VAN NELLE
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
t
VRIJDAG 2 APRIL 1948
Van het erf ran School en Kerk
Beroepingstverk
Ned. Herv. Kerk. Beroepen: te Lopik
Q>*tF. v. d. Graaf te Vimikeveen; te Oister-
wijk mr F. C. M- Boenders te Oss; hij
beeft cfót beroep aangenomen; te Oter-
leék-Schermer F. Keja, pred. Ver. v
Vmijz. Herv. te Amsterdam.
Aangenomen: naar Exmorra-A'llmga-
wter (toez.) B. Fokkema, camd. te Menal-
dum.
Bedankt: voor Purmerend (toez.) G. J.
r. Amdel te Binsumegeest.
Geref. Kerken. Tweetal: te Rotterdam-
Zuid (vac.-J. M. Mulder) J. F. Colenbran
der te Ommen en M- Wilschut te Hilver-
Beroepen: te Wartena cand. J.
Zande te Sneek.
Chr. Geref. Kerken: Bedankt
Huizen (N.-H.) C. Smits te Driebergen.
Geref. Gemeenten: Beroepen te Wagen
borgen J. B. v. Meohelen te Roosendaal.
IN HET KORT.
Maandag a.s. is mr A. C. v. d. Feltz,
oud-burg. van Voorst, wonende te Twello,
50 jaar dr in de rechtswetenschap
de Leidse universiteit en op 25 April is
dr H. Burgerhout te Rotterdam 50 jaar
dr in de geneeskunde aan die hogeschool.
't Verklaarde
uitzicht
De Russische bokke-
sprongen te Berlijn
DE AMERIKANEN denken er ni
over Berlijn te verlaten en de Rus
sen weten dat heel goed. Wat heeft
de Russische campagne te Berlijn dan te
betekenen? Het verlammen der samen
werking. En inderdaad door de „boycot"
van de geallieerde contróleraad, zullen
de Geallieerden inzake Duitsland tot geen
„zaken doen" meer komen. Het zou eet
schitterend communistisch succes beteke
nen, als Berlijn geheel in Russische han
den kwam, waartoe de andere bezettings-
autoriteiten zouden moeten worden weg-
gebezemd. Als de Duitse eenheid
Berlijn herstel kon worden, zou daar
voor de bevolking een grote magnetische
werking van uitgaan. Het zijn de Russen
dan toch maar, die ons de begeerde
heid" bezorgen aldus zou deze listige
campagne worden uitgelegd. Want,
kan er van verzekerd zijn, dat de grote
massa der Duitse bevolking de split
sing tussen de „Oostelijke" en Weste
lijke" zone een doorn in het oog is.
Heel wat zetten en tegenzetten zijn
sinds de laatste week op het Amerikaans-
Russische schaakbord gedaan. De nota
van Marshall en Bevin, waarin het Rus
sische protest betreffende de Londense
conferentie, West-Duitsland als onder
werp hebbende, werd gekraakt. De po
sitie van generaal Clay was weinig benij
denswaard. omdat de Amerikaanse sector
van Berlijn geïso
leerd in de Russische
zone gelegen ii
Marshall's houding
gaf te kennen, dat
Amerika het niet bij
woorden alleen zou laten, als de Russen
de zaak zouden forceren. De mededeling
van de Russische generaal Loekjantsjenko,
dat juist de Russen de contróleraad wen
sten te handhaven, als het viervoudig
beheer over Duitsland maar werd be
reikt, was als een doekje voor het bloe
den.
Want immers juist de Russen hebben
geen middel onbeproefd gelaten, die sa
menwerking te torpederen. Door het tel
kens weer afsnijden van iedere samen
werking, werden de Westelijke mogend
heden gedwongen hun zones te coördine
ren, altijd nog een kier van de deur open
houdende voor de Russen. Men kan ei
zeker van zijn, dat als zij de kans schoon
zagen, zij heel Duitsland zouden door
drenken met hun leuzen en methodiek.
Na de Westelijke bestuursorganisatie te
Frankfort am Main, hebben de Russen in
hun Oostelijke zone een „economische
raad" ingesteld, met representanten
Oost- en West-Duitsland, een poging
de Westelijke mogendheden te overtroe
ven en een handige propaganda. Het wa
ren de Russen, die zich zelf wilden „in
troduceren" in de Westelijke zone van d«
S.E.D.. de z.g. „eenheidspartij", welke uit
een socialistisch communistische alliage
bestaat en waar Clay noch Robertson
vanzelfsprekend iets voor voelden.
Op de zitting van de intergeallieerde
contróleraad trok de Rus, maarschalk
Sokolowski van leer. De Westelijke mo
gendheden waren natuurlijk de schuld
van alle bestaande moeilijkheden
monstratief verliet hij de zitting
derdaad werd de volgende, die op 30
Maart had moeten plaats vinden, niet
door hem bijeengeroepen. Sokolowski be
toogde, dat er in feite geen viervoudig
bestuur over Berlijn meer bestond
Amerikanen en Britten de benen
moesten nemen.
Later deden de Russen water in hun
wodka, want generaal Loekjantsjenko.
chef van de staf van 't Russische militaire
bestuur, verklaarde, dat de Sowj et-Unie
voorzetting van het „kwartet" wenste er
het in functie blijven van de bestuurs
raad. Als dan maarde besluiten var
Potsdam op de snelste wijze in practyk
werden gebracht en de bestuursraad niet
zou dienen als instrument voor de belan
gen der Westelijke mogendheden. Een
dwaze, zinledige verklaring, omdat de
Russen geen oproep deden voor een vol
gende zitting van de bestuursraad.
Het is alles weer een vorm van „koude
oorlog", het getuigt van een geest om
onrust en moeilijkheden te veroorzaken,
precies wetende hóe ver zij hiermee gaan
kunnen.
De Westelijke Geallieerden geven Ber
lijn niet over, de troepen worden niet
teruggetrokken en het enige succes voor
de Russen is voortzetting van sabotage,
want de ravitaillering der Westelijke sec
toren van Berlijn kunnen zij bemoeilij
ken. Omdat Berlijn in de Russische zone
ligt, hebben de Russen hier een voor
sprong.
