KUNST EN LETTEREN
,DAT HEBBEN WIJ VAN ONZE
KINDEREN GELEERD"
De Wilhelminascliool te Noordw
in het zilver
NIEUWE LETDSCHE COURANT
2
WOENSDAG 5 NOVEMBER
Stadsnieuws
„Is de coöperatieve gedachte in strijd met
de Christelijke beginselen?"
De secretaris van liet C.N.V.
beantwoordde de vraag met
een krachtig „neen"
Een stampvolle foyer van de Stads
gehoorzaal en dat niet ter gelegenheid
van een of andere feestavond. 1
een vergadering van de Christelijke Be
sturenbond Leiden. Y7ie had dat gedacht?
En dan nog te horen uit de mond van dc
voorzitter, de heer G. Hordijk, dat vele
kaartkopers moesten worden teleurge
steld.
Nu droeg deze avond ook een bepaalc
cachet, hij was n.l. aangeboden door de
Coöp. „Ons Doel" en op het programma
stond vermeld: „Een avond vol afwisse
ling!"
Na het openingswoord van de heer
Hordijk, die de aanwezigen na
Coöp. en Besturenbond welkom heette
en het doel en karakter van deze avond
uitéénzette, was het woord aan de heer
F. P. Fuykschot, secretaris van het CNV
in Nederland, die sprak over: „Is de
coöperatieve gedachte in strijd met de
Christelijke beginselen?"
Spr. wees er op. dat de vakvereni
gingen en de coöperaties loten uit één
stam zijn. Telkens in de geschiedenis
duikt de coöperatie op, als het volk ir
nood is, en telkens ook de vakvereni
gingen, als de arbeiders in moeilijkheden
verkeren. De vraag in het onderwerp var
spreker gesteld doet wat vreemd aan
omdat de coöperatie grote massa's arbei
ders raakt, die streven naar verbetering
van de levensomstandigheden in hun ge-
zinnen. Maar, aldus spr., het blijkt, dat
nog velen in de vakbeweging tegen de
coöperatieve gedachte zijn, terwijl toch
vele sociale hervormers over de gehele
wereld zoals Kagawa (Japan), Stanley
Jones (Amerika) er voorstanders
We moeten, zo vervolgde de heer
Fuykschot, voorzichtig zijn met uit te
roepen: „Coöperatie is niets voor ons,
is de dood voor de middenstand"
vooral met: „Coöperatie, o, dat is so
listisch!"
In Nederland heeft de coöperatie-ge
dachte bij d- Christenen nog weinig wor
tel geschoten. In het socialistisch kamp
is dit anders. Daar is de coöperatie wel
•/oor socialistische orde en bij de verkie
zingen gebruikt, maa. dit wil niet zeg
gen, dat dan de coöperatie-gedachte
socialistisch is!
In de hevige strijd tussen lonen en
prijzen, die we nu meemaken, aldus spr.,
heeft de coöperatie een taak, n.l. om de
prijzen zo laag mogelijk te houden. Gaan
de coöperaties niet tegen de midden
stand? wordt gevraagd. Spr. vindt dit
argument tamelijk zwak. De coöperatie
koqpt zo goedkoop mogelijk in en ver
koopt tegen zo laag mogelijke prijs en
11 November: Klaproosdag
Op verzoek van de Nederlandse Rege
ring en de geallieerde autoriteiten zal in
het vervolg slechts één algemene herden
king plaats vinden voor het gehele land,
dit jaar op 9 November a.s., 's middags
om 3 uur in de Nieuwe Kerk te Amster-
Toch blijft op ons allen de plicht rus
ten die dag het oorlogsgraf te herdenken.
Veertigduizend geallieerden liggen begra
ven in ons land. Die dag versieren wij dus
hun graven, maar die dag tooien wij ons
eveneens met een kleine rode papaver,
die verkocht wórdt, opdat ouders, vrou
wen en kinderen de graven van hun dier
baren kunnen bezoeken.
Doet allen mee!
Het adres van het Centraal Oorlogsgra-
vencomité is: Keizersgracht 442, Amster
dam-Centrum. H.M. de Koningin is Be
schermvrouwe.
De collecte op klaproosdag wordt te
Lelden georganiseerd door de dames Hes-
kes en Den Older: te Oegstgeest door het
plaatselijk comité, waarvan mevr Smits
voorzitster is, de heer Van Krieken pen
ningmeester en mevr. Langqler-Van Hen
gel secretaresse.
Te Leiden kunnen collectanten zich tot
8 Nov. melden bij de heer A. J. Kors,
Haarlemmerstraat 241.
dit kan, omdat deze acties over zo
nig mogelijk schijven gaan.
Spr. schetste vervolgens de verande
ringen in ons land op coöperatief gebied.
Er is na de oorlog een economisch strijd
middel Voor de werkende stand tot stand
gekomen, n.l. een coöp. centrum, waarin
de drie grote vakorganen zitting hebben.
Met beginsel heeft dit niets te maken. Wel
gaat dit centrum er tegen in, dat de coö
peratie als socialistisch strijdmiddel ge
bruikt zal worden. We moeten, aldus spr.,
deze zaak los van gevoelsoverwegingen
zien. Het is louter een economisch .groei
proces, waarbij de doeleinden, n.l. een
welvarende middenstand en coöperaties,
die de werkende stand zo goedkoop moge
lijk bedienen, niet uit 't oog verloren
gen worden. Er wordt thans gesproken
over bezitspreiding en dit is volgens
Christelijke gedachte, een middel on
arbeiders .uit de proletarische staat te
halen. We hebben tot taak elkander te
steunen in de levensstrijd en de coöpera
ties kunnen tezamen met haar zusje de
vakbeweging in het volksleven een grote
kracht zijn. Spr. wekte tenslotte de a
wezigen op, de coöperaties te steunen.
