Waar ligt de oorzaak van de trage
woningbouw te Leiden?
r7ii^n;
Wankelbaar
evenwicht
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
2
DINSDAG 1 JUNI 1' N
Interpella tie-Wilmer bleef in feite
onbeantwoord
Lange discussies in de raad, maar het onbevredigd
gevoel bleef
Minister In 't Veld zeide in zy'n maidenspeech, dat trage woningbouw niet
meer behoeft te worden geweten aan gebrek aan materiaal of aan tekort
aan geschoolde arbeidskrachten, maar aan 's r^ks lege kas wethouder
Jongeleen echter zoekt de oorzaak nog voornamelijk in materiaalschaarste.
Maar hoe is de verhouding tussen „Leiden" en „Den Haag"? Is er sprake
van schromelijke bureaucratie? Schort er ook In Leiden iets? Kortom:
Leldens raad zocht naar de oorzaak van de achterstand, maar vond die niet
ten volle, zodat een onbevredigend gevoel bleef bestaan.
Van de agenda der gisteren van'2
tot bij half 8 gehouden raadszitting
de interpellatie van de heer Th. B. J.
W i 1 m e r (K.V.P.) Wel het laatste,
naar wij menen ook het belangrijkste
punt. De heer Wilmer stelde B.
allereerst de volgende vragen:
1. Kunnen B. en W. mededelen of het
quantum in 1948 in Leiden te bouwen v
ningen reeds is vastgesteld.
2. Zo ja, hoe groot dit quantum is
wanneer het is toegewezen.
3. Zo neen, wanneer kunnen B. en
deze toewijzing verwachten?
4. Kunnen B. en W. mededelen, of
plannen gereed liggen, om onmiddellijk
met de bouw der bedoelde woningen te
kunnen beginnen en wanne
neer deze plannen gereed zijn gekomen?
Spr, licht deze
interpellatie als
1, volgt toe: Bij
de behandeling
t der begroting
S 1948 werd ge-
constateerd:
j 1947 verliep de
l woningbouw te
Leiden zeei
i slecht. Het in-
s teresseert
bU
wie de schuld
ligt, maar wel:
waar ligt de
oorzaak, zodat
in onderling
TH. B. J. WILMER. ove,rle,g de oor
zaak kan wor
den weggenomen. Wordt 1948 ook weer
zo slecht? Spr. vreest het. De gang van
zaken in 1947 was onaanvaardbaar en
daarom wil spr. de oorzaken opsporen.
Is de gang van zaken ook nu nog onaan
vaardbaar? Zo ja, hebben B. en W. dan al
een conclusie getrokken, om daarin
verandering te brengen?
Weth. Jongeleen (P.v.d.A.) geeft
op de eërst-gestelde vragen de volgende
antwoorden:
1. Het quantum is vastgesteld.
2. Het quantum is groot 390 woningen,
waarop 103 woningen in mindering wor
den gebracht van het quantum-1947, om
dat deze 103 op 1 October 1947 niet in
aanbouw waren; toegewezen: Januari
1948;
3. (Vervalt):
4. De plannen zijn in Februari van
dit jaar ingediend; de goedkeuring kan
ieder ogenblik afkomen.
De concrete vraag is, aldus de wethou
der: Hoe staat het nu na het drama van
1947 met de plannen voor 1948?
In de eerste plaats wordt door B.
W. geen genoegen genomen met de aftrek
der 103. omdat dn 1947 de fout niet heeft
gelegen bij het gemeentebestuur,
Wederopbouw. Dit is ook door Den Haag
toegegeven. Toch wedden de 101
gen afgetrokken.
Voor dat het richtcontingent 1948
klaar was, werden reeds besprekingen
gevoerd met groepen van woningbouw
verenigingen en particulieren.
Thans lopen de volgende plannen:
229 Woningen in plan-Noord (ontwor
den door architect Buurman voor de
Eendracht" en naast de 103); de 229 zijn
nmiddels door Den Haag vermeerderd
ot 285 plus 7.. is 292);
160 woningen in de Meerburgerpolder
ontworpen door architect Landman voor
.Ons Doel" en „Eensgezindheid");
31 ratiobouwwomngen (ontworpen
ioor de hec-r Ponsen in het plan-Noord
m inmiddels met enkele tientallen ver-
neerderd)
98 woningen uit particuliere bouw,
vaarvan 62 rond de Tomabenstraat, 15
3urggraivenlaan, 4 Houtlaan, 12 De Gij-
jelaarstraat, 5 Verdamstraat; alle voor
particulieren en bedrijven.
Totaal in eerste instantie 420 wonin
gen voor bouwverenigingen en 98 voor
oarticulieren (samen 518). Door ingrjj-
veel respect voor de wethouder van
fabricage. In activiteit as-hij moeilijk te
evenaren. Miaax moet de woningbouw
geen zaak van het gehele ooilege van
B. en W. worden gemaakt? Het resul
taat beantwoordt thans niet aan de ac
tiviteit van de wethouder. Misschien
moet geheel ,3- en Wnaar Den Haag!
De heer Vos (V.V.D.) wil dit graag
onderstrepen. Spr. ziet de voornaamste
oorzaak in de bureaucratie. In Februari
waren de plannen klaar.en mi is er nog
niets gebeurd. De fout'zit blijkbaar in
Den Haag. Het as zo wéér 1 October en
dan wordt er weer een deel afgetrok
ken.
De 'heer Van Iterson: We hebben
blijkbaar sbraf. Zijn er nog meer plaat
sen gestraft? En bouwen die misschien
toch niet?