Het ligt niet voor de hand, dat de Rus
sen een absolute breuk tussen Oost en
West durven forceren, waaraan dus
vooraf zou moeten gaan, dat zij de Ame
rikanen de toegang tot Berlijn zouden
durven versperren, hetgeen dus „oorlog"
zou betekenen.
Zo gek zijn de Russen nu ook weer
niet, omdat de „koude oorlog" veel voor
deliger is. De machtsstrijd in Italië en
Frankrijk is nog onbeslist, het vyfmogend-
heden pact van Brussel en de affaire
Triëst betekenen een por in de Russische
lendenen en zeker is de tijd nog niet aan
gebroken, alles op het spel te zetten.
Intussen heeft Clay, die er nogmaals
op gewezen heeft, dat de grens tussen
„Oost" eh „West" feitelijk aan de Elbe ligt
en voorkomen wil. dat het communisme
de Rijn oversteekt, de Geallieerde Be- j dwaas doet met
stuursraad per 10 April bijeengeroepen.!houden.'
Eenheid van Chr. onderwijs
noodzakelijk
Schoolraad was te Utrecht bijeen
Op de algemene vergadering van
Schoolraad voor scholen met de Bijbel,
welke in Utrecht is gehouden, heeft de
voorzitter, dr G. P. van Itterzon, Ned.
Herv. predikant te Den Haag, met i
beelden uit de practijk, aangetoond, dat
de voortgaande verscheurdheid der Chris
tenheid zeer funest is. De eenheid
alle gelovigen op alle fronten moet tot
een tastbare werkelijkheid worden. Dr
van Itterzon juichte het toe, dat de Ned.
Herv. kerkeraden een gretig gebruik heb
ben gemaakt van de mogelijkheden
op de openbare scholen het Evangelie
te brengen, maar hij zou het een ramp
achten, indien hierdoor de enorme be
tekenis van de scholen met de Bijbel niet
meer gezien zou worden. Hij wekte dan
ook allen, die hiertoe in staat zijn op, om
te bevorderen, dat de nieuwe kerkorde
in dit opzicht een kloekere taal zou spre
ken. De schoolstrijd noemde dr van Itter
zon nog noodzakelijk. De financiële ge-,
lykstelling geldt nog niet voor het M.O.,
H.O, en buitengewoon L O.
De heer J. A. van Bennekom van
Haag sprak des namiddags over
lijn der historie", waarbij hy er o. n_.
wees, dat de opvoeders zich voortdurend
tot taak hebben te stellen, hoe zij het
best kunnen medewerken aan de bevor
dering van het nationaal besef.
CHR. S.O.S. HEELD JAARVER
GADERING.
Onder voorzitterschap van mr J. Terp
stra van Den Haag, is gisteren in Utrecht
de algemene vergadering gehouden van
Chr. S O.S., de vereniging die de belan
gen van het Chr. onderwijs aan schip
perskinderen behartigt. De jaarstukken
van de secretaris, de heer H. Booy H.Tzn..
van Alphen a/d Rijn en de penningmees
ter, mr A. Evenhuis van Den Haag, wer
den goedgekeurd. Men zal er by de Rege
ring op aandringen, het aantal leerlin-gen
per leerkracht voor het ligplaats-onder
wijs wettelijk vast te stellen. De heer J.
M. Wansink, van Zwolle, besprak een
door een commissie ontworpen leerplan
voor verschillende vakken.
Van 6 tot 9 April wordt op Woud-
schoten te Zeist door het algemeen stu
dentencomité voor de overzeese gebieds
delen een conferentie belegd over de toe
komstige opvoeding van de overzeese ge
biedsdelen. Voor de opening zijn o.m.
uitgenodigd prof. dr J. H. A. Logemann,
oud-minister Welter en dr J. W. Meijer
Ranneft.
ACADEMISCHE EXAMENS
TILBURG, 24 Maart. (Psychologisch In
stituut). Geslaagd: mej J G v d Laak, Nij
megen. P J Broeken. Eindhoven en A J Hop
staken, Breda.
EXAMENS NIJVERHEIDSONDERWIJS.
's-GRAVENHAGE. 31 Maart. Ge
slaagd: paedagogisch getuigschrift over-
eenk. art. 38 N.O.-wet: R. Braakhekke,
Hoogezand, F. D. v. Doorn, Ossendrecht,
P. Pieters, Velsen en B. A. Ox, Emmen
's-GRAVENHAGE. 1 April. Voor 't pae
dagogisch getuigschrift slaagden vandaag G
"ülink, Winterswijk, J Zwaneveld, Hoo-
id, M Brinkman, Gorssel, M van Schalk,
Wierden, Chr van Beek, Apeldoorn.
Deportaties, roverijen en
gijzeling ter sprake
Rauter stelt o.m. Goebbels
verantwoordelijk
In een deel onzer editie konden wij
gisteren nog melden, dat in de middag-
zitting der zaak Rauter, de deportatie
der 300.000, voor de arbeidsinzet wegge
voerde Nederlanders, ter sprake kwam.
Rauter erkende, een brief geschreven
te hebben, waarin hy gelastte, dat voor
de Arbeidsinzet van jongens, in 1924 en
1925 geboren, de politie moest worden
ingezet. Het plan. geen stamkaarten te
geven aan hen, die zich aan de Arbeids
inzet onttrokken, is niet doorgevoerd.
Het wegvoeren van die jonge lichtingen,
hield verband met de Duitse vrees, dat
de geallieerden in Nederland neveninva
sies zouden uitvoeren. Van de 300.000
weggevoerde Nederlanders zyn er 34.000
niet teruggekeerd.
Over het invoeren van de tweede stam
kaart, in verband met de Arbeidsinzet-
maatregelen, zei Rauter, dat niet hy,
maar de heer Louwes daartoe het initia
tief nam.
