WAARSCHUWING!
Czaar Peter werkte 250 jaar her in Zaandam
CUPIDO IN WOELIGE DAGEN
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
WOENSDAG, *7 AUGUSTUS 191»
EEN tJOED EN DEFTIG
TIMMERMAN
Het IJ is breed, de Zaan is breed
Wie wil de Zaan bezoeken?
Czaar Peter droeg er 't ambachtskleed
En at er pannekoeken
Maar 't heeft hem levenslang berouwd,
Dat hij geen Zaansche had getrouwd.
(Zaans Liedeken)
Het is feest in Zaandam. Aan de oevers
van de Zaanse vliet wapperen vlaggen van
de fabrieken, van de loodsen en de pakhui
zen, van de groene Zaanse huisjes en van
de deftige herenwoningenwant het is
250 jaar geleden, dat Czaar Peter voet aan
wal zette in Zaandam om er de scheeps
bouw te beoefenen.
Dat de vorst op zo daadwerkelijke wijze
medewerkte aan de verheffing van zijn land
Czaar Peter in werkkleding.
en volk droeg en draagt nog de bewonde
ring van ons volk weg. Maar niet minder
wekt het de nieuwsgierigheid
Net als de Zaanse kwajongens van toen
willen de lezers van thans nog graag een
beetje gluren naar de zonderlinge vorst dié
in een eenvoudige timmermanswoning
zijn intrek nam, op scheeps- en timmer
werven de hakbijl hanteerde en zó zijn
best deed, dat de Mr Scheepstimmerman
van de Oost-Indische Compagnie hem een.
waardig getuigschrift ter hand zou stellen,
waarin hij „getuyge voor de Waerheyt, dat
Pieter Migayloff hem de tijt van zijn edele
verblijf als een neerstig en kloeck timmer
man heeft gedragen, in al 't geen een goet
een heel deftig timmerman behoort te
doen en heeft 't fregat Pieter Paul, lang
over de 100 voet, van 't begin af tot dat het
bijna klaar was, helpen maken en dat niet
alleen, maer is door mijn daerenboven in
de scheepsarchitecture en tekenkonst vol
komen onderwesen, zoodat Zijn edele de
zelve tot in de gront verstaet en dat zoo
verre als ons oordeels kan werden ge-
practiseert".
Een verre voyagie
Wie zijn nieuwsgierigheid naar het ver
blijf van de Czaar in Zaandam wil bevre
digen, die leze het „onopgesmukt, geloof
waardig verslag", dat de simpele dorps
koopman Jan Cornelisz. Noomen aangaan
de dit verblijf" „ten papiere gebracht heeft".
Hij verneemt eruit, dat ten tijde van de
regering van Peter's vader reeds Zaanse
timmerlieden in Rusland werkten, dat
Peter zijn vader opvolgde, nadat deze „seer
schielijck deser wereldt was overleden", dat
Peter's zuster een aanslag op het leven van
haar broer voorbereidde om haar man op
de troon te krijgen, waardoor Peter „sulck
een alternatie kreeg, dat, als hijgaat zijn
hooft gedurig heen en weer draijt als
ook zijn eene arm veel beweeght". De doc
toren raadden de Czaar „om zijn lichaem
te oeffenen met arbeijden, hetwelcke voor
sijne quale seer goet soude zijn. En daar
hij zich 'zeer tot de scheepsbouw voelde
aangetrokken, so heeft hij zich tot dat
ambaght begeven. In 1697 heeft zijn
Czaarce maijesteit voorgenomen te doen
een groote verre voijagie en deselve oock
aengenomen". Met een groot gevolg, waar
van zich vele leden over Europa versprei
den gaat de reis naar het Westen.
De Zondag 18 Augustus komt Peter te
Zaandam in de vroege morgenuren aan.
Vanuit hun schuit zien de Russen een man,
die aal staat te poeren. Het is de smid
Gerrit Kist, die reeds in Moskou werk
zaam is geweest. De Russen herkennen
hem en roepen: „Smit, Smit, kom hier."
Kist roeit naar de schuit en is ten zeerste
verbaasd de Czaar van Rusland te zien. De
Czaar begroet hem zeer vriendelijk en
staat er op bij Kist te logeren en tevens
dat Kist niemand zal laten weten, dat zijn
gast van hoge rang is. „Peter de timmer
man" zo wil hij genoemd worden.
