Keuze uit 250 goede jeugdboeken. »DE OPBOUW
EX-BURGEMEESTER EEN ONPARTIJDIGfDE WEEK
EN FAIR MAN GENOEMD
m
fUEUWE LEIDSCHE COURANT.
ZATERDAG 29 NOVEMBER«194; -
jj BREESTRAAT 15
TELEFOON 2073
Geen termen aanwezig voor onmiddellijke
invrijheidstelling
Behalve nog: 2 getuigen a charge, de heren 3. C. Hofstede en J. M. Diekmann, ver
meldde de rol voor de zaak-De Ruyter van Steveninck, die gistermiddag voor het
Leidse Tribunaal werd voortgezet, nog twaalf getuigen a décharge, zodat de totale
indruk van deze zitting er een was van langzaam rijzend respect voor de beschul
digde. Maar waar deze zijn nationaal-sociajistische gezindheid niet verloochende,
zal toch de figuur van deze ex-burgemeester een zeer omstredene blijve#
door hem gevolgde tactiek nooit had ge
dwarsboomd. maar daarentegen steeds
had getracht de gevolgen van 4e Duitse
bezetting te verzachten. In a'ansluiting
op deze -verklaring en doelend op die
Leidenaars, die hun persoonlijke con
flicten voor de Ortskommandant pleeg
den te brengen, zeide 4e heer De Ruyter
van Steveninck:
„Het was mijn opvatting, dat con
flicten tussen Nederlanders buiten
de sfeer van de bezettende macht
moesten blijven."
Inzake het opgeven van namen voor
de arbeidsinzet verklaarde de heer H.
Hagemans, dat de ex-burgemeester het
persoonlijk hAl erg vond de mensen
naar Duitsland te moeten sturen. „Maar",
zo zeide de heer Hagemans, „de heer
De Ruyter van Steveninck was zeer
nauwkeurig en dus voerde hij de Duitse
maatregelen uit."
Van décharge tot charge.
Mr dr S. Rozemond, directeur va»
de Gem. Dienst voor Sociale Zaken,
h décharge opgeroepen, werd op
enige vragen van de ptesident van
het tribunaal tot getuige charge,
toen hi) moest verklaren, dat ambte
naren, die zich in anti-nat.-soc. zin
hadden geuit, in sommige gevallen
werden gestraft met het tegenhouden
van salarisverhoging of aanwijzing
voor arbeidsinzet in Duitsland. Toen'
de heer Rozemond bovendien wei
gerde ambtenaren ter beschikking te
stellen voor de textielvordering, uitte
besch. zich tegenover hein in drei
gende zin, zodat get. ontslag vroeg,
hetgeen formeel werd geweigerd.
Besch. legde dit ui! als een daad van
rechtvaardigheid, daar dr Rozemond nog
niet geheel hersteld was van de 'gevol
gen van een verblijf in Vught en dus
niet geheel verantwoordelijk kon wor
den gesteld. Get. had het salaris mogen
behouden en had van de geboden ge
legenheid gebruik gemaakt om onder te
duiken. Get. verklaarde voorts nog, dal.
besch. moeite voor hem had gedaan,
toen hij in het kamp te Vught vertoefde.
„Een onpartijdig en fair man"
De heer C. J. v. d. Lelje, chef van de
afd. Sociale Zaken der gemeente, was
tijdens _de bezetting, hoofd van het
bureau, dat door de gemeente Leiden
was ingesteld om het contact te bewaren
tussen het gemeentebestuur en Winter
hulp. Deze getuige verklaarde, dat besch
dit bureau nooit had misbruikt als een
politiek instrument en dat de uitkerin
gen steeds strikt onpartijdig geschied-
De heer A. van Hoogstraten, admini
strateur der .Universiteit, kende besch
als president-curator en had de indruk
gekregen, dat deze laatste de arbeids
krachten van de Universiteit in het be
lang van de Leidse Academie zelf zo
veel mogelijk hier wilde houden.
De chef van het Evacuatie-bureau, de
heer R. Ensingh, verklaarde, dat de bur
gemeester steeds had gehandeld in over
eenstemming met de belangen van de
bevolking en dat zijn houding in alle
opzichten fair was geweest. Zelf had hij
zich nooit aan zijn plichten als Neder
lander onttrokken; immers, toen een ge
zin uit Katwijk geen onderdak, kon vin
den, nam hij het in zijn geheel in eigen
woning op en verleende het acht maan
den lang gastvrijheid.* Letterlijk zeiclé
de heer Ensingh:
„In aanmerking genomen, dat wU
hier toch een N.S.B.-burgemeester
hadden moeten hebben, hadden wfj
moeilijk een betere kunnen treffen".
De héér J. J. Aalbersberg, de vroegere
secretaris van besch., verklaarde ten
slotte, dat Leiden op de zwarte lijst
stond bij de Duitse autoriteiten wegens
de slechte levering van arbeidskrachten
voor Duitsland.
En aan deze betogen voegde besch.
zelf nog de verklaring toe, dat hij prin
cipieel op het standpunt stond, dat bijv.
de levering van textiel aan de Duitsers
volgens het Volkenrecht en het Land
oorlogreglement geoorloofd waren, maar
dat hij ^teeds had gewild, dat deze vor
deringen zouden geschieden in overeen
stemming metde draagkracht van de
bevolking.
Ten aanzien van de arbeidsinzet bracht
besch. nog naar voren, dat hij er steeds
tegen was geweest, dat Nederlanders in
hup eigen land in Duitse wapendienst
gingen
De Koningin is onschendbaar.
Als laatste in de rij trad dan ook de
broer van besch. naar voren om zijn ver
klaring af te leggen. Kolonel A. C. de
Ruyter van Steveninck was tijdens de be
zetting buitenslands en vervult thans de
functie van officier bij het Hoger Militair
Gerechtshof- Hij belichtte de persoon van
zijn broer in karakter en verstandelijke
gaven en noemde hem een buitengewoon-
knappe kop en een man, die zich -nooit
liet leiden door eigenbelang. Samenvat
tend achtte hij zijn broer niet in staat
het landsbelang desbewusWachter te stel
len bij het eigenbelang.
Aan dit betoog knoopte de president
nog enige vragen vast betreffende be-
schuldigdes houding tegenover H. M de
Koningin en de in Londen vertoevende
Ned. regering.