De heer T. Fuchs, voorzitter van „Ons
doel", accentueerde ook nog even de
coöperatieve gedachten. Na de pauze was
het alles afwisseling wat het program
ma bood. Versnaperingen, zelfs rokerij,
een verloting en enkele amusante en
leerrijke films. Al met al een avond, de
Chr. Besturenbond en „Ons Doel"
waardig!
veertig jaar coupons geknipt?
Vrijdag 7 November zal het 40 jaar ge
leden zijn, dat de heer J. c. Gaykema in
dienst trad van de firma Lezwijn en Eige-
man, welke bankiersfirma in 1918 werd
overgenomen door de Amsterdamsche
Bank. Bij deze instelling is de heer Gay
kema werkzaam aan de coupon- en safe
afdeling.
Spoorweg-Alpinisme in
Zwitserland
Met de Ned. Reisverenlging naar he
land van het Alpen-gliihen.
Het uitgebreide en tot in hoogste gra;
geperfectionneerde spoorwegnet v«
Zwitserland was het onderwerp van e(
zeer interessante lezing, die de heer C.
van Zwijndrecht gisteravond „In den
Vergulden Turk" hield voor de Leidse
afdeling van de Ned Reisvereniging. Dat
Zwitserland waarlijk grootse préstaties
op dit gebied heeft geleverd, bewezen de
indrukwekkende cijfers, die de heer Van
Zwijndrecht zijn auditorium voorlegde.
Een, St. Gothard-route met haar 76 tun
nels. een Simplon-tunnel met z'n indruk
wekkende lengte van 19.8 km en
3000 km lang spoorwegnet voor ee
betrekkelijk klein land als Z\yitserland
geven inderdaad wel een indruk vs
energie van dit volk.
In zijn inleiding behandelde de heer
Van Zwijndrecht voorts de bijzondere
aard van de Alphenpassen naar Italië
van de speciale sfeer van Noord-
Europa plotseling voeren naar geheel
andere, naar warmere en hartstochte
lijker streken. Bij het zich steeds vervol
makende vervoer is overigens de electri-
citeit in Zwitserland niet gerantsoe
neerd; behalve deze zomer en dit najaar.
de grote droogte de stuwdammen en
deTcrachtscentrales van de nodige water
kracht verstoken hield. Maar stilgelegen
heeft het verkeer er nog niet. Wonder
lijk mooi openen zich de uitzichten
de reiziger, die van de Zwitserse Bonds-
spoorwegen of een van de vele particu
liere maatschappijen gebruik maakt. Ook
verschillende soorten bergbanen,
van Niklaus Lingenbach de eigen
lijke ontwerper was. bevorderen
toerisme zeer, ten gunste van staat
gemeenschap.
Een serie zwart-wit en kleuren licht
beelden gaf een indruk van de ontwik
keling van 't verkeerswezen en van dc
grootsheid van 't alpenlandschap. Twee
films besloten de geanimeerde avond.
Leids tribunaal behandelde „kleine'" zaken
N.S.B.-ers met beperkt verstand
stonden terecht
In de gisteren gehouden zitting van het
Leids Tribunaal, werd allereerst voortge-
de aangehouden zaak tegen D. C.
Zaal uit Leiden voor het horen van enige
getuigen.
De getuige M. de Leeuwe gaf een relaas
an de omstandigheden, waaronder hij
Zaal had leren kennen. Duidelijke ge
zichtspunten, waaruit kon blijken, dat
Zaal verraad tegenover De L. zou hebben
gepleegd, kwamen uit diens verklaringen
niet tot uiting. De tweede getuige, de
rijwielhandelaar Van Leeuwen, verklaar
de, gezien te hebben, hoe Zaal op 29 Juni
1941 een witte anjer bij iemand verwij
derde. Getuige had daartegen geprotes
teerd, waarop-besph. uitdagend was opge
treden. hetgeen tot incident leidde. Ten
gevolge hiervan had besch. tegen getuige
aanklacht ingediend, doch wegens
gebrek aan bewijs was deze enige maan
den later voor de Vrederechter te Den
1942 lid geworden van de N.S.B. en W.A.
en diende later als militair aan het Oost
front. Dit laatste werd door besch. ont
kend.
De raadsman, mr Van Duiken, we<
op, dat het hier een geval betrof, yi
van er 13 in het dozijn gaan. De familie
behoorde eveneens tot de N.S.B., zodat de
omstandigheden niet bijzonder gunstig
waren voor de jonge man, die toen
20 jaar was.
A. J. Deurloo, uit Zoetermeer, had zich
vrijwillig gemeld voor de Waffen SS,
eerst in Duitsland bij de O.T. te hebben
gewerkt. Als SS-er was hij bij de Viking
divisie ingedeeld en had aan het Oost
front gevochten. Besch. verklaarde een
poging te hebben gedaan om .onder te
duiken, toen hij tijdelijk in Holland ver
toefde. hetgeen de voorz. in twijfel trok.
Door het ontbreken van een verdediger
werd deze zaak snel afgehandeld, waar
na H. W. Bilderbeek te Leiden zich moest
verantwoorden.
Deze was in Dec. 1940 lid van de-N.S.B.