De president antwoordde hem, dat de
heer Louwes alleen een tweede tussem-
vel wilde, maar dat het Ranter's bedoe
ling was de onderduikers te grijpen.
Dat ontkende R-irter, evenels hy
kende verantwoordelijk te zijn geweest
voor de grote razzia's in Den Haag, Rot
terdam en Utrecht. Dat was het -
van de Duitse generaal Jülioh Onder
druk van Goebbels, zo zeide hy, werden
sa's uit Nederland nas
lardementsgebieden van Duitsland
r de Duitse arbeiders toch
al niet meer werken konden. Waarom
het gebeurde wist Rauter niet. Er zyn
250.000 arbeiders vrijwillig en een even
groot aantal onder dwang naar Duitsland
gegaan. „Dat is nog steeds niet meer, dan
de totale Nedlerlandse krijgsmacht, welke
Hitler vrij liet", zei verdachte.
De orders voor het beroven van
Nederlandse bevolking van haar radio
toestellen, kleding, meubelen ed. w
niet van Rauter uitgegaan, zo zêid.
by de behandeling der volgende punten
van de dagvaarding.
In de namiddagzitting is voorts nog de
voormalige plaatsvervangend leider der
N.SJ3. Van Geelkerken gehoord. Deze
ontkende, dat Rauter na de executie
Seyffard zou hebben aangedrongen op
het fusilleren van 50 gijzelaars. Dat
niet doorgegaan, omdat Hitier zich
middels accoord verklaarde met de stu-
denifcenrazzia's, die duizenden jongemen-
sen naar Duitsland deden gaan.
Tenslotte is nog ter sprake gekomen
het wegvoeren van familieleden van po
litiemannen naar Vught. „Het was
dig", aldus Rauter, „omdat de politie
mannen waren ondergedoken, met mede
neming van hun revolvers." De presi
dent noemde dat niet te rechtvaardigen
preventieve justitie, die de Duitsers hier,
tegen alle recht in, ingevoerd hef
„Overigens", aldus Rauter, „werden de
families in Vught goed verzorgd.
kinderen kregen zelfs speelgoed." (Hoon
gelach)
Om vijf uur gistermiddag is de rit
ting geschorst. Rauter was zeer ver
Telefooncentrale voor blinden op de
Jaarbeurs
De P.T.T, zal op de komende Jaarbeurs
een speoiaal door haar vervaardigd tele
foontoestel demonstreren, dat acoustisch
werkt, dus ook door blinden kan worden
bediend.
Derde deviezen-nota bij Tweede Kamer ingediend
De bodem van de dollarkist grijnst ons
gevaarlijk aan
Deel van deviezen-opbrengst wellicht voor
exporteurs bestemd
Het ogenblik, waarop Nederland niet meer ln staat cal zijn. de nodige dollars ter
beschikking te stellen, nadert met rasse schreden. Tal van ongunstige factoren heb
ben geleid tot een snellere uitputting van de voorraden aan vrije deviezen, dan
aanvankelijk viel te voorzien.
Aldus blijkt uit de nieuwe deviezen-
nota, die minister Lieftinck, mede
mers zijn collega's Van den Brink
Mansholt gisteren by de Tweede Kamer
„Vi Friesland daar springen we zo", en wat dat „go" betekent, laten deze jongens
zien, die op jacht zijn naar Kievietseieren.
heeft ingediend.
De ontstellende armoede van Neder
land blijkt wel uit het feit, dat op de goe
deren- en dienstenbalans voor het lopen
de jaar een tekort van f 1506 millioen
geraamd, terwijl bij het kapitaalverkeer
een nadelig saldo wordt verwacht
f 911 millioen, waarin is verwerkt
geraamde opbrengst van verkochte Ame
rikaanse effecten van f 100 millioen
de waarde van de verkoop van terugont
vangen geroofd goud, nl ongeveer 40
millioen dollar.
Drastische bezuinigingen op het
koopprogram zijn doorgevoerd, zonder
Ladderwedstrijd Schaken
wordt hervat
(Van onze Schaakmedewerker H. J. J
Slavekoorde, Goudreinetstraat 125
Den Haag).
Nu het tournooi om het wereldkam
pioenschap schaken, althans voorzover
het Nederlandse gedeelte betreft,
tot het verleden behoort, hervatten wij
onze schaakrubriek. Men treft hieronder
de achterstallige oplossingen, de nieuwe
opgaven en enkele boekbesprekingen
aan- De oplossing van opgave VI uit onze
speciale prijsvraag hopen wy in de eerst
volgende rubriek te brengen.
Wy overwegen deze rubriek een ieti
algemener karakter te geven door de
ladderwedstrijd van de rubriek los te
maken. Indien dit plan voor uitvoering
vatbaar is volgen hierover t.z.t nadere
mededelingen. Tot zolang gaan we op de
oude wijze voort.
De oplossingen.
Opgave 186 (Brunner): 1. Ld5! Opgave
187 (Ehms): 1. La3! Opgave 188 (Gazonyl):
1. Kg3 Kc2! 2. Lc5 Kb3 3. Lb6 Ka4 4. La7
Kb5 5. Lb8 Ka6 6. Kg2! Tbl 7. Lxh2
mise. Of 1. Kg3 Kd2 2. Ld4 Kd3 3. Lh8!
Opgave 189 (Heuacker): 1. Kb5! Kcl! 2.
Kc5! Kd2 3. Kd4 Kei 4. Ke3 Kfl 5. Kf3
Kei 6. Ke3 remise. Opgave 190 (Dawson)
a) 1- oo (wit mag rocheren), b) 1
Ta6 (wit mag nu niet rocheren). Opgave
191 (Guttmann): 1- Te7 Le5 2. Txe5 Kxa7
3. Txa5 mat. Of 1Lb2 2. Tc7!
Opgave 192 (Finn Petersen): 1. Le2 Lf3
2, Ld3 Le4 3. Lc4 Ld5 4. Lb5 Lc6 5. Lxc6
Txa3+ 6. bxa3 bxc6 7. b7+ Kc7 8.
b8D mat.