Pres.: „U achtte het in strijd met de
grondwet. dat de Regering was uitge
weken Maar hoe zag U dan de po
sitie Van H M de Koningin?"
Besch „Er staat in de grondwet, dat
de Koningin onschendbaar is. Wan
neer ik het over de Regering heb.
bedoel ik de mjjiisters."
Pres.: „En Uw eed van trouw aan de
Koningin?"
Besch.: ..Die was gezworen aan de
persoon van de Koningin
De verdediging.
Het was van het begin af duidelijk, dat
de verdediger in zyn pleidooi weinig
De beide getuigenverklaringen charge
wierpen geen nieuw licht op de kwestie
der huiszoeking bij de heer De Jong. Of
het zou moeten zijn, dat de opdracht
inspecteur Hof9tede heeft geluid, niet al
leen de betreffende papieren weg
halen, maar ook de heer De Jong zelf
arresteren en bij de burgemeester vc
te leiden. De heer Diekman, destijds co:
missaris, wist zich het hele geval niet
meer te herinneren.
„Hou zee. hou moedig zee
Over het algemeen bleek, dat hier geen
sprake was geweest van pressie in poli
tieke zin en dat besch. nog niet de slecht
ste burgemeester was geweest. Daarvan
werden natuurlijk vele voorbeelden ge
geven, die alle in meerdere of mindere
mate bezijden de zaak gingen, maar toch
een totaal beeld poogden te geven. Dat
was het geval met de verklaring van
getuige G. P. E. Weijef. die vertelde, hoe
de ex-burgemeester bordjes met „Voor
Joden verboden" had laten verwijderen,
toen deze nog niet door de Duitsers
waren voorgeschreven en enkele „voor-
uitstrevenden" eigener beweging die
vriendelijke waarschuwingen hadden op
gehangen. Dat was ook het geval met het
verhaal, dat prof. dr J. N. Bakhuizen
v. d. Brink vertelde en dat een conflict
tussen ambtenaren van het oud-archief
tot onderwerp had.
Getuige H. A. Vriend kon meer direct
ontlastend materiaal aanvoeren. De heei
Vriend wees er om te beginnen op. dat
de beide gediscrimineerde liedjes „Hou
zeeen „Naar Oostland willen wij
varen..." uit het evenzeer gewraakte
zSngbundeltje voor de scholen vanouds
bestaande Nederlandse liedjes w:
Ook kon deze getuige aanvoeren, dat de
burgemeester in dei eerste helft van
arr^Stsperiode in het geheel geen invloed
had uitgeoefend op benoemingen bij het
onderwijs.
Op desbetreffende vragen van de
president moest deze getuige echter
toegeven, dat genoemde zangbundel
tjes waren uitgegeven door een nat.-
soc. instelling en dat inderdaad op
de leerkrachten aandrang werd uit
geoefend om liedjes uit deze bundel
te leren. Ook moest de heer Vriend
erkennen dat by een gedwongen
lezing voor onderwijzers de burge
meester, op het moment, dat het on
vrijwillige gehoor ostentatief de zaal
wilde verlaten, gelastte te. blijven.
Maar'ook de heer S. Verstegen, e<
meente-ontvanger te Leiden, kon sleén
meedelen, dat de burgemeester nooit ovt
politiek had gesproken en dat hem nooit
iets was ter ore gekomen over onrecht
vaardigheden, ook nu niet.
De vuile was binnenshuis.
De heer Th. Barnard, die tijdens de
bezetting belast was met het contact
tussen de gemeente en de bezettings
autoriteiten. kon uiteraard iets meer t
delen. Get. verklaarde, dat besch de
Leidse Duinwater-Maatschappij
Vergadering van aandeelhouders.
In de onder voorzitterschap van de
president-commissaris jhr mr F. H. van
Kinschot gehouden algemene vergade
ring van aandeelhouders der N.V. Leid-
sche Duinwater-Maatschappij waren ver
tegenwoordigd 15 aandelen met 15 stem
men.
In 1945 werden te Katwijk opgepompt
2.381.729 m3 en in 1946 3.113 007 m3. Ge
middeld werden per etmaal opgepompt:
in 1945 6525 m3. in 1946 8529 m3. De
totale lengte van het buizennet bedroeg
op 31 Dec. 1946 191.0ft m. Het aantal in
bedrijf zijnde watermeters bedroeg
18.156 stuks en het aantal gesloten con
tracten 16.616. Volgens de kohieren #is
aan meterafnemers geleverd: over 1945
1.808.858 m3. over 1946 2.396.931 m3, het
restant werd door abonnementen ge
bruikt.
Het water werd het gehele Jaar door
geregeld onderzocht door het Chemisch
en Bacteriologisch Laboratorium van dr
Van der Griendt te Haarlem. Scheikun
dig werd het enk^je malen onderzocht
door dr ir A M. van Deventer. Zijn o:r-
aeel was: „Zeer goed drinkwater, voor
zover dit langs scheikundige weg is uit
ie maken". Bijzonder ernstige lekkages
of buisbreuken deden zich in het ver
slagjaar niet voor Pet dividend over
'1945 en 1946 werd op 15 vastgesteld,
wat een rentabiliteit voor de gemeente
Leiden betekent van bijna 5
EEN DOKTER NODIG?
De Zondagsdienst dér huisartsen wordt
vandaag en morgen waargenomen aoor
de dokters Van Bockel, De Graaff, Kors.
Postel en Veldhuyzen.
WELKE APOTHEEK?
De avond- nacht- en Zondagdienst der
apotheken te Leiden wordt van heden tot
Zaterdag 6 Dec. ELuur v.m. waargenomen
door Apotheek A>k, Rapenburg 9. Tel.
24807. en Apotheek „Tot Hulp der
Mcnschheid'Hooigracht 48. tel. 21060.
Te Oegstgeest door: de Oegstgeéster-
Apotheek, Raadhuispark 8. tel. 26274.
ZONDAGSDIENST DIERENARTSEN
De Zondagsdienst der dierenartsen
wordt waargenomen door de fieren H. J.
Stol, Tib. Siegenbeekstraat 2, tel 26367.
en W. Weening. Rijnzichtweg 37, Oegst
geest. tel. 22816.
