Tekort geraamd op anderhalf milliard
Vele moeilijkheden stonden
bezuiniging in de weg
Verlagir
ring der uitgaven met
f 631.millioen bereikt
Wat de nodige
bezuiniging
moeilijk maakte
Toch wel resultaten bereikt
Rijksbegroting 1948 werd meer
overzichtelijk samengesteld
19(
DINSDAG 18 SEPTEMBER 1947
De Millioenen-nota van Minister Lieftinck
Toen in hot begin van 1947 op alle departementen voorbereidingen werden
getroffen voor het opstellen van de thans aangeboden begroting, heeft min.
Lieftinck als devies uitgegeven: bezuinigen, bezuinigen! Het was de bedoeling,
in totaal 1 milliard minder onder de uitgaven te kragen dan in 1947. Deze
opzet is niet geslaagd. Voor 1948 wordt in totaal aan uitgaven geraamd rond
8.909 millioen. Voor 1947 was dit bedrag (Inclusief latere verhogingen) rond
4.540 millioen, zodat een vermindering van (slechts) 631 millioen werd
bereikt.
getroffen sociale voorzieningen, zo
als de noodvoorziening voor ouden
van dagen, pensioenen van verzets-
slachtoffers enz.
6. De achterstand op het gebied van
cultuur en techniek noodzaakte tot
uitbreiding van het aantal leer
stoelen aan de Technische Hoge
school, tot uitbreiding van het
nijverheidsonderwijs, alsmede tot
belangrijke uitgaven voor land
bouwvoorlichting en andere uitga
ven op landbouwtechnisch gebied.
7- De moeilijke financiële positie van
verscheidene gemeenten noopte tot
een verhoging van de bijdrage aan
het gemeentefonds, terwijl ook de
noodzakelijk gebleken sanering van
de provinciale financiën een finan
ciële steun van het rijk vereiste.
8 Rekenend op een betere materialen-
voorziening, welke zowel de moge
lijkheid tot nieuwbouw, herstel er
herbouw van onroerend goed, als
mede die tot vervanging van verlo
ren gegaan roerend goed zal ver
ruimen, zijn verschillende uitgaven
voor dergelijke aankopen hoger ge
9 Aan de voortdurende politieke
moeilijkheden in Indië bleven van
zelfsprekend grote uitgaven verbon
den ten laste van de Nederlandse
begroting, zij het dan ook. dat by
de opstelling van de begroting voor
1948 reeds voor een deel met een
wijziging ten gunste is rekening
gehouden.
'9 Een inkrimping van het permanente
bestuursapparaat en het forceren
van een ondoordachte vereenvoudi
ging, zou onder de gegeven om
standigheden, zolang de oorlogs
gevolgen nog niet zijn geliquideerd
tot ernstige moeilijkheden en zelfs
tot een administratieve chaos kun
nen leiden, zodat in enkele ge
vallen in 1948 nog personeelsuit
breiding nodig zal zijn.
Allerlei oorzaken somt de bewinds
man op, die in de weg stonden aan
het doorvoeren van de eigenlijke nodige
bezuinigingen. Hij noemt:
1. De kosten van voorzieningen, welke
in 1948 nog dezelfde omvang zullen
hebben, zoals de vertegenwoordigin
gen in het buitenland, het lidmaat
schap van internationale organisa
ties, enz., bleken voor 1947 te laag
geraamd te zijn.
2. Het natuurlijk accres iij de staats
uitgaven, b.v. door de toeneming
der bevolking, komt het sterkst tot i
uitdrukking in de toenemende kos
ten voor het onderwijs.
3. Een verdere stijging van het prijs-,
loon- en salarispeil bracht mede
een verhoging van de kosten zowel
van personele als van materiële
aard. Voor het binnenland (gelijk
in het buitenland) mag niet worden
gerekend op een daling ten aanzien
van het prijspeil en van de loon-
en salarisvoet.
