A
NIEUWE LEIDSCHE COUEANT
VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1947
Kerk en School
NIEU
De Pieterskerk had een toren van 110 meter
WAARDEVOL DOCUMENT
Iv.m. INSTORTING BEWAARD
Pieterskerk-serie VI.
DE historie van de grijze Pieterskerk
voert ons, als we een zeer beknopt
chronologisch overzicht willen ge
ven, terug tot het jaartal 1121, waaruit
we dus kunnen concluderen dat het ge
bouw, waarin we thans "Zo ongestoord
aan 't dwalen zijn geslagen, de respec
tabele leeftijd van ruim 826 jaar heeft
bereikt. Maar wie denkt, dat, toen de
Pieterskerk in gebruik werd genomen,
zij er uitzag zoals het huidige bouw-
spot ten top voerden en er zelfs niet
voor terugdeinsden, een beeld aan eer
touw over de Breestraat te laten ben-
Om na 1572 enigszins verandering te
brengen in de kaalheid van het inte
rieur, werd aan iemand opdracht gege
ven om twee kolommen (pilaren) met
de tien geboden te beschilderen. Vooi
dit secure werk kreeg de betreffende
persoon 54 pond. Op het koorhek werd
een bord, waarop de Wet des Heren
stond, aangebracht, eveneens ter op
luistering. Voorts werden gildenborden
aan de muren gehangen, terwijl geleer
den een tombe boven hun graf kregen.
errtMntKjrn Ijm abc Uwct tn GodeMJia t lU-
WiW m Ijfl IBrSm taw Manama
Waarvoor de zomer zegels dit
jaar dienen
De opbrengst der zomerzegels wordt
elk jaar voor nader aan te geven doel
einden bestemd, en wel voor nationale
verenigingen of instellingen, die een
sociaal doel nastreven of van cultureel
belang zijn. Dit jaar komt de netto
opbrengst ten goede aan de hieronder
volgende instanties:
ene helft te verdelen onder: de Ver
eniging voor t.b.c.-bestrijding, het Irene-
fonds, de Ned. Federatie van instellin-
voor de ongehuwde moeder en haar
kind (F.I.O.M.), Ver. voor rheumatiek-
bestrijding, de Kinderuitzending, de
A.V.O. (Arbeid voor Onvolwaardigen)
en het P.T.T.-personeelfonds;
de andere helft voor opdrachten aan
noodlijdende werkers op cultureel gebied,
het Prins-Bernhard-fonds en het voor
zieningsfonds voor culturele werkers lot
steun in bijzondere gevallen.
Zondagsschoolcursus
Uitgaande van het Ned. Herv. Zondags-
schoolwerk zal een trainingscursus wor
den gehouden, die uit 6 lezingen zal be
staan. A_s. Dinsdagavond om 7.45 uur
vindt in „Staalwijk" de eerste avond
plaats, die zal worden geopend door ds D.
Kuilman. Mej. J. A. van Kuipers behan
delt als eerste onderwerp: „Hoé houden
en vooibereidingsavond?"
«aan tartenifcW»
kit tm uoo*w*a® Toois CBfrasïtói-fttmfti Jtm jtfaa kus*/ te
ututte fpntrtitam nttn-jBhfltt/ ooiawac-Brtxto fttjut «cftrmn'
hij. af?dci*srk»Jad^nwV0rdjg..wtfUr}*/ cntttm MtaftladtCai
flsq.-iitt mftt wrlHrtMnrtni MbUktk taW attStyRRt iWXïWToom
Im S- Piciat Kcrctc. teem tar &Ot tal LEYDEK
Nare geschiedenissen voor de Tuchtrechter
ZAKENLIEDEN IN MOEILIJK-1^° vr°es DU
HEDEN
Een belangrijk archiefstuk, dat handelt over de instorting van de 110 meter
hoge toren van de Pieterskerk. Wij laten hieronder de tekst volgen:
,Jn den Jare 1121. Des Sonnendags naer ons Lief-Vrouwen Geboorte (het welcke
altijts in September is) worde dese tegenwoordige Kercke gewijt inder eeren
Codes/ ende der Heyligen AjJbstelen St. Pieter ende St. Paulus, onder den Eer-
waerdigen Heer ende Vader in Gode/ Godebaldus de 24. Bisschop van Utrecht.
Deze St. Pieters-Kerck, is eertijds seer wijt vermoert/ van wegen den zeer hoo-
gen ende schoonen Toorn, de welcke In het Westen wande voornoemde Kercke
gebouwt was/ ter hoogten van Tu-ee-ende-dertich Roeden/ maeckende Drie-Hondert
ende Vier-ende-tachtig Voeten: Alsoo dat deselvige den Schipperen ende Stier-
Luyden/ in de Noordt-Zee zeylende/ tot een Baeck ende Merck-teycken dienende
was/ om naer te zeylen/ ofte hare Scheepen naer te stierenende mette hiilpe
Codes in de gewenste Haven te brengen.