Het gerucht evenwel, dat Russische gas
ten gearriveerd zijn dringt spoedig door,
zodat veel volk de vreemdelingen wil zien
en Czaar Peter gedoemd is in de herberg
te blijven, waar hij voor een wijle zijn
intrek genomen had.
's Maandags gaat hij echter aan de
arbeid.
Hij laat zi.ch aannemen als arbeider op
de scheepstimmerwerf van Lijnst Teeuwis-
zoon Rogge. Gewoon met het werkvolk
werkt hij mee en aan de meesterknecht
stelt hij vele vragen. Aan families van
personen die hij in Moskou en Archangel
had leren kennen brengt hij bezoeken. In
fabrieken en winkelt, in de molens en
lijnbanen wordt hij gezien, altijd als een
leergierige die steeds maar vragen stelt.
Daar 't geheim van zijn hoge rang reeds
aan te veel personen bekend is, weet na
enkele dagen iedereen, dat de Czaar van
Rusland in Zaandam is. Een Zaandam
mer, die in Rusland werkte, had aan zijn
familie geschreven, dat de Czaar naar Hol
land was vertrokken en dat hij kenbaar
was aan zijn grote lengte en aan een wrat
op de rechterwang. In de scheerwinkel van
het dorp wordt de brief voorgelezen en
wanneer kort daarop de Czaar zich in de
scheerstoel zet weet de barbier, dat er geen
twijfel meer 'bestaat.
De Zaanse jeugd
Kostelijk is hetgeen Noomen over de
grillen en luimigheden van de Czaar weet
te vertellen.
„Hij stelde zich selven somtijts vrij
dwaesselick aen, want onder andere grillen,
soo bedreef hij oock deze namenltick; hij
hadde den 19 of 20 Augusti pruijmen ge-
coght, en doet die in zijn hoedt storten,
neemt die onder zijn arm, eetende so gaen-
de op straet den Dam over, den Suijddijck
op wordende van veele jongens gevolght.
Als hij dan sommige kinderen sagh, die
hem wat gevalligh waren, dan seïjde hij:
Mannetie wil u een pruijmpie? Die wat
gegeven hebbende, so quamen veel andere
jongens, en seijden: Mantie geef mij oock
wat! Dat wilde hij niet doen (het scheen
wel, dat hij daer sijn vermaeck mede nam,
eenige kinderen te verblijden en andere so
wat onrustig te maken) daarom so werden
eenige jongens so quaat en boosaerdigh,
datse hem met verrotte appelen en peeren,
gras en ander vuijlicheden gooijden. Ja
(dat meer is) een jongen op den Suijddijck
gooijde hem met een steen in zijn neck, het
welcke hem vrij seer dede, daer over hij
al wat gram worde. Oock so was hij bij
de sluijs in de Horn met een sood aerde
en gras op zijn hooft gegooijt, daer hij seer
moeilijck over wort, en vraeghe of alhier
geen burgemeester en waren, de welcke
daarin konden voorsien".
Wanneer.de burgemeesters van de Beurs
te Amsterdam zijn teruggekeerd komen er
maatregelen om de vreemdeling een rus
tiger verblijf in het dorp Zaandam te ver
zekeren.
Het zeilen heeft een voorliefde van de
Czaar. Hij koopt zich een boeierjacht met
toebehoren voor f 450 contant en gaat
dadelijk aan het zeilklaar maken en ver
vaardigt met eigen hand een boegspriet.
Elke morgen is hij aan 't zeilen op de
Voorzaan. libar ook hier is het weer de
opdringerige nieuwsgierigheid der men
sen welke hem zijn vreugde vergalt. Op
het water kan hij zich nauwelijks met zijn
boeier bewegen; aan alle zijden wordt hij
door zeiljachtjes en boeiers omgeven. Op
het Krimp, waar de Czaar aller Russen
zijn huisje gehuurd heeft is steeds eeD
mensenmassa bijeen om een glimp van
zijn persoon op te vangen, zodat de Czaar
verbitterd door de al te sterke aandacht,
welke men aan zijn persoon besteedt, Zon
dagmiddag de harde wind trotseert om naar
Amsterdam te zeilen, waar hij vanaf Zon
dag 25 Augustus zijn domicilie neemt. Op
de werf van de Oost-Indische Compagnie
wordt hem een woning ter beschikking ge
steld en daar kon hij de afwerking van
de korvetten en galjotten meemaken en
zelf als arbeider meewerken.