W.A, geworden. Daarna vrijwillig bij
vrijgesproken. De derde getuige'de hulppolitie gegaan en later ingedeeld
legde emge verklaringen af over de posi-ibij de landwacht. Op een vraag van de
hij president, mr De Ruyter de Wildt, waar-
I om hij lid was geworden van de N.S.B..
zei besch., dat hij door de propaganda
tie, die Z. had in het bedrijf,
vertegenwoordiger was.
Daarna was het woord
verdediger, mr H. v. Duiken. In een uit
voerig pleidooi behandelde deze enige
punten van de dagvaarding. Spr meende,
dat de positie van zijn cliënt in het be
drijf, dat hij vertegenwoordigde, niet een
zodanige was, dat hij verantwoordelijk
kon. worden gesteld voor hetgeen daarin
tijdens de bezettingsjaren geschiedde. Ook
in het geval met M. de Leeuwe kon niet
zekerheid worden gezegd, dat besch.
De L. verraden zou hebben.
De tweede verdediger, mr K. W. P.
Klaassen, legde er de nadruk op, dat we
hier te doen hebben met iemand van een
volkomen ander gehalte dan de meeste
andere voormalige leden van de N.S.B.
Tenslotte legde spr. een aantal verklarin-
van mensen, die met Z. in het
bedrijf hebben gewerkt.
Ph. v. d. Heijden te Leiden was in Mei
Concert Pieterskerk
Onder auspiciën van het Leids Aca
demisch Kunstcentrum gaven Hélène
Ludolph en Hendrik Andriessen gister
avond een concert in de Pieterskerk.
Hélène Ludolph is een zangeres met een
fraaie, ontwikkelde sopraanstem, die
muzikaal en intelligent voordraagt. Zij
begon met een prachtige aria uit cantate
127 van Bach, waarvan zij een mooie,
bezonken vertolking gaf. De twee lie
deren van De Klerk lijken harmonisch
wat gezocht; compositorisch staan zij
niet op het plan van „praeludium en
fuga voor orgel" van dezelfde componist.
De zangeres besloot met vijf liederen uit
„Miroix de peine" van Hendrik Andries
sen', prachtige liederen, die haar bijzon
der goed bleken te liggen.
Wij hadden van Andriessen gaarne
tenminste één groot orgelwerk gehoord.
Op het programma stond een der minst
belangrijke fuga's van Bach, twee prach
tige koraalbewerkingen en de chaconne
in e van Buxtehude. „Nun kommt der
Heiden Heiland" werd prachtig gere
gistreerd en gaaf gespeeld. In het werk
van Buxtehude had de technische pre
cisie te lijden onder de dynamisdhe over
gangen.
De improvisatie van Andriessen was
vormloos; weliswaar werden wij gefrap
peerd door enkele interessante vondsten,
maar de concertgever bleef hier onder
het niveau, dat wij van een componist
en musicus van zijn formaat mogen ver
wachten. Hennie Schouten.
Het Residentie-Orkest
Het eerste abonnementsconcert, dat het
Residentie-Orkest op 13 November a.s
in'de Stadsgehoorzaal zal geven, staat
onder leiding vqn Frits-Schuurman. So
list is de jeugdige Amerikaanse pianist
William Kapell, die het 3e concert van
Rachmaninoff zal spelen. Het concert
opent met een belangrijke noviteit van
de in Amerika overleden Hongaarse com
ponist Béla Barfok, Concerto voor orkest.
Tot besluit volgen de Polowetzische dan
sen van Borodin.
De beeldhouwkunst van
Teil el Aniarna
Prof. C. de Wit uit Brussel hield giste
renavond de eerste winterlezing in het
Rijksmuseum van Oudheden over de
beeldhouwkunst van Teil el Amarna.
Een zeer eigenaardige periode is die
van Amenhotep IV ca. 13701352 v. Chr.
van deze beweging daartoe was gekomen.
Ten aanzien van de houding door besch.
ingenomen, werd hij scherp door de pres.
aan de tanö gevoeld. Als getuige werd
gehoord zijn echtgenote. J. G. Vijlbrief.
De raadsman mr M. W. v. d. Wissel,
stelde in het licht, dat het toetreden
B. te wijten is aan een foutief politiek
inzicht. Uitvoerig schetste de verdediger
de moeilijke omstandigheden,
is komen te verkeren en drong er ten
slotte op aan, dat bij het bepalen
straf hiermede rekening zou worden ge
houden.
J. Overduin uit Hillegom behoorde
voor de oorlog reeds tot de N.S.B., had
bij de mobilisatie in 1939 daarvoor ech
ter bedankt, om na de capitulatie opnieuw
toe te treden. Daarna kwam hij bij de
N.S.K.K. Er werd in deze zaak
tuige gehoord, die gunstige verklaringen
aflegde. Mr J. v. d. Plas zei in een kort
pleidooi, dat men zyn cliënt moet
als een eerlijk mens, die faalde. Met het
oog op het feit, dat O. inziet aan
den, dat de koning zelf de nieuwe pogin- keerde kant té hebben gestaan,
gen bevorderde. wenselijk, dat hij A) spoedig mogelijk
De revolutie te Teil el Amarna is niet aan zijn gezin wordt teruggegeven,
enkel van godsdienstige aard geweest. I W. J. Straver uit Boskoop had n
Zij is ook en vooral een revolutie van Joetreden tot de N.S.B. vrijwillig dienst
het zieleleven. „Licht! Levensvreugde! genomen bij de SS; aan het Oostfront ge-
Terug naar de natuur! Waarheid!", dit vochten om tenslotte bij de landstorm
schijnen de nieuwe „slogans". Een der-1 dienst 'e nemen. De raadsman, mr C. M.
gelijke revolutie moést in de kunst haar;Lo®f' schilderde in zijn pleidooi de vele
weerspiegeling vinden. De breuk met het
verleden is te vergelijken met die. welke
meemaken. Weliswaar moet zijn schuld
worden toegegeven, doch daar staat
tegenover, dat hij is gedeserteerd. Pleiter
drong aan op een voorwaardelijke straf.