4. In verband met de stijging van het
buitenlandse prijspeil moet in 1948
worden gerekend met een uitgaaf
voor prijssubsidies van het land-;
bouw-egalisatiefonds, welke 200
millioen hoger is dan is voorzien in
de vastgestelde begroting 1947, ter-;
wii'l bovendien het fonds voor de
prijspolitiek voor 1948 evenzo een
hogere uitgaaf van 35 millioen
vereist. 1
5. Doorwerking in 1948 van de in 1947
Al werden er bij het streven
bezuiniging verschillende moeilijkheden
ondervonden, toch zijn er heel wat
posten en minister Lieftinck wijst
er met zekere trots op belangrijk
verlaagd. Hij noemt de volgende spre
kende voorbeelden, waarbij gewone- en
buitengewone dienst dooreen zijn geno
men (de bedragen zijn dus verlagingen)
Hoge colleges van staat,
kabinet der Koningin en
kabinet van de minister
president 644.000
Justitie 37.023.000
Binnenlandse Zaken 36.601.000
Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen 202.000
Nationale schuld 228.337.000
Marine 139.400.000
Wederopbouw en Volks
huisvesting 39.597.000
Verkeer en Waterstaat 1.857.000
Economische Zaken 7.145.000
Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening 11.047.000
Sociale Zaken13.190.000
Overzeese Gebiedsdelen 311.000
Toelichting op de
verlagingen
De daling van de post Nationale
Schuld wordt overwegend veroorzaakt
door de gevolgen van de conversie in
1947 van een deel der geconsolideerde
staatsschuld.
De belangrijkste verlaging van bijna
18 millioen by de Dienst Uitvoering
Werken vindt haar oorzaak in de om-
stanaigheid, dat, naar wordt verwacht,
het aantal in 1948 te werk 'e stellen
arbeiders op 9000 kan worden gesteld
tegenover 15,000 voor 1947.
To: een vermindering van de uitga
ven op de post Hoge colleges van staat,
kabinet der Koningin en kabinet van
de minister-president neeft hoofdzake
lijk een inkrimping van de onder het
kab'net van de minster-president res
sorterende diensten Regeringsvoorlich
tingsdienst, centrale veiligheidsdienst
en buitenlandse inlichtingendienst bij
gedragen.
Eer daling van he. uitgaventotaal
voor hei hoofd Justitie vindt haar oor
zaak in de omstandigheid dat voor 1943
met een belangrijk lager aantal in ge
vangenissen of kampen op te nemen
politieke delinquenten is gerekend, ter
wijl de tribunalen eind 1947 zullen
worden opgeheven en de bijzondere
gerechtshoven en de Iloge Raad van
Cassatie hun arbeid vermoedelijk in
1948 zullen beëindigen.
Onder het hoofd Binnenlandse Zaken
is de besparing voornamelijk bereikt
door een lagere raming van de uitke
ringen en de vergoedingen aan evacué's
en aan cverige oorlogsslachtoffers.
Door het wegvallen van enige gedis
tribueerde artikelen en het daarnaast
invoeren van administratieve en distri-
butietechnische vereenvoudigingen kon
de raming der distributiekosten ten
laste van het hoofd Economische Zaken
belangrijk lager worden gesteld dan
voor 1947.
Verlagingen tegenover verhogingen
Tegenover de verlaging van allerlei
uitgaven staan echter ook heel wat
verhogingen.
Zo zijn bijv. met betrekking tot de
uitgaven voor Buitenlandse Zaken om.
de verbetering van de politieke en eco
nomische berichtgeving, de opk in het
buitenland sterk toegenomen overheids
bemoeiing, waarmede contact moet wor
den gehouden, het toegenomen aantal
kleine zelfstandige naties, welke een
Nederlandse vertegenwoordiging vra
gen en de vrijwel overal gestegen prijs-
niveaux van overwegende invloed ge
weest.
Bij de uitgaven voor Binnenlandse
Zaken en Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen dient de aandacht te wor
den gevestigd op de toegestane sala
risverhogingen voor het burgerlijk rijks-
Pas op voor import
De handel in tweede-hands-sigaret
ten maakt thans een periode van bloei
door in Engeland. De asbakkenruimtrs
in hotels, restaurants, e.d. verzamelen
de peukjes en verkopen die voor negen
pence de 100 stuks. De „fabrikanten"
wassen de verkregen tabak in een sterk
verdunde oplossing van zwavelzuur,
maken er nieuwe sigaretten van en ver
kopen ze voor twee shillings de twintig.
het onderwijzend perso-
personeel
neel.