Naer dat den voornoemden Toorn omtrent Drie-Hondert Jaren gestaen hadde
zoo is deszelven eyndelicken ter neder-gestortet/ ende omme-gevallen. In 't Jaer
ons Heeren 1512. tusschen den Donderdag ende Vrijdag, inder Nacht/ recht
voor dat de Kloek Een sloeg/ inde eerste uyre vanden eersten dag van Maerte,
soo viel ende storte der neder den Toorn van St. Pleters-Kercke, binnen der Stede
van Leyden."
werk, is ver bezijden de waarheid. Het
moet oorspronkelijk een klein kerkje
geweest zijn, gewijd aan de apostelen
Petrus en Paulus, dat evenwel na on
geveer tweehonderd jaar door een an
dere werd vervangen. Het bouwen vor
derde lange tijd. Men beschikte over te
weinig financiën, een euvel, waarmede
ook later de „scheppers" van de Hoog
landse kerk te worstelen hadden. De
bouw van deze laatste kerk kon mede
daardoor niet eens worden voltooid.
Door de loop der jaren werd de Pie
terskerk aanzienlijk uitgebreid. Als ver
meldenswaardige bijzonderheid geldt,
dat de kerk, toen men eens uitbreidings
plannen koesterde, een legaat van 20.000
Windhoos te Leiderdorp
Gistermiddag pl.m. half 5 heeft zich
het zeldzame „natuurverschijnsel" voor
gedaan. dat er te Lelden en omgeving
grote droppels water zo maar uit de
lucht kwamen vallen. Oudere mensen,
die iets soortgelijks vroeger ook reeds
meemaakten, noemden dit „regen"
Te Leiderdorp dwarrelde een windhoos
door de tuinen. Dit ging gepaard met
het opblazen van geweldige zandmassa's.
terwijl vele planten uit de grond wer
den gerukt.
Bij de tuinderMoraal aan de 2
werden 45 kas-ramen en bij d
v. d. Leek in de Meyepolder 50
vernield.
stenen ontving. In 1426 werd zij met
grootse luister ingewijd, eigenlijk her
ingewijd.
Aan de Westkant van de kerk heeft
heel vroeger een ondenkbaar hoge toren
gestaan (ruim 110-meter!), die de bij
naam „de koning der zee" droeg, om
dat hij diende als baken voor de schip
pers op de Noordzee. In Maart 1512
stortte het beroemde bouwwerk met
donderend geraas ineen. De in de toren
opgeborgen documenten, w.o. de stads
privilegiën, bleven echter behouden. De
stukken van de klokken werden tot een
nieuwe versmolten, die in 1513 in het
klokhuis op het kerkhof werd opgehan
gen. Later kwamen er nog enkele klok
ken bij. In de achttiende eeuw werd het
klokhuis afgebroken, de klok verkocht
een de opbrengst aangewend voor de
restauratie der kerk.
In 1566 werd het interieur danig ont
sierd door de beeldenstormers, die hun
Zo werd de kerk gemeubileerd ènkwam
zij allengskens in het centrum van de
belangstelling te staan, in die zin. aai
haar weer bezocht om de schoon-
Tijdens de Franse tijd werden op last
an de bezettende macht de grafborden
weggehaald. Alleen dat van Willem
Cornelisz. van Duyvenbode mocht blij
n hangen, omdat deze persoon in 1574
hoge mate blijk had gegeven van
moed en trouw. Het bord hangt nog
steeds achter de kansel en was gedu
rende de afgelopen bezettingsjaren in
veiligheid gesteld.
Zoals wij reeds eerder publiceerden,
is men enige tientallen jaren geleden
met de algehele restauratie van de kerk
begonnen. Merkwaardig is, dat dit her
stel veertig jaar na de aanvang voltooid
zal zijn.
De vraag, of aan het koor de kleur
van het overige gedeelte der kerk zal
worden gegeven, kan nog niet definitief
worden beantwoord, omdat de betrok
ken instanties- het nog niet eens
geworden inzake deze materie.
EEN GEHEEL NIEUWE LEERSTOEL IN
LEIDEN
Dr P. J. Gaillard, conservator aa
Leidse Universiteit, zal eerstdaags benoemd
worden tot hoogleraar in de Experimen
tele Histologie (weefselen van de mens)
Deze nieuw ingestelde leerstoel is de enige
ter wereld.
Distributievaria
Aanvragen van brandstoffen voor ka
merbewoners. Morgen zijn aan de beurt
voor het afhalen der aanvraagformulieren
de kamerverhuurders, wonende in stra
ten, die beginnen met de letters T t/m.
Z. Meebrengen: de stamkaarten van de
kamerverhuurder en van de kamerbe
woner (s). Het distributiekantoor, ingang
Langebrug, is morgen alleen geopend
van 8.30 tot 10-30 uur.
BURGERLIJKE STAND
Geboren: Marjolijn I P d v A J v Dijke
en H A ter Steege; Cornells L z v T J
Valk en J M Versteegen; Gesina A L d v
H Bosscher en F G Mulder; Jansje E d v
C C Boogerd en J E v d Linden; Antonius
W z v F Schoenmaker en J G v Helden.
OVERLEDEN: G Kooiker, huisvr. van
E J van der Woude 49 j; A G van der
Zwan, vr. 59 j; F T Kling, man 71 j.
Overleden: J M A Groen—Verkerk 44 J;
G. Plu—v Gelderen 83 j; C Buijs—Vreeken
43 j.
Gehuwd: N Moot en W Spiermgs.
