Nieuw procédé op het gebied der prentkunst
NIEUWE LETOSCHE COURANT
MAANDAG, AUGUSTUS 1MT
THANS BINNEN IEDERS
BEREIK?
Toen Alois Senefelder in 1796 dè
kunst had ontdekt om van een op gladde
steen getekende afbeelding een groot
aantal afdrukken te maken, was het lot
van de veel fraaiere maar ook kostbaar
dere kopergravure al bijvoorbaat beslist,
en zette een nieuwe periode in, die bij
een enorme vooruitgang van techniek en
industrie een geheel ander beroep zou
doen op de beeldende kunstenaar. Sinds
dien heeft de lithografie een enorme
vlucht genomen en hebben wij dit pro
cédé leren kennen onder vormen, die
varieerden van boekillustratie tot affiche.
Het principe van deze techniek is de
zeer eenvoudige stelling, dat vet en
water zich niet verenigen. Wanneer men
dus met een vette substantie een teke
ning aanbrengt op de steen, houdt deze
het vet vast en na „neutralisatie" van
het omringende vlak is het mogelijk dè
tekening met drukinkt te bewerken. Het
vinden van de neutraliserende stof was
eigenlek Senefelders grote trouvaille:
hij gebruikte daarvoor de gom. Terwijl
de praotljb bewees, dat alleen de Solen-
hofense koolzuur kalksteen volkomen
geschikt kon worden geacht voor de
verschillende bewerkingswijzen.
Dat de lithografie echter de kunst met
een grote k nader tot het volk heeft ge
bracht, kan na 150 jaren toepassing en
ontwikkeling helaas niet worden beweerd.
Al moet grif worden toegegeven, dat mo
derner technieken, die daarnaast ont
stonden, het hunne tot de zeer scheve
verhoudingen, hebben bijgedragen. Het
resultaat was immers de bijna-ver-
schooierde Bohémien-figuur van de beel
dende kunstenaar, zoals wij die al zeker
drie of vier geslachten lang kennen, en
een cacophonie van de meest horribele
wandversierselen in bijna elk zichzelf
respecterend burgergezin, om van ver
enigingslokaliteiten en andere openbare
gelegenheden maar niet eens te spreken.
Hiertegen is al vaak protest aangete
kend, met woord en daad; tot nu toe
echter niet met bijster veel succes. Dat
thans, 150 jaar na Senefelders uitvin
ding, een afdruk-procédé is gevonden,
waardoor het afdrukken opnieuw een
technisch onderdeel wordt van de schep
pingsdaad van de kunstenaar, moge een
begin zijn van betere tijden. Zo is het
althans bedoeld door de onlangs opge
richte Stichting „Beeldende kunst bin
nen ieders bereik". Deze Stichting heeft
zeer positieve doeleinden voor ogen, die
kort samengevat neerkomen op materiële
en geestelijke opheffing van kunstenaar
en publiek. Waar de grote Maecenaten
reeds lang uit de tijd schijnen en de toe
komst er voor de artist somber uitziet;
waar het publiek voor een overgroot
gedeelte verstoken blijft van het genot
van de kunst; waar de grote steden daar
bij nog een monopolie hebben en het
platteland een verheugend groot verlan
gen naar reële schoonheid aan de dag
begint te leggen, daar was de tijd rijp
om collectieve arbeid van de kunstenaars
te bevorderen en aldus ook het publiek
in staat te stellen intiemer met de kunst
in aanraking te komen.
Veelbelovend initiatief.
Het nieuwe procédé stelt de kunste
naars in staat elk van de geproduceerde
prenten als origineel te erkennen en te
signeren. Hierop baseert zich het hele
plan. De acht kunstenaars die voor deze
eerste proef overigens tamelijk wil
lekeurig zijn aangezocht, zullen elk
vijf prenten ontwerpen, terwijl dan vol-
Nodigde Schermerhor-n Canadese
ambassadeur uit naar Indië
te reizen?