Voor wat betreft de uitgaven voor
Wederopbouw en Volkshuisvesting is
rekening gehouden met de hogere ex
ploitatietekorten ten gevolge van de ge
stegen bouwkosten van de woningen,
gebouwd in en na 1945 en met de ver
hoogde bijdragen aan de gemeenten
voor het verbeteren en splitsen van be
staande woningen.
De gestadige voortgang in het herstel
der buitenlandse handelsbetrekkingen
enz., maakten nog een uitbreiding van
het Directoraat-Generaal voor de Bui
tenlandse economische betrekkingen
noodzakelijk.
Het onder de buitengewone aflossing
nationale schuld opgenomen bedrag aan
uitgaven van 3 milliard houdt ver
band met de extra aflossing van staats
schuld, welk bedrag gelijk is aan de
geraamde opbrengst voor 1948 van de
vermogensheffing ineens en de vermo-
gensaanwasbelasting, welke eveneens
onder dit hoofdstuk wordt geraamd.
Ten laste van Financiën komen de
bijdragen in de oorlogsschade aan
eigendommen van particulieren, wel^e
t.o.v. 1947 hoger zijn geraamd in ver
band met het feit, dat de mogelijkheid
tot vervanging groter zal zijn dan in
voorgaande jaren, alsmede de even
eens verhoogde raming voor de bijdrar
gen ten behoeve van de wederopbouw
van de aan andere publiekrechtelijke
lichamen toebehorende eigendommen.
Enkele cijfers
Voor de expeditie voor
herstel van rust en orde in
Indië en de liquidatie van de
oorlogvoering is voor 1948
geraamd (in millioenen) 281
Uitgaven voor oorlogs
schade en andere noodhulp 623,5
Bijzondere rechtspleging 48,9
Overheidsbemoeiing met
distributie en prijsregeling 99,4
Uitrusting leger en vloot 47,9
Oredietverlening aan
staatsbedrijven enz79,3
1948.
Buitenlandse hulp nodig om bestaans
minimum te kunnen handhaven
In ztyn slotbeschouwing by de millioenennota, gewijd aan de nationale en
internationale economische aspecten stelt minister Lieftinck een nadere beUchting
van het deviezenaspect in het vooruitzicht.
De minister ontkent niet, dat ook de nieuwe begroting nog een inflatoir
effect vertoont, doch hy meent, dat dit effect niet zonder meer kan worden gelijk
gesteld met het totale geraamde tekort i
Er komt een nieuwe
„deviezennota"
In het kader van de deflatoire wer
king van besparingen van consumen
ten merkt de minister op, dat deze, af
gezien van die, welke in de vorm var
verschuivingen op lange termijn ge
schieden, in de laatste maanden weinig
bevredigend zijn geweest.
Tot zyn leedwezen is de minister dit
jaar niet in staat, om. evenals de beide
voorgaande jaren, het ontwerp der
rijksbegroting te plaatsen tegen de
De Rijksbegroting 1948 is op geheel
nieuwe leest geschoeid, waardoor een
meer overzichtelijke en systematische
wyze van samenstelling is verkregen,
tevens aangepast aan de invoering van
een nieuwe staatsadministratie.
Door deze indeling valt de begro
ting per departement uiteen in even
zoveel afgeronde delen en onderdelen,
als overeenkomt met de organieke lei
dinggevende functies van diensten en
diensttakken.
Minister Lieftinck is van oordeel, dat
deze indeling voor de betrokken func
tionarissen de zo zeer nodige afbake
ning van hun interne financiële ver
antwoordelijkheid is. Dit komt een tra-
tioneel beheer ten goede en bevordert
het inzicht in mogelijke bezuinigingen.
Voorts zal ingevoerd worden een
staatsbalans. De minister ziet in de in
voering hiervan, gepaard gaande met
een reorganisatie van de administratie,
de mogelijkheid tot het opmaken van
meerjarige begrotingen.
Het toepassen van de beginselen,
welke aan een meerjarige begroting
ten grondslag liggen, levert het voor
deel op, dat voor het doen van uitgaven
voor geheel hetzelfde doel of object
slechts éénmaal goedkeuring behoeft
te worden aangevraagd en verkregen,
zodat het begrote uitgaventotaal ovei
een langer periode geen dubbeltellin
gen zal bevatten, die een verwrongen
beeld van het financiële beleid geven.