Dislrihulievaria
Uitreiking van bonkaarten 802 enz.
vindt Maandag plaats aan de gezinnen,
waarvan het hoofd een stamk,.artnum-
mcr heeft van 1 t/m 3600. Stamkaarten
met inlegvellen en contrölekaart e.s.
moeders meebrengen Het kantoor, in
gang Steenschuur, is geopend van 3.30—
11.45 en 2—4 uur.
nieuwe gezichtspunten naar voren
weten te brengen. In grote lijnen volgde
jhr mt* J. M. M. van Asch van* Wijck dan
ook de tenlastelegging en onderstreepte
daarbij de verschillende getuigenverkla
ringen a décharge. Het ambt van burge
meester van Leiden betekende voor mr
De Ruyter van Steveninck niet zo'n ge
weldig financieel voordeel, als doorgaans
wel werd aangenomen, terwijl Jiet feit,
dat besch. de benoeming tot burgemees
ter van Den Haag afwimpelde, er op wijst,
dat hij zich ook niet door eerzucht lei
den liet. Efe tewerkstelling van arbeids
krachten in Duitsland noemde de verde
diger een last, waaronder heel Europa
destijds gebukt ging en het zou volgens
verd. toch dwaas zijn besch. hiervoor
verantwoordelijk te stellen. Van Genech-
tens uitspraak: „Het gedrag van deze
burgemeester is zeer onbehoorlijk", te
kende overigens de persoon van zijn
cliënt in zijn verhouding tot de Duitse
bezetter.
Pe gewraakte liedjes achtte spr. in
het geheel niet verdacht of pro-nat-
soc., omdat het önd-Nederlandse ver-
De verdediger kwam tot de conclusie,
dat hier sprake was van een man vol
plichtsbetrachting en ijver, die open
stond voor iedereen, rijk of arm, en voor
de 'burgers in de bres sprong. Hij was
een bekwame burgemeester, die in, de
gegeven omstandigheden er het beste van
maakte voor de bevolking en die heil
zame resultaten bereikte. Spr. herinnerde
aan de woorden van wijlen wethouder
M. G. Veriveij in zijn boek „Leiden in
bezettingstijd": „Ik ben echter overtuigd,
dat hij het met de belangen van de ge
meente en van de ingezetenen heel goed
meende." De raadsman vroeg tenslotte
directe invrijheidsstelling.
Na een körte schorsing verkreeg mr
De Ruyter van Steveninck die sinds
8 Mei 1945 gedetineerd is, o.m. 1% jaar
in de cellenbarakken nog het woord
voor een laatste verdediging. Besch. be
tuigde zich erkentelijk voor de fairheid,
waarmede zijn zaak is behandeld. Voor
een juiste beoordeling van zijn houding
tijdens de bezetting achtte bij het nood-
zakelijik, alles in het juiste verband te
zien.
Van 1918 heeft spr. zich bezig gehou
den met waf hij-noemde „het probleem
van de zelfontbinding van het Ned.
volk". Als officier was hij getroffen door
het steeds toenemende verval van de
„weermacht" (lees: leger). In fascisme
en nat -socialisme begroette hij destijds
de beweging, die ons voor de ondergang
kon behoeden. Wel had hij bezwaren
tegen bepaalde verschijnselen in het nat.-
sociaksme, bijv. t.a.v. de Joden. De oor
log tussen Duitsland en Engeland had
spr. zeerbetreurd en over de overval
op ons land was hij diep verontwaardigd
geweest, maar later kon hij die inval
militair gezien toch wel begrijpen.
In de Meidagen 1940 had hij als officier
zijn plicht gedaan. De woorden van
Colijn in 1940 hebben grote indruk op
hem gemaakt, maar Colijn zag niet het
gevaar van het communisme. Dat ge
vaar is er nu nog, we hebben alleen een
„adempauze" door de atoombom, zoals
Cbürchill het zeide, aldus spreker.
Het aanbod, om burgemeester te wor
den, had spr. tweemaal afgewezen, maar
tenslotte meende hij het eigenbelang te
moeten opofferen aan het landsbelang
Zijn beleid is vaak succesvol geweest,
bijv. bij de staking in Mei 1942, toen hij
Duitse maatregelen wist te voorkomen.
Steeds had spr. zich nauwer verbon
den geweten aan de verstverwijderde
Nederlandse tegenstander dan aan de
Duitse gelijkdenkende. Volgens hem
stonden dé Oostfrontstrijders en de ille
gale werkers dichter bij elkaar dan me
nigeen dacht.
Tot nu toe had spr. geen principiële
fout in zijn optreden kunnen vinden
Ook zijn politieke tegenstanders waren
van oordeel, dat zijn beleid aan strenge
juridische en zedelijk! normen voldeed.
De president verklaarde hiermede het
onderzoek voor geëindigd en stelde de
uitspraak op Dinsdag 9 December, om
10 uur. Voor' onmiddellijke invrijheid
stelling achtte het tribunaal geen ter-
men' aanwezig.
BURGERLIJKE STAND LEIDÉN
GEBOREN: Petra d. v.*P. Segaar en
M. Blok;'Dammes z. v. D. Bergman en
J. de Kort; Pieter z. v. A. de Vet en J.
J. Marks; Adriana Wilhelmina d. v. L.
Kop en A. W. Wagemaker; Paulus z. v.
L. Kikikent en G. A. Smolders; Michlel
z. v. J. J Vermond en G. Sierat; Elisa
beth Antoinette d. v. A. Ouwehand en
A. v. d. Plas; Willem z. v. W. de Jong
en P. van Duijn; Teunis Cérnelis z. v.
M. N de Graaf en G. Heerikhuisen; Hen-
drika d. v. H. W. Fuohs en M. Siere;
Hendrika Johanna d. v. J. Onderwater
en M. Barendse; Johannes z. v. C. Sierat
en M. A. Stum
OVERLEDEN: M. Barnhoorn, huisvr.
van J. J. Hoek, 61 jr.
Sport en fPedstrijden
Zevende partij O'Kelly—
v. d. Berg remise
De zevende partij van de tweekamp
O'Kellyv. d. Berg werd na 23 zetten re
mise. Het was een Nimzo-Indische partij,
die een regelmatig karakter droeg. De
stand is thans 61 voor O'Kelfy.
