HAMBURGER MENSEN
„AM SONNTAG"
JJIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1947
Vit het duistere Duitsland
E
(Van een onzer verslaggevers).
ALS een man, die een verschrikkelijk
pak slaag heeft gehad is Hamburg.
Zo'n man strijkt met een drie-kwart
verstuikte, bloedende hand z'n voorhan
gende haren wat uit z'n gezicht, knippert
jjiet het ene niet als het andere totaal
dichtgeslagen oog tegen het licht en de
mensen en gaat krom van vernedering,
pijn en wraakzucht
Zo op een afstand lijkt het nog wat.
Br staan groen getinte torenspitsen tegen
de hemel: St. Petrus, Michael, het Stad
huis en een stuk of wat andere. Maar het
i$ een coulisse. Daartussen struikelen hoge
gebouwen tot krom geknakte puinbergen,
daaruit het zwart verroeste ijzer van bui-
ren priemt. Onopgeruimd liggen de naar
elkaar geklapte muren van huizen. Wat
het oordeel overleefde, is kaal en verve
loos, dichtgespijkerd en ontdaan van elk
spoor van levensloop.
En over het Alsterwater komt van ver-
weg een lied aanbonken: Heidi-heido,
beidi-heido-heidi - heido hei ho-ho-ho-ho-
homaar dat kent U toch nog
Dat is een soldatenlied, dat tegen
huisgevels sloeg als er laarzen tegen de
straatstenen ketsten.
Over dit Hamburg is vanochtend de
Zondag gekomen met een gouden glans.
Boven Londen en Den Haag, Hamburg
«o Brussel dezelfde nevel, dezelfde
lEN preek over het tweede hoofdstuk
de eerste Petrusbrief: ,,Zo bouwt
ook gij, als levende stenen, U op
geestelijk huis en tot een heilig
priesterdom."
Hoe komt het, zegt de pastor, dat Gods
toorn nog steeds zo hevig tegen Duitsland
losbrandt en alles ons nog bij de handen
afbreekt? Waarschijnlijk, omdat we i
moetten worden als Christus, meer
ten bouwen op Christus en meer dienen
te werken voor Christus. Innerlijke ver
nieuwing moet in het eigen hart begin
nen. Alleen dan kan de mens de zonden
baas worden, die de gemeenschap ve
ren. En minder klagen en meer danken
voor wat toch nog bleef.
Later is er kinderkerk en daar zingen
ze „Alles vergehet, Gott aber stehet, ohn
alles wanken, Seine Gedanken, Sein Wort
und Willen hat ewigen Grand."
We praten thuis wat, zegt de dominee
na de diensten. De pastorie deelt hij met
een collega. We eten er in de huiselijke
kring het middagmaal „wij zijn toch
Christenen en dit is een vorm van ge
meenschapsoefening." En wat de mate
riële bezwaren betreft: „God heeft altijd
gezorgd, wij kwamen nooit tekort."
Het Zondagsmaal van de Duitse familti
na de oorlog is sober, niet vitaminenrijk
en zeker niet vet, maar smakelijk door
huisvrouwkunst.
Vier kinderen om de tafel, die er
al te slecht en niet al te best uitzien, te
geel en ze hunkeren naar wat lekkers, dat
Gisteren slaagde de Haagse politie er in een bende vervalsers van tabakskaar-
ten te ontmaskeren. Enige vrachtwagens waren nodig om de goed uitgeruste
typografische inrichting van deze bedriegers te vervoeren
kalme mensen gesproken.
Zoek de Zon op, dat is zo fijn!
Ma een vreemde gast, die zich mateloos verbaast over de ineengestorte Duitse
wereld staat Schiller op een Zondagsstil plein. Kinderen spelen rondom en
vrouwen rustten op het voetstuk, dodelijk vermoeid van de tocht door de stra
ten met niets dan puin, puin!
steling van het licht door sombere duis
ternissec, hetzelfde glorieuze blauw en
genadevolle rood. Torenspitsen, die het
weerkaatsen mert het groen van haar
flanken en het goud van kruisen en hanen
hoog boven, de mensen. En gebrom van
Hokken daarna. Roepstemmen van de
hemel: een dominee wil het Evangelie
verkondigen, een priester de mis bedie
nen. Het is h e t wonder in de verscheurde
wereld.
Daklozen.
DE Zondag is stil als in Delft en Mid-
deiharnis. Rond het Alsterwater zit
ten vissers naar de aanvulling van
het vleesrantsoen te hengelen. Want
tweemaal per week wijst de bonnenlijst
wat aan en er zijn vleesloze weken.
Van strooptochten is toch nog nooit
iemand rijk geworden. Zeilers maken
hun boten klaar voor de tocht, er glijdt
een .kano over groen-blauiw water, door
de bouwval van een paleis aan Fern-
licht dwaalt een vrouw gehuld in een
lange ochtendjas en verdwijnt tussen
ttvee steenhopen naar een kelder, waar
uit radiomuziek en gerinkel van borden
en lepels komen en in een erker zit een
Schilder te werken aan een schilderij
van deze harmonie der verschrikking.