Door deze procedure zal het mogelijk
zijn gelden, welke voor een bepaald
doel zijn toegestaan, werkelijk voo
aangegeven doel te besteden, zonder dat
gedurende de loop van het dienstjaar
nieuw opgekomen uitgaven in de be
groting van dat jaar worden bestreden
uit overschotten, welke zijn of zullen
ontstaan, doordat door een of andere
oorzaak b.v. door onvoldoende
teriaaltoevoer werken of voc
ningen niet in het gegeven dienstjaar
konden worden uitgevoerd.
Bij de samenstelling van de begro
ting 1948 is reeds enigermate rekening
gehouden met dit beginsel der meer
jarige begrotingen, n.l. bij de posten,
die ook voorkomen in de begrotingen
1946 en 1947, en betrekking hebben
op voorzieningen, waarin door buiten
gewone omstandigheden tempo-vertra-
ging is opgetreden. Hiervoor zullen te
zijner tijd suppletoire begrotiingsgelden
worden aangevraagd, onder gelijktijdige
vermindering van overeenkomstige
posten op de begrotingen 1946 en 1947,
vermoedelijk tot een totaal bedrag van
245.535.000.
Vergelijking begrotingen 1947-1948
GEWONE DIENST:
Voordelig (1948) resp. nadelig (1947) saldo
BUITENGEWONE DIENST
Uitgaven en ontvangsten van aflopend
karakter.
Uitgaven
Middelen
BUITENGEWONE DIENST
Kapitaalsuitgaven en -ontva:
Uitgaven
Middelen
Nadelig saldo
EHELE DIENST
Geraamde opbrengst der belastingen
in millioenen guldens
1948
InkomstenbeL (na aftr.
van voorheffingen) 680.0
VermogensbeL van na
tuurlijke personen 50.0
Vermogensbel. voor
lichamen
Vennootschapsbel
Loonbelasting
Dividendbelasting
Commissarissenbel.
Voorheffing op in buit.
geaccumuleerd ink.
Vereveningsheffing
Herkapitalisatiebel. en
super-div.-belmem.
Motorrij tuigenbel23.0
16.0
170.0
Bijz. wijnbeL 0.5
Invoerrechten 183.0
Statistiekrecht 5.0
Accijns op zout7.0
Idem wijn1.2
Idem gedistilleerd 51.8
Idem bier 27.0
Idem suiker 56 0
Idem tabak 150.0
Bel. op gouden en zil
veren werken 0.9
Omzetbelasfting 535.0
Rechten van zegel15.0
Rechten v. registratie 22.0
Rechten en successie, v.
overgang bij over
lijden en v. schenking 68 0
Totaal 2,537.6 2,299.2
Het ambtenarencorps in cijfers
l beeld van het verloop i
i Wetenschappen
Buitenlandse zaken
Justitie
Binnenlandse zaken
Onderwijs, Kunsten i
Financiën .1
Oorlog
Marine
Wederopbouw en Volkshuisvesting
Verkeer en Waterstaat
Economische zaken
Landbouw. Visserij en Voedselvoorz. (met
inbegrip van het Landbouwegalisatiefonds)
Sociale zaken
Overzeese gebiedsdelen
Alg- Burg Pensioenfonds
Zuiderzeefonds
27.316
5.654
5.280
20.125
4.897
3.196
5.534
22.226
7.282
10.960
14.286
4.166
600
584
21.314
2.022
5.700
23.460
8.076
5.006
6.343
7.271
Prof. mr. P. Lieffinck,
minister van Financiën.
achtergrond van het nationaal budget.
Een der grondslagen, waarop onder
de huidige omstandigheden een zodanig
budget moet berusten, is de hulp, wel
ke door crediet of op andere wijze van
het buitenland kan worden verkregen.
De deviezenvoorziening is thans de
gulateur van de economische activiteit.
Prof. Lieftinck wijst er op, dat, gezien
de grote betekenis welke het Westelijk
halfrond voor ons heeft als leverancier
van grondstoffen en voedingsmiddelen,
kan worden aangenomen, dat globaal
2/3 van het tekort uit de handelsbalans
uit dit halfrond moet worden gedekt.
Indien voldoende hulp van het bui
tenland niet zal worden verkregen, zou
dit leiden lot vergaande stagnatie var
de economische activiteit en zou de
verzorging van de bevolking terug
vallen lot beneden het physiologische
bestaansminimum.