Menigeen zal zich afvragen of die ene
week verblijf van Czaar Peter te Zaandam
nu wel de moeite waard is om er zo'n
ophef van te maken. Doch 't gaat hier niet
om die ene week, want Czaar Peter moge
zijn domicilie in Amsterdam gekozen heb
ben, zijn hart bleef naar Zaandam trekken,
de plaats, welke hij beschouwde als het
uitverkoren land waarin nijverheid en in
dustrie een zodanige hoogte had bereikt,
dat van de naam Zaandam alleen reeds een
wereldreputatie uitging. Menige kundige
Zaankanter heeft in Rusland zijn emplooi
kunnen vinden.
En voor Zaandam?
Is het al niet belangrijk genoeg, dat op
de Dam in het hartje van de plaats een
sierlijk standbeeld staat opgericht voor de
vorst der Russen die een eenvoudige hou
ten woning natuurlijk een groene met
witte rabatten tot zijn verblijf koos?
Maar ook heeft Zaandam zijn Russische
buurt, met C2aar Peterstraat, Czarinastraat,
Menschikoffstraat en meerdere straten
met Russische namen. En de Zaanse hout
kopers hebben elke week op de Amster
damse houtbeurs in „Polen" in de Kalver-
straat contact met de agenten van de Oost-
zeestaten. Hout uit Archangel en Peters-
burg vindt ge steeds op de werven en in
de loodsen van de Zaanse houthandels.
Maar vooral is om niet te vergeten....
het Czaar Peterkoekje en de overheerlijke
Czaar Petercake.
Hongaarse oppositie heeft het
zwaar te verduren
Leider van oppositie-partij werd ernstig
mishandeld
In Hongarije wondt thans voor zo
ver mogelijk propaganda gevoerd voor
de op 31 Augustus te houden verkiezin
gen. Zolitan Pfeiffer, de leider der Hon
gaarse onafhankelijkheids partij (opposi
tie), werd ernstig gewond, toen een me
nigte hem te Csongrad „op een bepaalde
manier" het spreken belette. Pfeiffer
Werd naar een ziekenhuis overgebracht.
De politie deed geen enkele poging tot
ingrijpen. Tevoren was Pfeiffer reeds
met rot fruit, eieren en stenen bekogeld.
Een journalist, die zich in de buurt van
de spreker bevond, kreeg een meloen
tegen het hoofd en is op het ogenblik
nog niet hersteld.
Worstelende Egyptenaren en zaal»
wachters in Veiligheidsraad
Gisteren heeft de Veiligheidsraad voor
de zoveelste maal* de Brits-Egyptische
kwestie behandeld, zonder echter tot een
beslhit te komen. Er werd hevig gedis
cussieerd en ook weer eens gevochten.
Tijdens een rede van de Braziliaanse af
gevaardigde waren nl. dezelfde twee
Egyptenaren, die vorige week de Raad op
stelten zetten, ongemerkt binnengeslopen.
Toen zij gezien werden, begonnen ze
fluisterend te discussiëren. Zaalwachters
omstrengelden hen met de armen en
poogden het tweetal van zijn zetels 1 te
lichten. Even later rolde de Egyptenaren,
twee zaalwachters en de plaatsvervangend
leider van de Veiligheidsdienst van de
deftige trappen af, tot zij tenslotte in de
zaal belandden. Er vielen slagen en één
der Egyptenaren kreunde, toen hij een
voltreffer op zijn maag kreeg.Het
tweetal werd in een auto gestopt en in
het centrum van New-York op straat
gezet
- Morgenavond, tussen 8.05 en 8.15 u.,
zal de heer B. van der Ros uit Rotter
dam, lid van het Werkcomité van het
Prot. Interkerkelijk Thuisfront, in het
programma van Hilversum I (301 m.)
9preken over de collecte voor PIT, die
Zondag a.s. in alle bij het IK O aange
sloten werken wordt gehouden.
Op 13 Sept. a.s. zal te Scheveningen
een internationaal kapconcours worden
gehouden.
Bevorderd tot adj.-insp. bij de Alg.
Rekenkamer K. v. Leeuwen, thans con
troleur bij genoemd college.
Benoemd zijn tot officieren van ge
zondheid le kl. de off. van gezondheid
2 kl. H. Stigter, R. Buisman, W. A.
Kaltofen, N. v. Eek, dr. M. Barkey Wolf,
J. D. Branger, W. P. Blokpoel, K. E. H.
P. Neering, P. A. M. Krijger, J. G.
Aalders, C. J. W. v. d. Beid, H. M. v. d.