Naar de Nieuwe Leidsche Crt
verneemt heeft de Nederlandse Regering,
in qvereenstemming met een dienaan-
gaand door mr Van Kleffens in de Vei
ligheidsraad gedaan voorstel, de Cana
dese ambassadeur in Den Haag, de heer
M. Ph. Düpuy verzocht naar Ned.-Indië
te gaan, om een rapport over de situatie
ter plaatse uit te brengen. De ambassa
deur zou zich reeds bereid verklaard
hebben deze reis te maken, waarbij hij
vergezeld zal zijn van de chef van de afd.
informatie van zijn ambassade, de heer
Hogendijk.
Het verzoek zou hem overgebracht zijn
door prof. Schermerhorn.
NIEUWE REGELING VOOR
INDUSTRIËLE EIGENDOM
Bij de Tweede Kamer is een wetsont
werp ingediend om de hier te lande be
staande voorzieningen op het gebied van
de industriële eigendom, aan te passen
aan een, op 8 Febr. j.l. te Neuchatel tot
stand gekomen, schikking betreffende
het behoud of herstel van de door de
tweede wereldoorlog getroffen industriële
eigendomsrechten.
POLITIE DEELDE MET DE ZAKKEN
ROLLERS.
In een request aan de commandant
van Palembang vragen 70 personen om
recht. Ze wijzen er op, dat onder de re
publikeinen de handelaars knoeiden met
de geldkoersen, de directies van water
leiding en electriciteit met de tarieven,
en dat de politie deelde met de zakken
rollers. Elders in Zuid-Sumatra vonden
onze troepen een stuk papier op. een
boom gespijkerd, waarin gevraagd werd
om bescherming tegen moord.
gens het nieuwe procédé elke prent in
750 exemplaren zal worden aangemaakt.
Deze prenten zullen op tentoonstellingen
worden verkocht, die ongeveer gelijk
tijdig door het gehele land zullen wor
den gehouden. De prijs zal variëren van
f 15 tot f 45 per stuk. De tentoonstellingen
zullen een maand duren. Daarna zal het
resterende aantal prenten door de kun
stenaars zelf worden teruggenomen, zo
dat het bezit daarvan toch altijd een be
gerenswaardige zeldzaamheid zal blijven.
Geen reproducties!
Op een conferentie in het Stedelijk
Museum te Amsterdam werd de pers in
de gelegenheid gesteld, enkele resulta
ten van de nieuwe methode in ogen
schouw te nemen. Op het eerste gezicht
denkt men bij deze prenten aan goede
reproducties tout court. Maar bij nadere
beschouwing zegt de artistieke intuïtie
reeds, dat dit toch verschilt van al wat
men vroeger zag op dit gebied. En in
derdaad: de combinatie van de oude litho
techniek met die van de offset-druk
geeft een geheel eigen cachet aan deze
prenten. De bijzondere vinding is hier
het tekenen van het object op astralon,
een soort plastic, die de oude steen ver
vangt. Evenals bij de litho kan op astra
lon met verschillende materialen wor
den gewerkt; poetsen is echter uitge
sloten, zodat niet alleen geen fouten kun
nen worden verbeterd, maar ook geen
effecten kunnen worden verkregen langs
deze weg. Door middel van doorlichting
wordt het ontwerp dan op een gevoelige
offsetplaat overgebracht. De drukinkten
geven speciale moeilijkheden in de kleur,
maar het resultaat is, vooral ook waar
het raster practisch ontbreekt, verbluf
fend en dit in tegenstelling met de
litho de laatste druk is dat nog even
zeer als de eerste. De kunstenaars kie
zen de kleuren zelf, mengen en probe
ren, combineren en experimenteren naar
eigen ingeving; twintig kleuren staan
hen elk ter beschikking, te verdelen over
vijf ontwerpen; maar de collegialiteit in
de artistenwereld is altijd groot geweest:
zodat de een, die over heeft, schenkt aan
hem, die minder eenvoudig werkt. En
de arbeiders in de drukkerij van Van
Leer volgen met belangstelling dit ex
periment.
Klinkende namen.
