Het zilveren huwelijksjubileum van het
Britse Koningspaar
Van der Waals als „beschermer"
van onze illegale groepen
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
1
ZATERDAG 24 APRIL 1948
„Fontein van de eer en van het recht.
Ook koningen zijn onderworpen aan de wetten van het aardse leven. Zij worden
geboren en sterven; hun daden zyn beïnvloed door erfelijkheid en milieu, naast
het collectieve glanst de facet der eigen persoonlijkheid. Koningin ondergaan de
wisseling van lief en leed als de eenvoudige, gewone mens
In York Cottage, te Sandringham. werd j die de bijnaam ontving van „glimlachende
op 14 December 1895 de tweede zoon ge- hertogin", staat echter haar echtgenoot
boren uit het huwelijk van de hertog en in de moeilijke dagen zijns levens trouw
hertogin van York, de latere koningter zijde. Merkwaardig, men praat in
George V en koningin Mary. De tweede I geland nooit over de koning of de ko-
zoonen niemand had toen kunneni ningin, maar over de koning ei
voorzien, dat juist dit prinsje eens op koningin, hetgeen hun saamhorigheid als
de Britse troon gezeten zou zijn, gedu- man en vrouw typeert. Maar vóór haar
te.nde de meest kritieke periode van En-1 komst aan het Hof, hadden „Berti"
The King and the Queen
gelands historie. Hoe werd de jeugdige
vorstentelg opgevoed? Het valt sarrn
Vatten in één zin: er een volmaakt
„English gentleman" van te maken,
begrip, waarvoor men nog steeds in geen
enkele taal een aequivalent vindt. Demo
cratisch Engeland: te Sandringham speel
den de prinsjes gewoon met de dorps
kinderen een partijtje voetbal. En juist
deze eenvoud en ongekunsteldheid in de
opvoeding, het niet in watten leggen, zo
als ook onze Prinses Juliana dit toepast,
zal voorkomen hebben, dat hij niet van
leed en vreugde der massa vervreemd
Btond, toen de latere King George VI,
de Britse troon geroepen werd. Naast de
intellectuele vorming, was ook vanzelf
sprekend de sport een uiterst belangrijke
factor in de opvoeding van Prins Albert
Frederick Arthur George, in de hui
selijke kring „Bertie" genoemd. Voor En
geland geldt, dat de Koning de „eerste
soldaat" van zijn land moet zijn, hoewel
in tegenstelling met de potentaten
dictators van andere landen, hij zijn
macht niet als een militair leider de
monstreert. Velen weten niet eens, dat
de Koning van Engeland gerechtigd is,
de titels van „admiraal van de vloot" en
veldmaarschalk te dragen. Veertien jaar
oud begon hij zijn loopbaan als cadet van
de zeevaartschool te Osborne. Geen pret
je: om half zeven het bed uit. oefeningen,
een zware dagtaak, maar hij leerde de
onvervreemdbare waarde kennen var
twee ijzeren begrippen: zelf-discipline en
verantwoordelijkheid. Toen de eerste we
reldoorlog uitbrak, diende hij op een slag
kruiser H.M.S. „Collingwood". Zijn phy-
sieke toestand was toen zeer delicaat,
maar hij hield zich kranig. De toenma
lige admiraal, Sir John Jellicoe. prees
hem om zijn dapperheid tijdens het vuur
gevecht.
Later zien wij hem bij de „Royal Naval
Air Force", als kapitein, in het bezit dus
van het brevet als vlieger een feit, dat
de aandacht verdient, omdat het lucht-
Wapen toen nog slechts in een embryo
naal stadium verkeerde. Realiseren wij
het ons wel: twee-en-twintig jaar later
is het de „Royal Air Force", die de zaak
der vrijheid en beschaving gered heeft.
Maqr naast de militaire vorming, staat
de invloed die hij onderging van de cul
turele atmosfeer der universiteit te Cam
bridge. Dan komt het grote moment in
zijn leven als man. Hij vat liefde op voor
Lady Elizabeth Angela Bowes-Lyon. een
Schotse van afkomst en in 1900 geboren.
De vader van „Bertie" is al dadelijk zeer
Ingenomen met de toekomstige schoon
dochter, die hij „a pretty and charming
girl" noemt. Hoe was haar jeugd? Wij
Vernemen over haar, dat zij reeds op
jarige leeftijd tal van Bijbel-verhalen uit
het hoofd kende en de Franse taal vrij
vloeiend sprak. Als de eerste wereldoor
log uitbreekt, wordt „Glamis Castle", het
kasteel, waar haar vader verblijf hield,
getransformeerd in een militair hospitaal
en met haar moeder neemt zij deel aan de
verzorging van honderden gewonde sol
daten. Dan volgt de grote gebeurtenis in
haar leven, als zij in 1919 aan het Engelse
Hof wordt voorgesteld en deelneemt
de
grauwe oorlogsellende. Haar charme valt
ÓP, zij danst voortreffelijk, zij kent de
hoofse plichtplegingen, die haar later als
koninklijke gastvrouwe zo te stade zullen
komen. Aanbevelingen voor de Londense
society...... En dan wordt op 14 Januari
1923 de verloving van Prins Albert met
Lady Elizabeth Bowes-Lyon met enorme
geestdrift in den lande ontvangen Zij,
Elizabeth elkaar reeds dertien jaar ge
leden op een kinderpartijtje ontmoet, niet
vermoedende, dat zij voorbestemd w
om als koning en koningin van Engeland
niet slechts over millioenen onderdanen
te heersen, maar die ook te dienen.
