans
weer aan. Want wie een flink biertje op
heeft, is soms net zo jolig en vrolijk als
een bok. Oorspronkelijk heeft dit dier
echter volstrekt niets met de drank te
maken, want deze ontleent zijn naam aan
de stad Eimbeck in Hannover. Hiervan
is de eerste lettergreep weggevallen,
waarschijnlijk door haar overeenkomst
met het Duitse lidwoord ein en verder
werd beek tot bock, misschien door
volksetymologie of door de zucht om gi
makkelijker reclame te kunnen maken.
Macadamweg is een duister woord voc
degenen, die niet weten dat Mac-Adam
een Schots ingenieur was (17561836),
die aan deze soort van bestrating zijn
naam schonk.
Verraderlijk mag ook het woord scha-
kellym heten; immers de schakels vor
men de bijna onbreekbare onderdelen
van een ketting. Wat is nu natuurlijker
dan te menen dat deze lijm zo sterk
kleeft dat de ingesmeerde delen als scha
kels aan elkaar blijven zitten. Jammer
genoeg is dit weer geheel fantasie, want
ze heet naar de uitvinder Adriaan Scha
kel te Amsterdam.
Evenzo staat het met spijkerbalsem.
Wie in de populaire geneeskunde thuis
is, weet dat in sommige streken nog een
aftreksel van roestige spijkers wordt ge
dronken als middel tegen bloedarmoede.
Nu, zo'n balsem kon dan wel eens op min
of meer gelijke wijze ontstaan zijn. Ook
hier echter hebben we te doen met de
naam van de fabrikant: Jan Spijker.
Met de namen van planten gaat het al
evenzo. Daarover zou een geheel afzon
derlijk artikel te schrijven zijn. Heel vaak
zijn deze namelijk bedoeld als een hulde
aan de een of ander. Ik noem hier alleen
de dahlia, genoemd naar de Zweedse
botanicus Dahl, die ze in 1788 in Mexico
vond en de Fuchsia, die reeds in de 16de
eeuw haar naam aan een plantkundige
Fuchs ontleende.
Soms ook hebben we te doen met v
den. die hun ontstaan danken aan de
of andere legendarische of geschiedkun-
kundige bijzonderheid. Als voorbeeld
hiervan noem ik de Adamsappel, de
knobbel die, vooral bij mannen, soms aan
de voorkant der keel aanmerkelijk r
voren treedt. De legende verhaalt dat
stuk van de verboden vrucht in Adams
keel is blijven steken en dat hierdoor de
genoemde knobbel ontstond. Maerlant, de
middeleeuwse dichter, kende het woord
met de betekenis: „vrucht van een boom
in Palestina, waarin Adams beet te
De dikbuikige kannetjes, bekend onder
de naam Jacoba-kannetjes, zouden vol
gens de overlevering zo heten, omdat de
ongelukkige gravin Jacoba van Beieren
zioh op 't laatst van haar leven met het
maken van dergelijke voorwerpen zou
hebben bezag gehouden.
Wie denkt er op het ogenblik nog aan,
dat het woord hit (klein paardje) eigen
lijk een aardrijkskundige naam is, al
thans een afkorting daarvan? Toch is di1
het geval. Het is oorspronkelijk geweest
Hltlander, d.w.z. paardje van de Hit-
landse of Shetlandse eilanden.
Tal van woorden zijn oorspronkelijk
aardrijkskundige benamingen geweest. Ik
noem b.v. Madera, eigenlijk drank van
het eiland Madera afkomstig, Tilbury,
thans een plaatsnaam in Engeland, maar
bij ons een tweewielig rijtuig. Sommigen
willen dit woord ook uit een persoons
naam verklaren. De Capucijners
grauwe erwten heten om hun kleur naar
de monniken, die een pij van dezelfde
kleur dragen. In het dialect van Slie-
drecht heten ze nog grauwe munniken.
Een landauer is genoemd naar het stadje
Landau in Beieren. De mousseline heet
naar de stad Mosoel, niet ver van Bagdad
gelegen. En hiermee ls de voorraad nog
lang niet uitgeput.
Den Haag. Dr F. C. Dominicus.
dat zij in Februari weer in Nederland
komt spelen, liet zij zich fotograferen.
Arme jeugd van Oost-Europa, waar is
w zee, die een schijnbaar-oneindig uit
zicht biedt? Oostenrijk wordt nog steeds
bedreigd en met dit land ook de talryke
jonge Oostenrijkse kunstenaars,
Hedi Gigier.
„Zal ik nog iets spelen?" en voo:
het wist luisterde ik in een der kleine
Kurhaus-localiteiten naar de C-dur So
nate van Bach. Hedi genoot zelf en de
tragiek in haar gelaat veranderde in een
intense blijdschap. Samen, voor de zee,
te gast bij de schoonheid. Toen werd
alles wijd voor me, „de zee, het strand,
de lucht
Corn. Basoski.