De heer Riedel (PvdA) wil graag de
verhouding met andere gemeenten
horen. De heer Van Weizen (Comm.)
wijst op de bureaucratie en komt v
kosten bij de militaire uitgaven terecht.
De heer Hendriks (Prot.-Chr.),
houdt een gefundeerd betoog met cijfers
over het woningtekort en de aanbouw
per jaar. In 1921 na de eerste wereld
oorlog werkte een K. B., dat de par
ticuliere bouw stimuleerde, uitstekend.
Het K. B. voorzag in bijdragen fonds
perdu. Door het particulier initiatief
werd toen ruim 80 pet van het totaal
tal woningen gebouwd. Spr pleit sterk
voor het aanvuren van de particuliere
bouw.
Lelden heeft het landelijk gemiddelde
van 20 pet der jaarlijks benodigde
ningen in 1947 niet gehaald en blijft
bij andere steden achter. De achterstand
is nu niet meer in te halen. Van ratio-
bouw verwacht spr niet veel.
De heer Lombert (KVP) v
legendevorming over de door de heer
Van Iterson genoemde „straf". De fou
ten liggen in Den Haag, niet in Leiden.
De heer Schtiller (PvdA) sluit zich
hierbij aan.
Weth. Jongeleen beantwoordt de
verschillende sprekers. Men vergete niet,
aldus spr., dat de regering voor en
moeilijkheden staat. Vooral 'die van het
gebrek aan materialen.
De heer A. van Dijk (KVP) constateert
tenslotte, dat de juiste oorzaak niet ge
vonden is. Toen minister In 't Veld zijn
ambt aanvaardde, zei hij: „De moeilijk
heden liggen niet aan de materiaal- er
arbeiderstekorten, maar aan de finan
ciële toestand."
De heer Wilmer dankt voor de ge
legenheid, dit onderwerp te kunnen be
handelen en spreekt nogmaals als zijn
mening uit, dat een intens, tijdig en her
haaldelijk overleg tussen B. en V
het Departement nodig is.
De Leidse woningbouw is volgens Den Haag
te groots van opzet
De heer Van Iterson: B. en W., herziet uw plannen!
zaak vlot ver
loopt. De resul
taten zijn ech
ter bitter te
leurstellend. De
redenen van het
niet accepteren
van het betref-
fende plan zijn i
gelegen in heti
feit, dat het ».c
groots van op
zet en daardoor
te duur is.
Daarom: ver
smalling der
straten, minde-1
re kwaliteit ma-l
teriaal voor be
strating, minde
re ophoging en
weglaten van e£
Leidens opzet was:
pen
Den
Haag (van één
gezinswoningen
tot 2- of 3-ge-
zinswonmgan)
te vermeerde-
tot
to
taal 626.
De particu
liere bouw
wordt zoveel
mogelijk aan
gemoedigd.
Particuliere
woningen gaan
bijv, voor in de
Meerburger-
Den Haag
heeft het plan
der 229 gro- Weth. JONGELEEN,
tenid-e-els gewij
zigd, behoudens een enkel type. Ook het
plan der 160 zal- geheel moeten worden
omgewerkt. Wederopbouw bleek nogal
lastig en daar tussendoor kwam het De
partement van Financiën nog eens zeg
gen: de grondprijs is te hoog!
Nieuwe plannen werden ingediend en
deze week of begin volgende week
wordt de beslissing verwacht over het
herziene plan der 229. Vermoedelijk zal
daartoe een spoedeisende vergadering
worden uitgeschreven.
Weth. Jongeleen deelt mede, dat men
ook reeds bezig is met de plannen voor
1949. De archiitecten hebben echter
grote tekorten aan assistenten te kam
pen.
Zaak van geheel ,3- en W."
De heer Wilmer juicht het toe, dat
er reeds plannen voor 1949 worden ge
maakt. We moeten vóór zijn met het
werk. Intussen zijn van het quantum-
1948 103 woningen afgetrokken. Hadden
we de 278 al vast maar! Werd er maar
vast aan gebouwd! Rooskleurig ziet het
er nog niet uit. Nogmaals: de vraag is
niet. waar de schuld, maar waar de oor
zaak ligt. In Februari zijn de plannen
Ingediend en nu nog is men aan het
praten. Dat is een schandaal! Sdt. heeft
B. en W. stelden voor f 387.760 beschik
baar te stellen voor straataanleg i.v.m. dc
bouw van een complex woningen achter
de R^are- en Herensingel. Oorspronkelijk
was het bedrag hoger: de hoofdingenieur-
directeur van de Volkshuisvesting noem
de het onaanvaardbaar. Op de uitvoering
van het bouwrijp maken moesten drasti
sche bezuinigingen worden toegepast, die
naar zijn oordeel konden worden gevon
den door het achterwege laten
ophoging der achtertuinen, het toepassen
van bezuinigingen in het straatprofiel
door de straatverlichting niet ten laste
bouwterreinen te brengen-
W. betreurden deze gang ten
zeerste. Om echter de voortgang van de
woningbouw niet in gevaar te brengen,
zagen zij zich genoodzaakt, bezuinigingen
te brengen tot de uiterste grens
het toelaatbare. Dit neemt niet weg, dat
door B. en W. ernstig naar wegen wordt
gezocht om de uitvoering van
ankelijk opgezette plan voor de straat-
aanleg mogelijk,te maken, zonder dat de
prijs van de bouwrijpe grond per woning
het toelaatbare iftaximumbedrag te boven
gaat.