De Koning is als persoonlijkheid
typisch Engelse figuur, die liever luistert
dan zijn mening opdringt, niet schielijk
in 't nemen van besluiten, maar dan ook
verrassende met een weloverwogen oor
deel. Zijn liefde voor lectuur van aller
lei aard, die hy reeds op het college be
zat, behield hy in zijn verdere leven, een
zekere voorkeur voor techniek en even
als Marshall voor tuinieren. Talloos zyn
de plichtplegingen van gekroonde staats
hoofden. Nu eens wordt hun attentie ge
vraagd voor de padvinderij, dan weer
voor „Derby" of „Ascott", zelfs voor een
prachtexemplaar van eenstier! Zei
len, tennis, golf behóren tot 'sKonings
meest geliefde ontspanning. En evenals
zijn oudere broer, de Hertog van Wind
sor, die opzag tegen de lasten en
plichtplegingen van het koningschap en
wiens plaats hij innam heeft hij vóór
en tijdens de periode van zijn regering
vele wereldreizen gemaakt. Reizen naar
Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-
Afrika, waar hij de oorlogsveteranen de
hand drukte, die vijfenveertig jaar ge
leden tegen Engeland in het geweer wa
ren. Wij zien hem met Montgomery in
Tripolis en in gezelschap van generaal
Clark in Afrika, gedurende de oorlog.
In Washington, waar hij anti-Britse
„feelings" weet weg te nemen. Wij zien
hem ook in de huiselijke kring om het
haardvuur gezeten, een typisch voorbeeld
van Engelse gezelligheid. Aan de ver
wachtingen, toen op 12 December 1936 de
proclamatie werd afgekondigd, dat het
Britse Gemenebest zijn Koning en Keizer
had gekregen heeft hij ten volle voldaan
Die gedenkwaardige dag mistte het in
Londen, maar uitbundig scheen de zon
over Indië, Zuid-Afrika en Australië.
Zeven dagen later verkondigden de
herauten de 2datum van zijn kroning.
De „Kroon" is voor de Britten meer dan
enig ander volk, een geweldig ver
heven symbool. Oók op George VI is vol
komen van toepassing gebleken, dat hij
„de fontein is van het recht", de „fontein
de eer". De Kroon alleen kan een
rechterlijke vervolging doen intrekken.
De Kroon verleent hoge orden en deco
raties, geeft titels en praedicaten, schept
'K WIL JOU Hè 'K SAL
JOU KRIJ.
In 1037, toen de 12-j. Eddie Retief,
een Zuid Afrikaontje uit Paxow
(Kaap-provincie)nog school ging,
begon zijn klas met Ned. schoolkin
deren te corresponderen. Eddie koos
een meisjesnaam en schreef aan Anne
Borsje uit Lekkerkerk. De correspon
dentie ging door. ook toen Eddöe in
het Zd. Afrikaanse leger tijdens de
oorlog in Italië diende. Verleden jaar
ging Anne naar Zuid Afrika om met
Eddie's ouders kennis te maken. „Zij
zyn nog niet verloofd", zegt Eddie's
vadier, „maar Eddie heeft verlenging
vain Anne's immigratie verzocht. De
rest kunt U wel raden
„peers" en „peeresess". Bisschoppen
andere hoogwaardigheidsbekleders der
Kerk worden door de Koning benoemd.
Naast Churchill, was het vooral ook
'sKonings verdienste, dat hij gedurende
de wereldoorlog, toen Engeland aan
hevige beproevingen was blootgesteld,
steeds bij zijn onderdanen de vlam van
het geloof en het vertrouwen in de uit
eindelijke overwinning wist brandende te
houden. Ook na de oorlog zijn
Engeland grote moeilijkheden gebleven,
niet slechts op het gebied der binnen
landse politiek en economie, maar óók
met de overzeese gebiedsdelen. Het leven
is „zwaar, maar kostelijk". Veel goeds
bracht het de Koning ook, waarbij wij
denken aan het huwelijk van zijn oudste
dochter prinses Elizabeth met Philip
Mountbatten, nog kort geleden met zo
veel luister gevierd.
In de harten aller Britten staat het ge
schreven „God save the King" met zijn
gezin, ten bate van het welzijn van gans
het Britse Gemenebest.
Buckingham Ralace, dat door de Hun-
;n gebombardeerd en door het Engelse
vorstenpaar niet verlaten werd, staat
daar nog steeds als een monument van
Britse onvergankelijke trouw en glorie.
REIS DOOR CANADA (IX)
Rond de Vijf Grote Meren naar Winnipeg
PER „GREYHOUND" NAAR DE PRAIRIËN
(Van onze verslaggever Jas van Hofwegen).
Grillig als een eikeblad liggen tassen Canada en de Verenigde Staten de Vijf
Grote Meren. Vier ervan vormen ongeveer 1400 km van de rnim zesduizend kilo
meter lange grens: Lake Ontario, Erie, Huron en Superieur. Zeeën, omringd door
land. Ijsmassa's in de wintr. Slechts spoorlijnen aan hun Canadese zijde en door
sneeuw onbegaanbare wegen. Zuidelijk van de ijswoestenjjen voeren wegen naar
het Westen: TorontoWinnipeg door de States.