Uitgenodigd voor deze eerste proef zijn
de heren John Ra decker, Jan Wiegers,
W. Schuhmacher, Edgar Fernhout, Char
les Eyk, Kees Andrea, Nicolaas Wijn
berg en Jan van Keulen. Hieronder zijn
er, wier namen op zich zelf al aanbe
veling zijn. Maar de Stichting ziet
slechts kunstbroeders. En daarqm zal
30 pet van de totaal-opbrengst algemeen
worden verdeeld. De overige 70 pet zal
worden uitgekeerd naar evenredigheid
van de verkoop.
Een initiatief, dat terecht onze belang
stellende aandacht verdient. Slaagt het
en kan het volgend jaar op ruimer basis
worden doorgewerkt, dan liggen hier
voor kunstenaar en publiek nog moge
lijkheden, die we niet zo maar, met
een smalend gebaar, op zij mogen schui
ven. C. Th. R.
iét inra*T' rAÜif -y- i
Zondagmiddag brandde te 's-Gravenzande een groote gedeelte van het Veiling
gebouw af. Wat er van dit paleis van de groente- en fruithandel overbleef.
MILITAIR BEDROOG ZIJN
KAMERADEN.
In April van dit jaar was de thans 22
j. A. J. R., chauffeur te Geleen, als mili
tair uit Indië gerepatrieerd. Op verzoek
van kameraden in dienst te Makassar en
Batavia had hij voor familie, ouders en
verloofden dezer jongens allerlei pakjes
medegenomen met versnaperingen en
herinneringen. Van al deze pakjes be
zorgde hij echter niets. Alles had hij voor
zich zelf en voor zijn familie gehouden.
Op klacht van een der gedupeerde ge
adresseerden stelde de politie een on
derzoek in en binnen twee dagen had
men alle adressen opgespoord. Verd. had
n.l. beweerd, dat de pakjes allemaal on
derweg opengeraakt waren en de adres
sen losgegaan, zodat hij ze niet meer kon
bezorgen. Het O.M. te Maastricht aan
vaardde deze bewering echter niet en
noemde het een misselijke streek. Eis
wegens verduistering acht maanden. Uit
spraak 2 Sept.
ONTWERP-HANDVEST-ITO
AANGENOMEN
Op de Internationale Handelsconferentie
te Genève is dezer dagen met alg. stem
men een ontwerp-handvest voor de voor
gestelde Internationale Handelsorganisatie
aangenomen. Het ontwerp zal worden voor
gelegd aan de Wereldconferentie, die in
November te Havanna gehouden wordt.
PLEIT VOOR KERKTORENS
TE OOSTBURG
Het Eerste Kamerlid Hommes heeft min.
Neher schriftelijk gevraagd of het juist
is, dat op de kerken te Oostburg (Z.V1.)
geen torens mogen gebouwd worden
wegens materiaalgebrek en een zaken
man aldaar, zijn winkel niet mag herbou
wen, omdat deze voor het dorp te groot
worden geacht. Als het waar. is verzoekt
hij maatregelen, dat in beide gevallen
de voorgenomen bouw toch kan doorgaan
DE INSCHAKELING VAN R'DAM IN
GOEDERENVERKEER MET
DUITSLAND.
Tot nu toe is geen officieel antwoord
binnengekomen van de Britse en Ameri
kaanse regeringen inzake de wederin-
stfiakeling van de havens Rotterdam en
Antwerpen in het goederenverkeer met
Duitsland.
OOK ZWITSERLAND HEEFT VLEES
OVERSCHOT
Ook in Zwitserland is door de grote
droogte een grastekort voor de koeien ont
staan, waardoor de markt overladen is met
slachtvee. Men vreest, dat straks een groot
gebrek aan melk zal ontstaan.
REGERINGSCRISIS
IN GRIEKENLAND?
Drie Griekse ministers, de leiders van
de drie Centrumpartijen, hebben heden
hun ontslag ingediend. Men verwacht,
dat dit aftreden een regeringscrisis ten
gevolge zal hebben.