Hedi Gigier, het Oostenrijkse meisje,
dat we op het Kurhausterras ont
moetten.
Kijk op 't Communisme
(Vervolg i
- 1)
HU voegt hieraan toe, dat de Westerse
anti-communistische gezindheid niet in
staat is, het probleem van onze tijd te
begrypen. En niet terneergeslagen voelt
hy evenwel, dat hy ongelijk kan hebben
met zyn analyse en dat hij op de rand
van een afgrond loopt: „Een verkeerde
stap en met vreselyke logica zal de val
volgen." IH
„Het kan zyn, zo heet het verder, dat
het door de communisten gecontro
leerde systeem met een sinistere inner-
lyke logica ons leven leidt naar hel
dwangbuis van politiestaat en totalita
risme. Echter gelooft hy in de mogelyk-
heid, dat de Christelyke erfenis
Christelyk getuigenis een herscheppende
kracht zullen blijken te zyn
munistischè orde vry zullen kunnen hou
den van geestelijke bevriezing
macht, want, aldus Hromadka, het is een
tyd van grote gevaren en van grote
wachtingen.
Zo ongeveer valt de inhoud wet
reven. Deze ls van belang om de positie
•an het Christendom onder het comn
lisme te kunnen indenken. Wij lazen
herlazen de conscientiekreet van achter
het gordijn, met respect voor de deken
van de Hus-faculteit, die
voorkomt, op het ogenblik van zijn schry-
ven het goede onderscheidingsvermogen
niet bezat voor h
levensbeschouwing.
In hetzelfde nummer van „Wending"
beschreef dr H. van der Linden de po
sitie van de Kerk onder het totalita-
het
of
almachtige staat. Voor haar is slechts
plaats, als zij zich schikt naar de M
van die staat. Zy zal dan staan
grote vxerzoekingen met als uitzicht het
martyrium. Het gebed moge uitgaan
haar in de dag der beproeving. Als elk
woord, niet naar de zin van de over
heid gezegd, geheimzinnige bedreiging en
de dood betekent. Doch dit wil niet zeg
gen, dat de Kerk en wij geen taak hebben
tegenover hen die door het commun
gegrepen zyn. Een grote taak zelfs! Doch
de levensbeschouwing van het con
nismc worde volkomen afgewezen. En
maatschappelijke vormen, welke de bo
dem voor het totalitaire stelsel zijn. i
ten bestreden worden, niet het minst
door Christenen.
Dit beschouwen wy als een betere kijk.
WEG MET DIE KEVERS!
Ha, dachj de colorado-kever,
Men wacht al gasten aan het strand;
Het badseizoen ls juist begonnen.
Dus trekken we naar Nederland.
En in een zwerm streek het gedierte
(Van 't reizen moe en afgemat)
Op 't strand ter neer; begon voorlopig
Met 't nemen van een zonnebad.
Het verder plan der kever-gasten
Is vrijwel in dc kiem gesmoord-,
De kustbevolking had al spoedig
Van 't ongewenst bezoek gehoord.
Ternauwernood nog had de omroep
Het alarmerend nieuws gebracht,
Of onder een deskundig toezicht
Trok men er heen met man en macht.
Die geel-gestreepte-voedsel-vreters
Doen op het oog onschuldig aan,
Doch wee, wanneer ze op de velden
Hun schadelijke slag gaan slaan.
Vandaar dat onze jeugd veeltallig
Ten etryde trok op 't eerst signaal;
't Was of de leuze hen bezielde:
,wy vechten voor one middagmaal"I
Gré Kempen—Sterkenburg.
INN.KMT
dat aan compleet N<2d<zrJands
partijs-twaalftal in training fs,
taf.
m een nummertje!
erkiezingen weg te. geven
De nieuwe karei Doorman"
h zbbcn we daarbij niet nodig
cw.
al zijn we even blij met deze
nieuwste marine-aanwinst ,ak
k-k® meneer van Leer met
de 4o wilde beesten dfe. hij
In zVi huistuin gezet kreeg
Mocht hij neiging krijgenhet
gedierte van leer te géwzn
het Cngelse -Hogei+iu's is ge-
f jeclallseerd in zwepen
Het wenst die n.l. te handhaven,
vnor boeven
Niet een zweep, maarcengz^
zijn de woonwagenbewoners
\nor Overijssel....
en de pofklanten voor St-WiT-
librord (N.B.)
Daar weten ze misschien een
middel om een auto te poff&n
Hier moet U er straks 50% t»
lasting op betalen.
Het knakt de M-N-A-C-
ICkSTIMeXOClk. GOEVEN I LLUVrn KAflfl. UNK%
t