In het roezige busstation van Toronto lichte steden rijdt, langs werkende fa-
altijd dezelfde man. Een oude
it een blauwe, rafelende werkbroek,
n verfomfaaide hoed. En een pijp.
Vijf keer had ik hem daar gezien. Vóór
de dienstregeling aan de muur. Wijzend
met z'n pijp: Op die tijd gaat de bus
voor North Bay, voor Ottawa,
Detroit, voor Buffalo.
Grote monsters schuiven onder de
kapping. Vertrekken- De man gaat nooit
mee. Hij is één van de bezitlozen, die
overnachten in deze plaats van aankomst
en vertrek. Hij slaapt er, hij woont
De steel van zijn pijp wijst naar
dienstregeling: 11.30 n.m. Detroit
Dan roept een door een microfoon
dichtgeknepen stem een laatste
schuwing voor Detroit-passagiers. Acht
slaperige reizigers in een blauw-grijze
bus als een spoorwagon Een rennende
hond als embleem: „Greyhound-lines".
Een niet-slaperige chauffeur met een de
coratie op z'n mouw: „acht jaar zonder
ongelukken". De eerste étappe
gonnen.
De rug van je gemakkelijk-zittende
fauteuil heb je zo horizontaal mogelijk
gebracht en je vraagt jezelf af, hoeveel
electriciteit er 's-nachts over de gehele
wereld gebruikt wordt. Als je door
Feind hört mit".
yy
Ook in ons land hebben wij tijdens de
bezetting wel van die plakkaten gezien
waarop de Duitsers elkander -vermaan
den om toch terdege op hun woorden te
passen en te zorgen dat geen enkel ge--
heim van militaire aard uitlekte. In oor
logstijden moet men nu eenmaal rekening
houden met het feit dat één onbedacht
woord de verschrikkelijkste gevolgen kan
hebben. Bekend is het verhaal hoe tij
dens de eerste wereldoorlog een heel
Brts convooi met duizenden soldaten ver
ongelukte omdat een onnadenkend meisje
door de telefoon haar vriendin vertelde
hoe haar Johnnyde volgende mor
gen zou uitvaren. Een spion luisterde het
gesprek af en seinde het door en de ge
volgen waren catastrofaal. Hoe veel meer
hebben wij, gelovigen, dan te waken dat
onze woorden niet door Satan gebruikt
zullen worden om zielen voor eeuwig te
vervreemden van Christus.
Het is of het zo zijn moet: deze week
heb ik drie gesprekken gevoerd, waarin
bleek dat Satan gebruik had gemaakt
van zulke ondoordachte woorden van
ambtsdragers en kerkewerkers. Dit is
het eerste geval: in de dagen,
terstond na de bevrijding komt
een jonge man terug uit Duits
land. Hij heeft niets meer over
en iemand raadt hem aan om
eens by een der kerkelijke in
stanties te gaan vragen om hulp.
Hij doet dat en vertelt op dit
bureau zijn moeilijk heden. En daar krijgt
hij het verbijsterende antwoord: Scha
pen gaan voor". Als de duivel dat af
luistert. wrijft hij vergenoegd in zijn
handen: zie zo, deze mens is voortaan
van hem. Want deze jonge man onthoudt
slechts één ding: ik hoo rer niet bij, ik
ben geen schaapje van de kudde. Hij on
zijn hele familie hebben die dag met de
Kerk gebroken en bij elke toenadering
antwoorden ze steevast: .Pardon, me
neerwe zijn geen schapen". Ze hebben
het gezegd, toen hen een volgende maand
om hun jaarlijkse bijdrage werd ge
vraagd, die ze tot dusver trouw betaald
hadden, ook al waren ze dan geen kerk
bezoekers. Ze hebben het gezegd tegen
de bezorger van het wijkblad. Ze hebben
het gezegd, toen er iemand op huisbe
zoek wilde komen. De toon is al har
der en bitser geworden en ik ben bang
dat ze nog bij hun sterven en in het oor
deel zullen zeggen Pardonwe zijn geen
schapen". En dat alleen om zo'n ondoor
dacht woord van een toch ujaarlijk niet
In de
Volkswijk
XVII
lad-m
die
i op
der toon en met andere woorden had
moeten zeggen dat men geen duizend
mensen met twintig pakken kan kleden.
Dit is het tweede geval: een vader komt
zijn kindje aangeven voor de doop. Op
zichzelf is dat langzamerhand al een toon
der- want we hebben al eerder verteld
dat de volkswijk geen bijzondere waarde
meer hecht aan de sacramenten of
zoals zij het noemt ,zak-met-centen"Hij
evenwel begeert deze doop, toch ook al
is hij dan weer niet de trouwe kerkgan
ger, die nimmer ontbreekt.
Er wordt daarnaar geïnformeerd en hij
biecht het eerlijk op. Maar het antwoord
is niet bepaald geschikt om hem op dit
punt tot betere gedachten te brengen,
want het klinkt vrij bits: JZo, dus je
bent een heiden, waarom doop je dan
nog?" En opnieuw juicht Satan, want hij
weet dat deze opmerking voldoende is
om ook deze mens voor goed te ver
vreemden. Hij begint met zijn schouders
OP te halen, deze mens. Hij draait ver
der eens met zijn pet en wandelt weg.