Bij de besprekingen merkt de heer
Hendriks (Prot.-Chr.) op, dat de wet
houder, ondanks aandringen bij vorige
gelegenheden, ook thans niet
hoorlijke stukken heeft gezorgd. Spr. ziet
dit niet als een aanbeveling
dienst van gemeentewerken, die meestal
met iets beters voor de dag komt.
Spr. vraagt zich af: is dit voorgestelde
stratenplan in overeenstemming met het
(hans geldende uitbreidingsplan? De stuk
ken zijn niet compleet, dus spr. kan het
niet goed beoordelen. Spr. gelooft niet,
dat hier de opzet aanwezig is, om de raad
onvolledig in te lichten, maar wil dan
toch vragen, waarom de wethouder zo
handelt. Spr. vestigt ten slotte de aan-
dacht op een grote onduidelijkheid in de Laat men de plannen
berekeningen. voorkomt tijdverlies.
De heer Van Iterson (Prot.-Chr.) Spr wijst vervolgens op
VAN ITERSON
gedeelte hoofdriool.
229 woningen met
grondprijs f3700 per woning, thans: 292
woningen met grondprijs f-2450.
Spr. betreurt het, dat deze veranderin-
:n er komen na aanwijzing van hoger
hand. Spr. heeft herhaalde malen ge
waarschuwd tegen de abnormale hoge
prys van het bouwrijp maken. Spreker
waarschuwt thans: B. en W., herziet uw
plannen van Zuid' en Zuid-West tijdig,
want ook deze zullen niet geaccepteerd
worden (wegen van 10 m breedte). Laat
hierdoor geen vertraging ontstaan.
Graag zou spr. alle Leidse gezinnen in
ééngezinswoningen laten wonen. Maar
zich dagelijks in de bouw- en grond-
politiek bewegen, blijkt wel, dat dit niet
mogelijk is. Het is uitgesloten, dat Leiden
met zjjn sterk toenemende bevolking oo"k
maar een vierkante meter grond onbenut
mag laten. Wij moeten zo efficiënt moge
lijk bouwen- Spr. verstaat daaronder ook
of 3-lagen-bouw. Dat is ook geen stap
achteruit: grote steden hadden die bouw
reeds vóór de oorlog, een prachtige ste
denbouw! En van groot belang voor de
jonge gezinnen en de „samenwoners".
aar richten, dat
het plan-
Leidse accordeonvereniging
D.V.V.
Geslaagd concert in de Schouwburg
Onder leiding van de heer G. Knorr
trad gisteravond de Leidse accordeon
vereniging D.V.V. in de Schouwburg voor
het voetlicht met een concert, dat ver
raste door zijn combinatie met het dub-
bel-mannenkwartet „Sempre Avanti", een
combinatie, die naar wij menen, nog ner
gens eerder werd geprobeerd.
De accordeonisten hadden zich met
enthousiasipe geoefend op een program
ma, dat nu eens niet greep naar de top
pen der klassieke muziek, maar zich be
woog op zeer geëigend terrein: walsen en
ouvertures vormden de hoofdschotel en
werden met élan gebracht. Jairimer, dat
de leiding niet altijd even strak gevolgd
Het dubbel-mannenkwartet „Sempre
Avanti" toonde zich deze avond o.l.v. de
heer J. v. d. Broek wel op z'n allerbest.
We konden daarbij de keuze van het
super-romantische lied „De redders der
zee" niet bewonderen, maar vonden ge
noegzaam compensatie in de 42ste psalm
van Bonset, het bekende en geliefde „The
rosary" en de „Serenade d'hiver" van
Saint-Saëns.
En tenslotte het gecombineerd optreden:
een experiment om- mee door te gaan,
naar het ons voorkomt. In „Die Hodhzeit
der Winde" van John Hall bleek deze
keer een nog wat slecht uitgebalanceerd
zijn van de partijen, maar dat laat zich
beteren.1
Een matig bezette Schouwburg toonde
grote bijval.
Noord gemaakte fout Bij de 103 wonin
gen werden eerst de straatbanen opge
hoogd en het zand ingeklonken en daarna
werd aanbesteed het leggen vam een
riolering van ongeveer twee meter diep.
En een graafmachine was de zandopper-
vlakte aan het omwoelen, om de riolering
er in te brengen
De heer Schüller (P.v.d.A.) meent,
dat de sprekers zich op zijpaden hebben
begeven. De heer Lombert (K.V.P.)
bestrijdt dit en valt de heer Van Iterson
grotendeels bij, al betreurt ook hij de
versleohtering van het woningtype en de
vermindering van de inhoudsmaat. Spr
vraagt of dit soms een bepaald systeem
van sabotage is, omdat men een architect
niet lust-
Wethouder Jongeleen (P.v.d.A.)
kqmt op tegen het gezegde van de heer
Hendriks, dat de stukken niet voldoende
zijn. Het uitbreidingsplan is voor dit stra
tenplan niet gewijzigd. Spr betreurt het
zeer. dat het woningtype verslechterd
wordt. Eerst meende ook Den Haag, dat
Leiden aangewezen was op ééngezins
woningen. Dat is ook nu nog het stand
punt van spr. Op hetzelfde stuk grond
moeten nu echter boven- en benedenwo
ningen worden gebouwd, zodat er 285 plus
middenstandswoningen komen tegen
oorspronkelijk 229. Spr heeft zich daar
met hand1 en tand tegen verzet. Laten
zeker niet in dit geval zonder meer het
hoofd buigen voor Den Haag, zoals door
de fractie van de heer Van Iterson bij an
dere gelegenheden steeds werd betoogd,
onlangs nog weer bij de kwestie vam hel
b e w a a rschoolonderwij s.