De nieuwe opgaven-
Opgave 193 (serie A en serie B).
Wit: Kh8, Tg8, Thl, Lb2, Lc8, Pd8,
pionnen c7 en g6 (8).
Zwart: Ke7, Da6, Lh5, pionnen b7, c6,
d6 (6).
Wit begint en geeft in twee zetten
mat (2 punten).
Opgave 194 (Serie B en serie O.
Wit: Kd6, Lc8, pionnen b5, c5, g3 en
h4 (6).
Zwart: Ka8, Lc2, pionnen d2, g4 en
h5 (5).
Wit begint en maakt remise (3 punten)
Opgave 195 (Serie C).
Wit: Kh3, Tc4, Tf5, pionnen d5 en
e6 (5).
Zwart: Kh8, Ta2, Te8, Lc8, Lel, pion
d6 (6).
Wit begint en maakt remise (4 punten)
Lectuur over schaken
Er zyn dezer dagen weer verscheidene
schaakboeken van de pers gekomen,
welke de schaakliefhebbed zeer zullen
esseren. Ditmaal vermelden we: „De
schaakstudie ln onze dagen" en „Schaak
partij en compositie', beide van A. O.
Herbstman, beide uitgegeven door „De
Tijwstroom" te Lochem. Omvang resp. 172
en 56 bladz. Prijs resp. f6.75 (geb.) en
f2.40 (gecart.).
Ook Chili tegen t communisme.
De president van Chili zal een wets
ontwerp indienen, waarbij de communis
tische party buiten de wet wordt gesteld
dat het publiek er veel van heeft ge
merkt of zal merken, als tenminste de
Marshall-hulp op tijd kamt en voor Ne
derland voldoende is. Een lichtpuntje is,
dat sinds begin 1948 een prijsverlaging
speoiaal voor granen is ingetreden, het
geen verlichtend op onze valutapositie
kan werken.
Het staat nog niet vast, hoeveel Neder
land uit het Marshall-plan krUgt, maar
het is wel zeker, dat het algemeen ver-
corgingspell niet zal stijgen boven dat
van 1947.
Op 1 Januari had de Ned. Bank nog
maar 15 millioen dollars. Was, wat de in
voer betreft op de oude voet voortgegaan,
dan was per kwartaal 180 millioen dol
lar nodig geweest. Er is echter slechts
100 millioen dollar voor het eerste kwar
taal beschikbaar gesteld en voor het
tweede kwartaal zal niet meer kunnen
worden genoteerd. Door deze bezuini
gingen kan het saldo-tekort van f 911
millioen op de balans van het kapitaal
verkeer kunnen worden verminderd.
Ter verbetering van de deviezenposd-
tie zal de export naar de zgn. dollarlan-
den met alle middelen moeten worden
aangemoedigd, waarbij wordt overwogen,
de exporteurs onder bepaalde voorwaar
den de beschikking te geven over een
zeker percentage van de opbrengst in de
viezen.
En nu heel zuinig aan met
de benzine
Met ingang van heden zal, zoals ge
meld, tydens de maanden April. Mei en
Juni een grootscheepse Z(zuinigheids)-
actie worden gevoerd om te komen tot
een minder verbruik van benzine, banden
en onderdelen van auto's en motoren.
Van het succes van deze campagne zal
het afhangen, of dwingende maatrege
len van de zijde der Regering, ii
vorm van distributie of restrictie, achter
wege kunnen blyven.
Amerika is by deze campagne zeei
interesseerd, omdat daar een dergelijke
actie wordt gevoerd op 't gebied van
levensmiddelen.
Het aantal motorrijwielen was in Aug.
1939, 65.804 en in Aug. 1947, 72.338. Voor
personenauto's zijn deze cijfers 99.98
68.302; autobussen 4518 en 3906 en vracht
auto's 44.762 en 61.969. Het benzinever
bruik voor de oorlog was ca. 35.000 kg/
ton per maand, in Augustus 1947 51.100
kg/ton en in December 41.700 kg/ton.
Dat thans meer benzine wordt ver
bruikt dan voor de oorlog moet hoofd
zakelijk gezocht worden in de uitbrei
ding van het vrachtautopark, waartoe
vele militaire- en dumpauto's behoren,
die enorme hoeveelheden benzine ver
slinden en veelal uit ondeugdelyk ma
teriaal bestaan. Het benzineverbruik var
de personenauto's, met inbegrip vat
het Overheids- en semi-Overheidstrans-
port en taxiverkeer, bedraagt slechts 2(
25 pet. van het totaal. Ook moet de
toename van 't verbruik gezocht worden
in een intensief gebruik van het wagen
park door de toenemende bedrijvigheid.
Aan deze Z-actie, die natuurlyk zonder
de volledige medewerking van de ge
bruikers en eigenaars der auto's nooit
kan slagen, zullen politie, radio en film
hun medewerking verlenen. Voorts zul
len de vakbladen en de verschillende
organisaties de weggebruikers volledig
inlichten, hoe tot het slagen van deze
actie kan worden bijgedragen. Minister
Vos zal hedenavond om 8.05 uur deze
actie voor de radio toelichten.
^Modeshow
Met een denkbeeldige „oma"
een eeuw geleden, woonde ik giste
ren in het Kurhaus te Scheveningen
de modeshow bij, voor het eerst door
de „Nederlandse Modelgroep voor
Dameskleding" georganiseerd. Mijn
begeleidster droeg een zwarte ro
tonde, een kapothoed met strik,
zwart lintje om de hals, terwijl zij in
de hand een reticule hield.