In de tienkamp nam de spanning toe,
doordat Schuss remise speelde en Bar-
kema zijn partij won. Zij leiden nu met
ieder 6 p., terwijl Koet als goede derde
volgt met 5% p. De uitslagen zijn: A.
LeehheerJ. Koet 01 (Nimzo-Indisch,
Koet bracht twee pionoffers, waardoor
hij zo'n sterke aanval kreeg, dat Leen
heer weldra meest capituleren); J. J,
regelmatig verloop, Bizot niet de sterkste
voortzetting, wat hem de partij kostte);
P. BedijnTh. Admiraal speelden een
Siciliaanse partij, die afgebroken werd;
J. ft. ScheepmakerW„ F. Schuss, Ko-
nings-Indisch. na 32 zetten remise; E. H.
van GalenB. Turk 01, Siciliaanse
partij in de voorhand, Turk ontketende
felle aanval, die door Van Galen niet
voldoende werd gepareerd, zodat Turk
weldra de partij in zijn voordeel kon be
slissen.
ST. NICOLAASFEEST IN DE
„OVERDEKTE"
De Zwerftver. „De Watervrienden", afd
Leiden, organis^rt Maandag 1 Dcc. om 6
uur ln de „Overdekte" een St. Nicolaas-
feest voor de jeugdige leden.
in\de Sleutelstad
De raadsvergadering van deze week
had niet veel om het,lijf. behalve de be
noeming van de directeur van de gemeen,
telijke accountantsdienst. En niet e
benoeming zelf, maar des te meer
bij ter sprake kwam. Terwijl reeds
heime zitting was aangekondigd, werden
namelijk dingen gezegd, die een in open
bare raadsvergadering niet thuis hoorden.
Men trad te veel in bijzonderheden, wat
de personen van de c^ndidaten betrof,
en men verklapte zelfp zonu en dan, wat
in de bijeenkomst van de desbetreffende
Commissie was besproken. Het gevolg was
adt het prestige van de beide aanbevo-
lenen danig in het gedrang kwam.
Prettiger was het te horen, dat de ge'
meente f 100000 ga^ yfrdelen
stellingen, werkzaam; op sociaal-hygië
nisch en cultureel genied en ten behoève
van de jeugdzorg. Voor menige vereniging
betekent dit een lichtpuntje, al ij
voor de meeste nog steeds: zuinig
Zouden nu de straatl en huis-aan-huis-
collecten wat afnemen? Als we de diverse
jaarverslagen inzien, kunnen we
lopig nog niet gelovep.
Het sprak vanzelf, dat de belangstelling
voor het tribunaal deze week haar hoog
tepunt zou bereikeru Leidens N.S.B.-bur-
gemeester vond aan alle kanten mensen,
die voor hem en tegen hem wilden plei
ten. Dat bewijst reeds, dat deze zoveel
aandacht vragende zaak ook een moeilijk
te beoordelen geval is.
Kent U uit de bezettingstijd nog die
liedjes als „O, mijn kleine schildersjon-
gerr?" Die konden op de scholen natuur
lijk niet worden gezongen- Maar het deed
ons toch steeds goed, andere te horen, als
„Waar de blanke top der duinen" en
vooral ,,'t is plicht, dat iedere jongen
Neen, zei de ex- burgemeester, de kin
deren moeten „Hou zeezingen
„Naar Oostland willen wij varen....
Dat zijn prachtige oüd-vaderlandse lie
deren. Wel ja, wel jamaar onze jeugd
tippelde er niet in en galmde langs de
straten: „Puntje boven, leve je weet Wel
Een merkwaardige samenloop van om
standigheden deed zich gisteren voor.
Têrwijl de ex-burgemeester zich enkele
honderden meters verder voor zijn rech
ters had te verantwoorden, nam de heer
A. M. de Blauw, voormalig directeur
„Gemeentewerken", afscheid en werd hij
zo in zijn recht hersteld. De N.S.B.-bur
gemeester had de heer De Blauw in
Februari 1944 de bons gegeven. Thans
mocht de heer De Blauw officieel
„rechtsherstel" ontvangen. Uit zijn eer is
hij voor het gevoel van ons, Leidenaren,
nooit ontzet geweest. Want ontering door
de Duitsers betekende eerbetoon voor de
heer De Blauw.
Ou3-ledenver. „Prediker" vierde
26-jarig bestaan
Met een feestavond ln het gebouw.
De oud-ledenvereniging van „Predi
ker" vierde gisteravond in het gebouw
aan de Janvossensteeg haar 26-jarig be
staan. De voorzitter, de heer C. Veer
man. liet zingen Psalm 66: 1, las Predi
ker 3 en sprak een openingswoord, waar
in hij alle aanwezigen een hartelijk wel
kom toeriep. Hij herinnerde aan het doel
van de vereniging: het onderhoudep van
de band tussen de J.V. (en haar onder
afdelingen) en de oud-leden, die, al
nemen zij niet meer actief aan het werk
deel, er toch bij geïnteresseerd zijn. Aan
de bestuursleden van de J.V. en de afge
vaardigden van de oud-ledenvereniging
„Dient de Heer" werd dank gebracht
voor hun aanwezigheid.
De secretaris, de heer Du Pon, begon
zijn verslag met de woorden: Bij een
jaarvergadering hoort nu eenmaal een
verslag, maar wat zal ik vertellen over"
een vereniging, die niet meer dan één
keer in een jaar vergadert en overigens
op de achtergrond blijft?
Uit zijn verslag, dat niet zonder hu
mor geschreven was, bleek echter, dat
er nog genoeg leven is.- Spr. memoreerde
het verscheiden van de leden Knotter,
Kok en Hüner.
Een afgevaardigde van „Dient de
Heer" bracht de gelukwensen over, ter
wijl de voorzitter van de J.V. „Prediker",
de heer B. v. d. Weyden. namens geheel
„Prediker" de felicitaties aanbood.
Op bevredigende wijze werd door
enige oud-leden het blijspel in drie be
drijven: „De gebroeders Kalkoen", op
gevoerd. De spelers oogstten veel succes.
De vergadering werd op de gebruikelijke
wijze gesloten.
Ds J. WOLVEN IN EEN HOSPITAAL
OPGENOMEN.