Het kindje wordt niet gedoopt. Het vol
gende ook niet. De laatste band met de
Kerk is doorgesneden. Als ik jaren
later: de kinderen zijn ondertussen zelf
al weer ouders geworden hen bezoek,
is er nauwelijks een gesprek meer mo
gelijk. Want nog voortdurend herhaalt
Satan die eens gesproken woorden: ,Je
bent toch maar een heiden. Bemoei
je niet met die vent van de Kerk.
Hy kijkt toch maar op je neer.
En dat weer om één onnadenkend woord
van een mens, die toch toy begrijpen
dat natuurlijk wel probeerde
deze vader weer tot kerkgaan te
bewegen.
En dt is het derde geval: een
moeder komt in arrenmoede bij
haar tuijkbestuur om een baby-
uitzetje. Ook in die dagen na de
bevrijding toen niemand meer iets
had. Deze moeder is niet onkerkelijk,
maar ze gaat alleen niet naar haar wijk-
predikant maar naar een ander buiten
de wijk ter kerke Je hfbt nu eenmaal
mensen, die hechten aan een bepaalde
predikant. En by haar smeekbede wordt
dat haar nu eens goed voor de voeten
gegooid: „Ga Jij maar naar ds X". Waar
mee Satan zijn derde buit binnen haalt,
met meer gemak dan waarmee een voet-
halteam de overwinning bevocht. Want
deze vrouw kan voortaan de Kerk slechts
zien als een strijd van predikant-met-
zijn-bende tegen predikant-met-zjjn-aan.
hangers Natuurlijk: ze heeft daar zelf
aanleiding toe gegeven en er voordien
ook aan meegedaan. Maar nu wordt dit
alles officieel gewettigd. De vervreem
ding is zonder slag of stoot aanvaard.
Paulus mag dan nog zo protesteren tegen
het ,Jk ben van die en ik ben van die"
de Kerk heeft het systeem overgenomen,
de Kerk httft het systeem overgenomen.
Satan wint.
Mac
woorden. Hij vraagt zich voortdurend"af:
„Wat zeg ik preciesen tegelijk: „Hoe
zal men dit verstaan?" Want de vergis
sing kan niet alleen bij de spreker doch
ook bij de hoorders liggen. Goedbedoelde
grapjes kunnen verbitteren door een
misverstand, Ware het niet dat men bid
den mag om wijsheid en het rechte
woord op de rechte plaats men zou lie-
verhelemaal zwijgen. Maar trie heeft wat
aan een zwijgende
WIJKPREDIKANT?
brieken, over bijna daglichtwegen. On
tario met z'n grote natuurlijke kracht
bronnen- Van de Niagara. Van andere
waterwegen. Goedkoop als het eenmaal
werkt Wanneer het niet werkt is er
schaarste, worden fabrieken krachtloos.
Zoals in St. Catherine's (Ont.), waar één
fabriek 1200 man naar huis stuurde. De
waterkracht was bevroren. Twaalfhon
derd gezinnen zonder steun van de fa
briek. En weinig van de staat. Terend op
een spaarpot voor de winter. Of niet,
Zonder de 1.10 p. uur, die de man i
diende. Een week werken had 'het geld
voor een nieuw costuum kunnen bren
gen. Zes uur arbeid een paar schoenen
voor één van de kinderen. Een dag
acht uur de dollars voor een zomerjapon
|voor de vrouw. Nu is er misschien geen
geld meer om in de kruidenierswinkel
het dagelijkse voedsel te kopen.
De „Greyhound" zoeft over het
vrije asfalt. Door Hamilton, een fabrieks
stad ,met in de omgeving, een glasdis
trict, zoals het Westland. Door London,
een plaats als Wassenaar, met mensen,
die genoeg verdiend hebben om niets
De sneeuwlaag aan de landzijde wordt
dunner aan de andere kant van de weg is
het Erie-meer zichtbaar. Een paar meter
van de bijna 10.000 vierkante mijl.
In de bus spreekt niemand. De
snurkt. De ander staart voorbij de weg-
verlichting. In het donker van
vriesnacht.
Na acht uur over de Canadese
keersweg: Windsor, ontwakend van
nacht, waarin schoorstenen rook braak
ten. Van de fabrieken van de stad zelf
en van die van haar grotere United Sta-
tes-zuster: Detroit, waar Fords gemaakt
worden en alle andere auto-merken-
Een tunnel onder het kanaal naar
Huron-meer. Aan het eind barse douane
beambten, die doen alsof Uncle Sam's
land Eldorado is.
Detroit is vuil. Detroit is miezerig.
Gore rook slaat neer in de straten. Langs
de hoofdwegen staan honderden auto's op
met schreeuwerige reclames behangen
ruimten. Ze schijnen nieuw. Model '46 of
'47. „Used cars". Ze zijn tweede hands
Dat kan hier. Dit is de stad van auto's.
„Ieder jaar een nieuwe wagen." De win
kelreclames zyn hier grootser en Ame
rika anser dan in Canada. Ze zijn top-
In het Detroit-busstation zijn negers. Zo
dragen koffers en rode petten. -
blanken, die op bussen wachten.
„Chicago, 7.45, gate 8", zegt de dienst
regeling.