In mijn tijd was ik geheel in de
mode zei ze en pardoes, sprong
ze op het rood en groen beklede po
dium, bestemd voor de lente der
mannequins. Haar succes was min
der groot dan dat der vlinderende,
heupwiegende, of schrijdende dames,
die bij het gevoileerd zilveren licht
en de opverende muziek van
strijkje, de door de leden der Groep
vervaardigde modellen toonden aan
een gulzig kijkend publiek. Zij wa
ren afkomstig van de Amsterdam-
sche Modellen Industrie, Ereco Mo
dellen, Goyarts Confectie Ind. N.V.,
Haar, Huyser ter Horst, N.V. „Jenny
Modellen", Markant, Martin's Mo
dellen, Neumann Cie, Egon Pfeif
fer en Rockland, terwijl Brabantse
en Twentse textielfabrikanten deze
show ondersteunden. De nieuwste
snufjes op het gebied van strandkle
ding trokken als romantische dro
men aan ons voorbij.
Mijn „oma" merkte op, dat de
zomermantels ruim klokkend waren
en weer vol „vrouwelijke lijn" en
dat toch ook thans een zwart lintje
de ranke halzen sierde. Lange rok
ken en de heupen weer even aange
geven, dtis niet weggedoezeld. Toi
letten als bloem-creaties, of atoom
wolkjes met verscholen kernenergie.
Wij genoten van complets", de man
tels gevoerd met de zelfde stof als
de jurk; combinaties van puimsteen
kleurig geel met groen, of zwart.
De driekwart mouw scheen afge
daan. Wij zagen dakvormige of
vleermuisachtige hoeden met groen
en wit lint, hoeden als grote schalen
opgebolde kroepoek met een randje
De Verdoemden
dooi
H. Kingmans
54
„Kinderen? Ja, grote kinderen. Maar
we wisten zeer goed, wat we deden. We
hielden veel van elkaar. En ik zal myn
woord houden."
,En als Jochem dan niet terugkomt?
Daarop kunnen we wel rekenen."
„Dan blyf ik ongetrouwd, Hermann."
„Is dat je laatste woord, Lize?"
„Mijn laatste, jongen. In myn gedach
ten ben ik de vrouw van je broer en dat
blyf ik."
Moeizaam staat Hermann op. Hy is
volslagen ontnuchterd. Deze afloop heeft
hy helemaal niet verwacht. Hoe zou dat
ook kunnen? Wie denkt nu aan Jochem,
allen dpod is? Nooit heeft hy
geweten, dat Jochem en Lize... och kom,
nog kinderen! Wat een idee!
Lize lykt wel dwaas, daaraan vast te
houden. Zó vergooit zij moedwillig heel
haar jonge leven
„Ik laat je niet los, Lize", zegt hy dan
hartstochtelijk. „Je zult nog wel eens tot
andere gedachten komen. Dat moet. Het
is dwaas, op Jochem te wachten. Die is
dood. Jy bent er ook zeker van."
„Het spijt me voor je, Hermann, (k
kom niet tot andere gedachten. En van
Jochems dood ben ik niet zeker. Dat is
niemand, jongen. Hermann, wil je my
"m groot genoegen doen?"
Verrast kykt hij op. Haar stem is ver
anderd in smeking.
„Zeg maar op. Voor jou heb ik alles
(er. Je ziet my verkeerd, Lize."
Lize schudt het hoofd.
„Ik wil je alleen vragen, my met rust
laten, Hermann. Ook in de toekomst.
Je maakt het jezelf en mij moeilyk. 'k
Moet je toch altijd hetzelfde antwoord
geven."
„Dat weet ik nog zo net niet. Je zult
toch wel één keer eens inzien, dat je
Jochem vast te
Lize geeft geen antwoord. Zij staan
tegenover elkaar en zij heeft die deur
knop irn de hand: Hermann moet weg
gaan. 't wordt haar te veel.
Dat doet hij dan, beseffend, hoe ny
verstandig handelt, Lize in elk geval
voorlopig met rust te laten. De hoop blijft
levendig, dat rij eenmaal van mening
veranderen zal, want dat met Jochem is
toch dwaasheid. Het grenst aan
krankzinnige
Vlugger dan hy gedacht heeft en
van voornemen is geweest, praat hy weer
Er komt na enkele maanden een bericht
uit Stettin, meldendi, dat de matroos
Friedirich Weishaupt, afkomstig uit Lieg-
nitz. in een vliegende storm op de Oost
zee over boord geslagen en verdronken is.
Lize, dat vernemend, komt van de
boerderij, waar zy nu dienstbode is, naar
het dorp om haar deelneming te betuigen
aan Dolf, Hermann, Liesbeth, Lotte en
Joseph, die vyf nog overgebleven Weis-
baupts. En dan brengt, in de avond, Her
mann haar terug naar de boerdery.
„Zo zeker Friedridh dood is, is Jochem
het ook", zegt hy
„Niemand weet dat zeker, al is het ver
moedelijk wel zo", geeft Lize ten ant
woord.
Wéér gaat hy pleiten voor eigen zaak.
Natuurlijk met nihil als resultaat. Want
Lize is onverzettelijk.
..Als ik je nu kan bewijzen, dat Jochem
dood is?" vraagt hy!
„Dan kunnen we verder zien, Her
mann. Alleen geef ik je ook dan nog geen
Hermann ziet niet in, dat hy nu toch
ver van fyngevoelig is. Maar wèl kent hy
zijn onmacht; hoe zal hy ooit kunnen öe-
wyzen dat Jochem dood is?
XIX.
Met e
kostbare lading doorklieft, ko
mend uit de Levant, de ..Prinses Wilhel-
mina" de Middellandse Zee.
Op een afgeschoten plek. tussendeks,,
is ruimte gemaakt voor de zeven bevTyde
slaven, die oordeelkundig van voedsel
worden voorzien, om de talloze ontbe
ringen te boven te komen en aan te ster
ken. Aan zes van hen is het aan te zien.
hoe de ldefderyke behandeling hen goed
doet. Niet aan Arthur Lemarque. Hy is
ziek. Persy heeft in de Levant een medi
cijnmeester geraadpleegd, die de schou
ders heeft opgehaald.
„Door en door ondervoed. Zo goed als
geen weerstand meer. Geleidel yk meer
voedsel geven. Misschien komt het met
hem dan nog in orde".
Mei dit magere advies heeft Persy
Coppoolse onder gegeven de zeilen te hij
sen. Meteen heeft hij, als eerlyk man.