We zullen, aldus de wethouder, ook in
het plam-Zuid-West wel terug moeten.
Maar spr blijft strijden voor goede één
gezinswoningen voor arbeiders en niet
alleen voor middenstanders en goed-ge-
situeerden.
Van tekortkomingen van het College
in B. en W. of van de wethouder is vol
gens spr geen sprake. Wel houdt de wet
houder er een eigen mening op na. Di'
ook de eerste maal, dat er een opmer
king komt van Volkshuisvesting.
De heer Van Iterson: Zelfs Ridder-
kerk moet driegezinswoningen gaan bou-
i. Hoe wil men het dan ooit in Leiden
klaar spelen met ééngezinswoningen? Het
woningtekort is ontstellend: de wethou-
maar eens mee gaan, de huizen
in! Het bewijs is geleverd: we moeten an
ders gaan bouwen.
De heer Van Weizen (Comm.)Hoe
komt dat dan allemaal?
De heer Van Ierson:Ik weet het
iet. maar haperen doet er wat!
De heer VanW elzen vindt in elk
geval, dat er vlugger en meer gebouwd
moet worden. Er is blijkbaar wel eens
sprake van kortzichtigheid.
Weth. Jongeleen beantwoordt ver
volgens nog de opmerking van de heer
Van Iterson over de riolering. Er was hier
sprake van tijdnood. Na overleg is alles
in kannen en kruiken gekomen.
Het voorstel van B. en W. word hierna
zjh.s. aanvaard.
Verklaring van de Protestants-Christelijke
inzake de communistische raadsfractie
kozen; bij de laatste benoemingen ont
houden de communisten zich dus van
stemming).
Tot leden commissie van toezicht gem.
d? aanvang der raadszitting h«-1 werk laaB (lbuiten d raad, W0rden6te.
burgemeester jhr noemd de.heren j Valk en w A
Jacobs, tot directeur van de werkplaats
de heer H. Bassie te Rotterdam. De tijde
lijke aanstellingen van de heren W. L.
Langenberg en C. Quartel, resp. leraar
wiskunde en Nederlands aan het gym
nasium, worden verlengd.
De uitbreiding van de Instrumenten-
makersschool met een afdeling voor opti
cien werd noodzakelijk geacht. Idem de
uitbreiding van de Avondtekenschool van
de Ned. R.-K. Volksbond met een cursus
voor de edelmetaalbedrijven. De heer
Knuttel (comm.) betreurt deze gang
van zaken. Als een dergelijke opleiding
nodig is, moet ze niet van een „confes
sionele" zijde komen, maar van gemeente
wege of „neutrale" kant. Dan lopen we
ook niet het gevaar, aldus spr., dat dit
bedrijf in de toekomst nog meer in han
den der R.-K. komt. Weth. v. Scha ik
antwoordt, dat de wens uit het bedrijfs
leven zelf is voortgekomen.
De heer A. M. de Blauw
herdacht
Bij
denkt de voorzitter,
mr F. H. van Kinschot, de gisterochtend
in de ouderdom van 69 jaar overleden
oud-directeur van de dienst van gemeen
tewerken; de heer A. M de Blauw. Spr
memoreert de grote verdiensten van de
overledene, die ongeveer 17 jaar met
onderbreking door maatregelen van de
bezettende macht zijn beste krachten
aan onze stad gaf, De Voorzitter gewaagt
grote
G. HORDIJK
dering van de
arbeid van de
heer De Blauw
Sprekers woor
den worden
door de raad
staande aange
hoord.
Vervolgens
worden de nieu
we raadsleden
G. Hordijk (vac.
Balkestein, Prot.
Chr.) en J. W.
Eigeman (vac.-
Cats, Comm.)
beëdigd en ge
ïnstalleerd.
anders duren ditmaal de benoemingen.
Namens de communistische fractie stelt
de heer Van Weizen in de vac.-Cats
als candidaat voor lid van de commissie
voor de strafverordeningen: de heer
Eigeman. De heer Riedel volgt voor
de P.v.d.A., met de heer Piena en de
heer Woudstra voor de Prot.-Chr.
met de heer Knol. Tevoren echter legt
de heer Woudstra, in verband met de
benoemingen, de volgende verklaring af:
Zolang de Communistische Party
van Nederland, en dienovereenkom
stig de Leidse raadsfractie dezer
partij, blijk geven, in te stemmen met
de toestanden en gebeurtenissen in
landen van Oost-Europa, zoals die
zich onder invloed van Sowjet-Rus-
land voordoen, en bedoelde toestan
den en gebeurtenissen aan het Neder
landse volk ten voorbeeld stellen;
en zolang de raadsfractie der C.P.N.
door haar stilzwijgen goedkeurt de
hoifding, door het lid dezer fractie,
de heer Knnttel, tegenover mede
raadsleden aangenomen;
zolang acht de Protestants-Chris
telijke raadsfractie geen termen aan
wezig, aan de raadsfractie der C.P.N.
meer ipvloed in de raad toe te ken
nen dan haar rechtens toekomt.
De heer Vos (V.V.D.) onderschrijft
deze verklaring volkomen, maar de heer
Knuttel (comm.) ziet er een princi
piële kwestie in: de afbraak van de de
mocratie gaat weer een stap verder. Spr.
hekelt de verklaring, destijds door de
heer D. J. van Dijk namens de P.v.d.A.-
fractie afgelegd, als een belachelijke be-
sdhuldiging op het laagst zedelijke peil
en op volkomen willekeurige vermoedens.