Ondertrouwd: J F Glastra v Loon
en J E Boon 30 j; P J Boot 26 j en L Disse-
velt 31 j; K Elskamp 29 j en J de Vos
J; C P Gijskamp 24 j en J H M Zandvliet
22 j; P Lems 25 j en J J Rutgers 25 J; S
v Noort 26 j en F C A v Hartevelt 28 j;
G Ravensbergen 27 j en J W v Dam 26 j;
H Stikkelorum 32 j en A v Tienhoven 31 j;
J Stouten 32 j en T C v Kempen 38 j;
R C Vonk 22 j en T E v Mourik 17 j;
H J Willemse 25 j en C Levahrt 23 j;
W v d Zeeuw 23 j en P den Oude 22 j;
M J Zuijdwegt 20 j en J M Ravesloot 19 j;
J Schouten 24 j en D Karsten 21 j; F J
Galjaard 27 j en M v d Logt 22 j; W A
v d Tang 24 j en K M Ginjaar 19 ij: C F
/«..-schoor 26 j en G Wiekhart 24 j; C
i Ami 23 j en G J v d Weijden 21 j;
D v Booren 25 j en M L Schröder 25 j;
G N v Dijk 25 j en W Klinkhamer 23 j;
J Keereweer 29 j en A J Nannaart 28 j;
L C Peute 27 j en A L van Dijk 33 J.
LEIDERDORP
Geboren: Elisabeth M J d v J H Vis
ser en J M Borst; Hendrika E d v H
Egmond en H de Jong; Marjola I d v J M
Wakka en S A de Graaf; Cornells N z
Vonk en 1*1 Bogerd; Annigje M d v H
Kluiwstra en M Krijger.
Overleden: Hendrika v Assen 61 j, echt-
gen. v J Hillebrand; Hendrika Demper 75
j, wed. v G A Gerritsen; Martinus G Gerdes
59 j, echtgen. v A P C Kokshoorn; "Arie
Cats 39 j, echtgen. v G Labeij; Jacobus
LouwTier 42 j, echtgen. v E Kawalek.
Gehuwd: C J Schrumpf 26 j en i
Janssen 26 J; C H F Groothof! 27 j t
C v Osnabrugge 20 j; M J v Iterson 24 j
en A v Offeren 24 j;Dvd Spree 29
M v Heusden 31 j.
OEGSTGEEST
De Raadsvergadering, die a.s. Maan
dag zou worden gehouden, is voorlopig
uitgesteld.
Gehuwd: J J Israël en L Backer; R
M Smits en J J Dinant; M J Meijer
C E Bolkestein; P v Vliet en C v Egmond.
VOORSCHOTEN
Kamerverhuurder kunnen, ten be
hoeve van hun huurders, ter verkrijging
van vaste brandstoffen een formulier af
halen aan Treubstraat 9 op morgen var
9.30—12 en van 14—15.30 uur.
Overgelegd moet worden de tweede
distributiestamkaart zowel van huurder
als van verhuurder.
Voor een rantsoen vaste brandstoffen
voor ruimteverwarming komen alleen
die kamerhuurders in aanmerking, die
een afzonderlijk te verwarmen woning
gedeelte hebben gehuurd. Niet in
merking komen kinderen van de
huurder, kostgangers met z.g. huiselijk
verkeer, inwonend dienstpersoneel
personen geboren na 1 October 1931.
Kunst en Letter er-
Leids Toonkunst-Orkest
Het Leids Toonkunst-orkest, dir. Henk
Geirnaert, hoopt in het a.s. winte
zoen uit te voeren: Symphonie van
setti, London-Symphonje van Haydn,
Tafelmuziek van Teleman en een werk
voor koor en orkest.
Engels orkest te Hillegom
Een orkest uit Engeland, het Derby
String Orchestra, zal Donderdag 11 Sept
om 8 uur een concert geven in zaal
„Flora" te Hillegom. Op het programma
komen voor werken van Engelse com
ponisten en een werk van Bach. De pia
niste Kathleen Watt zal een pianoconcert
van Baoh vertolken. De vioolsolist
Edward Dixon.
Speelhol ontdekt te Noordwijk
De politie te Noordwijk heeft thans het
bericht vrijgegeven, dat daar in de nacht
van Zaterdag op Zondag door de recherche
een inval werd gedaan in een villa aan de
Noord-Boulevard. Er bestonden vermoe
dens, dat :n deze villa een speelhol was ge
vestigd. Dit vermoeden bleek inderdaad
juist. Een aantal personen werd aangetrof
fen rond de roulette. Het materiaal werd
in beslag genomen, alsmede enkele hon
derden guldens. De aangetroffen personen
werden naar het politiebureau overge
bracht. Een zekere J. S. uit Rotterdam ex
ploiteerde de zaak.
Bij raadsbesluit van 9 Januari 1913
werd tot wederopzeggens de bovenver
dieping en de tuin van het perceel Pie
terskerkgracht 11 ten gebruike afge
staan aan de Meisjes-Gezellenvereniging
(thans genaamd Ned. Padvindstersgilde
tegen f 10 per jaar. B. en W. achten de
huurprijs reeds lang niet meer hoog ge
noeg en stellen voor, deze onder gewij
zigde voorwaarden op f 150 te brengen.
Ds Rijksen bedankte voor Lisse
Ds L. Rijiksen, predikant bij de Geref.