Lemarque op de hoogte gebracht van zyn
toestand. Die heeft geglimlacht.
„Ik hoop, dat ik nog thuiskom, maar
wat God doet is goed".
Jochem heeft er verdriet van. Hy voelt
zich zo goed». Met de dag sterkt hy aan.
Op gezette tyden maakt hy een wande
ling over het fregat, inademend de frisse,
zonrijke zeelucht, zo heel anders dan de
lauwe, verslappende hitte, waaronder hy
byna negen jaar heeft vertoefd.
In een gebarsten spiegel heeft hy zyn
beeltenis aanschouwd. Om van te schrik
ken! Niemand kan hem meer herkennen.
De verandering is te groot. Maar hy is
welgemoed, althans de meeste ogenblik
ken. De „Prinses Wilhelmdna" vaart linia
recta naar Amsterdam. Eer zy daar zyn
gesteld, dat de reis vlot verloopt, je
kunt dat met enige waarschijnlijkheid pas
zeggen, als de Golf van Bi scad e gepas
seerd is en zy de Franse kust aan bak
boord hebben kunnen ze aardig opge
tuigd zyn. Die Sinjeur Persy is een goed
man. Hy behandelt hen als zyn zy rijn
kinderen En van dank wil hy niet weten.
Jochem maakt het goed. De andere
ook. Die ouwe Corneldsz. is toch wel een
taaie! Het hervinden van zyn zoon, de
stuurman welk een ontmoeting is dat
geweest! heeft hem als het ware her
boren. Hy weet nu. dat zyn vrouw en
al zyn kinderen nog leven. Is het niet,
pm van de morgen tot de avond God te
danken?
Jochem snakt er naar, te weten, noe
het in Liegnitz gesteld is. Zouden allen
nog in leven zyn? Hy moet er niet op re
kenen. Zal hy Lize nog ontmoeten? Na
tuurlijk i6 zy getrouwd, moeder van kin
deren allicht. Hy zal haar dat niet kwa
lijk nemen. Dat zou wel vreeelyk on
dankbaar zyn.
En hy is zo dankbaar! 't Was een droom,
toen Sinjeur Persy hen wegvoerde van
de plaixage naar zyn tenten in het dorp
in de buurt. Met grote moeite ging hun
transport gepaard. Het lopen, hun voeten
en benen geheel vrij, waren zij afgewend.
En dat zy de ganse dag niet6 hadden te
doen, het was iets ongelofelijks Maar
denkt hy niet meer aan dromen JDe w
kelijikheid is. dat zy als vrije mannen
de „Prinses Wilhelmina" vertoeven,
als alles goed verloopt, straks in Holland
te arriveren, waarna ieder rijns weegs
kan gaan- Je zou de gehele dag wel willen
zin-gen.
Er is slechts één ding, dat Jochem be
zwaart. Hy heeft verdriet van de toe
stand van Lemarque. rijn boezemvriend.
Als je een negen jaar aan elkaar gekop
peld bent geweest en alle leed samen
hebt gedragen! Als je kunt zeggen, dat
Lemarque in Gods hand het middel
geweest, om je tot God te brengen, zo, dat
je stellig weet: wat er ook gebeure Hy
heeft my tot Zyn kind aangenomen, ik
kan verzekerd zyn van Zyn liefde! Alsi
je met Lemarque samen hebt geworsteld
in het gebed, byna negen jaren lang! dan
wens je zo vurig, dat Arthur nu ook vry
als hy, onverlet in Holland en daarna in
Hessen aankomt, om in de armen van
zijn moeder te vallen. O. God is dat nu te
veel gevergd
Het lykt er wel op. Want hy ziet al te
goed, dat Lemarque niet opfleurt. Het
voedsel smaakt hem blykbaar niet, al
eet hy wel. Hy wandelt niet zo nu en
dan opgewekt over het dek. Je zou zeg
gen: hij ligt langzaam te sterven. Het
kost Jochem moeite, om niet te huilen
van oprechte smart
Dat ziet Leyiarque dan. Die ligt daar
zo eenswillend met de leiding, die God
met hem voor heeft. Hy behoeft niet ge
troost te worden, hy troost zelf.
„Wees over mij niet bekommerd, Weis
haupt. Als ik onderweg sterven moet
en dat voorvoel Ik dan is het goed.
Met één slag is dan ook dit lyden een
einde gekomen. Je kunt, als zy nog in
leven zyn, aan myn vader en moeder
gaan zeggen, hoe het met mij gegaan is
en dat wy elkaar eenmaal zullen weer-
(Wordi vervolgo
EN NU »f/
EEN KOPJE mr
voile. Maar triomfantelijk riep mijn
„oma" uit, dat zij aan een jurk de
„queue de Paris" opnieuw ontdekt
had. Er was veel zwart bij, geac
centueerd door lange, felkleurige
handschoenen. De mens -verandert
niet van wezen en ook de mode
grijpt steeds weer terug op het ver
leden. De avondtoiletten deden den
ken aan de sprookjes uit „duizend
en-een-nacht". Voor „duizend-en-
én-beurs" zeker niet, maar èn voor
de „Nederlandse Modelgroep voor
Dameskleding" èn de directie van
Hotel Kurhaus was deze show
middag een groot succes. Als een
herboren mannequin maakte mijn
,oma" een révérence. De zeer ruiste
onverstoorbaar. K.
Bekend Systeem
Tydens de Duitse bezetting hebben wjj
in ons land een les gehad in het systeem,
hetwelk tydens dictatoriale overheersing
wordt toegepast om een bevolking er
onder te houden.
Wanneer toen de mogelykheid had be
staan, geheel vry zyn stem uit te bren
gen zonder vrees voor représailles, zo
had dan, uitgezonderd de vyfde colonne,
het Nederlandse volk zyn afschuw uit
gesproken over de onderdrukking van de
geestelyke vrijheid. Nu liep de overgrote
meerderheid rond met wrok in het hart.