Daarvan zou tevens het gevolg zyn,
dat de in de begroting geraamde op
brengst van de middelen t.a.v..
groot deel der belangrijkste posten niet
kan worden gehaald, dat de periode
de wederopbouw in belangrijke
mate zou worden verlengd en dat grote
werkloosheid tot ontwrichting der so
ciale verhoudingen en tot improduc
tieve belasting van het budget zal lei
den.
Hoewel de economische toestand
is land door ernstige gevaren wordt
bedreigd, waarbij vaststaat, dat on
danks inspanning van alle krachten
hulp van het buitenland onontbeerlijk
is, is de minister toch van mening, dat
de uitvoering van het regeringspro
gramma, zoals het in de begroting is
weergegeven, de weg open houdt, die
ie huidige armoede tot groter wel
stand leidt en een verdere schrede be
tekent in de richting van het ec
misch, sociaal en cultureel herstel, een
schrede, die ons volk, zolang kans op
voldoende hulp bestaat, zich kan voor
nemen te zetten.
Tsjechische communisten en
socialisten vormen front
De Tsjechische sociaal-democratische
partij heeft een overeenkomst getekend
met de communisten in het kader van
een nieuwe poging om een verenigd
front te vormen. De bepaling is, ge
maakt, dat uiteindelijk een soortgelijke
Zweden handhaaft de Douglas
Gisterenmorgen arriveerde op Schip
hol een Zweedse parlementscommiss
die vergezeld van de directeur van
Zweedse luchtvaartmaatschappij ABA
bezoek brengt aan ons land en
schillende andere Europese landen om
de samenwerking tussen de luchtvaart
maatschappijen en de regeringen U
studeren.
In een kort persgesprek heeft de heer
Flohrmann de directeur van de AP A
de publicaties tegengesproken als zou
Zweden de orders op Douglas DC 6
vliegtuigen hebben geannuleerd e
de plaats daarvan Constellations heb
ben besteld. De directeur van de ABA
zag de DC 6 als de goedkoopste, meest
economische en doelmatigste machine
voor zijn maatschappij.
Na hun bezoek aan de Europese lan
den zal de commissie zich naar de Ver
enigde Staten begeven.
Engeland moet steenkool gaan
exporteren
Engeland moet in de eerste plaats vol
doende steenkool gaan produceren, zo
dat in de Europese behoefte Kan worden
voorzien, wil het land actief deelge
noot worden in de Europese groep, die
streeft naar economische wederopbouw,
aldus verklaarde Harriman. de Ameri
kaanse minister van Handel. In ver
band met de hoge vrachttarieven kan
Engeland goedkoper steenkool leveren
dan Amerika. Door een verhoogde in
dustriële productie in Europa zou Enge
land weer meer goederen kunnen be
trekken van het Continent
Vrede met vijf landen
De vredesverdragen met Italië, Bulga
rije, Roemenië. Hongarije cn Finland
die gisteren werden geratificeerd door
Amerika, Engeland cn Rusland, zijn van
nacht van kracht geworden. Dit bete
kent, dat de ontruiming van bepaalde
Nog wankele positie
^yAARNAAR men het eerst kijkt. als
een nieuwe staatsbegroting gepu
bliceerd wordt is wel in welke mate
deze een sluitend karakter heeft gekre
gen. Ditmaal heeft men met bijzondere
belangstelling naar het eindresultaat
uitgezien, omdat men wilde weten, in
hoeverre de minister van financiën erin
geslaagd is, een einde te maken aan de
deficittenreeks der laatste jaren. On
danks de pogingen, welke zijn aange
wend om het tekort op de staatsbegro
ting dragelijker te maken, moet helaas
geconstateerd worden, dat de bereikte
verbetering nog geheel onvoldoende
Immers een begroot tekort van ruim
f IVt milliard (v. j. 2150 millioen),
i beschouwen als een
dering van de zware lasten, welke op
volk drukken, doch geconstateerd
moet worden, dat nog geen einde
de reeks van zware deficitten is
komen.
£)E Nota van het Centraal Planbureau
inzake het Centraal Economisch
Plan-1947 merkte o.m. op, dat in 1948
rekening moest worden gehouden met
een begrotingstekort van een half één
milliard gulden, terwijl het in hoge
mate wenselijk werd geacht, dat
1949 een sluitende begroting werd
kregen. Het is duidelijk, dat de nu
publiceerde begroting in het licht
deze zienswijze tegengevallen is, i.
wyl de kans op een sluitende begroting
in 1949 oi. reeds is verkeken!