Als laatste had zich te verantwoorden
N. Ravensbergen uit Leiden, die zich in
April 1944 aansloot bij de S.S. Mr M.
Teekens wees er op, dat de armoede de
enige drijfveer van deze man is geweest
om zich aan te sluiten. Door zijn beperkte
intelligentie overzag hij de gevolgen niet.
Zijn gezinsomstandigheden waren zeer
moeilijk door het geringe loon, dat hij
verdiende.
In alle zaken volgt de uitspraak over
veertien dagen.
op het einde van de XlXe eeuw, door
het symbolisme, impressionisme, cubisme
en futurisme gekenschetst werd en het
lijkt wel, of de nieuwe kunst in haar
jongste periode de meeste buitensporig
heden toont. De kolossen van de tempel
van Aton de Karnak doen denken aan
een Permeke. Later zal deze kunst zich
verzachten, zoals de buste in het Louvre
en de koninklijke wasjabti's het aanto
nen. De grondslagen van de Egyptische
kunst, de conventies van het tekenen,
d.w.z. de indeling van het lichaam in
kenmerkende vlakken, verwerpt men
echter niet. De liefde voor waarheid, tot
het uiterst gedreven, en de reactie tegen
de stijl van zijn voorganger ging van de
figuur van de koning een caricatuur en
een monster van lelijkheid maken.
De koninklijke gens volgde hét ko
ninklijke gebaar na.
Wat de nieuwe kunst kenschetst, is niet
zozeer het zoeken naar de objectieve
waarheid. Met recht heeft
trospectief realisme" gesproken. Hier
zien wij een koning, die bijna van zijn
troon afglijdt, met de arm mollig op de
leuning van zijn zetel gesteund, met zijn
vrouw of zijn dochtertjes op de knieën, i
Ziedaar het nieuwe, het buitengewone in
d"n he^beroemde atelier v,n de b«!d- Zeldzaam laffe Streek
houwer Thoetmose vond me- te Teil el -Gisterochtend werd ontdekt, dat on-
Amarna een hele reeks studies, min pf' verlaten tijdens de herfstvacantie een
meer afgewerkte beelden in steen ên inbraak hebben gepleegd in de Kleuter-
pleisterafgietsels, die als model dienden, school aan de Leliestraat. Vermist wordt
Aan de hand van lantaarnplaatjes de inhoud
Speeltuin-conferentie
De Nederl. Unie van Speeltuin-organi
saties (N.U.S.O.) belegt een speeltuincon
ferentie te Leiden, op Zaterdag a.s. om
half 4 in het Logegebouw aan de Steen-
schuur. De volgende referaten zullen wor
den gehouden: „De organisatie van net
speeltuinwerk" en „Onze omgang met de
jeugd". Deze conferentie wordt belegd om
de verdieping van het speeltuinwerk te
bevorderen en tevens aan deze vrijwillige
bekendheid te geven.
Sinterklaas-spaarpot
der kleuters. Haast een jaar lang hebben
de kleinen hiervoor gespaard en zij had
den nu f28 aan losse centen bijeen. Men
kan zich de teleurstelling indenken van
de kleintjes, die alleen nog een sigaret
tenpeukje van de inbreker in hun spaar
pot vonden.
Zal Sinterklaas de Kleuterschool nu
moeten voorbijgaan? De hoofdonderwij
zeres doet een beroep op de Leidenaars
om dit te voorkomen. Alle bijdragen,
klein of groot, zijn even welkom hetzij
tijdens de schooltijd aan het gebouw der
Van nem ging de grootste godsdienstom-Ankie van Wickevoort Crommelin, alt,Haanstra-school. Leliestraat 1, of aan
wenteling uit. die Egypte ooit gekend Gertrud Schut, tenor Gerard van den haar huisadres: mej. C. I. Gunning,
heeft. Deze geestelijke beweging, die toen! Berk en bas Lucien Louman. Het geheel Witte Singel 31. tel. 25251. Wanneer men
maar door enkelen begrepen werd. komt staat onder leiding van de dirigent van niet in de gelegenheid is het te brengen,
tot uiting in de kunst. Alles laat vermoe-„Ex Animo", Herman de Wolff. Ikomen de kinderen het graag halen.
toonde spr. hiervan een rijke keus.
„Ex Animo" gaat concerteren
Eerste uitvoering van „Omar"
De Chr. Zangvereniging Kerkkoor ..Ex
Animo" gaat, begeleid door de Haarlemse
Orkestvereniging, concerteren op Donder
dag 27 November, om 8 uur, in de Stads
gehoorzaal. Uitgevoerd worden „Omar,
de vierde wijze" van Herman de Wolff
(eerste uitvoering) en „Te Deum Lauda-
Anton Bruckner. Sopraan
Officiële publicatie
Gewestelijk Arbeidsbureau Leiden.