Gemeente Leiden, heeft bedankt voor het
beroeip van de Gemeente te Lisse.
C. H. F. te Oegstgeest
Leiden, grossiers in huishoudelijke
.kelen, stonden gisteren voor de
Tuchtrechter te Leiden terecht, omdat zij
verschillende huishoudelijke artikelen,
zoals mattenkloppers, heiboenders en
tandenborstels, tegen te hoge prijzen
verkochten. De raadsman mr Hugen-
holtz gaf dit toe, maar betoogde, dat het
bij het groot aantal artikelen, die zijn
cliënten verkopen, kan voorkomen# dal
met de prijsberekening fouten worden
gemaakt. De zaak, die bijna 50 jaar be
staat, aldus spreker, staat in Leiden goed
bekend, de opsporingsambtenaren heb
ben net zo lang gezocht, tot zij iets kon
den vinden. Spr. vroeg dan ook met ver
trouwen vrijspraak. De rechter wilde er
rekening mede houden, dat de overtre
dingen in 1946 hebben plaats gehad en
legde tweemaal f400 boete op.
W. F. en J. F. te Oegstgeest hadden
14.000 bossen riet voor matten gekocht
tegen f2 i.p.v.tegen f 1.03 per bos. Ook
hadden zij voor matriet i.p.v. 71 ct. 80 ct.
per vierk. meter gerekend. Mr Hugenholtz
erkende de overtreding. Riet en matten
echter van goede kwaliteit en
de vastgestelde prijs waren deze
niet te koop. Op verzoek van de raads
man werd de secretaris van de Vak
groep Rietbewerkers gehoord. Deze ver
klaarde, dat door gebrek aan werkkrach
ten het riet moeilijk te verkrijgen is.
Voor het snijden van het riet in de Bies
bos wordt f80 loon per week gevraagd.
Vanzelf wordt dan het riet zwart ge- en
verkocht. De rechter vond het een nare
geschiedennis en veroordeelde W. F. tot
f 100 boete. Omdat de zoon J. F. bij zijn
vader werkt, ging deze vrijuit.
De smid J. P. M. te Leiden rekende
voor het schoonmaken
f 14.78. Hij gaf toe, dat het wel wat hoog
was, maar er hadden twee knechts e
gewerkt. M. kreeg een waarschuwing
moet de rekening terugbrengen tot f10.
J. J. uit Voorhout had drie radio-toe
stellen, merk „Filette", verkooopprijs
f144, voor f275 per stuk verkocht. Het
bleek echter, dat hij er niet zoveel
had verdiend, omdat hij de radio'
Eindhoven voor f240 had ingekocht.
Voor zijn moeite had hij f35 op ieder
toestel gelegd. Boete": t~~'
B. den D. te Katwijk had op eigenaar
dige wijze zich aan prijsopdrijving
schuldig gemaakt. Hij had namelijk 10
kantjes haring f34 aan J. verkocht en,
hoewel de kantjes nooit het koelhuis
hadden gezien, toch f8 per stuk
het koelhuis in rekening gebracht. De
rechter veroordeelde f400, met publi-
De Leidse sigarenwinkeliers W. van
verkocht aan een klant twee doosjes
garetten. Op een vraag om sigaren had
hij een greep» onder de toonbank gedaan
en een doosje van fl.08 voor f2 v
kocht, omdat hij meende, geen bon
gebrek aan bewijs vrijspraak.
I H. J. O. te Alphen had 1000 doosjes
koperpoets voor 41 cent en 1000 potjes
H. Q. J. F. j boenwas
43 cent verkocht. Door
de raadsman mr Goudsmit werd dit niet
toegegeven. Er was een misverstand ont-,
de fout berustte bij een ver
tegenwoordiger. De rechter legde even
wel f 100 boete op.
W. Z. te Sassenheim bracht voor een
begrafenis f 157.50 in rekening. Mr M.
de Clerq gaf dit toe, maar wees er op.
dat de lijkkist f 110 had gekost en dat de
veel betaalde f20 waren teruggege-
Daarom kreeg Z. alleen een waar
schuwing.
ïlillegom had anti-slip te duur
verkocht, maar kwam er met een waar
schuwing van af, omdat de fabrikant te
hoge prijzen had berekend en reeds door
de Amsterdamse tuchtrechter werd ver
oordeeld.
Twaalf personen stonden op 't matje,
omdat ze hun-artikelen niet hadden ge
prijsd. Uitspraken: resp. f 10. f5 en
waarschuwingen.
Laatste avondstilte
Woensdagavond a.s., om half 8, wordt
i de Hooglandse kerk de voorlopig laat-
e Avondstilte gehouden. Medewerking
verlenen de heer Uiterlinden, orgel, en
de heer Bernard Renooy, cantor-organist,
met koor: bewerking var. Gezang 59,
Motet van George Stam en een koor-be
werking van de zegenbede. Ds W. H.
Kelder Jr. hoopt weer de avond-medi
tatie te hóuden-
Genezing in de wolken. Gisteren voerde de piloot Van Vliet, assistent van de
vlieger Hugenthoiz, de kleine Annie Pothuys de lucht in om haar van kinkhoest
te genezen. Een plaatje bü het vliegtuig. V.l.n.r.: moeder en vader Pothuys, de
piloot Van Vliet en de heer Hugenthoiz.