Dichter naar het stadscentrum op de
Sas en straikbegroeide Alstertaluds
ipen de daklozen de Zondagochtend-
llaap uit. Een man en een vrouw op
één smalle matras, een kussen en een
deken. Een bed in een luchtige slaap
kamer en klein. Verderop, een vrouwen
been, weggezakt onder een groene man
tel. Ze heeft donker haar en ze schijnt
gpmaar op het gras te liggen. Daar waar
ie zon schijnt is het gras meer belegen
met slapers en slaapsters, de monden
styf dichtgeknepen of half opengezakt.
Geen klokgebrom schijnt tot hen door
te dringen.
Door de puinarcaden zwerven een paar
beas-verlaten honden, een jongetje roept
tegen een ander ventje, ergens in een
woestijn van baksteen en verbrokkeld
Cemeirt, dat hij met z'n vader naar de
Allster gaat en een kind, dat met vati
én mutti uit wandelen gaat zeurt hui
lerig.
buiten wat kleine vruchten niet is.
Ook 's middags niet in Blankenese, waar
heen de familie trekt met duizenden an
dere Hamburgers. Blankenese met hoge
rs, water en frisse lucht, met slappe
koffie en slap bier en gebakjes op de bon,
die echter een bon niet waard zijn.
t is wonderlijk, zegt de moeder, maar
sinds de oorlog bidden de kinderen voor
het slapen gaan: „Bewaar ons voor boze
dromen." Dat deden ze vroeger nooit.
Arme kleine Johannes!
Arme kleine Ilsel
Aan het eind van de straat: de open
Sankt Petri, een van het vijfde
,_jel der Hamburgse kerken, dat
rook en vlammen onderging, die wel
bomsahade kreeg, maar waar sinds kort
weer diensten gehouden worden. Nog
■taan binnen de steigers, nog ziet U
gaten
Of gaat de mens
te ver?
Nu de mens voor 't eerst een eigen
snelheid heeft bereikt, die de 1000 kilo-
meter-per-uur-snelheidsgrens overschrijdt,
wordt het langzamerhand -tijd zich met
de vraag bezig te houden, welk tempo
wij zullen moeten aanslaan opdat de
s reizigers op of beter om
ondermaanse .,niet meer onderga".
In Juni van dit jaar heeft de Ameri
kaanse vlieger col. Albert Boyd met eer
R-straalvliegtuig boven het Muroc-
vliegveld in de Moj ave-woestijn, Cal.,
x een bebakende baan van 3 km lengte,
i snelheid van 1017,69 km/uur bereikt
daarmede de snelheidsgrens van dui
zend kilometer per uur overschreden.
Een grens, die door alle eeuwen en door
alle cultuur-tijdperken heen i
mens gesloten is geweest.
Tot in de tijd van Goethe, de dichter-
wijsgeer, was men als in alle eeuwen
die aan zijn tijd voorafgingen, te land
op de snelheid van eigen benen of op
e van het paard, ter zee op de snelheid
in de wind aangewezen.
Ongeveer zes tot zeven geographische
mijlen, 45 tot 50 kilometers, was het ge
middelde dagtraject, dat de postkoetsen
die dagen plachten af te leggen, werd,
met gebruikmaking van het veelvuldig
wisselen van gespannen, op één dag eer
afstand van tien mijlen overwonnen, dar
inspireerde dit de reiziger tot de beeld
spraak van gevleugelde rossen!
Op mijn schrijftafel staat een aard
globe. Beschouwen wij deze globe, waar
de middellijn 33 cm bedraagt
door de bril van Goethe. Voor een
Berlijn naar Keulen, een afstand
km, was men in dien tijd met de post
koets twaalf etmalen onderweg, pleiste-
in en rasten onderweg meegerekend.
Onze groote passagiersvliegtuigen, die
m kruissnelheid van ruim 465 km
jr hebben, leggen die afstand in
ar en twintig minuten af, dat is in min
der dan het tweehonderdste gedeelte
den tijd die Goethe nodig had.
Hoe snel zouden wij nu moeten vliegen
om met de zon gelijke „tred" te houden?
Boven de aequator hebben wij het
't moeilijkst. Daar betekent de rotai
snelheid der aarde, draaiing om haar
een snelheid van 1670 km per uur,
zijn bijna 28 km per minuut, of 464 m
iedere seconde. Een snelheid, die grooter
dan die waarmede het geluid zich
voortplant en die 333 m per
oze breedtegraad (Amsterdam)
zijn echter 1000 km per uur voldoende
om de zon te „begeleiden".