Ds J. Wolven, Ned. Herv. predikant te
Koudekerk aan den Rijn, is met een
beenbreuk, vermoedelijk opgelopen bij
een hem overkomen auto-ongeval, in het
militair hospitaal Tjimahi (Java) opge-
Katwijkcrs
PLAAT. enz. naar
JONGENEEL
BALJUWSTRAAT 51
DAN ZULT GE TEVREDEN ZIJN.
Beleefd aanbevelend.
(L M.)
Europese penetratie werpt in koloniale
gebieden allerlei problemen op
Aldus dr Hofstija in zijn
inaugurele rede
Bij de aanvaarding het ambt van
bijzonder hoogleraar in de Afrikaanse
volkenkunde aan de Rijksuniversiteit te
dezer stede heeft dr S. Hofstra gister
middag een inaugurele oratie uitgespro
ken, getiteld: „Afrikaanse volkenkunde;
problemen, plaats en betekenis".
Spr. gaf allereerst enige toelichting
(en zelfs rechtvaardiging) inzake de in
stelling van een nieuwe leerstoel voor
een nieuw gebied van academisch on
derwijs. Hierna ging hij uitvoerig in op
de soorten van problemen, die zich bij
het volkenkundig onderzoek van Afrika
voordoen, en maakte enkele opmerkin
gen betreffende het verband der Afri
kaanse volkenkunde met het geheel der
wetenschappen van mens en maat
schappij.
Bij de vragen, waarvoor de volken
kunde van Afrika zich geplaatst ziet.
onderscheidde dr Hofstra die van: a.
differentiatie; b. veranderingen; c. het
blijvende. De differentiatie heeft be
trekking op de verechallen tussen de
stammen onderling en op de verschei
denheid van verschijnselen binnen de
stam of welke eenheid men voor doel
einden van onderzoek ook moge nemen.
Over de problemen der differentiatie
was spr. zeer kort, omdat elke aandui
ding van de rijk gevarieerde werkelijk
heid, waarmee we hier te maken heb
ben, noodzakelijkerwijze uiterst schema
tisch en fragmentarisch moet zijn.
De veranderingen vormen een tweede
belangrijke groep van .verschijnselen.
Veranderingen, die voornamelijk in de
laatste tientallen van jaren en dan voor
al door Europese inwerking aan een
BERICHT
Door plaatsgebrek gedwongen moe
ten verschillende verslagen en be
richten tot Maandag blijven over
staan. REDACTIE.
groot deel van Afrika een ander aan
zien geven. Ook vroeger vonden ver
anderingen plaats. Zelfs een min of meer
aangesloten maatschappij draagt niet het
stabiele, het enkel statische karakter, dat
sommige schematische voorstellingen
haar gaarne toekennen: De Europese pe
netratie, gepaard1 gaande met economi
sche veranderingen, met circulatie van
geld, met vermeerdering van onderwijs,
met allerlei verplaatsingen van mensen,
werpt in Afrika, evénéis overal in. de
zogenaamde koloniale gebieden, allerlei
problemen op, die niet gering te schat
ten zijn. De volkenkunde is. wil zij een
juist beeld der werkelijkheid ge^en, ge
dwongen deze veranderingen in haar
onderzoek op te nemen, hoezeer som
mige van haar vertegenwoordigers ge
neigd zijn, zich van dit moderne en door
hen ongewenst geachte af t« wenden.
De aandaoht, die in de laatste jaren
voor verschijnselen van veranderingen
bestaat, moet ons echter niet de waarde
uit het oog doen verliezen van de studie
van de constante en algemene factoren./
ook in de Afrikaanse culturen. Wij heb
ben ook behoefte aan kennis van het
blijvende. Het is verheugend, dat in En
geland het onderzoek van regeringszijde
in ipenemende mate wordt gesteund, zij
het dan ook een onderzoek al weer met
practische bijgedachten.
Vervolgens stond dr Hofstra stil by
de plaats, welke - de volkenkunde ire-
neemt bij de specialisatie der weten
schappen. Hij maakte onderscheid tus
sen taakverdeling en specialisatie in de
eigenlijke ,zin. De noodzaak van zulk een
onderscheid geldt zowel ten^opzichté
van het academisch onderwijs als van
het onderzoek. Sprekende over de be
tekenis van de studie der Afrikaanse
volkenkunde wees de orator er op, dat
we ten opzichte van dl kennis wel moe
ten onderscheiden: haar sociale waarde,
haar wetenschappelijke waarde en haar
waarde voor culturele en individuele
zelfkennis. Dit is een onderscheiding, die
op alle wetenschappen toegepast kan
worden, doch in het bijzonder op de
wetenschappen, die zioh met de mens
bezig houden.
Uil de Omstreken
ALPHEN" AAN DEN RIJN.
De lichtingen van de bijbussen vin
den thans als volgt plaats: le lichting:
P.45—9.45; 2e: 13.1514.15; 3e 18.40—19.40
Zaterdag van 17—18-uur). Dé lichting
van de brievenbus van het hoofdkantoor,
geschiedt vóór het -vertrek van elke
posttrein, 's Maandags en dl&gs na
feestdag wordt 's morgens een t
lichting van de bijbussein uitgevoerd
55,45 uur.
Op uitnodiging van de afd. va_
Prot. Bond spreekt 'Magndagavopd in de
Ned. Herv. kerk aan de Oudshöornseweg
de bekende Loiidense predikant ds ;J. var
Dorp over zijn ervaringen tijdens de be
zetting.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN.
Voor de onderlinge, wedstrijden var
dames-leden der gymn. ver. „Aspasia'
bestond vrij grote belangstelling. De da
mes bekampten elkaar in een drie-kamp,
n.l. vrije oefeningen, brug en paard. .Over
het algemeen werd goed werk geleverd.
Uitslagen: le prijffen: C. Nobel, 26% p.;
R. Nobel, 24% p p.; 2e pr.: B. V. Omme-
ring, 22 p.; B. Stroo, 23 p.; N. v. Vliet,
21% p.; C. v. Kempen 23 p.; J. v. Vliet,
21% p.; 3e pr.: A. v. d-Velden, 18 p.;
C. Verheul, 18 p.; R. Lekx, 20 p.; G. v.
d. Horst, 20 p.; C. Kruit, 20% p. Bij monde
van de heer Brückner, leider, werden aar
de prijswinnende dames keurige diplo
ma's uitgereikt De jury werd gevormd
door de heer en mevr. W. van Pélanen
te Wassenaar.