Wij erkennen ten volle de
moeilijkheden, waarvoor onze Regering
geplaatst is bij het saneren van 's lands
financiën. De liquidatie der oorlogsge
volgen heeft inderdaad haar beslag niet
gekregen, maar wij vragen ons wel af,
of ons land met dit begrotingsbeleid, dat
van zulk een centrale betekenis
onze welvaart is, zijn kansen op een
reële gezondmaking niet bezig is te
versipelen.
MCT enige voldoening constateert de
minister, dat de gewone dienst dit
maal sluit met een batig saldo van
f 360 millioen, tegenover vorig jaar een
netto tekort van f 85 millioen. Voor
een groot deel is dit overschot te dan
ken aan de grotere opbrengsten der
belastingen en de daling van de uit
gaven onder het hoofd Marine.
De buitengewone dienst slokt echter
dit overschot geheel op en hieraan
het te danken, dat de gehele dienst met
een tekort van ruim f V/2 milliard sluit.
Er is gestreefd naar een sterke ver
mindering van de staatsuitgaven, maar
men kon het niet verder brengen dan
f 631 millioen. Voorwaar geen gering
bedrag, maar daarmede zijn we van
onze grote tekorten nog niet af! De
gewone dienst kost voor diverse posten
belangrijk meer dan het vorig jaar
opgemerkt wordt, dat verdere verla
gingen afgestuit zijn op bezwaren tegen
grotere inkrimping van het bestuurs
apparaat.
Wij vragen ons af, of de financiële
nood, waarin ons land verkeert, het
niet nodig maakt om de staatstaak, hoe
gaarne men die ook wil handhaven,
door de omstandigheden gedrongen, tot
kleinere proporties terug te brengen.
DE uitgaven van aflopend karakter
zijn wel verminderd, maar de ver
mindering blijft aanzienlijk achter bij
het liquidatie-schema, dat het vorig
jaar werd gegeven. De post Expeditie
herstel orde en rust in Indië blijft o.i.
een groot vraagteken, daar men thans
nog niet kan zien, wanneer de leger-
sterkte daèr aanmerkelijk kan worden
verminderd.
Het tekort van het Landbouw-egali-
satiefonds beloopt bijna f 0.5 milliard.
De subsidies voor geïmporteerde voe
dingsmiddelen kosten grote bedragen
tengevolge van de prijsstijging in het
buitenland. De lang verwachte prijs
daling is nog steeds niet ingetreden,
integendeel, de noteringen van granen
zijn de laatste weken aanzienlijk ge
stegen. In de Millioenennota wordt ge
zegd, dat het slechts door grotere sub
sides mogelijk is de grote spanningen
tussen loon- en prijsniveau te vermij
den. Er blijkt uit, hoe moeilijk de situ
atie thans is.
DE invloed der bijzondere kapitaals
heffingen kan men uit de begrote
belasting-opbrengsten constateren. De
heffingen zullen naar raming f 3 mil
liard opleveren, maar vermogensbelas
ting, vennootschapsbelasting e.d. tonen
een teruggang, in verband met de ader
lating tengevolge der heffingen.
Voor amortisatie en aflossing der ge
consolideerde Nationale Schuld is ruim
f 130 millioen minder nodig. De
versie der staatsleningen betekent
verschuiving van aflossingslasten
de toekomst, waarmede wij ons, gezien
de omstandigheden, ten volle kunnen
verenigen.
Geconstateerd wordt, dat de export
geleidelijk, maar onvoldoende stijgt We
importeren belangrijk meer dan de
exportmogelijkheden zijn, m.a.w.
leven boven onze stand. Ons land
voor het herstel der welvaart derhalve
afhankelijk van financiële hulp uit het
buitenland.
DE afhankelijkheid van het buiten
land toont duidelyk aan onze wan
kele positie. Als er geen voldoende
buitenlandse hulp komt zo verklaart
de minister, dan zal een ver gaande
stagnatie in de economische activiteit
intreden en de verzorging der bevol
king vallen beneden het physiologisch
bestaansminimum.