Te paard van Arnhem Westwaarts ja
gend, zou men na een geforceerde rit
van een uur ten hoogste één tot ander
halve minut tijd hebben gewonnen;
men zou zich slechts met ongeveer één
vijftigste Van de snelheid hebben voort
bewogen, die noodzakelijk zou zijn om
de zon te doen stilstaan. Zover wat de
ruiter betreft.
De treinen.
Hoe staat het met onze hedendaagse
treinen en met het vliegtuig? Met de
snelste treinen die vóór de oorlog reden
naar het Westen, verlengden wy onze
dag in elk uur met vier tot vijf minuten,
VIJF EEVWEN GELEDEN GEBOREN
Morgen de 14e September i:
geleden dat Johan van Oldenbarnevelt
Amersfoort geboren werd, en wij willen
hem hier in het kort herdenken. Wij her
denken dan in hem een der grondleggers
van onze onafhankelijkheid. Want was hij
niet een der medebouwers aan de Unie van
Utrecht en voltooide hij niet, samen met
Prins Maurits het werk, dat door Willem
van Oranje begonnen was? Wat Maurits
met wapengeweld bereikte, wist hij met
diplomatieke middelen uit te buiten. Hij
was een tacticus van het zuiverste water,
iemand, die list en tegenlist op geraffi
neerde wijze wist te spelen, maar ook
iemand, die nooit zijn doelstelling, n.L
Nederland's bevrijding en onafhankelijk
heid, uit het oog verloor. Wij denken hier
aan de handige wijze, waarop hij Leycester
uit het land werkt door de jonge Maurits
naar voren te schuiven en daarbij de Sta
ten doet inzien, dat het beter is op eigen
benen te staan, dan de souvereiniteit
een buitenlandse mogendheid aan te
den. Wij herinneren aan de wijze, waarop
hij Frankrijk en Engeland tegen elkaar uit
speelt bij het vragen om steun tegen
Spanje. Hij maakte, dat de Unie gaat
tellen als een steeds groter factor ii
Europees concert. Voeg dan er bij zijn grote
het 500 jaar_ niet: „Kan Syn Ed. (Oldenbarnevelt) dit
schip in versekerde haven sturen, men
behoort hem eene gouden statue te
stellen."?
Maar men weet, hoe Maurits op miltiaire
gronden tegen de vredeshandel gekant was,
hoe zich rondom hem een partij schaar-
bestaande aan de ene kant uit haters
benijders van de Landsadvocaat, zoals
de stad Amsterdam, en aan de andere kant
aanhangers van de „preciese" rechtzin-
financiële gaven: hij schiep
Jan i^Bp1 'kor-kerf fiat niet in wel faiUiete ^boedel (want anders kan
tol der Hamburgse kerken, to met rn de Ned„landK het
gin van de opstand niet noemen) de rijke
Unie, niet in het minst door zijn initiatief
tot de stichting van de Ver. Oost-Ind.
teTdaTwirrd^'b^^bin: V
nenslingerden, maar op de preekstoel °"on vo aron rnri nrn ~«e=
staat „Soli Deo Gloria" en op het altaar
>randen stal kaarsen en pronken gele
Idh ruf zu Dir Herr Jesu Christ" zingt
de gemeente. Een kleine groep van oude
en jonge mensen, vaders en moeders
met kinderen, de Zondags uitgedoste
kerkganger en de vergrauwde, afge
zwaaide soldaat in het restant van zijn
leven valt in de jaren rondom de „treves'
van 1609. Maar tegelijkertijd ligt ook hier
het begin van zijn diepe neergang. Immers
met het 12-jarig Bestand bereikte de
Landsadvocaat, dat Spanje de staatkundige
zelfstandigheid van de opstandige gewes
ten moest erkennen, terwijl bovendien de
Unie zich financieel zó herstellen kon, dat
het de toekomst onbevreesd tegemoet kon
zien. Verklaart Aerssen, die de onderhan
delingen met Spanfje van naby meemaakte,
per vliegtuig daarentegen reeds
leer dan tien minuten.
Nemen wij aan, dat de stratokruisers
ar naaste toekomst een kruissnelheid
an om en by 660 km per uur zullen
hebben, een veronderstelling die zeker
als opgeschroefd kan worden be
schouwd, dan betekent dit, dat wij, daar
in reizende, reeds welhaast tweederden
van het ..zonnetempo" zullen hebben. De
reiziger in een dergelijk vliegtuig, die op
een der langste dagen bij zonsopgang
Schiphol verlaat en Westwaarts trekt,
veronderstellende dat onderweg in de
lucht getankt kan worden en men dus
kan blijven doorvliegen in het eerst
komende etmaal de zon in het geheel
niet zien ondergaan. Wanneer by
in de lage landen aan zee de zonnebal
tegen halfnegen achter de Westelijke
kim schuil gaat, ziet onze luohtreiziger
hem boven de eenzaamheid der woudbe-
dekte Rockies van West-Canada hoog
de hemel staan. Het is halfeen in
de namiddag!