KATWIJK AAN ZEE.
Het hospitaalkerkschip „De Hoop" i
gistermiddag aangekomen.
NOORDWIJK.
De Zondagsdienst der huisartsen
wordt waargenomen door dr De Ruijter.
I N OOTID WIJKERHOUT.
De Zondagsdienst der huisartsen
wordt waargenomen door dr Wösten.
LISSE.
De Zondagsdienst der huisartsen
wordt waargenomen door dr J. M. var
Dijk.
OEGSTGEEST.
Met ingang van 1 Dec. kunnen inwo
ners van de gemeente Oegstgeest, wo
nende in de Rijsjes onder postbestelling
Rijnsburg, distributiebescheiden afhalen
en inleveren op de wekelijkse zittings
dagen te Rijnsburg. Zitting wordt gehou
den elke Maandag en Donderdag van 9.30
tot 12.30 uur te Rijnsburg, Kerkstraat 19.
RIJNSBURG.
GEBOREN: Johanna, d. v. J. van der
Gugten en N. Schoneveld, Rapenburg 9;
Geertruida Maria, d. v. L. van Tilburg
en J. v. d. Gugten, Hofstraat 11; Marga-
retha Antonetta, d. v. W. van Egmond
en A. v. d. Schrier, Vliet Z.Z. 42; Marga-
retha Henriëtte, d. v. G. van Egmond en
G. Schoneveld, Rürg. Meijbooipstraat 28.
Opgenomenxgrsjmen: WouterJgper,
get). 1936, van L&debxj&ar Vïnkewfig 4a;
Sophia C. Alkemade, geb. 1926, van
Noordwijk naar Tramstraat 3; Hendrik
Kuivenhoven, geb. 1918, van Oegstgeest
naar Kanaalstraat 11.
Afgevoerde personen: Dieuwertje
van Egmond, geb. 1924, van Brouwerstr.
55 naar Wassenaar, Groot Hoefijzerlaan
45; Johanna C._ Wijsman, geb. 1919. van
Moleneind 3 naar Katwijk, Kerkstr. 55;
Gerritje Ravensbergen, geb. 1918, van
Moleneind 6 naar Hemelumer, Olde-
phaert en Noordwolde, Warns 94.
WARMOND.
De heer J. K. L. van der Waarden
is benoemd tot hoofd van een byzondere
school te Rotterdam.
Wanneer de klokke roept ter Kerke
LEIDEN: Ned. Herv. Kerk, Pieters
kerk, 10 u.. ds Swijnenburg Hooglandse
kerk, 10.30 u. ds de Wit; Oosterkerk, 10
u. ds Kelder, 5 u. ds v. Apeldoorn; Mare-
kerk, 10 u. ds Locher, pred. bij de Prot.
Kerk in Indonesië, 7 uur ds Wormgoor
van Den Haag (bevestigirig dr Jansen
Schoonhoven tot pred. in alg. dienst;
Kooikapel, 10 u. ds v. Apeldoorn; Mors-
weglokaal, 10 u. ds Vossers; Ac. Zieken
huis, 10.30 u. ds van Wijngaarden; Geref.
Minnehuis. Dond. 7 uur dhr de Groot;
Geref. Kerk, Zuiderkerk, 10 u. ds Plomp.
5 u. ds Keyser van Zwartebroek; Heren
gracht. 10 u. ds Dronkert, 5 u. dr Weste
rink; Oude Vest, 10 uur dr Westerink.
4.30 u. ds Dronkert; Morsweg, 10 uur
ds Keyser, 5 u. ds Plomp; Geref. Kerk
(art. 31 K.O.), 10 30 en 5 u. ds Velman
van Enschede (resp. in „Prediker" en
Doopsgezinde kerk)); Chr. Geref. Kerk.
10 en 5 u. ds Jansen; Geref. Gem., 10 en
5 u. ds Ryksen; Eglise Walonne, 10 30 u
M. Hayet van Amsterdam; Jeugdkerk
(gymnasium), 10 u. ds Kamma, zendings-
pred.; Ev. Luth. Gem„ 10.30 u. ds Mak
kink, 5 u. ds Smit Duyzentkunst; Rem
Gem., 10.30 u. ds Poortman; Ver. van
Vrijz. Herv., 10.30 u ds van der Heijden;
Willem de Zwijgerkerk, 10.30 u. dr van
Veen, Rijswijk; Doopsgez. Gem., 10.30 u.
geen opgaaf ontvangen; Leger des Heils,
Zaterdag, 7 u. bidstond, 8 u. openlucht
samenkomst (Steenstraat), Zondag, 10 u.
Heiligingsdienst, 6.45 u. openluchtsamen
komst (Gangetje), 7.30 uur openbare
samenkomst, Maandag 2.15 u. gezins-
bondsamenkomstn Dinsdag 7.30 uur sol-
datensamenkomst, Donderdag, 7.30 uur
openb. samenkomst; Stadsevangelisatie
„Jeruël", Zondag 10 u. dhr-Malgo, 5.30
dhr Kolderman, Dinsdagavond 7:30 u.
bijbelbespreking, Wooensdagavond 8 u.
jeugdsamenkomst, Donderd3gevond 8 u.
bidstund; Evang. Chr. Gemeenschap, 10
uur dhr Verdam. 5.30 u. dhr Rozendaal
(Den Haag), Vrijdagavond 8 uur jeugd
samenkomst, Zaterdagav. 8 u. bidstond.
ALPHEN A. D. RIJN. Ned. Herv. kerk
Julianastr. 9 u. ds Stehouwer, 10.30 u.
ds J. Godthelp, Zwijndrecht; 6.30 u. ds
Lefeber; gebouw Jonathan, 10 u. ds Lam-
bour; Hulpkerk Gouwsluis 6.30 u. ds
Lambour; Hooftstr. 10 en 6.30 u. ds L.
de Looze S„ Hilversum; Oudshoornseweg
10 u. ds Van Mullum, Edam; Martha-
Stichting 10.30 u. prof. dr G. Sevenster,
Leiden. Geref. Kerk: Zuiderkerk 10 u.
ds Bosch, 6.30 u. ds Mulder; Noorderkerk
10 u. ds Mulder, 6.30 U. ds Bosch; Hooft-
straat 10 en 6.30 u. ds H. Pól, Boskoop.