Het is juist deze afhankelijkheid
het buitenland, die ons bezorgd doet
zijn over onze begrotingspositie. Wij
zijn aan het buitenland verplicht
orde op onze zaken te stellen en
houdt in de noodzakelijkheid om snel
ler te komen tot gezonde staatsfinan
ciën. Een land met gesaneerde finan
ciën zal spoediger met leningen gehol
pen worden dan een land, dat jaren
lang tobt met tekorten, die feitelijk
boven zijn macht gaan.
De inflatoire gevaren, welke het ge
volg der tekorten zijn, wil de minister
niet voorby zien. Wij vragen ons echter
af, of voldoende beseft wordt de be
tekenis van dit gevaar voor ons land.
De binnenlandse besparingen worden
de laatste maanden als weinig bevre
digend beoordeeld. De opwaartse druk
op lonen en prijzen wordt door de
gedekte uitgaven van de staat ver
sterkt. Er kan een ogenblik komen, dat
de steeds verder opgeblazen ballon
barst!
De lectuur van de Millioenennota
heeft op ons geen opwekkende indruk
gemaakt. De verklaring van de mi
nister, dat krachtig voortgaan met be
zuiniging bij de overheidsdiensten ge
boden is, willen wij met nadruk onder
strepen.
De promotie van
Is. S. J. Ridderbos
Belangrijk proefschrift en niet
minder belangrijke stellingen
Zoals wij reeds meldden zal ds. S. J.
Ridderbos, Geref. predikant te Rotter-
dam-Charlois, morgenmiddag aan da
Vrye Universiteit te .Amsterdam promo
veren tot doctor in de godgeleerdheid. Het
proefschrift, dat bij J. H Kok N.V. te
Kampen verscheen, is getiteld „De theo
logische cultuurbeschouwing van Abraham
Kuyper". Promotor is prof. dr V. Hepp.
De plechtigheid heeft plaats in het Gebouw
der A.M.V.J., Vondelstraat 8.
In zijn behandeling van de cultuur bij
Kuyper doet ds. Ridderbos deze cultuur
uiteenvallen in haar grondslagen, haar
uitzichten en haar verwerkelijking. Daarop
sluit aan een beoordeling van deze cul
tuurbeschouwing, en wel achtereenvolgens
een beoordeling van de critiek van anderen
op deze cultuurbeschouwing (te weten
dr W. J. Aalders, dr. Th. L, Haitjema.
dr. A. A. v. Ruler, ds S. G. de Graaf,
dr. H. Dooyeweerd en dr. K. Schilder) en
het eigen oordeel van ds. Ridderbos. In
dit verband worden zeer belangwekkende
opmerkingen gemaakt over de actuele
betekenis van Kuypers cultuurbeschou
wing.
Aan het proefschrift zijn negentien stel
lingen toegevoegd.
wij de vol-
lelden:
II. Kuypers leer der particuliere ge
nade draagt geen dualistisch karakter.
III. In het debat over „de antithese*
wordt in de regel niet voldoende gerekend
met het onderscheid tussen de principiële
i de organisatorische antithese.
IV. De onderscheiding tussen de ter-
.jinen der algemene en der bijzondere ge
nade mag niet als dualisme verworpen
worden.
X. Het is te simplistisch Luthers opvat
ting aangaande de verhouding natuur en
genade als dualistisch te kwalificeren.
XIV. Het is onjuist de noodleugen 2
>r meer te verwerpen.
XV. De mening
SPUeH. Berkhof (Ge
schiedenis der Kerk, 273) aangaande A.
Kuyper. „Op deze subjectieve basis kon
hij de theocratische eis van het Woord
Gods over het staatsleven niet meer erken-
en" is een historische mistekening.
XVI. „Dubbele bedeling" is niet prin
cipieel te veroordelen.
XVIL Het is zeer gewenst, dat ook in
de Geref kerken van Nederland de ge
legenheid tot zieken-commume worax
opengesteld.
XVHI. De afschaffing van de .-voor
lezer" in de openbare eredienst beteken*
;n liturgische verarming.
De Synode der Continentale
Broeder-Uniteit
In „Ons Suriname" het zendingsblad
an de Evang. Broedergemeente te Zeist,
lezen wij. dat van 15—-23 Augustus ji.
in het van Blumhardt geerfde „Kur-
haus" in Bad Boll in Würtemburg
(Duitsland) de Synode der Continental»
Broeder-Uniteit bijeen is geweest, welke
de eerste Synode op het continent was
na de oorlog en waar afgevaardigden
uit alle zönes van Duitsland, Zwitserland.