Wanneer bij ons. sedert het vertrek
het vliegtuig, de zon voor de tweede keer
opgaat, staat zij voor onze luchtreizigers
nog altijd aan de avondhemel boven de
Ochotsk. Eerst in de buurt
het Baikal-meer in Siberië zou na
onafgebroken vlucht van 24 turen voo
luchtreizigers de nacht aanbreken.
Nu zijn, zoals reeds werd bericht, over
korte afstanden snelheden van r
1000 km per uur bereikt en daarmede
heeft de vliegende mens de snelheid c
schreden die op onze breedtegraad
rotatiesnelheid der aarde heeft, een snel
heid waarbij spraakgebruikelijke gelijke
nissen als „pijlsnel" en „snel als de wind"
jammerlijk te kort schieten. Geen pijl
vliegt zelfs ook niet bijj benadering
snel en wat de wind aangaat zo strijkt
bij een snelheid van 1000 km per
buiten langs alle delen van het vlieg
tuig een storm, waarvan de snelheid
ruim 9 maal en waarvan de luchtdruk
ruim 80 maal zo groot is als
zwaarste orkaan.
n zulk een tempo als kruissnel
heid gedurende vele uren volhouden,
dan zal men er goed aan doen het hoger
op de zoeken, waar de lucht dunner
bijgevolg de weerstand tegen dé vo<
beweging geringer is. Daar, in de stra
tosfeer, op een hoogte van 2025 kilo-
meter, zal men erin slagen nog héél
andere snelheden te bereiken.
Beschikt men eerst over deze strato-
vliegtuigen, dan zou men de zon passeren.
Westwaarts vliegend zien wij haar lang
zaam stijgen; kij kunnen 's avonds laat
Schiphol verlaten en, in plaats van in
de nacht, in de namiddag komen. De
zon maakt op haar baan „rechtsomkeert"!
Vliegen wy in de vroege ochtend Oost
waarts. dan gaat de zon onder, het wordt
weer nacht
Perspectieven, waarvan „the man in the
street" nooit gedroomd heeft openen zich
het komende geslacht Onder een
fantastisch diepblauwe hemelkoepel,
ook overdag de sterren met het
blote oog zichtbaar zullen zijn, zal de
strato-reiziger in één dag de aarde om
cirkelen en wijlen Phileas Fogg nog op
punten, 80 1, verslaan.
Een reis naar Indië wordt een week
end aangelegenheid, een kwestie van vier
eneenhalf vyf uren, dus een voor- ol
namiddag-trip. Hier rijst alleen maar de
vraag, hoe zal de mens op deze plotse
linge verplaatsing uit de gematigde
hete zone, uit regen en kou in de
tropengloed reageren? Heeft de ingenieur
vliegtuigbouwer nog vrije baan of ko-
n wij aan een punt waar
herinnerd zullen worden, dat wij de be
grensde natuurlijke kracht en
passingsvermogen van de mens hebben
n, willen wij in staat blijven de
heerschappij over de machine uit
oefenen. Zal ons een halt worden toe
geroepen of zal de dolle jacht, de strijd
tegen tijd en ruimte verder gaan? Steeds
sneller, steeds hogerad astra?
JOHN ROZENDAAL
\Vereldvoedselraad vraagt
om hulp
Ie dezer dagen door de FAO te Ge-
nève opgerichte Wereldvoedselraad, heeft
ternationale bank en het Monetair fonds,
momenteel te Londen bijeen. Ook richtte
de raa<jl een verzoek tot Nederland, De
nemarken en Frankrijk, een adviescom-
iie samen te stellen ter bestudering
de kwestie van het voederen
In de tuin van Nederland
De Hoge Velutve: verfijnde
luxe en rijke natuur
(Van een medewerker).
MYRIADEN zonnevlekjes dansend
over een rimpelend vijvervlak
waaruit goudvissen en edelkarpers
beurten opspringen; een rozentuin
met strak geschoren gazons, waarin tegen
een ondergrond van het diepste vermil
joen ook begonia's bloeien en vurige sal-
i's, keurig gescheiden door lage palm-
haagjes: een jachtslot gebouwd in de
n een gewei maar de grillen
millonnairs-echtpaar dat in
deze woning de legende van de ruwe
jager uit de 7e eeuw, Hubertus, liet sym
boliseren, die onrast bracht onder de
dieren tot hij plotseling door het ge
zicht van een havik die zioh op een nest
jonge duiven wierp, tot bezinning werd
gebracht en zich later, na het zien van
een edelhert met een groot kruis tussen
het gewei, in een klooster terugtrok om
als bisschop van Luik in 728 te sterven.