Gemeente Alkemade,
Aan belanghebbenden zij medegedeeld,
dat het Gewestelijk Arbeidsbureau in de
gemeente Alkemade van 1 November
aanstaande af wederom zitting houdt in
de Pancratiuszaal aldaar, iedere Donder
dag des voormiddags van 10.3012.30 u.
De weg WassenaarKatwijk
De KNAC heeft de minister van Marine
verzocht de weg Wassenaar-Katwijk, voor
wat betreft het gedeelte door het vlieg
veld Valkenburg, voor alle verkeer open
te stellen c.q. te doen openstellen voor
motorrijtuigen met uitvaardiging van een
stopverbod voor het gedeelte door het
vliegveld.
Haagse politierechter
Omdat de transportarbeider h M V te
Leiden in de kou zat, was hij naar een
opslagplaats van steenkolen gegaan, en
had er een hoeveelheid van meegeno
men. Daar eiste de Officier een week
gevangenisstraf voor, omdat dergelijke
diefstallen streng tegen gegaan moeten
worden. De rechter veroordeelde tot die
Mishandel de dieren niet
Dierenbescherming - Christen
plicht
Het is een te betreuren feit, dat vele
Christenen sceptisch staan tegenover de
bescherming van het dier. Waar God de
dieren zegende, staan de mensen
tyrannieke heersers tegenover we
die in de orde der schepping na de i
de eerste plaats innemen. En wat tyran-
nie betekent, weten wij na de Duitse
bezetting maar al te goéd. Wié zich ge
lovig noemt, dient derhalve minstens
niet tegen dierenbescherming te
de ware gelovige echter heeft de dieren
lief als schepselen Gods, die aan
hoede en zorg zijn toevertrouwd, Êr
rust dan ook een plicht op hem: mi
werken aan de propagering van
waardiger behandeling van het weerloize
dier. Voor deze propaganda, die in
„beschaafde" maatschappij nog zo hard
en hard nodig is, behoeft men geld, veel
geld zelfs. De bazar, die Zaterdag in de
Graanbeurs wor<}t geopend, en gehouden
wordt ten bate van het Leids Dierenasyl,
vraagt daarom uw volle belangstelling
De bazar is ook op Maandag 10, Dinsdag
11 en Woensdag 12 November open. Er
zijn attracties van allerlei aard.
Wanneer hun leven is uitgebloeid, staat Walcherens tuin
in volle glorie.
Anderhalve eeuw Zending
VAN 1797 TOT 1947 IN
VOGELVLUCHT
Het eerste tijdperkvan de Nieuwere
Zending, die met de stichting van het
Ned. Zendelinggenootschap werd ingezet,
loopt van 1797 tot 1848. Aanvankelijk be
woog het Genootschap zich op het gebied
der Inwendige Zending. Toen deze ar
beid door Réveilkringen werd overgeno-
steunde het de arbeid van het Lon-
dens Zendingsgenootschap in Zuid Afrika
Ceylon. Na 1813 trad het N.Z.G. zelf
standig op. Zendelingen werden uitgezon-
naar Indaë. Toen in 1824 de Neder
landse bezittingen aldaar aan Engeland
werden afgestaan, werd de aandacht ge
richt, op het „Gouvernement der Moluk-
ken", dat het arbeidsveld van het N.Z.G.
werd. Jozef Kam, die als zendeling was
uitgezonden, maar hoor het N. Ind. Gou
vernement tot predikant te Amboina was
aangesteld, ging over in dienst van net
N.Z.G. Hij werd de ziel der Zending op
de Ambonse eilanden en bleef tot zijn
dood in 1833 werkzaam. Van 1824 tot 1836
werden twaalf zendelingen door het Ge
nootschap daarheen uitgezonden, terwijl
een kweekschool voor inlandse on
derwijzers werd gesticht.
Het eind van deze arbeid brak aan,
toen in 1842 bij Koninklijk Besluit werd
bepaald, dat Amboina voortaan door vier
predikanten zou worden bediend. Nog
zendelingen bleven over, n.l. Bar,
n 1852 overleed, en Luyke, die tot
1881 werkzaam bleef. In 1886 stierf hy op
8.7-jarige leeftijd, na meer dan 60 jaren
onafgebroken onder veel ziekte en ont
bering in de Molukken te hebben doorge
bracht. In 1854 werd er tussep de Rege
ring en het Genootschap een overeen
komst van tien jaren gesloten, om in de
nood der Ambonse Christengemeenten te
:ien. Zes zendelingen zouden ter be
schikking gesteld worden, die als hulp
predikers de twee predikanten van Am
boina zouden bijstaan, opdat het zendings
werk niet uit het oog zou worden verlo-
Ook naar Timor, waar Reint de
Bruyn op Koepang predikant was en naar
de Z.-Westereila'nden werden tien zen
delingen uitgezonden. De zendelings-
arbeid op deze eilanden was niet voor
spoedig. Ziekte, dood en overplaatsing
deden hun noodlottige invloed gevoelen,
zodat het Genootschap zich in 1854 van
Timor moest terugtrekken
Van 1825 tot 1828 was Gützloff in dienst
in het N.Z.G., nog op Riouw werkzaam
Hem volgde Wentink op. die er tot 1834
bleef In de Minahassa, waar in het eer
ste tijdperk de zendingsarbeid begonnei
werd, was deze voorspoediger dan op de
Molukken .Na Hellendoorn, die in 1827
als hulpprediker te Menado was aange
steld, kwamen Riedel en Schwarz, de
beide pioniers van de zendingsarbeid van
het N.ZG., die in enkele door de O.I-
Compagnie gestichte Christengemeenten
aanknopingspunten voor hun arbeid von
den. Na hen arbeidden de zendelingen
Lineman, Wilken, Ulfers, Graafland, Roo-
ker, Tendelo, Louwerier en Brouwer in
de Minahassa.