Acht en twintig passagiers staren wat
lodderig uit de ramen. Naar het land
schap van de staat Michigan. Farmland
op lichthellende grond. Vruchtbaar. Bijna
zonder sneeuw. Grote reclameborden in
schrille kleuren.
Stadjes, dorpen, steden, land en dan na
ren weer een nieuwe staat: Indiana en
in haastige blik op het Michigan-meer.
Andere autonummerborden: Illinois, de
staat van Chicago.
Is dit Chicago? Deze bijna- verveloze
houten gebouwen, laag en oud? Is dit
millioenenstad? Het is East-Chicago.
Een voorstad van het Amerikaanse „Oss-
in-'t-groot"- Na een kwartier komt de
huizenzee. Massale gebouwen. Mensen
met eerlijke gezichten, zoals alle andere
Blokken beton. Boulevards. Ryen
auto's. Flikkerlichten. Een weg langs het
meest-zuidelijke punt van 't Michigan-
ti uur rijden naar het busstation.
Een ander uur in een andere bus. Chi-
igo was niet eindeloos.
Wisconsin. De volgende staat. Heuvels.
Dichtbegroeid met altyd-groene dennen-
Met eiken, die hun bruine bladeren niet
loslieten in de herfst De zon schijnt. En
de chauffeur stopt z'n bus nog steeds
elke spoorweg-overgang, die hij
tegenkomt, want ze zijn overal onbe
waakt: „Stop, look and listen!" In Ca
nada en in de States,
Minneapolis in Minnesota. We zijn wat
Noordelijker. Er ligt meer sneeuw. Een
andere nacht begint. De nieuwe morgen
brengt de „Greyhound" in Fargo (Noord-
Dakota), de laatste buswisseling vóór
Winnipeg.
In het station wordt veelbetekend ge
knipoogd. als je zegt, dat je naar Win
nipeg gaat. „Daar is het koud, Yessir!"
Urenlang door vlak land. Met hier en
daar een huls. Nu en dan een tien-wonin
gen-dorp. Canadese grens in de prairiën.
Winnipeg, hoofdstad van de provincie
Manitoba.
Een stad met een bad eo een bed....
Wie deelt er eigenlijk de lakens uit
op 't Min. van Wederopbouw?
HOE EERDER DE TOESTANDEN DAAR
VERANDEREN HOE BETER HET IS
Poliep-ministerie, zo noemden verschillende Eerste Kamerleden het depar
tement van Wederopbouw en Volkshuisvesting. En zij bedoelden daarmee,
dat 't een departement is, dat allerlei bevoegdheden aan zich heeft getrokken
met zijn lange grijparmen. Neen, zegt minister In 't Veld, zo'n poliep in
ongunstige zin is het niet. Wil men het departement vergelijken met een
poliep, mij best, wanner er iets anders onder wordt verstaan, dan een kleine
kop, als denkend, leidend centrum, met daaraan verbonden beweeglijke
die tasten en voelen, maar zo nodig ook krachtig kunnen grijpen.
lid-secretaris is van het College
van Algemene Commissarissen en de af
delingen van deze Directie de uitvoe
ringsorganen van het College von
dan ziet men dus, dat op dit stuk
zaken de voorbereiding, de goedkeuring
en de uitvoering van bouwplannen in
feite in een hand verenigd zijn.
Uit het vorenstaande blijkt duidelijk,
at er bij het departement van Wederop
bouw en Volkshuisvesting wel degelijk
sprake is van een concentratie van be
voegdheden en dat met name de Cen
trale Directie een ongunstig inktvis-ka
rakter vertoont. Zo erg zelfs, dat in wezen
metterdaad de beleidsvragen niet door de
minister, maar door dr Z. IJ. van
Meer worden beantwoord. Pogingen
hierin verandering te brengen hebben
tot nu toe gefaald. Het 'is ons bekend,
dat dr van der Meer eens een reorgani
satie van de hand poogde te wijze met de
opmerking: dan heb ik daarover niets
meer te vertellen! Ontevredenheid over
de gang van zaken heeft het ambtenaren
korps niet onberoerd gelaten. De mi
nister geeft zelfs toe, dat in 1947 in 10
maanden een verloop van circa 1500
ambtenaren moest worden verwerkt. Dit
spreekt boekdelen, te meer wanneer men
weet, dat hieronder hoge en voortreffe
lijke ambtenaren waren.
Tot slot willen wij op nog iets wy-
m. In de huidige practyk (en deze wordt
gehandhaafd in het ingediende wetsont
werp tot regeling van de Wederopbouw)
zyn de functies van de hoofden van de
provinciale bureaux voor de Wederop
bouw gecombineerd met die van Inspec
teur van de Volksgezondheid (Volkshuis
vesting). Ook in de top is dit doorge
voerd. Dr van der Meer, lid-secretaris
van het College van Algemene Commis
sarissen voor de Wederopbouw, hoofd
van de Centrale Directie voor Weder
opbouw en Volkshuisvesting, is tegelijk
Directeur-Generaal van de Volkshuis
vesting en wnd. Hoofdinspecteur van de
Volksgezondheid (Volkshuisvesting). Deze
inktvissige bevoegdheden-usurpatie
funest voor de gemeentelijke zorg
de volkshuisvesting, een zorg, die pri
mair aan de gemeenten toekomt- De taak
van de Inspecteurs voor de Volkshuis
vesting is van huis uit adviserend. Door
de samentrekking van deze functie met
die van hoofd-ingenieur-directeur van de
wederopbouw wordt de adviserende taak
in feite een beslissende. Volgt n.l.
gemeente een advies van de Inspecteur
voor de Volkshuisvesting niet op, dan
kan deze haar thans daartoe dwingen in
zijn andere kwaliteit, ni. als wederop-
bouwman via financiering, toewijzing
materialen, goedkeuring bouwplan enz.