Een dode bij mijnontploffing
,te Eist
Bij opruimingswerkzaamheden op een
weiland in Eist ontplofte gisteren een mijn,
waardoor de 60-j.gehuwde v. d. Ven uit
Eindhoven, werkzaam bij de hulpverlenings
dienst Arnhem, gedood en de 43-j. Bouw
huis uit Arnhem zwaargewond werd
PARKETWACHTEN INGEDEEL1 l.l
DE RIJKSPOLITIE.
De parketwachten der rechtbankei ujr
met ingang van 1 Sept. jl. over het ge
hele land overgegaan in het corps Rijks
politie.
Gisteravond brak brand uit in
schuur van de zaadhandel A. Hobbe te
Ooltgensplaat. Het vuur, dat zeer sne
zich heen greep, tastte na enkele min
ook de belendende, eveneens met zaad
gevulde, scuren van twee andere firma'
aan. Alle drie de gebouwtjes brandden
tot de grond toe af. De schade, die door
verzekering wordt gedekt, schat me
f 120 000. De oorzaak van de brand is
bekend.
DOOR GOKLUST GING 2J4 MILLIÖEN
AAN DEVIEZEN VERLOREN.
Voor de Rotterdamse kantonrechter
stonden gisteren 18 agenten van een Bel
gische voetbalpool tereèht, die, specule
rend op de goklust der Nederlanders, ong.
2% millioen aan deviezen clandestien over
de grens smokkelden. Zoals men weet is
kansspel in Nederland verboden. De
hoofdfiguur, M. A. v. d. A., werd veroor
deeld tot f 1000 boete en twee maanden
voorw., de overige straffen varieerden
van f 800 boete subs. 4 maanden hechtenis
en 2 maanden voorw. tot f 25 boete subs.
10 dagen.
Staking in Britse mijnen blijft
zich uitbreiden
productie beperken
De Britse economische crisis wordt mei
de dag groter door de staking in de kolen
mijnen van Yorkshire, die zich .steeds mees'
uitbreidt. Thans zijn reeds minstens 60.000
50 mijnen in staking. De fabrieken
het gebied, waar de brandstoffen opraken,
beginnen langzamerhand de productie
beperken. Een gasfabriek te Sheffield, die
enkele van de grootste staalfabrieken var
is voorziet, heeft de industriële verbrui-
>rs verzocht, de productie met de helft
verminderen.
Vandaag zou Shlnwell, de Britse r
r van Brandstoffenvoorziening, vergade-
■n met de Nationale Vakbond van mijn
werkers en de Nationale Kolenraad
trachten, het geschil op te lossen.
Een lichtpuntje in de Britse crisis i
bericht uit Australië, dat dit land onge-
50 millioen bushels tarwe naar
land hoopt te zenden, waarvoor geen
bare dollars behoeven te worden betaald.
Italië s vredesverdrag wordt
Onlangs werd te 's-Gravenhage de Kunstcommissie Olympische Spelen 1948 ge
ïnstalleerd. Een opname van de oprichtingsvergadering. V.Ln.r.: Ben van Eyssel-
steyn (letterkunde), Chr. de Moor (schilderkunst). Jan Wils (architectuur), luit.-
kol.-C. F. Pahud de Mortanges (voorz. N.O.C.), mr v. d. Houten (secr. N.cyC.).
Sem Dresden (muziek) en Titus Leeser (beeldhouwkunst).
Een „spoedcursus" voor wereldherstel
TTiR is althans één mens ter wereld, die
achter zijn „stalen gordijn" gelachen
zal hebben, na de jeremiaden van
Robert Lovett en Bevin. betreffende de
onrustbarende toestand in, Europa.
Ten aanzien van de uitingen van Bevin,
zou men de opmerking kunnen maken,
dat dit politieke kanonschot plaats vond
op het „congres van Britse vakvereni
gingen" en als zodanig het nodige lawaai
en succes heeft opgeleverd. Maar waarom
kan deze visie niet op andere, minder
éclatante, maar meer rustige, zakelijke
wijze aar. Washington kenbaar worden
gemaakt? Het succes zou er niet minder
om zijn, het sensationele element getem
perd. terwijl men Stalin in zijn „nega
tivisme," de dreigende noden van Europa
juist in het belang achtende voor de ver
dere export van het communisme, niet
hebben gestijfd.
Dit alles is in het voorlopige commen
taar nog niet tot uiting gebracht Bevin
heeft zijn woorden betreffende het Ame
rikaanse goud van Fort-Knox, allesbe
halve oip een goudschaaltje gewogen en
de internationale, politieke infla-
t i e kan er door worden bevorderd, het
geen erger is dan het Amerikaanse tegen
argument, dat de wereld-economie er
niet direct baat bij zou vinden, want. dat
de prijzen nog meer zouden stijgen Perio
diek, worden wij vergast op hevige excla
maties voor het forum der wereld
men zal verstandig doen te letten, op het
vele. dat onder die woorden verscholen
ligt.
Bij Bevin is dit o.m.,de handige poging,
om de schuld voor de algemene Europese
en speciaal Britse ontreddering op Ame
rika af te sdhuiven. een excuus voor de
falende Labour-economie. Met de gevon
den „goud-schat" alleen, komt men er
zeker niet. maar er zal minder „genatio
naliseerd" en intensiever gearbeid moe
ten worden en vooral minder gestaakt.