Na korte tyd, zeg na ruim een jaar, bleef
het daar by. De spionnen konden niet
aan hun neus worden gekend en de
muren bleken dikwyls oren te hebben.
Het verraad loerde aan alle kant. De
processen, waarvan de trieste ry vandaag
nog niet is gesloten, vertellen ons nog
voortdurend van dat verraad.
Natuurlyk, in de vertrouwde kring
barstten de toorn en de verachting loa,
en het aantal van die kringen was geluk
kig ontelbaar. Wie heeft niet meege
maakt dat hem door een enkel teken, ala
vinger op de mond, werd duidelyk ge
maakt voorzichtigheid te betrachten?
Zelfs in illegale blaadjes ach, waarom
is men niet van „legaal" gaan spreken,
nu ter verdediging van oorlogsmisdadi
gers wordt gezegd, dat deze misdadiger»
het recht hadden de zogenaamde illegalen
te vernietigen werd aangeraden om
toch op te passen. Om des levens wille.
En Londen waarschuwde herhaaldelyk.
Het volk in rijn allergrootste meerder
heid leed en zweeg. Het bukte onder de
buitenlandse vijand, doch ook onder de
binnenlandse kleine verraderstroep, wel
ke zich sterk wist dank zy het dictatoriale
systeem. Ofschoon de onderdrukten in-
nerlyk sterk konden blyven, omdat de
hoop op uitredding deed leven.
Men moet dit allea onwillekeurig ia
zyn gedachten terugroepen, wannqer ge
let wordt op wat in Oost-Europa plaat»
grypt, ofschoon ook dan nog meermalen
vragen ryzen. Byvoorbeeld, wanneer de
cijfers bekend worden van de verkiezin
gen in Roemenië voor een constituerende
vergadering. Roemenië was altyd sterk
Westers georiënteerd, zelfs meer gevoe
lend voor Franse cultuur, dan een ander
land in zyn omgeving. Er zyn vele jaren
geweest, waarin by het noemen van
Roemenië werd gedacht aan Carmen
Sylva, die de band met het Westen zo
zeer verstevigde. Een minderheid van
communisten heeft door een staatsgreep
het pad geëffend voor de dictatuur. En
nu is er dan, wat de dictatuur noemt,
vrije verkiezing geweest. Het door d»
communisten geleide volksfront behaald»
78 procent der stemmen en krygt de be
schikking over 405 van de 414 zetels.
Onwillekeurig komt de vraag op, ho»
het hier zou kunnen gaan, indien een
minderheid naar de macht had gegrepen.
Wy kunnen ons nauwelyks voorstellen,
dat hier een gelyk beeld ware vertoond,
doch wy weten niet, waartoe angst kan
leiden. Wanneer het gevaar niet voor
af in zyn wortel is te lyf gegaan.
Vergete men nooit, dat dictatuur be
tekent de overwinning van de leugen, en
de leugen is uit de vader der leugen.
Het behoeft niet te verbazen, wanneer
Tsjechoslowakye straks by de verkiezin
gen Roemenië op de voet volgt. Velen
zullen met de leugen de leugen gaan be-
stryden. Zo kan blykbaar een groot deel
van een volk met een masker door het
leven gaan.
De noodleugen ook hiervan weten
wy te spreken uit onze bezettingstyd
zal door velen aangegrepen worden. D«
daardoor opgeroepen moeiiykheid word»
hier niet aan de orde gesteld. Maar zy
vergézelt elk systeem, hetwelk ingaat
tegen de onmisbare geestelyke vrijheid.
Ook hiervan vertelt ons een bericht
uit het Oosten. De Praagse dichter Ivan
Blatny is te Londen aangekomen als lid
van een regeringsdelegatie. Zyn eerst»
daad was het afleggen van een verkla
ring, door welke hy zich losmaakte van
de nieuwe dictators en van hun politie
staat. De noodleugen greep Blatny aan
om de leugen te bestryden.
Hoe verachtelyk en mens onwaardig 1»
een systeem, hetwelk een mens in zyn
eerste levensrecht van geestelyke vry-
WAT WENST U UIT DE AETHER?
Radioprogramma voor vanavond
HILVERSUM I (301). VARA. 7.— Denk
m de bocht. 7.15 Jan Vogel. VPRO 7.30 Cur
ls: Waar is Uw God? 7.50 Tien voor acht
Nieuws. 8.05 Sonate in G voor viool en
piano. 8.30 Cursus. VARA 9.— Men vraagt...
9.30 Schuldig ol onschuldig? 9.50 Op vleug'-
an muziek. 10.— Buitenl. weekoverzicht.
10.15 Swing and sweet. VPRO 10.40 Vandaag.
Avondwijding. VARA 11.— Nieuws.
11.15 Symph. Vrijdagavond-concert. 12.—
Sluiting.
7.30 Het trio
Goodman. 7.45 Kath. jongeren. 8.— Nieuws.
8.05 De gewone man. 8.12 Faust. 9.55 Uit de
an het Oude Testament. 10.33
10.45 Avondgebed. 11.- Nieuws
.10 Oude bekenden op nieuwe platen. 12.-
Sluiting.
chatkamer
De Tro
krachter
Wat de radio Zaterdag brengt
HILVERSUM I (301). VARA 7.— Nieuws.
7.15 Ochtendgymn. 7.30 Muziek bij het ontb.
8.— Nieuws. 8.18 Lichte morgenklanken. 9.30
VARA 10.— Mojgenwijdlng. VARA
10.20 Radiofeuilleton. 10.35 Richard Strauss.
10.55 Uitz. voor de arbeiders ln de continu
bedrijven. 12.— Licht orkestconcert. 12.33
aadours. 1.— Progr. voor de strijd-
2 Het Ned. lied. 2.15 Harmonie-
en. 3.— De samenhang tussen de ver-
nde aspecten van de maatsch. plan-
3.15 Gevar plaatjes. 3.30 The Ram
blers. 4.— Ervaringen van een Esperantist.
Om en nabij de twintig.