Door de vereniging van de top-functies
is dus dr van der Meer ook over de ge
meenten oppermachtig. Onze conclusie
kan slechts zijn: Er vallen van de weder-
opbouw-inktvis nog wel enige afzonder
lijke armen af te hakken. En wij hopen,
dat de nieuwe minister inderdaad zo
als hy schrijft niet zal aarzelen om,
waar hem dit nuttig voorkomt, tot afhak
ken over te gaan.
Tegelyk echter geeft de bewindsman
by de begroting van zijn departement een
overzicht van de samenstelling van zyn
ministerie, waaruit blykt, dat hieraan
toch wel iets ..inktvissigs" in de ongun
stige zin kleeft.
Wat is nl. het geval? Rechtstreeks
onder de minister ressorteren 15 afdelin
gen. Zo te zien een behooriyke departe
mentale indeling. Dit is echter slechts
schyn.
Want naast deze rechtstreekse depar
tementale afdelingen bestaat, onder lei
ding van dr Z. IJ. van der Meer. de Cen
trale Directie van de Wederopbouw en
de Volkshuisvesting, een in wezen depar
tementale afdeling, in de praktyk echter
afzonderlyke dienst. En hier begint
de inktvis zijn donkere stoffen af te schei
den. Onder deze Centrale Directie nl. res
sorteren 8 afdelingen, die van veel groter
belang zijn dan de rechtstreeks onder de
'ster staande departementale afde
lingen en, wat veel erger is, de taken van
deze afdelingen geheel uithollen.
Bekijkt men de rechtstreeks onder de
'bewindsman staande afdelingen, dan ziet
I, dat practisch alleen de afd. Juri
dische Zaken in een normaal geval be
leidszaken zou hebben te behandelen.
Deze beleidstaak is echter zodanig uit
gehold, dat deze uitsluitend technisch-
juridisch is geworden: het beleid wordt
bepaald door de Centrale Directie. De ju
ridische afdeling van het departement
mag dit beleid slechts in het juridisch
it gieten.
De bevoegdheden van de Centrale
Directie liggen juist op het beleidster-
Zo heeft zy te zorgen voor de coör
dinatie van de werkzaamheden van de
afdelingen der Centrale Directie en van
oor haar werkzame departementale
afdelingen. Coördinatie betekent in dit
geval: beslissend en richtlynen gevend.
Verder: het juridisch, sociaal-economisch
en technisch onderzoek ten behoeve van
de volkshuisvesting. Daar gaan de juri
dische afdelingen en de afd. economische
adviezen van het departement! Voorts de
financiering van het herstel en van de
herbouw en nieuwbouw van de woning-
wetbouw en van de particuliere bouw.
Een beleidskwestie van de eerste orde!
Ook: onderzoekingen in verband met be
roepen op de Kroon tegen uitbreidings
plannen, onteigeningen enz. Een taak,
die bij de juridische afdeling van het
departement thuishoort. En tenslotte: het
toezicht op het ontwerpen van stede-
bouwkundige wederöpbouwplannen
de voorbereiding van de vaststelling daar
van door het College van Algemene
Commissarissen voor de Wederopbouw.
Bedenkt men hierby, dat dr van der
Meer. hoofd van de Centrale Directie,
Wie vermoordde dan
wèl Mossinkow?
Een van de duistere punten in de
zaak-Van der Waals, die ook de be
handeling voor het Hof niet ophel
derde, is de moord op Mossinkow,
wiens lijk men in stukken gesneden
in de Loosdreohtse plassen vond.
De in het vooronderzoek gedane be
kentenis, trok van der WaaLs gisteren
in. Hy had wel gezien, dat het lyk ir
stukken gesneden was, maar de moor
denaar? Van der Waals haalde zyn
schouders op.
OOST EN WEST IN 'T KORT
GETEST
Op Zuid-Celebes wordt krachtig ge
werkt aan irrigatieplannen by Makassar,
en in 1952 zullen 60.000 ha vruchtbaar
land zyn geschapen, in 1965 150.000 of
drie kwart van alle Zuiderzeepolders.
De rep. vertegenwoordiger by de Veilig
heidsraad, dr Thoa, heeft de V.S. ver
zocht, een einde te maken aan de Ned.
blokkade. De republiek handhaaft de
beruchte Ratulangi in haar delegatie ii
de juiste veronderstelling, dat Nederland
toch alles slikt. Vandaag wordt R. A. A.
Wiranata Koesomo als staatshoofd van
West-Java beëdigd.
Indische ambtenaren stijgen weer
in waarde
In 1945 was door Batavia 't doodvonnis
geveld over de oude ambtenarengenera-
tie, die „haar tyd niet verstond". Thans
meldt een A.N.P.-correspondent uit Ma
kassar, dat juist deze het vertrouwen der
bevolking wint en door grote bekwaam
heid haar onmisbaarheid toont. Wat zei
Brederode ook weer?