Van de heer Woudstra kan spr. een ver
klaring als deze begrijpen, maar van de
heer Van Dijk allerminst, omdat er in
Tsjechoslowakije niets is gebeurd, wat
de S.D.A.P. niet jarenlang heeft voorge
staan. Maar men is dienstknechten van
het Amerikaanse kapitalisme geworden...
(gelach).
De benoemingen.
Tot lid van de commissie strafverorde
ningen wordt gekozen de heer Knol met
18 stemmen (de heer Riedel 11, de heer
Eigeman 5 stemmen, vanzelfsprekend
de communisten).
Voor de verschillende functies worden
achtereeenvolgens de volgende candida-
ten gesteld:
commissie fabricage (vac.-Cats):
Riedel (P.v.d.A.), Hendriks (Prot.-Chr.)
Eigeman (comm.); uitslag: resp. 11, 18
5 stemmen, zodat de heer Hendriks
gekozen is;
twee leden commissie slachthuis (vac.
Balkestein en Cats): Hordijk (Prot.
Chr.), Vos (V.V.D.); resp. 28 en 20 stem-
len, dus beiden gekozen;
lid commissie markt- en havendienst
(vac.-Balkestein):* Hordijk (Prot.-Chr.
"1 stemmen, dus gekozen;
twee leden commissie van toezicht
gem. werkplaats (uit de raad): van Weer-
lee (P.v.d.A.) en Robbers (Prot.-Chr.
resp. 27 en 26 stemmen, dus beiden ge-
Jan Stout
Waar sta je met je gezicht naar toe?
wou Van Dongen weer weten.
Naar 't Zuid-Westen.
Net als toen, net als toen, hoorde
Arie de schipper mompelen.
Hij haalde de schouders op, hij wist niet
wat hij van het vreemde doen en laten
van Van Dongen denken moest, maar dat
hei in zijn bovenkamer niet helemaal
pluis was. scheen wel zeker
Hoor, wat was er nou weer.
Hij luisterde aandachtig naar de zware
stem van Van Dongen, die in eentonige
dreun hardop zat te lezen en hij rilde
plotseling van de beangstigende vreemd
heid, toen hij keer op keer het vers van
die middag hoorde lezen.
En indien hij zevenmaal daags tegen
u zondigt- en zevenmaal daags tot u we
derkeert, zeggende: Het is mij leed, zo
zult gy het hem vergeven
Er verschoot een ster met een staartje
an wit licht-
Arie deed snel een wens: hij wenste
toenadering met dat nieuwe buurmeisje,
rier jaren Mulo en een stadse spraak
en op wie hij heimelijk verliefd was.
hij lachte er zich zelf om uit, om
wens, want per slot was hij geen
kind meer en moest hy zich niet zoet
proteren te houden met verschietende
en en onbereikbare buurmeisjes, zo
lang e: in de roef een man zat te lezen
■en ouderling, te grommen als een
hori?l of te lachen als een duivel.
moest iets gedaan, c.at stond vast;
Arie kon met een gek de lange nacht
niet in, al moest hij zich bekennen, dat
hij "zijn gedroomde daden heldhaftiger
verricht had dan hij het die nacht in
werkelijkheid zou kunnen, het vreemde
de situatie was verlammend en bang-
makend.
Hij stond tegen de mast en streek over
zijn voorhoofd, want om de schipper in
zijn kooi te krijgen moest Arie de roef in
daar had «hij niet veel van terug; die
vreemde kerel was in deze stemming
missohien.wel tot moord in staat. Voor bij
evenwel met zich zelf overeengekomen
was dat het er toch van komen moest
kwam Van Dongen aan dek.
Dat was een adembenemend schouw
spel
Van Dongen stond daar in zijn hemd
en onderbroek in het gangboord,
zwaaide met gebalde vuisten boven zijn
hoofd, hief ze dreigend ten hemel
vloekte als een ketellapper.
Arie klemde zich vast aan de mast. nij
vond even een kleine vreugde in het
wustzijn dat hij niet bang was voor
Dongen, maar voor diens gruwelijke laste
ringen en vloeken, voor het beestachtige
in hem, dat hem tegen de borst stuitte.
Hij deed een stap naar voren, wilde zijn
schipper vermanen, zag toen hoe hij zich
handendwringend buiten boord boog
naar een bepaald punt in het water keek
alsof er iets dreef dat zijn ganse aandacht
opeiste.
Marigje. Marigje, riep de schipper
met een stem die luid over het water
daverde en weer:
Marigje, Marigje.
In die roep klonk een hart door,
zichzelf verteerde aan een schrot
verdriet.
Arie hoorde dat hart in die roep.
Hij stond aan dek genageld, peilde
plotseling door die enkeLe roet een bran
dend hart in een klomp ijs en vermoedde
in een flitsend ogenblik dat de brand zó
hevig laaide dat er het ijs van smelten
ging Eindelijk.
Schipper, riep hij, schipper.
Maar Van Dongen leefde naast de
wereld, hy was er maar alleen en hing
buiten boord en kreunde, liep handen
wringend door het gangboord en riep
aan het water:
Marigje, Marigje
On' dan plotseling stil te Staan, ver
dwaasd en strak voor zich uit te kijken
Diep was de stilte en groot de nacht,
maar klein voelde Arie zich worden onder
dit spookachtig gebeuren: Van Dongen
was pierdood zoals hij daar stond en Arie
wist heel secuur dat hij zich niet i
bewust was dat hij daar stond en almaar
prevelde, alsof hij ijlde in koorts:
En indien hij zevenmaal daags tegen
u zondigt, en zevenmaal daags tot u we
derkeert, zeggende: Het is mij leed,
zult gij het hem vergeven.
