Gereserveerde vreugde over Amerikaanse stap
t Verklaarde
J uitzicht
Mr E. Johnston, Amerika's grootste filmman
En nu daden!
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG. 1 JULI 194T
EEN WANDELING DOOR DE
NEDERLANDSE PERS
De Amerikaanse druk op de republiek
wordt in de pers over het algemeen met ge
reserveerde vreugde begroet. In de huidige
politieke situatie is hef van groot belang, te
vernemen, hoe de voorzitter van de Tweede
Kamerfractie der K.V.P. over de situatie
denkt. In de Volkskrant komt prof.
Romme tot de conclusie, dat het klemmende
beroep van de Ned. Regering op de repu
bliek helaas niet heeft mogen baten. Dan
vervolgt hij,En dat we vandaag niet nog
verder van elkaar afstaan, is dan nog te dan
ken aan de démarche der Verenigde Staten
van Amerika bij de republiek, waarin haar
met aandrang wordt gevraagd, zonder uit
stel aan de onmiddellijke vorming van een
Federale Raad, zoals door de Nederlandse
regering is voorgesteld, mede te werken."
Verder wijst prof. Romme op het Ameri
kaanse aanbod, financiële hulp te verlenen,
als de interimregering is gevormd en de
medewerking van "beide partijen volgens con
structieve lijnen is verkregen en op het
Amerikaanse optimisme, dat die medewer
king wel in orde zal komen, als de Federale
Raad maar eenmaal is gevormd. En dan
schrijft prof. Romme, en naar onze mening
zeer terecht, enigszins sceptisch:
„Waarop dit vertrouwen gegrond is, blijkt
•Uit de (Amerikaanse) nota niet. Het verloop
van zaken, zoals hiervan naar buiten is ge
bleken, geeft tot dit vertrouwen zeker geen
aanleiding. Dat de republiek op Linggadjati-
basis is teruggekeerd, kan vandaag evenmin
worden gezegd als vandaag voor een week
kon worden gezegd."
De gereserveerdheid van het links-socialis
tische Het Parool is van een gans andere
aard. Het blad schrijft: „Dankbaar mogen
wij inderdaad zijn. Beschaamd ook. Het is
geen onderscheiding voor Nederland en
Indonesië, dat zij niet zonder herhaalde bui
tenlandse tussenkomst elkander kunnen vin
den. Als nu maar voor de rest van het werk
beide partijen er het hare toe bijdragen, op
eigen krachten tot overeenstemming te ko
men." In het kader van de door Het Parool
steeds gevolgde gedragslijn is deze uiting
verklaarbaar. Het is in feite een aanklacht
tegen de Nederlandse Regering, die naar de
mening van het blad nog veel te „reactionair"
handelt. In dezelfde lijn ligt de verontwaar
diging van Het Parool over de voorgenomen
militaire actie, die aldus wordt geuit: ,,Dat
de Regering tot acties zou zijn overgegaan,
zónder het parlement gelegenheid tot een dis
cussie-vooraf te laten, volgt uit het nieuws
(n.l. de zgn. onderschepte legerorde? van
generaal Spoor) en is verbazingwekkend."
Wij meenden, dat minister Jonkman in de
Tweede Kamer dus in overleg met het
parlement destijds duidelijk genoeg heeft
gezegd, te weten, wat hun te doen stond,
als de tegenpartij zich niet aan het accoord
van Linggadjati zou houden!
Heel was juister dan de feitelijke veroor
deling van de Nederlandse koers, zoals Het
Parool die formuleerde, achten wij het stand
punt van het Alg. Handelsblad, wan
neer de hoofdredacteur schrijft: ,,Uit de
Amerikaanse nota blijkt, dat Amerika scherp
inziet, waar de verantwoordelijkheid ligt
voor de sabotage van Linggadjati. Washing-
tons waarschuwende woorden zijn voor de
republiek bestemd. En het is te hopen,
dat men dit in Djokja terdege zal begrijpen,
ook voor de zakelijke toekomstmogelijkheden.
Economische steun zal reeds dadelijk nodig
zijn. Amerika zal die willen verlenen aan
een Indonesische federatie in wording,
wanneer Nederland met zijn gevestigde
economische en rechtsorde daarvoor garant
staat, althans tijdens de overgangsperiode,
gedurende welke Nederland het oppergezag
blijft dragen". Verder schrijft het blad, even
als Prof Romme enigszins sceptisch: „Voor
de Amerikaanse bedoelingen uit Washing-
tons nota zal Nederland zeker grote erken
telijkheid koesteren, mits zij niet tot nieu
we misverstanden of erger bij de republiek
leiden. Dat zal door Den Haag duidelijk moe
ten worden gemaakt, in Washington èn
Djokja".