Geref. Kerk (art. 31): Hotel Centraal 10
en 3 u. Leesdienst. Chr. Geref. Kerk.
Van Reedestr. 10 en 6 u. leesdienst.
Woensdag 3 Dec. 7.30 u. ds Baaij (Wees-
hulsavond). Oud-Geref. Gemeente. Van
Mandersloostraat. 9.30 en 4 u. leesdienst.
BENTHUIZEN: Ned. Herv. Kerk, 9 30
uur ds P. A. Lefeber, Alphen, 6 uur dhr
Van Hoeven, Waddinxveen.
HAZERSWOUDE: Ned. Herv. kerk 9
en 10.30 u. ds J. P. Honnef; Leiderdorp.
6.30 u. ds P. v. d. Kraan, Den Haag. Geref.
Kerk, 10 en 6.30 u. ds Oussoren, v.m.
voorber. H_A.
HOOGMADE:Ned. Herv. kerk. 10 u.
ds Hymans, voorber. H.A.
HILLEGOM: Ned. Herv. Kerk, 10 uur
ds Eerhérdt, 5 u. ds Knottnerus; Geref.
Kerk, 10 en 5 u. ds R. C. Harder, Wage-
ningen; Chr. Geref. Kerk, 10 en 5 uur
ds Sluiter.
KATWIJK a. ZEE: Ned. Herv, Kerk,
Nieuwe Kerk, 10 uur ds Bouman, 6 uur
ds v. d. Krift; Oude Kerk, 10 u. ds Pras,
Doopsbed., 6 u. ds Jellema; Kapel, 10 u.
ds v. d. Krift, 6 uur ds Bogers; Geref.
Kerk, 10 u. ds van Boeyen, 5 u. ds Pijl
man; Chr. Geref. Kerk, 10 en 5 u. ds van
der Bijl; Geref. Gem. CRemisestr.) 10 en
5 uur leesdienst; Geref. Kerk (art. 31)
10 u. ds Boersema, 5 u, nog onbekend.
KATWIJK a. d. RIJN: Ned. Herv.
Kerk, 10 u. ds Hadders, Lisse, H.A., 5.30
uur ds Pras, dankzegging; Geref Kerk,
9.30 en 5 uur ds de Valk; Geref. Kerk
(art. 31), 10.30 u. nog onbekend, 5.30 u,
ds Boersema.
KOUDEKERK a. d. RIJN; Ned. Herv.
Kerk, 10 en 6.30 u. dg van Binsbergen;
Geref. Kerk, 10 en 6.30 uur ds H. Post,
Rijnsburg.
LEIDERDORP: Ned. Herv. Kerk. 10 u.
dr Streeder (Den Haag), 6.30 u. ds Hon
nef; Geréf. Kerk, 10 en 6.30 u. ds Dijk.
LEIMUIDEN- Ned. Herv. Kerk, 10 en
7 uur ds van Veenën; Geref. Kerk. 9.30
en 2.30 uur ds Moens.
LISSE: Ned. Herv. Kerk. 10 u, ds H.
A. Jellema, Katwijk aan Zee, 5 u. d:
G A. Alma; Geref. Kerk, .10 en 4 uur
ds R. Bakker, Rotterdam; Chr. Geref.
Kerk, 10 u. leesdienst; 4 u. ds H. Visser,
Sassenheim; Geref Gem., 10 en 4 u. lees
dienst; Oud-Geref. Gem„ 9.30 en 3 uur
leesdienst; Gerei Kerk (art. 31). 10.30 en
430 u. ds J. J. Verleur.
NOORDWIJK AAN ZEE: Ned. Herv
Kerk, 10 u. dr Dankbaar, zendingsdirec-
tor, 5 u. ds Spruyt, Leiden. Geref. Kerk,
10 en 5 u. ds Bouma, N.^Binnen: Ned.
Herv. Kerk, 10 u. ds Siddré, bevestiging
ds Meuzelaar, 2.30 u. intrede ds Meyze-
laar; Geref. Kerk, 9.30 en 5 uur ds Von
Meyenfeldt, v. d. Berghstichtlng 11 uur
Idem.
NOORDWIJKERHOUTu Ned. Herv.
Kerk, 10 uur ds Spaling.
OEGSTGEEST: Ned. Herv. Kerk, 10.15
u. dr Brouwer, Pa'uluskerk, 10 u. ds Cal-
lenbach (kerkkoor), 5 u. ds J. Zandee,
Warmond (-jeugddienst?, Hoge Mors.
10.30 u. ds Visser, Irene (Kinderkerk)r
De „sociale paralyse'
in Frankrijk
het departement van de Seine, waj
bijna alle scholen gesloten waren. Het b<
roep óp de ouders, de kinderen thuis
houden, had niet veel uitwerking. Oi
8. uur 's ochtends, keken de kinderen
heel gek op, toen ze op de deur van 1
schoolgebouw de proclamatie lazen, da
de „vakbond van leraren" tot staking bj
sloten, had,
De scholieren behoefden telkens di
dag het „werkwoord" staken niet m
te vervpoger^, maar onder gefluit en
schreeuw" gaven zy hun instemming i
de onverwachte vacantie 'te kennen
Maar de respectieve ouders zullen óve
deze „lock-out" van hun kinderen w«
anders gedacht hebben.
Thans staakt vrijwel heel Frankri
dus, voor een deel, omdat prijzen stijgj
en lonen en salarissen niet toereikend
Jzijn, maar voora
ook veroorzaak ijns
door de communij eids
tieche agitatie. Dfelef
beul heeft, zoals
teren vermeld,
gestaakt en de doodgravers zullen wel
spoedig volgen.
Het belaahelijke doodt, wam als alia
staakt, en er niet meer geproduceerd I
wordt, Is Frankrijk „la douce France"
niet rijp meer voor het „plan-Marshall'
maar voor het gekkenhuis!
Zijn Maurice Thorez en de secretari
van de federatie der spoorwegarbeider
naar Moskou getogen, om verdere
structies te vragen? Begrijpelijk, dat <k
regering aan Russen-vrees begint 1
den én men een aantal Russische onder
danen over de grens gezet heeft.