En eveneens wist hij opeens dat er
verschrikkelijk geheim was in het leven
van de schipper en dat hij daaraan
menselijk leed.
Schipper, riep hij. schipper.
Hij liep aarzelend naar hem toe, Van
Dongen draaide zich een kwartslag
Zo stonden ze daar oog in oog.,zwijgend
en roerloos.
Maar het beest, dat altijd grommend
gekooid had gezeten in het hart va
schipper sprong na een wijle ontembaar
naar buiten.
Van Dongen vloekte gruwelijk, sprong
als een tijger op Arie af, die hem handig
ontweel., hij moest vechten om te leven,
goed hij zou vechten als het niet anders
kon en Arie vocht.
Dat werd een vreemd gevecht.
De schipper in onderbroek en hemd
rolde over zijn eigen 'dek, struikelde
keer haast buiten boord en viel ten leste
met een smak tegen de mast, waam
versuft 'bleef liggen.
Het stond voor Arie vast. dat Van
Dongen gek was geworden.
Wat doet men met zulk een gevaarlijk
Arie sjouwde zijn schipper, in
weer leven kwam, overeind, zette hem
rechtop tegen de mast, bond zijn handen
en wikkelde een dik touw om de schipper
en de mast En daar stond Van Dongen
onverbreekbaar één met zijn eigen mast,
machteloos geboeid, maar Arie had geen
twee minuten moeten wachten, want de
versuffing liet spoedig van hem af
Hij vloekte en schold om er bang
te worden
Arie ging naar de kooi. maar slapen
deed hij slecht; steeds weer zag hij hoe
Van Dongen losbrak en met een blinkend
mes over hem heen stond gebogen......
Dan schoot hij met een schok wakker.
Toen Arie om half vyf aan dek kwam
begroette Van Dongen hem vloekend.
maaT hy kon hem rustig negeren Hij
gooide de motor op gang en hakepofte
de rivier op. Dat werd een reis vol kwel
lingen voor Van Dongen.
Want onder het schippersvolk wist men
terdege wat voor een lastige kerel hij was
en de schippers van voorbijgaande sche
pen hadden danig plezier om dat komische
gezicht: Van Dongen in hemd en onder
broek aan zijn eigen mast
Men sloeg zich bulderend van
lachen op de knieën, tjonge, tjonge, die
Arie Vogel was toch ook een num
daar deden de gekste verhalen de ronde
van, maar dit was wel het toppunt.
En Arie kreeg er van de weeromstuit
ook plezier in. hij proestte het uit. toen
hij bedacht dat hij zo zou doorvaren tot
de sohutsluis van het eigen dorp om daar
het wonder van de machteloos geboeide.
woesteling te étaleren voor zijn dorps
genoten.
Iedereen zou natuurlijk komen kijken,
misschien het nieuwe buurmeisje ook
wel.
Maar de schipper van de Eben Haëzer,
die met hoepen in voorbij pofte en knalde,
dacht daar anders over. Stom van ver
bazing stond hy naar de „Eendracht"
te kijken, hy greep toen de scheepshoorn
en riep:
De onrechtvaardige heeft rechtvaar
digheid gedaan aan de onrechtvaardige.
Arie brulde terug:
Ik snap jouw pratertjestaal niet
Vaar zo niet tot huis, de knecht zal
zijn meester niet bespottelijk maken.
Arie wuifde dit van de hand.
Het rooie Teuntje van de Eben Haezer
kon kletsen wat hy wóu, al was het uit
zijn nek, maar de wraak om alle ellende
en narigheid, die de schipper hem aange
daan had, zou zoet zyn....
En de wraak wès zoet.
Want vóór hy vanuit de rivier net
ddepje kon invaren passeerde hy een
stukje van de hoge dijk en daar was het
tamelijk druk.
Er werd gewezen en gelachen en Arie
zag aan hun drukke bewegingen, dat zij
naar de schutsluis gingen. Van Dongen
kleefde zwijgend aan zyn mast, er was
niets aan te doen, het ging zoals het ging,
basta
Ai, wat een mensen stonden er by het
schutsluisje.
De sluiswachter zei:
Er heerst tweedracht op de ..Een
dracht"
Maar Arie zei niets, hy stond met een
effen gezicht aan het roer en deed net
of hy niet gepresteerd had wat zeventien
vroegere knechten hevig begeerd hadden:
die beul van een schipper klein maken
en belaohelijk in de ogen der mensen.
Het zag zwart van het volk, dat lachte
en giechelde.
En onder die mensen ontdekte Arie
zyn nieuwe buurmeisje
Hij liep naar zijn schipper en zei:
Mijn centen krijg ik nog wel eens
zeker? Ik zoek een andere schipper!
Toen de sluiswachter van Dongen los
maakte zei hy:
Er is een tijd van straffen en een
tyd om gestraft te worden.
Hij had beter kunnen zwijgen, het kost
te hem een bloedneus en dat is niet leuk
ten aanschouwe van je eigen dorpsge-
Schooikinderkleding en -voeding.
Het bestuur der Vereniging voor School-
kinderkleding en -voednng had verzocht
om een subsidie voor 1948 van f 12.000.
Dit bedrag is teruggebracht tot f 7200. De
levering van het voedsel is opgedragen
aan „Endegeest" voor f 0.35 per kind per
dag.