515 Volksconcert 6.Nieuws 6.15 Sport-
tje 6.30 ProgT voor de strijdkrachten.
Ethel Bartlett en Rae Robertson. VPRO
7.30 Cursus: „De kerk nil". VARA 7.45 Rege-
ringsultz. 8— Nieuws. 8.05 Dingen van de
dag 8 15 Vlndobona schrammel'n 8.45 In de
balzaal. 9.15 Soc. commentaar. 9.30 De zang
n de maand. 10.— De vrouw ln de mist.
30 Dolf v d. Linden. 11— Nieuws. 11.15
Hobby-hoek. 11.30 Orgelspel. 12— Sluiting.
HILVERSUM n (415) KRO 7— Nieuws.
7.15 Maria ter ere. 7.30 Gram. 7.45 Morgen-
8.Nieuws. 8.15 Pluk de dag. 9.
de vrouw. 9 05 Het Wiesbndener Colle-
Musicum. 9.30 Waterstanden 9.35 Ge
rt uit de operettes van J. Offenbach.
Klein kleutertje. 10.15 Gevar. progr.
De Zonnebloem. 1145 Koren uit be-
opera's 12— Angelus. 12 03 Willem de
Boer, viool. 1215 Lunchconc 1.— Nieuws
1.25 Planorecital 150 Film en toneel. 2.10
zang 2.20 Eng les v beginners 2 40
Middagconcert. 3.15 Concert der Jongeren.
KRO kiosk 4— Nieuwe Franse platen.
Wit-Gele Kruis. 4.30 De schoonheid van
Gregoriaans. 5 De wigwam 6 Duo
André de Raaff. plano, en Jacques Schutte.
gel 6.15 Journalistiek weekoverzicht 6 30
Moravische onderwijzers. 6.40 Splneuza. 7.—
ws. 7.15 Armchair melodies. 750 Ban-
die binden. 8.— Nieuws. 8.06 De gewon»
8.12 Fakkeldans. 850 Lichtbaken. 85»
irture Alessandro Stradella. 9.— Negea
nu, de klok. 10.15 Franse chansons. 1057
Actualiteiten. 10.45 Avondgebed. 11.- Nieuw»
11.15 Avondconcert. 12.— Sluiting.
Hoe de schepen reilen en zeilen
AMBULANT 30 v Naestved n AALS-
DIJK 31 v Mobile n R'dam. ARNEDIJK 30 v
R'dam te Corpus Christl. AXELDIJK 31 van
R'dam te New York. BREDA 1 v Chili t»
A'dam. BOISSEVAIN 31 v Zanzibar t« Sin
gapore. ESSO ROTTERDAM 29 v Aruba 10-
11 te R'dam verw. GAASTERKERK, Kob»
n R'dam, 30 te Hongkong. HYDRA 1 v W.-
Indlë te A'dam. HEDEL 1 v R'dam te Antw.
HEELSUM 1 v A'dam te Antw. HILVER
SUM. W.-Afrika n A'dam. p 31 FlnUterre.
ILOS 31 v Barcelona te Genua. KLIPrON-
TEIN 1 v R'dam te A'dam. KOTA AGOENO
31 v Java te Halifax. LEERDAM. N York n
R'dam. 31 te Antw. LEOPOLDSKERK.
Shanghai n R'dam. 31 te Malta LIMBURO
31 v Basrah n Bahrein. LOPPERSUM. R'dam
n Calcutta. 31 v Antw. LIONEL (KHL)
A'dam n B Aires. 31 v Rio de Jan. MARIE-
KERK 1 v Brisbane te R'dam. MEERKERK.
China n R'dam, 30 te Penang. MAPIA 31 v
Aalborg te A'dam. ORESTES 29 v Alexan
dria te Jaffa. POLYDORUS 31 v Soerabaj»
te B Papan. RANDKERK, A'dam n Hamb.,
1 te IJmuiden. SOMMELSDIJK, N York n
Java. 31 te Penang. STAD MAASTRICHT 31
v Bona te IJmuiden. TERNATE verrn. 31
Belawan n R'dam. WTELDRECHT 31 v Pur-
fleet n Ras Tanura. WINTERSWIJK 31 van
Saffl n Nederland. ZEELAND (SSM) 31 van
LUbeck n Temeuzen. ZEELAND (KRL) 31
te Batavia, vertr 3 naar Ver SUten.
ABBED1JK. New YorkR'dam. wordt B
vm te Antw verw. ALCHIBA 1 v Bahla
Blanca n R'dam. ALCOR, R'dam—B Aires,
1 v St Vincent. ALDABI. B Aires—R'dam. 1
|OP 350 mijl Z v Madeira ALDERAMIN 1
Ahadan te Karachi. ALGORAB wordt 7 van
Bahla te R'dam verw. ALPHACCA. R'dam—
Japan. 2 te Manilla. ALPHARD. Antw—Rio
de Jan, p 1 Fernando Noronha. ARKEL-
DIJK 1 v New Orleans te R'dam. AXEL-
DIJK 1 v N York te Norfolk. DUIVENDIJK.
Vancouver—R'dam. 2 v Cristobal. EEMDIJK
1 v New Orleans n Havanna. GAASTER
KERK 1 v Hongkong n Cebu GONPHINA 2
v Plymouth te Aruba JACOB CATS. Balti
more—R'dam. p 1 Lizard. JOHAN v. OL-
DENBARNEVELT. A'dam—Bat. p 1 Kaap
iuardaful KOTA BAROE. R'dam—Bat p 1
J uur Bover LIEVEVROUWEKERK. Bom
bay—R'dam. 1 v Marseille LOOSDRECHT l
Bombay n Aden. MELAMPUS 1 v Blrken-
ad n Port Said SOMMELSDIJK 1 v Po-
nang n Port Swettenham TEGELBERG 2
"-ipstad te B Aires. VEENDAM. New Yor%
'dam. wordt 6 vm te Southampton verw.
.LFM RUYS, 2 v Batavia Ie R'dam ZOH-
NEWIJK, R'damCuba, p 1 FayaL