De Maasbode, het R.K. blad, dat al-
tij 1 zeer gereserveerd tegenover Soekarno
heeft gestaan, ziet in de Amerikaanse nota
een diplomatiek stuk met grote duidelijk
heid. Mgr. Witlox schrijft: „Duidelijk reeds
spreekt het feit, dat zij gericht is alleen
aan de republiek: het Statesdepartment weet
waar waar de moeilijkheid zit en ook w a t
die moeilijkheid is".
Inderdaad: wat men de Ned. Regering ook
wil verwijten, gebrek aan lankmoedigheid
zeker niet. En hoe vriendelijk men ook over
de republiek wenst te denken, men kan haar
niet roemen om haar loyale en royale uit
voering van een met vele handtekeningen be
krachtigde overeenkomst. Wel kan men haar
beschuldigen, van contractbreuk - en Ame
rika heeft dit met zoveel woorden gedaan!
HOSPITAALKERKSCHIP HIELP IN ZES
WEKEN 267 PATIËNTEN
Het hospitaalkerkschip „De Hoop" is gis
teren voor reparatie de A'damse haven
binnen gelopen. Gedurende 6 weken, dat
het schip in het drijvende vissersdorp op de
Noordzee vertoefde is een record aantal
n.l. 267 patiënten geholpen. Achttien
moesten in het hospitaal worden opgenomen.
Henri, prins van Orleans, graaf van Pa
rijs, vertoeft momenteel in een Amster
dams hotel. Hij beschouwt zichzelf nog
steeds als de pretendent van de Franse
troon. De nazaat uit het roemrijke ge
slacht der Bourbons schept hier een
luchtje op het balcon van z'n suite.
„PRODUCTION, PRODUCTION
PRODUCTION!"
(Van een onzer verslaggevers.)
Eric Johnston was gisteren in de Resi
dentie.
Een lange Amerikaan met een schëtp
gezicht, wiens leeftijd moeilijk te schat
ten is. Hij heet de eerste man van de
Amerikaanse film export- en -industrie
te zijn, bovendien was hij van 1942 tot
1946 president van de Amerikaanse Ka
mer van Koophandel en dus leider van
1 millioen zakenmensen, terwijl hij mo
menteel lid is van een groot aantal Staats
organen, die de economische ontwikke
ling, de buitenlandse handelsbetrekkin
gen en andere omvangrijke belangen be
hartigen. Voeg daar nog bij, dat hij se
rieus genoemd is als candidaat vorr het
presidentschap der Ver. Staten een
gedachte, die hijzelf verwerpt, omdat hij
een zakenman en geen politicus is en
u begrijpt, dat we behoorlijk onder de
indruk waren gisterenmiddag in Royal,
waar hij zich tot de pers richtte.
Mr Johnston had eigenlijk maar één
ding te zeggen, nl. dat Europa produce
ren moet, produceren en nog eens produ
ceren. Met documentaire films willen zijn
maatschappijen .dat stimuleren, maar men
moet zelf hard aanpakken, in het bij
zonder in de mijnstreken, die het hart
van het economisch herstel van de we
reld zijn.
De heer Johnston, die op een reis in
1944 meer dan iemand anders van Rus-
„Wy gaan naar Zandvoort, we gaan naar zeeEen oud liedje, dat'in de
warme zomertijd een nieuwe klank krijgt, hetgeen deze foto van de uitblazende
Amsterdammers wel demonstreert
land en de Russische industrie zag, had
verder geen goed woord voor de Ame
rikaanse communisten, die hij „agenten
van een vreemde mogendheid noemde".
Wallace schetste hij als een fantast, die
door niemand serieus genomen wordt.
In Nederland trof hem het optimisme
van de mensen, niettegenstaande de moei
lijkheden. Engeland wafttjessimistisch.
Frankrijk zorgelijk, Belgiëeen paradijs.
Geen wonder, dat hij in de Belgisch-Ne
derlands-Luxemburgse samenwerking de
grote stap vooruit zag voor het herstel
van Europa, waarbij Marshall's plan een
groot hulpmiddel kan zijn.
Imperialisme is de Ver. Staten daarbij
ten enenmale vreemd, want „wij staken
in deze jaren 15 billioeon gulden in het
buitenland. Dat is een behoorlijk bedrag
aan geld. Allemaal voor voedsel, kleding
en uitrusting
Een sympathieke» openhartige man.