Sindsdien is St. Hubertus de schutspa-
in alle jagers geworden. Dit
jachtslot met zijn schitterende omgeving
vormt de kern van het onmetelijke land
goed de Hoge Veluwe. door boosaardige
scribenten wel „de speeltuin der Rege
ring" genoemd, maar in wezen het re
creatie-oord van geheel Nederland. Want
dit jaar hebben reeds meer dan 100.000
natuurminnaars een bezoek aan dit 5%
duizend hectare grote gebied gebracht,
een bewijs dat de directie der stichting
die het beheert, alles doet om een zo
root mogelijke bekendheid aan dit cul-
irele centrum te geven.
Met de directeur, de heer Wormgoor,
zijn wij een dag op stap geweest en an
dermaal bleek welk een rijk en geva
rieerd domein Nederland in de Hoge
Veluwe bezit.
Ook het interieur van St. Hubertus,
evenals het exterieur ontworpen door
Berlage, loont zeker de moeite van een
bezoek. Met verfijnde luxe zijn de ver
schillende kamers, waarvan de wanden
en veelal ook de plafonds in kleurige
de Hoge Veluwe.
(Tek. J. v. d. Linde Jr.)
nige leer. Zolang de strijd tegen Spanje
duurde, was de tegenstelling tussen de
preciesen en rekkelijken latent gebleven,
maar nu barstte de zweer open. De twisten
tussen de Remonstranten en Contra-
Remonstranten. oorspronkelijk over dei
praedestinatie-leer, kregen nu ook een
politiek karakter en de partijen tekenden
zich scherper en scherper at Een com
promis was niet mogelijk en het is het
tragische lot van Oldenbarnevelt geweest,
dat hij, die de fijne draden van de buiten
landse diplomatie zo schitterend wist te
ontrafelen, de kracht en de felheid
het Calvinisme niet wist te schatten. Hier
sprak de harde geest van het oude verzet
tegen Spanje, en als we deze achtergrond
de twist begrijpen, dan kan de afloop
Oldenbarnevelt's leven niet anders
geweest zyn dan gewelddadig. Het
immers het principe van „óf wit óf
zonder de erkenning van het be
staan der nuances van grys. Het oude
Calvinisme kent geen compromis.
Zo werd 13 Mei 1619 het vonnis aan de
oude Landsadvocaat op het Binnenhof
voltrokken. En als u op de 14de Septem
ber langs deze oude historische plek
mocht komen, blijf dan een ogenblik
wijlen bij de nagedachtenis van deze
grote Nederlander, een man, die zyn
fouten had, maar een man, die zijn
volle plaats in onze grootse vaderlandse
historie ten volle waard is.
Dra H. E. Kokeevan den Berge.
LEZERS SCHRIJVEN ONS
Roeping van de vrouw.
Met stijgende belangstelling heb ik
artikel over zusters in khaki en zusters
in linnen in uw blad van Zaterdag j.l.
gelezen, waarin u schreef over
hebbelijkheid van bepaalde personen, die
altijd maar schelden op de vro
uniform. Ik zelf kan ..mij dat heel goed
indenken. Het is natuurlijk in de eerste
.ts verkeerd om je afkeuring tegen-
r hen op die manier te uiten en voor
al niet tegen onze verpleegsters, die wer
kelijk soms bovenmenselijk werk moeten
verrichten. Voor hen heb ik niets anders
dan lof. Maar hoofdzaak is die andere
meisjes, die geen verpleegster zyn. Wy
als jongens en mannen zien niet meer
dat in de vrouw wat we allen zo graag
zouden zien, dat echt vrouwelijke. We
zien haar op kantoor, fabriek, winkel,
etc. Kort gezegd, we zien ze daar waar
niet thuis horen.
Volgens mijn besef moet een vrouw
zich in haar jeugd reeds bekwamen voor
het hogere, het huwelijk. Dat is de toe
komst van de vrouw. Geen schrijf
machine, maar huishoudelijk werk, ver
zorging van gezin, etc. Wat hebben wij
later aan een vrouw, die wel kan typen
aar geen kopje thee zetten?
Ziekenhuizen zonder werkkrachten,
kantoren overvol. Doet* een vrouw dat
niet, dan is het de man die haar op haar
roeping moet wijzen. En dat is nu juist
de oorzaak waarom een man of jongen
zich afkeert van een vrouw in uniform
of beter gezegd van de moderne vrouw.
Hij ziet daardoor zijn toekomst bedreigd,
temeer daar volgens schatting 1950 al
reeds een groot overschot van manne
lijke werkkrachten te zien geeft.
loeten hierop wijzen dat de
jet hoort in betrekkingen die
haar niet past bij haar hogere roeping.
HdUmi. ook de roeping van onze
Regering om langzaam maar zeker het
vrouwelijk personeel te doen afvloeien
daarvoor mannelijk personeel in de
plaats te stellen. Doet zij dat niet, dan zal
de toekomst de werkloosheid groter
zijn dan de vorige en is Leidén in last.