GEEN TERUGKEER TOT VROEGERE
INDISCHE TOESTANDEN
Minister Jonkman antwoordde de heer
Meyerink op diens vragen, dat terugkeer
tot de Indische staatsregeling geen doel
matige voorbereiding zou opleveren tot
bevordering van een nieuwe rechtsorde
voor Indonesië. De vraag o£ het over-
gangsbesluit algemeen bestuur Ned. In
dië buiten werking gesteld kan worden,
beantwoordde de minister ontkennend.
Herstel van goedkeuring der Indische be
groting bij wet en van de Raad van In
dië, kan derhalve niet worden bevorderd.
Daar voor 1946 geen Indische begroting
kon worden opgesteld, nam men die van
1942 als richtsnoer. De Regering is be
reid de begroting 1947 aan de Staten
Generaal over te leggen, evenals de in
komsten en uitgaven van 1946, als deze
bekend zijn.
EEN RODE KRUIS-VLIEGTUIG
VOOR DE REPUBLIEK.
Het Voor-Indische Rode Kruis heeft
een Dakota met medische voorraden en
drie doktoren gezonden naar de repu
bliek. Op 25 Augustus zal dit van Singa
pore naar Djokja vliegen en Nederland
heeft de veiligheid van het toestel ge
waarborgd. Op 27 Augystus vertrekt
een tweede toestel.
CHINA'S WENSEN VOOR INDIË.
De Chinese gedelegeerde bij de Veilig
heidsraad te Lake Success heeft volgens
Ass. Press verklaart, dat China slechts
twee doelstellingen in Indië heeft, nl. de
vestiging „ener onafhankelijke republiek
binnen de z.g. Nederlandse Unie te hel
pen tot stand brengen" en uitstel en ver
traging in de Veiligheidsraad voorkomen.
PROF. R. CASIMIR 29 SEPT. 70 JAAR
Prof. R. Casimir, bijzonder hoogleraar
aan de Leidse univ. hoopt 29 Sept de 70-
jarige leeftijd te bereiken. Een comité tot
huldiging, onder ere-voorzitterschap van
dr G. Bolkestein, oud-minister van On
derwijs, is ter dezer gelegenheid opge
richt.
NED. VERTEGENWOORDIGER BIJ DE
ECONOMISCHE EN SOCIALE RAAD
DER V. N.
Mr. J. C. van Heuven, administrateur
aan het dep. van Soc. Zaken, is benoemd
tot vertegenwoordiger van Nederland in
de Sociale Raad van de Ver. Naties, wel
ke op 28 Augustus a.s. te New York bij
een zal komen.
Terugbrenging stoffelijke
overschotten uit Duitsland
Ned. Spoorwegen stellen gratis
materiaal beschikbaar
Ingevolge beslissing van de Regering
zal thans worden overgegaan tot het
systematisch overbrengen op Overheids
kosten van het stoffelijk overschot van
Nederlanders, die in Duitsland ten ge
volge van oorlogshandelingen of terreur
maatregelen zijn overleden.
Nederlanders, die zich vrijwillig naar
Duitsland begaven en onvaderlandlie-
venden vallen hier niet onder. Uit de
aard der zaak zal met de uitvoering
dezer werkzaamheden enige jaren ge
moeid zijn. Uitsluitend zullen worden
overgebracht de overschotten diergenen,
wier identiteit volkomen vaststaat, die
afzonderlijk begraven liggen en op wier
terugkomst de naaste verwanten prijs
stellen. Zij, wier overschot in massagra
ven liggen, zullen ter plaatse moeten
blijven rusten. Aangevangen wordt in de
Russisehe zone, daarna volgen de andere
zones. De Ned. Spoorwegen hebben
spontaan tot de tegenover de gevallen
landgenoten bijzonder sympathieke daad
besloten om de stoffelijke resten op Ned.
gebied kosteloos te vervoeren in daartoe
eveneens kosteloos geschikt te maken
wagons. Aan de nabestaanden wordt
dringend verzocht nopens deze aange
legenheid geen correspondentie met de
er bij betrokken bureaux te willen voe
ren, alleen zij, die uitgenodigd worden
nadere bijzonderheden op te geven, kun
nen dit doen.