Vegt, R. A. de Zeeuw, S. Vintura, J. E.
Willems, J. J. Logman en W. Bakker.
Het motorschip van de heer J.
Reilert is voor de haven van Ouddorp
gezonken.
„PIET HEIN" ARRIVEERT 24 SEPT.
IN DEN HELDER.
H.M.'s torpedoboot jager „Piet Hein",
die Dinsdag uit Tandjong Priok naar
Nederland is vertrokken, heeft het vol
gende thuisreisprogramma: 1 Sept.
Colombo, 8 Sept. Aden, 16 Sept. Malta
en 25 Sept. Den Helder.
DR. FRIEDERICY DESKUNDIGE IN
NED. DELEGATIE NAAR DE V.N.
Dr. H. J. Friedericy, hoofd van de afd.
Staatk. Hervorming van het dep. van
Overzeese Gebiedsdelen, is alsnog be
noemd als deskundige in de Ned. dele
gatie naar de tweede algemene vergade
ring der V.N., welke op 16 Sept. te New
York zal bijeenkomen.
GRIEKENLAND KlftJGT ééN-PARTIJ-
KABINET.
De Griekse kabinetsformateur, Tsal-
daris, heeft verklaard, dat hij een kabi
net zal vormen uit leden van de Popu
listische partij, die een meerderheid in
het parlement heeft. De deur blijft open
voor andere partijen. Sophoulis, de
leider der Nationale liberalen, weigert
nog steeds, deel te nemen aan een
coalitiekabinet, omdat hij het premier
schap opeist, dat Tsaldaris hem echter
niet wil geven, aangezien de formateur
een „neutrale" premier wil hebben.
SOEDIRMAN VERMOORDT GEEN
CHINEZEN MEER
Generaal Soeddrman heeft thans een
order uitgevaardigd, dat de veiligheid
van de levens der Chinezen voortaan
moet worden gegarandeerd.
De Ned. gezant te Kopenhagen, jhr
W. F. van Lennep, heeft de leiding van
zijn post wederom op zich genomen.
INVAL IN „DE GOUDEN LEEUW".
Bij het ter perse gaan van dit num
mer vernamen wij nog, dat door de
politie te Voorschoten en de keurings
dienst voor vlees te Leiden huiszoeking
is gedaan in de uitspanning „De Gouden.
Leeuw". Een partij vlees werd in beslag
genomen en de eigenaar, de heer v. d.
Valk zal zich voor de Officier ter Eco
nomische Rechtbank te Den Haag heb
ben te verantwoorden. In verband met
zijn afwezkjheid heeft de heer van der
Valk zijn wfek gesloten.
VISSERIJBERICHTEN.
IJMUIDEN, 27 Aug. Binnengelopen
zijn 3 stoomtreilers met een besomming
van f62 200. De RO 15, (A-ntje) f16.960;
kust vissers HD 220 f62; 131. f540; Kw
109, f99; VD 9. f161; 60, f473; IJm. 23,
f3350; 201. f2780; 271, f3300; 229. f1080
27. f347; 237, f38; 202, f105; 207, f26; 343,
f64; UK 201, f2100; 143, f633; 44, f1802;
91, f950; 2. f1450; 101, f660; 244, f1820;
86. f734; 53, f700; 66, f126; 64, f840; 7,
f123; 90, f300; 62, f338. De aanvoer be
droeg 50 k. tarbot en tong; 1100 k. schol;
150 k. schelvis, 20 k. kabeljauw, 40 k.
schar, 4900 k. haring, 50 k. diversen.
LEIDSCHE CHR. ORANJE VEREENIGING
ZATERDAG 30 AUGUSTUS a.s. des avonds te half aclit
in de STADSGEHOORZAAL
OPVOERING
door de
„TIMDELERCLUB"
VAN HET HISTORISCH TONEELSPEL IN
5 BEDRIJVEN
door Pieter v, d. Does
Een spel vol spanning, romantiek en humor.
Muzikale medewerking van de Chr. Mandolinevereniging
„ARS ET LABOR"
KAARTEN: voor leden k f 1.— en voor niet-leden 1.50
PLAATSBESPREKEN DAGELIJKS bij Fa. KOUWEN-
HOVEN, DOEZASTRAAT 37 TELEFOON 23683
Met hen, die op onze naam leveren, hebben wij niets
uit te staan. De ALGEMENE BRANDHOUT CENTRALE
is alleen (noteert U even) gevestigd
VERVERSPLEIN 4 TELEFOON 24901.