Met dank dat U mijn epistel hebt wil
len lezen, maar het moest mij even van
't hart.
P. L. Mulder.
Indië kort en klaar
De douane-ontvangsten te Soerabaja
waren van 1 Januari tot 1 September
bijna 8 millioen gulden. In Augustus
werd een partij Besoekitabak van f 750.000
naar Nederland uitgevoerd.
De gouverneur van Malakka heeft,
volgens Aneta, 500 dollar overhandigd
het republikeinse Rode Kruis.
Sinds 1 September is het weer
gelijk telefoongesprekken met Indië door
de opgeroepene te laten betalen. Weigert
de opgeroepene echter, dan moe
vrager de voorbereidingskosten vergoe-
Prof. David L. Friedman, hoogleraar
in het Sanskriet en de Indische cul
tuurgeschiedenis te Batavia, vertrekt
hedenmorgen met de KXi.M. naar Indië.
De douane te Makassar nam voor
1 millioen gulden aan sieraden in beslag
van de Mekkagangers. die met de „Kota
Agoeng" vertrokken. De sieraden wor
den hun na hun terugkeer teruggegeven.
Te Semarang wordt woonruimte in
beslag genomen ten behoeve van de plan
ters, die met de „Kota Baroe" uit Ne
derland worden verwacht.
baksteen zijn uitgevoerd, ingericht. Meu
belen uit glanzend teakhout, deuren en
betimmering in coromandel of andere
edele houtsoorten, de hall met grote glas-
in-loodramen, voorzien van precieuze
kunstschatten. Het geheel een sprookje,
waarvan Jacob, de major domus reeds
ten tijde der familie Kröller-Müller in
functie, U alle finesses weet te vertel
len. Hij doet dit bij iedere rondleiding,
zo drie, viermaal daags. Bovendien treedt
hij op als butler wanneer soms leden der
Regering een weekend op het buiten
doorbrengen en ook deze taak verstaat
hij meesterlijk.
Wij noemden de Hoge Veluwe een
cultureel centrum. En dat is het ook.
Straks, wanneer ook de bijzondere col
lectie opgezette vogels van dr H. W. van
Rhyn, de echtgenoot van Top NaeÉf, een
waardige opstelling zal hebben gekregen,
zal het dit nog in versterkte mate zijn.
Dan zullen scharen jongeren kunnen ge
nieten van de liefhebberij van een me
dicus die gedurende een lang leven met
zorg en grote toewijding, de meest uit
eenlopende soorten heeft verzameld. Van
alle in ons land voorkomende vogels
exemplaar aanwezig. Dat zijn
ongeveer 600. Bovendien omvat de col
lectie een uitgelezen groep tropische
gels, van het kleinste kolibrietje tot de
schitterend gevederde paradijsvogels.
Zee- en visarend staren U aan of ze
ogenblikkelijk hun vleugels zullen uit
slaan, de kleine mooi gekleurde putter
in geel, zwart en rood, de blauwe reiger
evenals haar purperkleurige zuster, de
korhaan, het kemphaantje, de roerdomp
en voorts dat hele hierleger dat onze
bossen bevolkt en onze plassen omringt
in de gewone mens slechts spo
radisch iets te zien krijgt, het is op de
Hoge Veluwe vertegenwoordigd in een
vorm en bijpassende omgeving die zelfs
kenners in verrukking brengt.
Mevrouw Kröller heeft in het natio-
iale park o.a. het standbeeld van Chris-
tiaan de Wet en de President Steynbank
laten aanbrengen. Maar wat haar naam
bij kunstliefhebbers steeds met ere zal
doen noemen is de stichting geweest van
het rijksmuseum Kröller-Müller. Jam
mer genoeg heeft de familie door het
wisselen der fortuin moeten afzien van
de bouw van een kunsttempel die on
geveer zeven millioen zou hebben gekost.
Thans zijn de kunstwerken onderge
bracht in een z.g. overgangsmuseum,
gebouwd door de Belgische architect
prof. v. d. Velde, dat vooreerst wel als
definitieve verblijfplaats voor de unieke
verzameling aangewezen zal blijven. De
heer Harrtmacher is er de directeur van.
de bedoeling van mevrouw
Kröller de ontwikkeling van de schil
derkunst te laten zien van ca 1850 tot de
cubisten van deze tijd. De surrealisten en
neo-realisten zijn er dus niet vertegen
woordigd. In de kabinetten ter rechter
zijde vindt de bezoeker de Hollandse
meesters, die aan de linkerkant tonen de
Franse kunstbroeders uit eenzelfde pe
riode. Het zou te ver voeren hier in on
derdelen af te dalen, maar alleen reeds
het noemen van enkele namen zal de
kunstlievende leek een indruk geven
van het vele schoons dat hier op de Ve
luwe bijeen is gebracht. Breitner, Ver
ster en Israëls prijken er naast Toorop,
Millet, Fantin-Latour, Cézanne, Gauguin,
Seurat, Redon en Picasso. Maar de
schilderijen van Vincent van Gogh, w
smartelijke levensweg hier in zijn werk
volledig wordt gesymboliseerd, vormen
zeker wel het pièce rerésistance.