Amerika weet heus wel, hoe het met de
toestand in Europa gesteld is, de
waarden voor het „plan-Marshall" w
nuchter en zakelijk, getuigende van
grondige analyse, en het alarmerende be
toog van Robert Lovett, die Marshall
vangt, bewijst alleen, dat er nog een Ame
rikaanse „spoed-cuirsus" voor het herstel
van Europa bij kan.
De patiënt is ziek, tengevolge van
langdurig proces, knappe specialisten zijn
geconsulteerd, de grondige en juiste
diagpose via het „plan-Marshall" is ge
steld, maar het kan geen kwaad er
eens met spoed een Amerikaanse „super
specialist" met snel werkende medicijn
bij te halen, als tenminste de pharmacie
van het Amerikaanse Congres daarin kan
en wil voorzien.
Voor de, rustig, te Parijs gestelde
diagnose, kan men niet anders dan de
meeste bewondering hebben. Immers,
volgens Sir Oliver Franks, voorzitter der
Parijse conferentie, zou het eindrapport
wijzen op het Europese voedseltekort,
niet slechts veroorzaakt door de abnor
maal lage productie, maar zelfs als de
agrarische productie van vóór de oorlog
VERKLAARDE
UITZ1CH
hersteld zou worden, zou toch' de per
manente aanvoer van buitenaf noodza
kelijk wezen Noch Westeüjk-Duitslar.d,
nooh Engeland produceren voldoende ko
len, (zelfs al werd de capaciteit
hoogd) om in de behoeften der 16,
de conferentie deelnemende landen te
voorzien. Grondstoffen als wol en katoen
zijn onontbeerlijk.
TV
8 fen moeten uit Amerika komen tegen
betaling van dollars (die er echter
in Europa niet meer zijn) en preciep, Mals
bij herhaling Amerika te kennen heeft ge
geven, moet nu de productie in de Euro
pese landen worden opgevoerd, teneinde
door een grotere export naar Amerika
van industriële producten, in het bezit
komen van de vereiste 'dollars. Dit alles
klinkt zakelijker en logischer dan de
Beviniaanse argumentatie!
Men dient overigens niet te vergeten,
dat tegenover de bijzondere „goodwill"
van Truman en Marshall, de reserve van
het Amerikaanse CongTes staat en dat
zonder het fiat van dit Congres, niet met
Amerikaanse dollars, laat staan „goud.'
getoverd kan worden. Een aantal leden
van dit Congres vertoeven in Engeland
om zich te oriënteren; óók maken 25 Ame
rikaanse landbouw-deskundigen
excursie door Europa om van de voed
selsituatie op de hoogte te komen er.
alleen reeds de bijzonder droge zomer
met de funeste gevolgen voor de gewas
sen en de „melk-productie" zal een reden
zijn, het plan van minister Marshall te
eëdersteunen.
Het sensationele element in de berichten
van gisteren, dient wat getemperd te
den. Wat heeft het geëxalteerde n
bevorderd? Wel dit: Lovett, die optrad als
plaatsvervanger van Marshall, die op de
conferentie te Rio aanwezig moest zijn,
heeft aan de Amerikaanse perslieden ve
klaard, dat de steun aan Europa b
s p o ed i g d moest worden.
Het ligt voor de hand, dat Lovett bij
zijn advies werd voorgelicht door Clay
ton, de onder-secretaris van staat
de economische zaken, die te Parijs zijn
•ogen „de kost" heeft gegeven, welke
deze winter in een deel van Europa v*
de bevolking niet zal zijn! Behalve ge
noemde expert, "Clayton, vertoefde ook
George Kennau (hoofd van de commis
sie voor economische politiek) te Pariji
en het onderhoud tussen Marshall er
Kennau zal ons meer doen vernemen o:
er „haastige spoed" inzake de Ameri
kaanse steur aan Europa betracht gaat
worden
Het is a us mogelijk - zeker i
geenszins dat men het Amerikaanse
Congres ir buitengewone zitting bijeen
zal roepen, omdat de situatie in Europa
een tragischc film blijkt te zijn, die niet
„vertraagcl" mag worden Bekend
volgens de uitgebrachte rapporten, hoe
beroerd de wereld-voedselsituatie
daarin moet nu, volgens Lovett direct
voorzien worden, terwijl de Europese
munt-eenheden, wil er geen devaluatie
op grote schaal ontstaan, een „opkik
kert je" nodig hebben.
HET is echter óók in Amerika "niet
alles goud, wat blinkt en de vraag
is, of het Congres er iets voor voelt,
dat de „brandkast" met het opgehoopte
Amerikaanse goud opengaat De e
mische toestand in Engeland, Frankrijk
en Italië, om maar drie voorbeelden te
noemen, Ls alarmerend, maar de interne,
politieke hocus-pocus" heeft daar ook
geen goed aan gedaan Amerika zal méér
politieke stabiliteit als voorwaarde stel
len, teneinde h^ communistische infec
tie-gevaar tegen te gaan. De „bloed
transfusie" mag niet Stalin ten goede
komen
Het voorstel van Bevin. het Ameri
kaanse goud te herdistribueren, wa:
eens origineel, want een Amerikaans
blad maakte er onlangs reeds toespelin
gen op. Best mogelijk, dat Amerika be
reid is aan Europa het goud af te staan
maar dan. tegen contante betaling! Met
of zonder de herdistribuëring van het
goud, zullen de belastingen in Amerika
hoger worden, als de Europese patiënt
niet spoedig herstelt en volwaardig ar
beiden kan.