Uw adres voor HAARD- EN KACHELBLOKKEN.
Reclames over levering, niet door ons gedaan, worden
niet in behandeling genomen.
Aanbevelend: AJkC., Leiden.
Personeel gevr.
Banketbakkerij. Ge
vraagd een net meisje ter
opleiding voor winkel en
lunchroom. Firma v. d.
Bijl, Breestraat 33.
Gevraagd voor onze afd.
winkel een leerling-win
kelbediende (vrl.). Coöp.
„Ons Doel", Haarlemmer
straat 184.
Voor onze bezorgdienst
een. nette jongeman gevr.
Coöp. „Ons Doel", Haar
lemmerstraat 184.
Gevraagd zelfstandige
juffrouw in le klas ban
ketbakkerij, zo nodig pa
trones kunnende vervan
gen. Bekendheid met het
vak. V.g.g.v. Br. No. 6958
Bureau van dit Blad.
Gevraagd beschaafde
zelfstandige hulp in de
huishouding in gezin, waar
de vrouw van in de zaak
is. Veel liefde voor kinde
ren. Huiselijk verkeer
Meerdere hulp aanwezig.
Br. No. 6960 Bureau Blad.
Flinke winkeljuffrouw
gevraagd in banketbak
kerij, niet beneden 25 jaar.
Br. met uitv. inl. No. 6959
Bureau van dit Blad.
Te koop aangeb.
Wieg met bedje, box,
kinderwagen, alles in z.g.
staat, en nieuwe buiten- en
binnenbanden 26x1%, tegen
aannemel. bod. Utr. Veer 4.
Wegens vertrek een
nieuw modern huiskamer
ameublement. Van Kem
penstraat 24, Voorschoten.
Een babyuitzet plus een
rijdende pitrieten wieg met
matras, kussentje en
dekens. Dagelijks te be
zichtigen 's avonds na 7 u.
Vrouwenweg 10, 2x bellen,
Zoeterwoude.
Zwaar Deventer vloer
kleed en pracht wollen
salonkleed, kamervloerzeil,
tweepersoons bedstel, twee
persoons ledikanten, enz.
Hooigracht 55.
Bakfiets met nieuwe
banden en grote open laad
bak. Te bevr. Sionsteeg 3,
tegenover Bata, Haarlem
merstraat.
Zwaar eiken kinderledi
kant, P.J. Blokstraat 2.
Vijf jonge honden, mooi
ras, 6 weken oud (Foks)
bij B. de Winter, Comman
deurslaan 55, Katwijk aan
de Rijn.
Studiecello met strijk
stok en hoes. Melch. Treub-
laan 45. Tel. 23323, 'sav.
tussen 7 en 8 uur.
Woningruil
Aangeb. vrye wonin?
Breestraat, bev. kamer en i
suite, 3 slaapkamers, 2
vasté wastafels, W.C. en
keuken, voor vrjj huisje
met tuin of benedenhuis
met tuin te Leiden of om
geving. Br. No. 6965 aan
het Bureau van dit Blad.
Heel huis Professoren-
wijk, bev. kamer en suite,
hal, gang, W.C., keuken,
bijkeuken, 3 slaapkamers,
balcon. grote zolder, voor-
en achtertuin, v. moderne
bovenwoning centrum stad,
nette stand. Br. No. 6956
Bureau van dit Blad.
Wie wil ruilen? Mooi
benedenhuis omg. Nieuwe
Rijn voor groter huis met
tuin voor zieke, buiten de
stad geen bezwaar. Br. No.
6955 Bureau Blad.
Vr\j klein huisje te Rijs
wijk (Z.H.), bev. kamer,
keuken en zolder, voor
desnoods 2 kamers met
keuken of woning omgev.
Voorschoten of Leiden.
Vrouwenweg 10, 2x bellen,
Zoeterwoude.
Te koop gevraagd
EikenAhangklok, naai
machine en mooie divan.
Br. No. 6828 Bureau Blad.
Diversen
Drie jonge poesjes (zin*
delijk)Te bevr. Noord-
einde 33.
Eau de Cologne, fijne
kwaliteit, per maat veel
voordeliger dan per fles.
25 gram 50 ct. Maison v. d.
Vlist, Botermarkt 3.
Wij belasten ons met het
plaatsen van advertenties
in alle bladen. U geeft
slecht: één copy af. Boek
handel C. Windhorst,
Hazerswoude -Dorp.