Als een centrum in het Nationale Park
verheft zich een heuvelrij: de zooge
naamde „Zeven Heuvelen", met
hoogste top de Franse Berg. Vele
delpaden langs rustieke trapjes noden
tot een klimpartij, maar het uitzicht
loont stellig de moeite. Naar het Noor
den heeft men een prachtig gezicht op
het cultuurgedeelte met zijn loofhout,
gebouwen, beelden en plastieken, in het
Zuiden ontwaart men de wildbaan met
zijn eindeloze heidevlakten, zandverstui
vingen, vliegdennen en jeneverbessen.
Van de plassen, veentjes en moerasjes
in het Veluwsche dialect „flesschen"
genoemd die in het Oosten van hei
gebied verscholen liggen en onregelma
tig in de hoge heide glinsteren, is de
oude Deelensche Wasch de grootste en
voornaamste. Hier werd eertijds toen er
in de omtrek talrijke schapen werden
gehouden, het wolvee vóór het scheren
gewassen wat allerlei feestelijkheid op
de afgelegen hoeven meebracht. Thans
drinkt en baadt het grove wild gaarne
dit meertje of laveit op de wildakkers
in de nabijheid.
De directie hoopt dat zich geleidelijk
:n kring van vrienden rond de Hoge
EKGEKNIS
Dit hoekige, puntige apostolische woord
zien wij in onze dagen wel heel duidelijk
bevestigd. De toenemende ontkerkelij-
king en de groeiende ontkerstening al
lerwegen vormen een droeve demons tra-
he: feit, dat het Evangelie een
ergernis is en niet is naar de smaak
in de moderne mens.
Nu is het Evangelie alle eeuwen door
:n aanstoot geweest voor een ieder, die
mee in aanraking kwam. De apostel
Paulus heeft dat niet het minst in eigen
leven meegemaakt. Er was een tyd in
zijn leven, dat hij er niets van hebben
moes:. Het irriteerde hem. Ten bloede
:oe heeft hij het tegengestaan. Terwijl bil
bezig is de eerste Christengemeenten te
vervolgenontmoet hij Jezus Christu»
cp zijn levensweg. Als hij zo Jezus Chris
tus in Zijn geheel enige kracht leert ken
nen, dan wordt hij een ander mens. Zijn
leven gaat een andere richting uit Van
een vervolger wordt hij een volger. Hoe
ook eerst geërgerd door Jezus Christu»
en Zijn Evangelie, wordt hij nu onweer
staanbaar daardoor aangetrokken en on
losmakelijk er mee verbonden. De apostel
ondervond het in eigen leven, dat het
Evangelie een ergernis is voor de natuui>
lijke mens, doch ook een krach: Gods
t zaligheid voor een ieder die gelooft.
Het Evangelie niet naar de mens!
En toch het Evangelie voor de mens!
Dank zij Gods genade.
Het is toch niet zó, dat God tégen ons
is. Doch veeleer is het zó, dat de men»
tegen God is. Niet God moet zich be
keren, maar de mens moet veranderd.
Dat wij niet langer leven met het ge
zicht gericht op deze wereld en onze
goden. Niet langer de rag toegekeerd aaa
de éne levende God, die als de Vader
Heere Jezus Christus Zijn aan
gezicht nog vriendelijk, in opzoekende
liefde tot ons richt.
God is vóór ons! Dat is de heilsbood
schap van het Evangelie.
Wij zijn tegen God! Dat is de droeve
werkelijkheid van ons natuurlijk be-
Maar, èls .wij door de ergernis heen
het heil in Christus en Zijn Evangelie
mogen leren kennen, dat wij dan geen
-de-weg zouden worden voor an
deren. Geen extra-ergernis er bij. Het
Evangelie is in zichzelf al ergernis ge
noeg!
Gods Geest make ons van tegenstan
ders tot voorstanders, tot levende getui-
Zijn heil!
Wassenaar. Dr H. J. Bonders.
Veluwe zal vormen, die tezamen als do
nateur, mee wil helpen aan het instand
houden van Neerlands grootste natuur
reservaat. „Geen gramofoons, geen trek-
harmonica's. geen gejoel", zei de heer
Wormgoor tot besluit, maar eerbied voor
de natuur. Een wijs besluit dat de in
stemming zal hébben van ieder dia d»
stilte lief heeft en een dag volkomen vrij
[onbelemmerd in deze ideale omge
ving zich komt verkwikken en ver
sterken.
De flora van de Hoge Veluwe.