Morgen zullen president De Nicola er
Graaf Sforza, de Italiaanse minister var
Buitenlandse Zaken, het Italiaanse vredes
verdrag ratificeren. Morgenavond zal eer
diplomatieke koerier het document
Parijs deponeren. De moeilijkheid, wie he
stuk moest tekenen, hebben de heren
blijkbaaF kunnen wegnemen.
OORLOGSSLACHTOFFERS GINGEN
NAAR BUITEN
De Stichting „Het vierde Prinsekind'
heeft haar acht kampen thans gesloten,
waaronder aan 6000 kinderen
logsslachtoffers een prettige vacantieweek
bezorgd. Het volgende jaar wil
7000 gezonde en 2000 zieke en invalide
kinderen uitsturen. Men heeft hiervoor
adoptie-systeem uitgedacht. Wanneer
f 25 per jaar stort, kan een kind
acht dagen naar bulten. Bijdragen kun-
gezonden worden naar de Rotter
damse Bank te Rotterdam onder het
motto „Het vierde Prinsekind".
CHR. BOEREN- EN TUINDERSBOND
BESPREEKT DE RECENTE
MOEILIJKHEDEN
Dezer dagen zal het hoofdbestuur
de Chr. Boeren- en Tuindersbond
bespreking hebben met de leiders der
A.R. en C.H. Tweede-Kamerfracties ov
de moeilijke positie van de land- en tui
Men zal dit jaar aan de Chr. HBS
Leeuwarden beginnen met het geven van 1'
sen in het Fries. Het onderwijs is voorlopig
nog facultatief.
JOURNALISTEN MOGEN NAAR
DJOKJA REIZEN.
Ass. Press meldt, dat de Indise Rege
ring de bezwaren tegen reizert van jour
nalisten in de vliegtuigen der
generaal naar Djokja heeft ingetrokken.
Volgens een Nederlandse woordvoerder
Ned. Herv. Kerk.
e n te ÏJmuiden D. Goudzwaardl\
de; te Veessen (toez.) R. Joh. de JE'
ired. te Den Bosch,
omen: naar Raalten (2e pred.
Ueine te Oudmirdum. oT D
t voor Aalst (toez.) WAS Lau-,
euwland; voor Middelharnls L.
:el J H
We 1
Zij ld ijk; t
Hijlaard
Bedank
.Hoe
Geref. Kerken. oipgenc
te Beekbergen G. Haaksmai voettoa
ren Boer W. Oei
id. Th S
e De Ller:| men.
Jam. Een
Urk E I F Nawijn te beoefe
estelijk verzor- dagmii
ihil te Oud-Vossemeer.
Geref. Gemeenten. kleure
n k t voor Lisse L. Rijksen te Lei- den. 1
r H I. Ambacht M. Blok te Zeist, i dit OI
BESPROKEN. Een
„Die Kerk mag niet zijn de ln zichzelf geJ ters,
noegzame gemeenschap van Christenen, maar Z.ate
>et om der wille van de nood der zielen vol gei
en om ln te gaan", zo sprak ds Di vloed
ra van Broek op Langendijk te Hilver- jonge;
toen hij de Jaarvergadering van het dit er
Verband van Chr. Geref. Bvangelisatiecom- aanst
ïs opende. Na deze rede werd de huis» men
houdelijke agenda afgewerkt. Voorts hield de leveffl
heer Molenaar Jr van Amsterdam een refe-j werk
lat over „Hoe bereiken wij de modern# daón
le-ns met het Evangelie?" 1 schei
kent,
PERSONALIA. hij e<
Er is verbetering gekomen in de toestand' opzei
m ds W F. Lamain. die zoals gem
merika ernstig ziek was geworden.
Aan prof. ir J.-H. Jager Gerllngs 1
jn verzoek eervol ontslag
hoogleraar t? Wageningen.
in d-
erleend ala Rijn:
IS-
ceitt
LEERSTOEL CALV. WIJS
BEGEERTE AAN OPENB. UNIVERSITEIT!
De Ver. van Calvinistische wijsbegeerte
heeft een toewijzing van een eerste katheder j
■ijsbege
ipenba:
Univer
wijzing i
ingevraagd. Zodra
Vooi
ïer Uni
i bij-
de
ken
ïrlng van de planne
Iten een bijz. hoogleraar te Kunnen oe- -ur
men is f25.000 p. jaar nodig. Men ver-;
iwt. dat de brede Interkerkelijke Calvlnis- frac
he volksgroep financiële medewerking zal plai
lenen, Het secretariaat van stichting en het
atorium berust bij mr K. Verhoeven Kzn., ver
teinde 317a. Voorburg. op
L.
WETENSCHAPPELIJKE STEUN VOOR P.