De heer Aalders (K.V.P.) verzoekt
voortaan de Leidse industrie voor levering
in aanmerking te doen komen. De heer
A. van D ij k (K.V.P.) stelt voor met de
Ver. in overleg te treden op welke wijze
het misdeelde kind kan worden gesteund,
bijv. door de 39 thans gevoede kinderen
's middags in gezinnen te laten eten. De
heer Hendriks (Prot.-Ghr.)Wie stelt
de menu's samen? De heer Wouds
(Frot.-Ohr.) onderschrijft de suggestie
van de heer Van Dijk. De heer T
Weizen (Comm.) daarentegen verwerpt
die, om. om de vaak beperkte woon
ruimte. Mevr. Braggaar (P.v.d.A)
meent dat men deze goede vereniging uit
de weg wil ruimen. De kinderen bij an
deren aan tafel te laten eten, zal verkeerd
uitlopen. Dr Key (P.v.d.A.) spreekt zyn
bewondering voor dit werk uit. Spr kan
de draagwijdte van het voorstel-Van Dijk
niet zó maar beoordelen en is er daarom
Weth. Van Schaik (P.v.d.A.) meent,
dat te dezen aanzien in de raad altijd nog
verkeerde begrippen heersen. Begonnen
met particuliere giften, is voor dit zeer
verdienstelijke werk de gemeentelijke
subsidie het leeuwenaandeel geworden.
Endegeest kan de critiek, wat de prijs, de'
voedingswaarde en het menu betreft, zeer
wel doorstaan. Zal de voeding van het
zelfde gehalte blijven, als de kinderen
's middags in gezinnen zullen gaan eten?
Spr heeft echter geen bezwaar met de,
Vereniging te spreken over het voorstel-
Van Dijk. Dit voorstel word dan ook door
B. en W. in prae-advies genomen, terwijl
het voorstel van B. en W. na nog enige
discussie wordt aanvaard.
HAMERPVNTEN
Zonder of met slechts enige disc
wórden aanvaard de voorstellen ia
restauratie Marekerk en orgel
terskerk;
laatste omslag Slagh- of Grol
Kleine Stadspolder;
een derde pomp in het Noord
rioolgemaal (de heren Knok, Rit
en Frohwein dringen aan op afe
ving in een kleiner aantal jaren dj
bijv. 10);
de aanleg van een sportterrein
bouw van een olubhuisje natoy d«
cas van Leydenstraat;
het by verlenging verpaohten v#
buffetten der Stadsgehoorzaal aan
van Ingen Sohenau;
de nieuwe taxieven huren gem.
nastiekLokalen;
Rijiksbouwvoorschotten;
toeslag aan de gemeente Nieuw
op de contractprijs voor de vuila!
naar die gemeente (na een
van de heer Stolp (Prot.-Chr.), da
wel accoond gaat, maar het vreemd
dat om deze toeslagen telkens ach
wordt gevraagd, ook weer ove
gemeente Nieuwkoop schreef, da-,
het contract voor 20 jaar zou gelde
kosten gedrukt zouden kunnen wo
door mechanisering. Weth. Jong el
wil eerst rapport en balans der firm;
wachten; een en ander ds in voorbi
ding en bij B, en W, in studie); 1
aanbrengen blikseimbeweiliiiging
Endegeest ca.;
wijziging begroting 1945;
goedkeuring rekening 1945 va
College van Vrouwenkraamm oeden
goedkeuring begroting 1948 van
Heilige Geest- of Arme Wees- en
derhuis;
hogere subsidie over 1947 a
litie-Spontvereniging;
wijziging belasting bioscoopvooi
lingen (na opmerkingen van de
Van Weizen, comm.);
wijziging verordening Keuringsdi
van vee en vlees i.v.m. verzoek
Tïeleman en Dros;
prae-advies motie-A. van Dijk (KI
inzake inschakelen Leidse kermisexj
tanten in de Jubileumfeesten (de 1
Van D ij k liioht toe, dat de geg«
uiteenzetting van zaken naar
nlng niet juist ds).
Over de meeste der bovengenoc
hamerpunten is de vorige week ia
blad reeds iets medegedeeld.
Het Dlaconessenl
Bij de rondvraag dringt dr
v. d. A.) aan op spoedige afdoening
zake de verbouwing van het Dlaco
senhuis. Weth. Jongeleen deelt
dat juist de goedkeuring van d<
bouwing is afgekomen. Van de raie
bouw evenwel zal voorlopig niets
nen komen.
De heer K n e t s c h (Prot.-Chr
op de ook reeds in de begroting gei
de slechte toestand van het wegdek
de Haarlemmerweg, de heer Var
zen (comm.) op een slechte t<
elders. Weth.'Jonge 1 een zegt
zoek toe.
Tenslotte dringt de heer F rot
(V.V.D.) er op aan, dat geen gamee
zalen zullen worden verhuurd
communisten i.v.m. de verkiezingen
voorzitter deelt daarentegen
dat „de Burcht" ter beschikking
steld.
Afscheid prof. mr R. Kranenburg
Rechtsopvattingen vóór 33 jaar
en thans
Voor een groot gehoor (het klein audi
torium bleek te klein, zodat naar hel
groot auditorium moest worden verhuisd)
gaf prof. mr R. Kranenburg gistermiddag
zijn afscheidscollege, na ruim 33-jarige
arbeid als hoogleraar in het staatsrecht,
algemene staatsleer en administratief
recht. Prof. Kranenburg behandelde
deze laatste officiële bijeenkomst met zyn
studenten de veranderingen, die in deze
periode hebben plaats gehad binnen de
sferen van rechtswetenschappen.
Drie en dertig jaar geleden, aldus prof.