De schoolarbeid was bijzonder ge
zegend. Dit bleek by de grote bewe
ging, die in 1857 naar het Christen
dom ontstond, toen elfduizend mensen
zich lieten dopen. Op de vraag, hoe
zy aan de niet geringe kennis van
Bijbel en Evangelie gekomen waren,
was het antwoord: „Dat hebben wij
van onze kinderen geleerd",
ïn 1880 werd het aangewezen geacht,
dat de Zending zich terugtrok, omdat de
Christengemeenten geacht werden geves
tigd te zijn. Deze werden aan de zorgen
der „Indische Kerk" (thans Protestantse
Kerk in Indonesië) toevertrouwd. De
meeste zendelingen bleven in de Mina
hassa, maar gingen als hulppredikers (te
genwoordig Indisch predikant) in
dienst van deze kerk. Het N.Z.G. bleef
zich toch met de Minahassa bemoeien,
omdat het met de overgang der gemeen
ten aan de Protestantse Kerk zijn kweek
school voor inheemse onderwijzers en
pl.m. 120 scholen bleef behouden. Door
zijn bemiddeling kwam in 1881
„Kost- en dagschool voor dochtérs
hoofden en aanzienlijken" tot stand, die
gevestigd werd in de voormalige kweek
school voor Minahassische hulpzendelin-
Toen bij de reorganisatie der „Indische
Kerk" in Augustus 1935 tevens in
nieuwe algemeen reglement der Pro
testantse Kerk in Indonesië een bepaling
was opgenomen, dat binnen het verband
dezer kerk zelfstandige kerken gevormd of
opgenomen konden worden, waarbij met
name genoemd werden de kerken in ae
Minahassa, de Molukken en de Timor-
archipel, nam het N-Z.G. deel aan de
voorbereiding van de instituering van
de Minahassische kerk. De eerste Synode
van de Molukse Kerk kwam van V
Sept. 1935 te Amboina bijeen en die
de Minahassische Kerk op 30 September
1934 te Tomohon. Ds S. Marantika, die
voorzitter was van de Conferentie
Kerkén en Zending te Makassar in Maart
1947, is predikant der Molukse Kerk te
Ambon en ds W. J. Rumambi, de s<
taris van deze conferentie, is predikant
van de Minahassische Kerk te Menado.
Distributievaria
Uitreiking bonkaarten 713, schoenen
bonnen en toeslagkaarten a.s. en jonge
moeders. Morgen zijn aan de- beurt de
gezinnen. waar' Jiet HOOFD een stam
kaartnummer heeft van 72001 t/m 76500.
j Medegebracht dienen te worden de stam-
1 kaarten, titelstrook met inwisselingsbon.
eventueel inlegvellen en contrólekaart
a-s. moeders. De kantoren (Steenschuur)
zijn geopend van 8.30—11.45 en 2—4 uur.
DS KELDER OP DRIETAL
Ds W. H. Kelder Jr. te Leiden staat
met ds P. C. Vermeulen te Laren (N.
H.) en ds F. D. Emous te Badhoevedorp
op een drietal der Ned. Herv. Gemeente
te Amsterdam (buurtschap Noord-West,
vacature-ds L. Buenk).
„De eenvoud des geloofs"
J.V. op G-G. „Pro Rege" in jaarvergade
ring byeen.'
Gisteravond herdacht de J.V. „Pro
Rege" haar eenjarig bestaan in gebouw
„Prediker". De belangstelling was groot,
zodat slechts weinige stoelen onbezet ble-
ven. Nadat voorzitter B. J. Blokzijl de
vergadering had geopend met het laten
zingen van Ps. 1031 en in gebed
voorgegaan, richtte hij zioh tot de
wezigen in een hartelijk welkomstwoord,
in 't bijzonder tot de oud-consulent der
gemeente, ds J- J. Verleur van Lisse,
de verschillende afgevaardigden van ker-
keraad en verenigingen. Het meestal nogal
saaie voorlezen van jaarverslagen werd
vermeden, doordat het bestuur een soort
samenspraak hield, waarin allé bijzonder
heden de revue passeerden.
Het bestuurslid J. Spruyt behandelde
hierna een onderwerp, getiteld „De
voud des geloofs". Op keurige wijze zette
spr uiteen wat de oorzaak is van
mensen die zeggen, dat het niet een
dig, doch zelfs zéér moeilijk is. Zij st
zich blind: op die ellenlange artikelen over
allerlei dogmatische moeilijkheden, maai
zij vergeten het gelovig aanvaarde, dat in
het geloof zo eenvouding is. „De kinder-
kens is het geopenbaard, maar de wijzen
en verstandigen een verborgenheid". Kin
derlijk eenvoudig moeten we blijven
het onderzoek van Gods woord. Het
aldus spr, niet zó, dat we de moeilijkhe
den maar moeten overlaten aan professo
ren en dominees. Zelf, ieder persoonlijk,
dienen we Gods Woord in eenvoudigheid
des harten te leren verstaan. Dan vallen
weg, dan waren nooit ontstaan de geschil
len, waarvan wij ook als jongelingsvere
niging de droeve gevolgen ondervinden.
Wij waren één gebleven in eenvoudigheid
des geloofs.