LEIDEN Kal
Te Leiden werd bericht ontvangen, dat
onder beschermheerschap van de gou-
Curacao zich een comité *-
heeft gevormd tot steun aan het Instituut
Preventieve Geneeskunde van de
Leidse Universiteit. eer
Een proef met drie vrije
schoolmiddagen vo<
De Rotterdamse openb ULO-scholen heb- SP'
ben sinds enige maanden bij wijze van proef
een sohooltijdregeling Ingevoerd, waarbij de o®
welhaast klassieke vrije Woensdag- en Zater- Dl
dagmiddagen worden vervangen door Din®- W<
dag-. Donderdag- en Zaterdagmiddagen. De ee:
vrije tijd wordt onder deskundige leiding be- da
steed aan sport, bezoeken aan musea en be- be
drijven. Jeugdconcerten. excursies, enz. In de
erder
i de 1<
Op de d
sieke lee
wijk bes
ïerlingen declamatie, koorzang,
Lf te laten beoefenen. Om Jonge
s een hun welgezinde sfeer de
s geven om te debuteren, wil
enconcerten geven, waarbij het
estaan uit muzikale leerlingen,
itlngclubs oprichten en geleer-
ïdigen uitnodigen voor lezingen, I
zelfs lets van de klas-
opoffeyen In een enkele stads-
reeds een goede samenwerking
idere scholen.
IN HET KORT.
De universitaire volkshogeschool week
op „Drakenburgh" te Hilversum is beëindigd,
nadat gedurende de laatst^^igen Idealisme,
Empirisme, Utopisme en ^^onalisgme wa
ren behandeld
Het onderwijsopleidingsinstituut „De
R.-K. Leergangen" te Tilburg bestaat 14
Sept. 35 Jaar
De alg. vergadering van de Ver. van
Chr Bewaarschoolonderwijzeressen zal niet
deze maand te Leiden, doch op 25 Oct. te
Rotterdam worden gehouden.
Maandag a.s worden ln het Zendirgs-
het on- j
igs opgerichte Geref. Studieverband voor
icumenische vragen nader uitgewerkt. Da
C. Harder, die de Osloconferentie bij- i
DE RUBBERPRIJS STIJGT TE
SINGAPORE.
De September-notering van rubber
Singapore is volgens Ass. Press gisteren
plotseling met 7/8 Sing, dollarcent het
pound gestegen, na de bekendmaking van
het Amerikaanse ministerie van Handel
dat de beperking van het gébruik van na
tuurlijke rubber voor een groot aantal
producten wordt afgeschaft, behalve voor
buiten- en binnenbanden. De markt was
zeer vast met weinig aanbod, hoewel 70
procent van de natuurlijke rubber in
de bandenindustrie wordt gebruikt.
I,EVENSVERZEKERING DER IN INDIË
OVERLEDEN MILITAIREN.
De Regering heeft in overleg met de
bedrijfsgroep levensverzekeringen beslo
ten, over te gaan tot schadevergoeding
bij voorschot, ten behoeve van nabestaan,
den van in Indië overleden Nederlandse
militairen, wier levensverzekeringspolis
niet rekening houdt met het risico,
bonden aan een reis naar Indië, (d.
verzekeringen waarin geen extra-premie
was opgenomen voor molest- en tropen-
risico). Hierbij wordt als eis gesteld: A.
dat de overledene kostwinner wa
de begunstigden, B., dat de overeenkomst
gesloten was voor 1 April 1946. Indien de
verzekering na die datum is aangegaan,
moet worden aangetoond, dat zij niet het
karakter had van ongevallenverzekering.
Ter verkrijging -van nadere inlichtingen
moet men zich wenden tot de maat
schappij, bij welke de levensverzekering
was afgesloten
Op 2 September vertrok uit Priok
de „Kota Agoeng"'met 1270 Mekkagan-
gers. onder wie Z.E. Sjech Ahmad bin
Sjech Ab Baehmid, minister zonder por
tefeuille van Oost-Indonesië. Van Djeddah
zal het schip naar Rotterdam varen Be
halve de „Tarakan" en „Kota Agoeng",
zullen ook vertrekken de „Poeloeh La-
oet" met 724 Mekkagangers op 7 Septèm-
ber en de „Prontis" met 1100 op 10 Sept.
De Chinese consul te Makassar heeft
l 30.000 ingezameld ten behoeve van zijn
landgenoten.
Lord Killearn noemde te Singapore
de rijstpositie in Zuidoost-Azië veri
bemoedigend, doch de uitvoer van Birma
is zeer bevredigend zeide hij op een
ferentie van verbindingsofficieren.
Philippijnen zijn bereid Nederlands-Indië
1000 ton rjjst te leveren.
MORGEN ARJOS-TOOGDAG
TE ROTTERDAM.
Men verzoekt ons nogmaals de aan
dacht te vestigen op de toogdag, die het
prov. verband van A.-R. jongeren-studie
clubs morgen in Rotterdam (Gouverne-
straat) houdt. Op deze vergadering, die
om 2 uur begint, spreken o.m. de heren
E. v. Ruller en J. Schouten.
VERSE BROODJES DOOR DE LUCHT
Aan boord van het KLM-vliegtuig uit
Kopenhagen, dat Donderdag op Schiphol
arriveerde, bevonden zich twee dozen,
die enkele fraai opgemaakte broden be-
De broden zijn afkomstig van het
„Koebenhavns Bageflaug" en bestemd
voor de internationale tentoonstelling
op bakkerijgebied „Itoba 1947", die tot
14 Sept. te Arnhem gehouden wordt.