Kranenburg, werden de termen „gerech
tigheid en billijkheid" in deze weten
schap zo goed als nooit gehoord. In Gro
ningen bestond formeel een leerstoel ir
de rechtsphilosophie, maar gedoceerd
werd deze niet. Het positivisme leerde,
dat de staat zijn wil onvoorwaardelijk
kon opleggen en próf. Krabbe wa
eerste, die deze leer aanviel en het bestaan
van het rechts-g e v o e 1 erkende, daarbij
weer heftig bestreden door de aanhan
gers van het positivisme. Prof. Kranen-
burgs mening omtrent de nieuwe richting
dat Krabbe een aantal essentiële
elementen bloot legde. Dit proces werd
versneld door de bezetting. De ervaringen
19401945 hebben hét positivisme
sterk aangevreten. Het illegale, dus
wettige, verzet had r e c h t en thans i
den diegenen gestraft, die dit verzet
hinderden in gehoorzaameid aan de (be
zettende) overheid.
Spr. vroeg zich af: wat dan het crite-
um van het recht moet zyn? Inderdaad
leeft het begrip „recht" in bovenaardse
werelden, maar ook de Openbaring var
het Woord Gods geeft geen bepaalde op
lossing aan. De Romeinenbrief spreekt
het gezag als komende van God,
soms kunnen overheidsmaatregelen
lormen een uitgesproken infernaal
karakter dragen.
Krabbe noemt het rechtsbewustzijn
reactie van onze psyche. Toegegeven
moet worden, dat dit rechtsbewustzijn
willekeurige aspecten .kan hebben,
het is een beginpunt. Er bestaat
hier, dat is wel zeker, wetmatigheid,
bestaat een kennisleer. Het schijnbaar
willekeurige verschil in rechtsovertuigin-
zou kunnen liggen in verschil in er-
•ingsmateriaal en belangentaxatie. Het
rechtsbewustzijn behoort tot het meest
wezenlijke van de psyche en de wijs
begeerte der rechtswetenschappen is
Zilveren jubileum bij de N.V.
„Het Motorhuis"
Zaterdag 5 Juni
herdenkt de hr
H. Roosendaal,
wonende Stad
houderslaan no.
6, het feit, dat
hij vóór 25 jaar
in dienst trad
bij de N.V. „Het
Motorhuis", al-
De a.s. jubila
ris is werkzaam
in de garage en
hy heeft in d«
loop van zyn
diensttyd al hee!
wat wagens aar
een .grondig on
derzoek onder
worpen. Ongetwyfeld zal dit zilveren ju-
(Wordit vervolgd) blleum in de Motorhuiskring worden ge
vierd.
dwingende noodzakelijkheid, aldus f
Kranenburg.
Zich bepalend tot het huidige
gewridht moest spr. constateren, dat
verlangen om tot ingrijpende wyzigic
te komen sinds de bevrijding is weggei
Behalve inzake Indië. Het ingebo
rechtsbewustzyn komt in deze kwe
sterk in het geding, aldus prof. Krat
burg. Amerika reageert wel het felst,
geen te begrijpen is, waar de idee
het rechtsbewustzijn daar het eerst v
vormakreeg. Het is daarom, dat i
het land van Uncle Sam ons standp
inzake Indië zo slecht begrijpt.
De taak voor de rechtswetenschap
lag volgens prof, Kranenburg i
zamelen van materiaal en de analyse!
daarvan: de rechtsgeleerde
daarbij niet contact op te nemt
werkelykheid. De deelname var
lectueel aan het actieve politieke
sociale leven is van beide zyden dringi
gewenst.
Een hartelijk woord tot leerlingen, o
leerlingen en collega's besloot de i
boeiende rede, die gevolgd werd door
eenvoudige afscheidsreceptie.
Van een schat in de akker
Een bewoner van de Hillegommei
dijk te Lisse (gem. Nieuw-Vennep
verloor zeventien jaar geleden
gouden trouwring bij het aardappel
rooien. Ettelyke malen na zyn groc
dig zoeken werd de tuin door hem ei
daar hij inmiddels is verhuisd, doe
de tegenwoordige bezitter
grond bewerkt. Nooit werd de rin
gevonden, tot een dezer dagen bi> hl
harken van de tuin de ring aan
tand van de hark bleef hangen e
weer in het bezit van de eigenaa
kwam.
Het zilveren huwelyksfeest word
nu met yng gevierd.
Oud-directeur van Gemeent<
werken overleden
Vooruitstrevend figuur op het terrein
stadsverfraaiing.
Gisteren overleed in een ziekenhuis
Den Haag' op 69-jarige leef tyd de heer
M Blauw, oud-directeur van de die
van Gemeentewerken alhier.
De heer Blauw werd op 23 Febru
1879 te 's-Hertogenbosch geboren
na aanvankelijk werkzaam te zijn gewe
bij de genie, op 28 September 1920
adjunct-directeur in dienst by de Lelt
Gemeentewerken. Op 1 Januari 1!
volgde hij ir G L. Driessen op als diri
teur.
Op 22 Februari 1944 ontsloeg de bez
ter in de persoon van de toenmalige bi
gemeester mr De Ruyter van Stevenim
de heer Blauw oneervol en kort daar
werd de thans overledene wegens
luisteren naar de Engelse zender bot
vangenisstraf en een hoge boete ver<
deeld. In de gemeenteraadszitting var
September jl. werd de heer Blauw
rehabiliteerd.
Het tijdvak, gedurende hetwelk de he
Blauw de leiding van de dienst had, ke
merkte zich door verbetering van strat
en wegen en verfraaiing van het aanzi
der stad.
De teraardebestelling zal plaats vind
s. Donderdagmiddag om 1 uur op de
graafplaats „Rhynhof".
Gezonde huid