Begrip in de West voor Ned.
voorstellen
Ministers Reel en Jonkman dit jaar
naar Curasao.
In verband met de Ned. voorstellen tot
wijziging in de Curagaose staatsregeling,
welke hedenavond in de Staten aldaar wor
den besproken heeft dr Friedericy, hoofd
van de missie van het dep. van Overzeese
Gebiedsdelen besloten, zijn reis naar Suri
name tot morgen uit te stellen, teneinde be
vindingen over de besprekingen met de
Wetgevende Vergadering aan de Ned. Rege
ring te kunnen mededelen. De ministers
Beel en Jonkman zullen, indien de situatie
in Ned.-Oost-lndië het toelaat, later in net
jaar een bezoek aan Curasao brengen. Dr
Friedericy verklaarde, dat de leden van de
missie gedurende de conferentie de stellige
indruk hebben gekregen, dat het merendeel
van de Statenleden de vooruitstrevende
geest van de voorgestelde wijzigingen be
greep en waardeerde.
BENOEMINGEN EN ONTSLAGEN
Benoemd tot ridder in de Orde van
Oranje Nassau, H. W. Everaars te Utrecht,
insp. Ie kl. bij de Ned. Spoorwegen. De
Ere-medaille. van de Orde van Oranje in
zilver is verleend aan C. Fijan te Nieuwer-
kerk aan de IJssel, opzichter bij de Comm.
van Beheer over de weg van de Hoflaan te
R'dam naar Gouda. Op hun verzoek is
eeiyol ontslag verleend aan mr J. F. C. v.
Deinse te Middelburg als adj.-secr. van de
Bedrijfszuiveringsraad voor Wegvervoer en
Tramwegen en aan mevr. M. C. Stoltz-v.
d. Kieboom te Breda is lid van deze raad.
„PETRUSBLATT" VERBODEN
IN BERLIJN.
De Russen hebben in hun Berlijnse
zone het „Petrusblatt" verboden, waar
door het enige R.K. kerkblad verdwe
nen is.
Te oordelen naar berichten uit Indië en
Nederland, blijkt, dat de Amerikaanse no
ta aan de republiek enige ontspanning
heeft gebracht, vooral in de kringen van
hen, die hun kracht meer in woorden dan
in daden hebben gezocht. En ten aanzien
van de Indische kwestie zijn er helaas
ook nu nog veel van deze „praters"!
Duidelijk is, dat, zo bezien, de Ameri
kaanse nota stellig met de beste bedoe
lingen uitgebracht niet uitsluitend
winst betekent. Zij roepThet risico op, dat
wij straks weer midden in de besprekin
gen zitten, hetgeen zeggen wil dat de klok
van de geschiedenis opnieuw verscheidene
uren wordt teruggezet. En als wij dat in
aanmerking nemen, is het nog waarlijk zo
vreemd niet, dat Soekarno voor de Ameri
kaanse nota dankbaar was, al sproot deze
dankbaarheid voort uit een misverstand!
De executie van zijn revolutionnair be
wind scheen aanstaande, maar nu is de
deur van de besprekingen weer open
gezet.
Tot een gevoel van onvoldaanheid over
de Amerikaanse nota is te sterker aan
leiding, omdat deze nota ons tenslotte
niet terugbrengt tot het juiste uitgangs
punt. Dr Van Mook had het in een gis
teren gehouden persconferentie bij het
rechte eind, toen hij opmerkte, de interim
regering niet te kunnen aanvaarden,
zonder dat de republiek ermee instemt,
dat deze interim regering beschikt over
de apparatuur welke zij nodig heeft. En
dr Van Mook greep in dat verband te
rug op alle punten van de Nederlandse
nota van 27 Mei.
Inderdaad, de Amerikaanse nota mag
dan even verlichting hebben gebracht
en uiting hebben gegeven aan de sympa
thie voor de werkelijk wel zeer coulante
houding der Nederlanders, de oplossing
heeft zij in de formulering, waarin zij is
gesteld, nochtans niet gegeven.
Intussen is dr Van Mook zelf weer de
man, die aantoonde., hoeveel risico's in
het voortzetten van de beprekingen ge
legen zijn. In het interview greep hij na
melijk de gelegenheid aan, om aan te to
nen, dat de toekomstige staatsvorm van
de Nederlands-Indonesische unie hem
zelf allerminst helder en juist voor de
geest staat. Hij zeide letterlijk, dat de
Nederlandse Regering „geen ander doel
nastreeft dan de opbouw van de Ver
enigde Staten van Indonesië als een sou-
vereine staat". Maar terecht maakt prof.