Voorts merkte spr op, dat deze eenvoud
In het J.V-werk wel een eerste vereiste
was. De mysteries, zoals de Drieëenheid
Gods en de uitverkiezing, worden dan
voor ons een vaste grond, waarop wij
staan. In tegenstelling met wetenschap is
voor dit „zeker weten" door 't geloof geen
bewijsmateriaal nodig. Het is voldoende,
omdat Gods Woord het ons zegt.
Na de pauze werd op verschillende pun
ten dieper ingegaan, doordat enkele aan
wezigen met de inleider van gedachten
wisselden. Tot besluit verzorgde
Ouwersloot nog een declamatie uit .Lu
cifer" van Vondel. Helaas bleek dit stuk
voor meerdere aanwezigen te zwaar, zo
dat het slechts ten dele kon worden ge
waardeerd. Al met al een avond, waarop
de leden van „Pro Rege" met genoegen
kunnen terugzien.
Uitspraak Verkoren jr
uitgesteld
De Raad van Cassatie heeft de uit
spraak tegen J. A. Verkoren Jr uit Voor
schoten, wiens vader tot de doodstraf is
veroordeeld, een week uitgesteld. Het
Haagse Hof had hem tot 5 jaar veroor
deeld omdat hij in 1944 en '45 als Hitier-
jongen o.a. Duitse transporten heeft be
geleid. De prov. fisc. van de R. v. Cas
satie heeft 3 j. gev. geëist.
LAATSTE KLEURENPROJECTIE
Donderdagavond 9 uur vindt op de
tentoonstelling van de Leidse Amateur-
Fotografen-Vereniging de laatste kleu-
renprojectie plaats.
De N.Z.H. en 3 October
Een beeld van de talrijke bezoekers
Hoe groot het bezoek aan Leiden is op
3 October, blijkt wel uit de cijfers, die
het Maandblad der N.Z.H. geeft van de
op die dag verkochte plaatsbewijzen. Alle
weekkaarten en abonnementen zijn daar
bij buiten beschouwing gelaten, evenals
Leiden-stad. Onderstaande cijfers betref
fen alleen nog maar de tram!
Traject Enk. reisen Retours
Haarlem 111 548
Hillegom 48 483
Lisse a93 661
Sassenheim 149 990
Kerkbuurt 71 73
Katwijk/Zee 609 3115
Noordwijk/Zee 292 1781
Rijnsburg 371 1357
Voorschoten 575 3021
Julian aplein 46 371
Voorburg-L'dam 285 1390
Den Haag 605 2108
Voorhout 45 212
Soldaatje 18 38
Noordw.hout 101 264
Warmond 358 -917
Sancta Maria 61
Valkenburg 299 186
Tussen trajecten P.M. 212 209
Tsjechoslowakije
Russische «reei
O
ONLANGS HEBBEN wy meli
maakt van het feit, dat de E
communisten hun neus stak)
zaken van Bazilië hetgeen de
van dit land tot drastische maa
deed overgaan en óók de diplo
betrekkingen tussen Tsjechoslow
Brazilië verbroken werden.
Nu kenmerkte Tsjechoslowak
na de oorlog, reeds lang door
van amphibie-houding, want
zowel het Westen als het Oostent
houden, maar langzamerhand
toch duidelijk, dat dit land ziel
thuis voelt in de Russische
sche wateren dan op de vaste gn
West-Europa en Amerika.
Vlak vóór de conferentie te'
waaraan ook Tsjechoslowakije zo
nemen, confereerde de premier G
met nog twee andere ministers
kou over het afsluiten van ee:
handelsverdrag en de uitbreidii
handelsrelaties .tussen Tsjechosl
en Sowjet-Rusland, deed deze
de deelneming aan de conferenl
het „plan-Marshall" afzien. Dat h
mede de sy
van Washing;
speelde, is c
en de, door
gedane toezei
*t Verklaarde
uitzicht
op de dollar-wonde. De deur.
Westen, die voor de import der
stoffen altijd nog op een kier ston
vrijwel gesloten, terwijl die naar
ten wijder geopend werd. Moskou
er niets voor, dat Tsjechasl
straks via het „plan-Marshall"
mische wedergeboorte zou i
waardoor de politieke banden
democratische landen van West
en Amerika weer hechter zouden
Dat het voor Rusland van
belang is, Tsjechoslowakije
en daardoor óók politiek-strategü
zich afhankelijk te maken, i:
omdat de Sowjet-Unie een cordi
posten om zich heen formeert
Polen, Zuid-Slavië, Hongarije, b
en Roemenië by de communistisd
tegie betrokken worden.
KAN MEN in Tsjechoslowak
wel van een „democratisch
geerd land spreken? Het dui
een half jaar, vermoedelijk Mei 1!
er verkiezingen gehouden zulle:
den, die over het beleid der regen
spraak zullen doen, maar hoe
„minderheid" ook hier een kans
Voor wat het linkse kamp
heerst er verdeeldheid, omdat d
munisten de socialistische aan!
van de groep Benesj het leven
maken, terwijl het gevaar bestaat,
sociaal-democraten, noodgedwongi
de communisten in zee gaan. Da
verschillende ,oorzaken vo
wij in de eerste plaats de precaire
selsituatie noemen en het Ru
graan zou het vertrouwen ii
nistische broeders moeten versterk
landbouw-bevolking heeft het hl
verduren tengevolge van
teneinde de boeren op hun
krijgen, stelden de communiste
„heffing-ineens" voor van enige
den kronen, waarbij de „kapitalist!
flinke aderlating moesten onderga
Hoewel de socialisten vat
Benesj en de Volkspartij, zomede
ciaal-democraten tegen e<
dwaas economisch ingrijpen
sociaal-democraten toch .achter di
munistische propaganda-voorstel
staan. De kans is dus groot, dat in
komst, minder uit overtuiging da
pressie, op tal van punten de
democraten de communistische
gaan steunen.