Troepen uit Duitsland en Noord-Afriki oor
moeten de orde handhaven en de gre
zen worden extra bewaakt, teneinde ge
visite te krijgen van een „internationaléïlpl
brigade". De post- en telegraafkantorei tn
zijn door militairen bezet. De toezeggin 439
gen der regering werden door de
grote vakverenigingen aan hun laar jg
'd uni
't Verklaarde
uitzicht
«i
te r
de stakingen breiden
steeds uit, zelfs ook tot het laboratorium
personeel van de medische faculteit, a
kat
Zll
hebben wij van een artsen-staking no| n
niet géhoord.
HET KOST DE STAAT dagelijks mil j£e
Harden, waardoor de Amerikaans
Senaat, die over de hulpverlening
de eindbeslissing heeft, wel eens uit een 4
ander vaatje kan gaan tappen, omda ëef
men deze Franse rode communistisch^
wijn niet meer lust.
Schuman heeft nu wel één front ge
vormd tegen de communisten door i
geweld te dreigen, maar zal het helpen!
De regering is zwak en geniet weini|
sympathie, terwijl De Gaulle nog toe
kijkt. Het ohaotiische van de sdtuatil Tl
blijkt uït 'het feit, dat groepen staken I Ai
doodgewoon de fabrieken binnendringen, g
de werkwilligen terroriseren J"
chines onklaar maken. y
In-sFrarrkrijk worden'- thans de zelfdi
rhéthoden toegepaSt als in Italië en J
communistische partij- dreigt met
welddadig optreden. Wat is er van al
economische ^naatregelen van Blum ei
Ramadier terecht gekomen? Het gevaai
van een economisoh bankroet! De o
zaak? Omdat map de samenwerking
met Duclos Co te lang heeft voort-vC
gezet, te weinig autoriteit had, het ge
zag niet gehandhaafd werd. Natuurlij!
kan een Frans arbeidersgezin, gezien di
stijgende prijzen, van f225 per maand,
niet rondkomen, maar wordt de toestand
door deze sociale paralyse iets gunsti
ger? T
Geen kleinigheid: ongeveer 2 millioei
werkkrachten, die van het productie
proces zijn uitgeschakeld^, terwijl d
voedselvoorziening ernstig gevaar loopt
Brood is in Parijs bijna niet te verkrij-
gen en uibgerammelde magen zijin een 1V
goede voedingsbodem voor oproer
burgeroorlog. u
De regering ziet dit gevaar in en dreigl
nu met geweld, als de functionnering de! jg,_
vitale diensten niet hervat wordt. Sabo-
tage moet tegen gegaan, -wan
al te dwaas, dat er in dit land van d« 5
cultuur .geen „vrijheid van arbeid" meer^r -
is. De mobilisatie van alle krachten o
te stakenvoor het „herstel"! E<
minnelijke schikking tussen regering
communisten ligt niet voor de hand. To1 Ï.6C
De Gaulle straks keihard in het links^l
doel trapt!
10 u. dienst. Geref. Kerk, 10 en
ds Brussaard, Mors-Rijndijk, 9 en
ds Arntzen.
OUDE EN NIEUWE WETERING: NedL"!
Herv. Kerk, 10 u. ds Barneveld, Woer
den; Geref. Kerk, 9 30 uur ds Krabbq
Hillegom, 2.30 u. ds van den Bos; Rem 4
Kerk, 10 u. ds P. Hulsebos, Sassenheim r
Nieuwe Wetering, Geref. Kerk 9.30 uul 1
ds v. d. Bos, 2.30 u%ds Krabbe, Hillegom
RIJNSATERWOUDE: Chr. Geref. kerl 4
9.30 en 5 u. ds J. Rebel. Den Helder, T
Donderdag 4 Dec. 7 u. ds M. W. Nietig
wenhuijze, Den Haag.
SASSENHEIM: Ned, Herv. kerk 10 ufc
ds Krijkamp, 5 u. dhr. G. Nieuwenhuy
sen, Den Haag (jeugddenst); Geref. kerk et
9.30 en 5 u. ds Kuiper; Chr. Geref. kerk tl,
10 en 5 u. ds Visser; Ned. Prot. Bondd
10.15 u. dhr W. G. O. Verhagen, Oud' hit
Beijerland.
RIJNSBURG: Ned. Herv. Kerk, Grotl
Kerk, 10 u. ds Bonting, 5 u. ds Beeker,
Voorhout; Kleine kerk, 10 u.' ds Burgg
5 u. ds teonting; Geref. Kerk, Rapen1
burg. 10 u. ds Broekstra. 6 u. ds va
Linde; Voorhouterwerg. 10 u. ds va
Lindé, 6 u. ds Broekstra; Geref. Kerltj
(art. 31),,10.30 en 5.30 u. ds v. d. Schaft, tot
Delft; Chr Geref. Kerk. 10 en 5 u
VALKENBURG: Ned Herv. Kerk, ld*?
uur dhr J. Vink, Katwijk a. Zee, 6.30 u
ds J. Stegehouwer, Alphen aan de Rijn;
Geref Kerk, 10.30 en 5 uur ds Hainjé!
Geref. Kerk art. 31. 8.30 uf stud. K. dep-
Hoop, 3 uur ds Boersema
VOORHOUT: Ned. Herv. Kerk, 10 u.
ds Beker, 5 u. ds K. H. Burgg, Rijnsburg
(Jeugddienst).
VOORSCHOTEN: Ned. Herv. Kerk,
10.15 u. ds mr Alma, Lisse, 7 u. ds Ver
baas, Schipluiden, jeugddienst Rijndijk,
10 u. ds' Fortgens; Geref. Kerk, 10 e;
ds Houtzagers; Geref. Kerk (art. 31), 10
en 5 u. ds van der Jagt, Delft.
WARMOND: Ned. Herv. Kerk, 10 en
7 uur ds Zaïylee.
WOUBRUGGE: Ned. Herv. Kerk, 10
6.30 u. ds Hugenholtz; Geref. Kerk, 9 3(
en 6.30 u. ds van der Meulen; Ned. Prot.
Bond. 7 u dr H. J. Heering, den Haag.
ZOETERWOUDE: Ned. Herv. KcrUf»
10 uur cand. Heidema.