GEEN „RODE" VLAM
IN BRAZILIAANSE OLIE.
De president van Brazilië. Enrico Du-
tra, vroeg het Congres gisteren om een
wet ter bestrijding van het communisme.
Dat dit ook daar nodig is, blykt uit het
feit. dat eveneens gisteren een commu
nistisch complot werd ontdekt, hetgeen
ten doel had olietanks in de baai van
Rio de Janeiro op t« blazen.
Vreemde Voorliefde
„Jezus zeide tot hen: Voorwaar
Ik zeg "U, dat de tollenaars en
de hoeren U voorgaan in het Ko
ninkrijk Gods." Matth. 2131.
Rondom Jezus was er veel gemompeL
Een verwonderd en geërgerd gemompeL
„Deze ontvangt zondaren en eet met
hen." Met wat voor lieden zoekt deze
Jezus contact! Je hoeft niet te vragen wie
Hy zelf dan is. Zeg me wie uw vrienden
zijn en ik zal U zeggen wie Gy zyt."
't Was ook een moeilijk te verwerken
ding voor de vrome lieden. Wij hebben
het enigszins geneutraliseerd-
Wij hebben in dat omgaan van Jezus
met de zondaren de blyde ontdekking
gedaan van de vergeving van zonden. We
mogen by de zondaren horen, met wie
Jezus eet Maar we vergeten dan vaak,
dat „zondaren" hier zeer bepaald staat
voor de met de vinger nagewezen zon
daren. De onmaatschappelijken. de lieden
die alle principes en moraliteiten met
voeten traden. De mensen, die bij ons
de mat komen. Die zijn het
Jezus bij voorkeur omgaat En
totaal onverteerbaar wordt het voor de
moralisten en de principiëlen als Jezus
zegt. dat zulken zullen voorgaan in het
Koninkrijk Gods. De tollenaars die lou
ter om de winst collaboreerden, de deer
nen, die met het heiligste van haar
vrouw-zijn speelden en het verkwansel
den. Die zullen voorgaan: De glorieuze
intocht van de scharrelaars en de
knoeiers.
Een vreemde voorliefde van Jezus komt
openbaar voor wat arm en verworden,
gehavend en veracht is in deze wereld.
Wat zit hier achter? Misschien benader
ik er voorlopig iets van met wat ik las
van een New-Yorkse journaliste, die een
reportage maakte van de omstandighe
den, waaronder de mensen in een aantal
huurkazernes leefden. Ze vroeg bij die ge
legenheid aan een moeder van dertien
kinderen, wie haar lievelingskind was.
Een nogal domme vraag. Maar wys en
groots het antwoord van de moeder:
„Het kind. dat ziek is tot op het ogen
blik, dat het weer beter is en de wegge
lopen kinderen tot op het ogenblik, dat
ze de deur weer binnenkomen."
De liefde gaat heel bijzonder uit naar hen.
die m gevaar zyn, die ziek. die gebro
ken zyn, de meest gehavenden. Zo zoekt
Jezus naar de mensen aan de zelfkant
van het leven, in wie de verlorenheid zo
bizondere gestalte krygt.
De tekst boven deze overdenking staat
na de gelijkenis van de twee zonen. De
zoon die vlot „ja" zegt en het daarbij
laat. De zoon die botweg „neen" zegt,
maar er geen rust bij heeft en toch de
wil van zyn vader doet Tollenaren en
zondaren hebben dit voor. dat ze niéts
voor hebben. Hun „neen" is apert. Ze
hebben niets om op te steunen. Geen
principes en moraliteiten. Ze hebben
maar één kans: het wonder van de liefde.
De farizeeër heeft dit tegen, dat hij
zoveel vóór heeft. Hy heeft zo duidelijk
„ja" gezegd. Hij kan zo gemakkelijk ver
geten. dat ook hy met tollenaren en zon
daren het alleen maar van genade heb
ben moet. En hij kan dat ook zo princi
pieel weten, dat zelfs dat weer tot een
eigen voorrecht wordt.
We moeten als christenheid zeker ons
afvragen, of wy de tollenaren en zonda
ren, maar dan in de meest concrete en
actuele zin, niet allang afgeschreven heb-
men. Of wy niet in wezen hetzelfde fari
zeïsche gemompel voortplanten in de we
reld: „Deze ontvangt NJ3. zondaren en
eet met hen." Of zij niet gruwelijk zelf
verzekerd zyn geworden.
Dan zullen de tollenaars en hoeren
wéér in de meest concrete en letterlyke
zin ons voorgaan. Ook godsdienstige,
morele, politieke principialiteiten kunnen
een verhindering worden voor het in
gaan in het Koninkryk.
's-Gravenhage. Ds G. t
SCHREIEDER GAF VOLOP GARANTIE VOOR EEN
MENSELIJKE BEHANDELING
(Vervolg van Pag. 1)
Van der Waals' verhaal.
Anton van der Waals heeft mij toen
het volgende relaas gedaan: In 1938 maak
te ik in café-Restaurant „Royal Ships" te
Rotterdam kennis met een zekere Emile
Verhagen. Al dadelijk viel op. dat deze
man, wat zijn uiterlijk betrof, zeer veel
op my leek. Wij wisselden adressen uit
en spraken af, elkaar spoedig weer eens
te ontmoeten.