ROEMENIE RATIFICEERT VREDES
VERDRAG
De Roemeense Kamer van afgevaardig
den heeft het vredesverdrag
land geratificeerd.
van haar
MEER VISA VOOR BR.-AMERIK. ZONE
Vanaf 15 Sept. a.s. worden in beperkte
mate visa voor de Brits-Amerikaanse
zone van Duitsland verstrekt boven het
tot dusverre toegestane quotum.
Deze visa, die uitsluitend gelden voor
zakenlieden die koopcontracten denken
af te sluiten, geven geen recht op accom
modatie.
Inlichtingen worden uitsluitend schrif
telijk verstrekt door de Trust Mij voor
de handel van Nederland met het buiten
land, Herengracht 499 te Amsterdam.
MIN. HUYSMANS SCHENKT GEHOOR
AAN INDUSTRIE IN Z.-VLAANDEREN
Min. Huysmans, die momenteel een
rondreis door Zeeuws-Vlaanderen maakt,
bezocht in Sas van Gent, Sluiskil, Koe
wacht en Clinge verschillende industrie-
bedrijven, waarbij hem de moeilijkheden,
die deze bedrijven thans ondervinden,
onder het oog werden gebracht.
Bij een bespreking, gehouden met ver
tegenwoordigers uit de vlasindustrie,
zegde de min. toe, dat binnenkort een
positief plan in behandeling zou worden
genomen voor het bouwen van vlas-
roterijen te IJzendijke, Sint Kruis en
Eede.
BELGISCHE UITZENDING OP
KONINGINNEDAG
Ter gelegenheid van de verjaardag van
Koningin Wilhelmina geeft de Belgische
omroep op 31 Augustus van 7 tot 7.15
uur n.m. een radio-reportage in de
Vlaamse uitzending; in de Franse uit
zending zal dr H. E. van Houten, tijdelijk
zaakgelastigde der Nederlanden na het
nieuws van acht uur een rede houden.
„JOHAN VAN OLDEBARNEVELT"
NAAR BELAWAN EN SABANG
De „Johan van Oldebarnevelt", die ten
behoeve ^an de gezinshereniging met 1308
vrouwen en kinderen op 29 Augustus naar
Indië vertrekt, zal volgens ANP, ook Sa-
bang en Belawan-Deli aandoen. Passagiers,
die daar wensen te ontschepen, wordt ver
zocht, dit tijdig op te geven aan de Stoom
vaartmij Nederland, Scheepvaarthuis, Am
sterdam.
VOORSCHOTEN.
Zoals reeds eerder werd gemeld, be
sloot het werkcomité „Oud-Voorschoten"
nader te bekijken of de mogelijkheid aan
wezig was bijeen te blijven, nadat de ten
toonstelling van eind Juli achter de rug
was. In een bijeenkomst heeft de pen
ningmeester, de heer A. B. Wesselo, reke-
nirfg en verantwoording gedaan en is
hem algehele decharge verleend. Hierna
werd na breedvoerige besprekingen be
sloten het éomité intact te laten, de stich
ting van een vereniging Oud-Voorschoten
vond plaats en als doelstelling werd aan
genomen het verzamelen van kennis van
Voorschotens verleden, het bekendmaken
van de resultaten van het werk naast het
uitbreiden en verdiepen der historische
kennis van de leden in het algemeen. De
leden zijn vrij zich aan te sluiten bij de
Prov. Historische Vereniging of bij Oud-
Leiden. Belangstellenden kunnen dona
teur worden voor minstens f 1 per jaar
(1 September-31 Augustus) en krijgen
daarvoor toegang tot de te organiseren le
zingen. Waarschijnlijk is er dit jaar nog
een lezing van den heer J. L. v. d. Gouw
over de geschiedenis van ons schrift en
schrijfmateriaal en in het voorjaar een
lezing van mr Van t Hoff over oud-
Hollandse kaartmakers en hun werk. Als
voorz. is gekozen de heer J de Bres, als
secr. de heer J. L. v. d. Gouw, als penn.
de heer A. B. Wesselo, terwijl als commis
sieleden zitting hebben de heren D. J.
Brinks, A. J. Turion. D. R. Gerhardt. C.
Eggink jr en M. G Emeis.