Chr. landverhuizers worden in Canada
goed ontvangen
Maar de kinderen moeten naar de openbare school
(Van onze reiscorrespondente
Tiny Mulder)
Nu Canada de deuren heeft opengezet
voor Nederlandse landbouwers, verwacht
men in Canada gedurende de volgende
tien jaren een enorme „trek" vanuit Ne
derland. Een groot deel van de landver
huizers behoort tót een orthodox-Calvi
nistische kerkgemeenschap in Nederland
en zal zich aansluiten bij de Christian Re
formed Churches in Canada en de ker
ken daar doen winnen in aantal en kracht.
Alleen reeds de immigranten, die op 27
Juni aankwamen in Chatham, hebben het
ledental van de kerk ter plaatse verdub
beld. Zo zal het gaan in de andere ge
meenten. want de immigrantencomité's
zijn er op uit. de nieuwe immigranten te
plaatsen binnen het bereik van een be
staande gemeente.
Wanneer dit niet meer gaat, wil men
de immigranten plaatsen in kernen. Dit
is nu reeds gedaan, met het gevolg, dat
er reeds vier nieuwe gemeenten werden
gesticht, die voorlopig het karakter zul
len hebben van Zendingsposten en ge
diend worden door een Zendeling. Wan -
neer de immigranten, die deze maand ver
wacht worden, gearriveerd zullen zijn.
zullen opnieuw twee dergelijke Gerefor
meerde kernen worden gevormd.
Er zijn pogingen in het werk gesteld
om te voorkomen, dat de Gereformeerde
landverhuizers verspreid worden over
streken, waar geen Geref. kerk is.
Een Synodaal Comité der Chr. Ref.
Church verrichtte reeds prachtig werk bij
de ontvangst der immigranten.
De komst van deze Hollanders kan van
onschatbaar belang zijn voor de Christian
Reformed Church, daar ze het Calvinis
tisch element belangrijk zal versterken,
evenals honderd jaar geleden Nederlan
ders de principes van de afgescheiden
kerk naar Amerika brachten en later de
vruchten van de Calvinistische opleving.
De immigratie van uitsluitend Nederlands
sprekende landverhuizers brengt evenwel
ook zijn moeilijkheden mee. Plotseling
wordt er een enorme behoefte gevoeld
aan een behoorlijk aantal predikanten,
die des Zondags in de Nederlandsè taal
het Woord kunnen verkondigen. Slechts
weinig candidaten zRn bij machte de Ne
derlandse taal te lezen, laat staan van in
die taal te preken. Er zijn Amerikaans*
Calvinistische studenten, die speciaal d»
Ned. taal leren om in staat te zijn de theo
logische werken, die in ons land gepubli
ceerd zijn, te kunnen bestuderen.
Geen Christelijke school.
Van kerkelijke zijde is dus de ontvangst
van onze landgenoten buitengewoon goed
geregeld.
Iets anders staat het met de Christelijk*
opvoeding.
In Canada bestaat maar één school, die
in verhouding staat met de Christian Re
formed Church, namelijk de Christelijke
school in Holland Marsh, Ontario. In Hol
land Marsh wonen vrij veel Nederlandse
gezinnen op korte afstand van elkaar. De
kinderen worden met de schoolbus van
huis gehaald. Doch in andere plaatsen
wonen niet meer dan vijf of zes gezinnen
op een bereikbare afstand van elkander
en het is niet mogelijk in die plaatsen een
Christelijke school te stichten. Vooral -a
de winter zou dit bezwaarlijk zijn. Wan
neer de gezinnen meer dan 35 kilometer
van elkaar verwijderd wonen, is de stich
ting van een speciale school uitgesloten,
's Winters is het soms reeds onmogelijk
om 's Zondags de kerk te bereiken.
De schoolgaande jeugd is dus aangewe
zen op de openbare school. Op de open
bare scholen wordt evenwel de dag be
gonnen met gebed en schriftlezing, de on
derwijzers geven iedere ochtend een le«
in Bijbelse geschiedenis en dc wet ver
oorlooft iedere predikant een half uur per
week Bijbelles te geven in iedere school
klas. Hier schuilt echter hetzelfde gevaar
als dat van het geven van Bijbelse les in
onze openbare scholen door ongelovig*
leerkrachten. Men zal dus zijn kinderen
naar een openbare school moeten sturen.
De eerste maanden zal er van leren wel
niet veel komen, want ze dienen eerst d»
onderwijzer te kunnen verstaan en pas
dan kan uitgevonden worden in welke
klas ze thuishoren
De Joodse gemeente van Pretoria (Zul*.
Afrika) heeft onlangs de Ned. Henr. Ker%
aldaar uitgenodigd by de installatie van ra*
nieuwe rabbijn De uitnodiging werd aaoa-
vaard.... ia perfect Hebreeuw*.