Toen brak echter de oorlog uit en ging
ik illegaal werken. In de Rotterdamse
haven leerde in een zekere Kortland
kennen, die my gegevens verstrekte over
vertrekkende convooien.
Deze gaf ik door aan mr Otto van
Doorn, die over een verbinding met Lon
den beschikte. Het zal eind 1940 geweest
zyn, toen ik werd opgebeld door Ver
hagen. Hij wilde een bespreking met my
hebben. Tydens deze bespreking maakte
hy zich bekend als een uit Engeland ge
dropte agent. Hy vroeg my hem te hel
pen. Voorlopig spraken wy af. dat ik
alle berichten, de haven betreffende, aan
hem zou doorgeven, wat ook gebeurd is.
Later deed ik een uitvinding op electro-
technisch gebied, waarvoor ik octrooi
aanvroeg.
Plotseling werd ik op zekere dag by
Mussert geroepen. Ik ging niet De
Rüstungs-Inspektion dwong my toen een
onderhoud met Mussert te hebben.
De N. S. B.-leider gaf te kennen, dat ik
mijn uitvinding aan de Duitsers moest
afstaan. Dit weigerde ik, waarop de
Rüstungs-Inspektion my gevangen nam
en naar Kiel liet brengen, waar ik onder
toezicht van een professor proeven
moest nemen.
Deze liet ik mislukken, waarop ik uit
stel kreeg, om myn vinding te vervol
maken. Toen ik in Nederland was te
ruggekomen, zocht ik steun by myn ille
gale vriend de heer Kortland, mr Otto
van Doom en professor Schoenmakers.
Hun smeekte ik my naar Engeland te
brengen. Ook zocht ik hulp by Verhagen,
die echter niets voelde voor de over
tocht en my integendeel aanried, myn re
laties by de Rüstungs-Inspektion uit te
buiten.
Na verloop van enige tyd moest ik weer
-aar Kiel. De professor was echter niet
aanwezig, zodat ik onverrichterzake naar
Nederland terugkeerde.
Schreieder de Londense agent
Tydens dit transport zei de begelei
dende Duitser my, dat de S. D. er achter
was gekomen, dat ik illegaal werkte.
Hierop werd ik ln Rotterdam door de S.
D- verhoord, waar ik kennis maakte met
Joseph Schreieder. Deze stelde my voor
de keus: vangman te worden van de S.D.
of een onmiddellyke dood.
Ik koos het laatste, waarop de S. D.-
an my de volgende onthulling deed. Hy
li, dat hy weliswaar voor de D. werk
te, maar ln wezen werkzaam was voor de
Secret-Service. Z'n rol was die van een
penetratie-agent- Hy moest weliswaar
illegale werkers arresteren, teneinde te
voorkomen dat de Duitsers argwaan tegen
hem gingen koesteren, doch deze ar
restanten zouden in een speciaal kamp
ln Haren een goede behandeling krijgen.
Bovendien geschiedden alle arrestaties
ln overleg met Londen. Schreieder zou
my een geheime aanstelling geven als
Secret Service man.
Of dit verhaal op waarheid berust,
aldus mr van der Starp kan ik niet be
oordelen. De parlementaire commissie
houdt zich op het ogenblik bezig met het
Londense vraagstuk. De Secret Service
zul hierby echter wel het laatste lichaam
zyn, dat over deze aangelegenheid mede
delingen zal verstrekken.
Vast staat in ieder geval, dat van der
Waals, voor elke verraad zaak een goede
reden kan opgeven.
Pleiter nam als voorbeelden de zaken
„Wim" en „Pahud de Montagnes". Wat
de laatste betrof verklaarde pleiter, dat
van der Waals had gehoord, dat deze
groep van plan was een mijnenveger in
de lucht te laten vliegen. De S. D. Chef
Wolf had reeds toestemming gekregen om
dertig vooraanstaande Rotterdammers
terstond te fusilleren, wanneer dit plan
werd uitgevoerd. Van der Waals heeft
toen zyn bemiddeling verleend by de ar
restatie van deze studentengroep. alleen
om deze avonturiers tegen zichzelf te be
schermen.
Wat de organisatie „Wim" aangaat, was
het myn cliënt ter ore gekomen, dat
zevenentwintig leden van deze dienst
door een vangman waren ontmaskerd en
doodgeschoten. De dienst „Wim" was
zeer belangrijk. Zij telde niet minder dan
duizend leden. Scheieder moest hen be
schermen. Hy arresteerde een gedeelte,
opdat de rest kon doorwerken.
vorderde.
PI. vroeg de zaak aan te houden, tot
het verslag der enquête-commissie in
zake Londen bekend is.
KNIPLES THUIS
'n Rokje maakt U al in de eerste
Een patroon voor Uw japon in de vierde
les. Lezeressen krygen gratis de eerste les
thuis gestuurd wanneer ze per briefkaart
naam en adres opgeven aan:
INSTITUUT ILMO
EMMA STRAAT 47 HILVERSUM
ZES BEROVERS DER „VAN HETJTSZ"
GEARRESTEERD
Te Hongkong zyn zes lieden gear
resteerd onder verdenking van de roof
overval op de „Van Heutsz" in de Bias-
baai op 27 December 1947. Op hen zy»
geroofde juwelen gevonden.