Men houde goed in het oog. dat
•egering van Tsjechoslowakije,
president nog steeds Benesj is.
de communist Gottwald, he
Moskou" van de daken schreeuwt
land economisch en industriëel
„Sowjet-paradijs" blijft afstemmen
In dit verband willen wij nog
aren, dat het tussen Tsjechen
ken lang niet botert, want da'
autonomie van Slowakije getornd
hetgeen een gevolg zou zijn 1
munistische manoeuvre. De Ch
democraten verzetten zich tegen he
de communisten gepropageerde
naai front" teneinde bij de ko
verkiezingen de absolute meerdert
hebben.
Hartelijke huldiging van de heer
H. Sleeboom
In de Geref. Kerk te Noordwijk-Bin-
nen werd gisteravond het feit herdacht,
dat 25 jaar geleden de Wilhelminaschool
voor L.O. werd geopend. De gedachtenis
samenkomst stond onder leiding van de
voorzitter van het schoolbestuur ds W.
W. Siddré em. Ned. Herv. pred. te
Noordwijk-Binnen. Het geloof is de drijf
kracht geweest van hen die, gestimuleerd
door liefde tot het kind, dit' werk heb
ben aangepakt, aldus ds Siddré in zijn ge
dachtenisrede. De heer Sleeboom, het
scheidend hoofd der school, die deze 25
jaar aan de school was verbonden, werd
door de liefde tot Christus en de liefde
voor het kind gedreven. Wij hopen, dat
ook in de toekomst die liefde de grond
mag zijn, waarop onze school rust. Spr.
wekte tenslotte de ouders op, bovenal in
hun gebeden de school te gedenken, op
dat alles tot ere Gods en tot heil der
jeugd mocht geschieden.
De secretaris, de heer C. Hordijk, gaf
vervolgens een historisch overzicht
de gebeurtenissen, die tot de stichting
hebben geleid. Toen de school 2 Oct. 1922
wer-d geopend, bestond de vereniging,
waarvan zy uitging, reeds ruim 40 jaar.
Deze vereniging werd opgericht in 1881.
Zeer vele moeilijkheden moesten worden
wonnen, voordat de school aan de
Wilhelminastraat kon verrijzen. De
bouwkosten bedroegen totaal f 43.000,
waarbij inbegrepen de inrichting. Begon
nen werd met 95 leerlingen en 3 leer
krachten, welk getal nu is uitgegroeid
tot 190 leerlingen en 5 leerkrachten. Van
het oorspronkelijk bestuur zijn nog
heren in leven, n.l. ds Van Haatten
de heren Van Malsum, C Lindhoiit
H C Lindhout. Van de beide eersten i
schrijven met gelukwensen ingeko-
i. Hierna sprak de voorzitter waar
derende woorden tot de heer H. C. Lind
hout, die 25 jaar onafgebroken zitting in
het bestuur heeft gehad. Hem werd een
vulpenhouder aangeboden.
De heer J. de Monyé sprak namens de
ouders het scheidende hoofd toe. Een
elkomstwoord had de heer D. Veen-
ra in ontvangst te nemen als nieuw
hoofd der school. Ds Siddré sloot zich
hierbij aan. Enkele fraaie cadeaux wer
den de heer Sleeboom nog aangeboden,
o.m. een fiets, een vulpen,
en diverse boekwerken. Hferna
de leerlingen der hoogste klasse
welkomst- en afscheidsliederen. Dl
Kragt sprak namens het persone)
scheidende en het nieuwe hoofd
hoopte, dat de samenwerking in
komst even prettig zou zijn als
verleden.
Nadat nog door enkele andere
kers het woord was gevoerd, spr
heer Sleeboom zijn dank uit
vele bewijzen van liefde en symi
die hij mocht ondervinden. Spr.
kerde, dat hij, al ging hij rusten,
er ooit een beroep op hem worde
daan, steeds bereid was de school
bestuur terzijde te staan. Tenslotte
het nieuwe hoofd der school, de
Veenstra, de aanwezigen toe. Spr.
kerde, dat hij in Gods kracht
nen, en zou pogen in het oude spoa
der te gaan. De heer Veenstra dee
beroep op alle ouders om vooral
hun gebed de school te steunen. Tei
werd nog gezongen „Hallelujah,
dank en ere" (gewijzigd), waan
Siddré de bijeenkomst met dank
CENTRALE ONDERLINGE
Hedenavond 8 uur wordt in cal
taurant „In den Vergulden Turk"
ledenvergadering gehouden
trale Onderlinge bedrijfsvereniging
ziekengeld en kinderbijslagverzek
In behandeling komt een voorst*
statutenwijziging en de benoeminl
afgevaardigden voor de algemene 1
vergadering.
Behalve burgemeester jhr i
in Kinschot hebben ook de wethc
van der Kwaak en S. Menken
n de boomplanting op Walchere:
gewoond.
Burgerlij'ke stand.
GEBOREN: Gerardina, d. va
Bent en C. Zonderwijk: Arie.
van Duijvenbode en T. Hoek.
OVERLEDEN: P. J Busé, m
H. Taverne, huisvr. van H. Duivef
75 j.; H. Meyer, huisvr. van J. de
59 jaar.