Nederland, Denemarken en Zweden, als
mede gasten uit Engeland en Amerika
aanwezig waren.
Het was een zeldzaam gezegende
Synode, waar de geest van Christus zich
machtig betoonde om de harten te ver
enigen, zodat wij niemand zagen dan
Jezus Christus alleen en in de meest
broederlijke geest de plannen tot we
deropbouw van onze verwoeste gemeen-
in Duitsland en tot de uitbreiding
Zijn Koninkrijk op aarde konden
bespreken." aldus het blad.
„De Broedergemeente in Duitsland heeft
in de oorlog en onder het nationaal-
socialistische regiem enorm geleden. Tal
van gemeenten werden zo goed als ge
heel verwoest, bijna geheel haar bloeien
de werk onder de jeugd werd vernie
tigd, tal van kerken, scholen en andera
gebouwen in puin gelegd en andere be
zittingen onteigend of verwoest. Mense
lijk gesproken zou zij dit verlies nooit
te boven kunnen komen. Maar toch
heeft zij het geloof in de toekomst niet
verloren. Daarvan getuigde deze synode.
De offervaardigheid is er enorm, de wil
om verder te werken ongebroken en
iedere mogelijkheid wordt aangegrepen
m de arbeid weer op te bouwen.
Reeds zijn weer vrschillende scho
len geopend. Uit verwoeste steden ver
zamelen gemeenteleden zich m een
nieuwe vestiging in de graafschap Bent-
heim, dicht bij de Hollandse grens, waar
reeds zevenhonderd leden uit oostelijk»
gemeenten elkaar terug gevonden heb
ben in een vroeger interneringskamp.
Vanwege de papierschaarste zijn eigen
gemeente-organen en zendingstijdschrif
ten nog niet mogelijk. Het dagteksten
boekje is tijdens de oorlog met behulp
van het buitenland in een millioen exem
plaren verschenen en het is nu verkrijg
baar in de volgende talen: Engels. Frans,
Hollands, Deens, Zweeds. Noors. Fins.
Estlands, Pools. Tschechisch. Hongaars,
Ukraïnisch, Eskimo's, Moskito's. Neger-
Engels, Spaans. Suto, Owambo. Xosa,
Schwana. Kunyamwesi. Kisuabeli, Chi
nees, Japans en in de KooltaaL
Prijsvragen Gem. Universiteit
van Amsterdam
De Gem. universiteit van Anwterdara
heeft vier prijsvragen uitgeschreven.
De faculteit der godgeleerdheid vraagt
m verhandeling over de plaats van het
Oude Testament in de Chris lelijke ver
kondiging.
De faculteit der wis- en natuurkunde
verlangt een experimenteel onderzoek
van de verschijnselen der binoculair»
kleurmenging door middel van stereos
copische observaties. Hun phvsdsche.
physiologische en psychologische ont-
staansvoorwaarden moeten worden vast
gesteld. en nagegaan moet worden, in
hoeverre de tegenwoordig aanvaarde
theorieën van het binoculaire zien, resp.
de binoculaire kleurmenging de reedj
bekende en eventueel niet ontdekt»
verschijnselen kunnen verklaren Het is
gewenst, dat het onderzoek, behalve bij
normalen, ook bij partieel kleurblindea
wordt uitgevoerd
De faculteit der letteren en wijsbe
geerte verlangt een beschrijving van de
staatkundige en maatschappelijke denk
beelden van de wijsgeer G. J. P. J Bol
land en een belichting van de ontwik
keling daarvan enerzijds vanuit de He-
gelse filosofie zoals Bolland deze opvatte
en anderzijds vanuit de levensgang en
het temperament van deze wijsgeer
De faculteit der geneeskunde, uitge
schreven uit het Fonds-Reich vraagt
een onderzoek naar de onderlinge af
hankelijkheid van de phosphatase-acti-
viteit van serum en de phosphata.se-
activiteit van één of meer organen of
orgaan-systemen onder verschillende
erpcrimentele omstandigheden.
Vóór 15 September 1948 moeten de
antwoorden, in het Nederlands ge
steld. worden to«gezonden aan de secre
taris van de senaat der Amsterdams»
Universiteit.