Romme in „De Volkskrant" van heden
de opmerking, dat deze zinsnede toch
wel ongelukkig is. Op zijn minst had
hieraan toegevoegd moeten worden: „In
het nieuwe staatsverband der Nederland-
Indonesisahe Unie".
Inderdaad, de eis van de duurzaamheid
van het staatsverband kan nooit scherp
genoeg worden gesteld.
Wij willen slechts hopen, dat de Ame
rikaanse nota ons niet opnieuw in het
doodlopende slop van oneindige onder
handelingen heeft gevoerd. En voor de
Regering moge deze geen voordwendsel
zijn om nog niet tot daden over te gaan.
Het banket te Parijs.
Te Parijs, waar de drie ministers van bui
tenlandse zaken bijeenkwamen, als horloge
makers van het betere genre, die moeten
trachten het Europese uurwerk, waar iets aan
hapert, weer op gang te krijgen, heeft men,
gewapend met een sterke loupe eindelijk ont
dekt, wat er voor herstel nodi-g is: er moet
een nieuwe veer in! Na een dag van zwoe
gen, in het zweet huns aansohijns, hadden
de drie horlogemakers wel een versterkend
maal nodig. Het was daarom een geniale ge
dachte van Bidault om aan Molotof en Bevin
een banket aan te bieden, en tal van andere
technische experts uit de politieke en diplo
matieke wereld zaten daarbij aan. De tafel
was luisterrijk versierd met vredesbloemen
en een uitgebreide, selecte politieke hors
d'oeuvres vormde de hoofdschotel. Er waren
de echte Franse sardientjes, Russische
kaviaar en verfijnde Engelse sprot en
„pickles." Bidault excuseerde zich, dat er zo
weinig croquant Frans brood bij was, van
wege de crisis-omstandigheden, waarin zijn
land nog steeds verkeert, maar Molotof, een
beleefd gast, maakte een afwerend gebaar.
De „hors d'oeuvres", geannonceerd als
.sober", was zo overvloedig, dat Molotof zelfs
voorstelde een hoofdgerecht, dat hier op zou
zijn gevolgd, een Duitse biefstuk, maar over
te slaan. De kostelijke politieke gereohten
werden besproeid met goed belegen, don
kerrode, socialistische Bordeaux, terwijl
Molotof, heel attent, uit zijn diplomaten
koffertje een fles Russische wodka te voor
schijn haalde. De Spaanse Franco-wijn bleef
volkomen onaangeroerd. Er werd menige
heildronk op het slagen der conferentie en
het welzijn van Europa uitgebracht. Bidault,
die zijn klassieken goed kent, in het bij
zonder Epicurus, wendde zich tot de Rus,
Molotof: Vreemdeling, hier is het goed te
wezen, hier is het genot het hoogste goed.
De gastvrije heer van dit verblijf staat klaar
om u met Frans gerstebrood op te wachten
en hij vraagt u, of gij naar wens bediend
zijt?" De Rus nam een teugje van de rode
Bordeaux en antwoordde: „De vriendschap
omjubelt de bewoonde wereld, maar helaas,
uit het bijzondere van landstreek en vele
andere oorzaken volgt, dat niet voor allen
hetzelfde rechtvaardig is. En de vriendschap
heeft het begin van het voordeel genomen."
Bevin keek ernstig en nam een slokje van
z'n Engels stout. Ook hij debiteerde een der
wijsheden van Epicurus: „Molotof, de be
geerten zijn onverzadiglijk, zij richten ge
hele geslachten ten gronde en brengen de
ganse staat aan het wankelen. Uit begeerten
worden, haat, tweedracht, oproer oorlog ge
boren; het leven wordt er door verbitterd."
Molotof en Bevin bleven echter de ganse
avond in goed humeur, alleen Bidault werd
wat stil en staarde dan somber voor zich uit,
denkende aan het Roergebied. Met plechtig,
maar langzaam gebaar, staken „de drie" een
vredesbloem in hun knoopsgat. Er was echter
een klein incident. Molotof, die de Duitse
biefstuk had afgewezen, zei. dat hij toch nog
hcnger had. Bidault, persoonlijk, hield hem
de schotel voor. „Neem nog een mootje
Amerikaanse zalm" adviseerde hij. Molotof
deed zeer verbaasd. „Amerikaanse zalm, die
heb ik de hele avond nog niet gezien, is 't ie
er wel; daar zal ik Marshall onmiddellijk
over opbellen." Men kwam tegen het einde
van het banket tot zaken doen, onder het
genot van een kopje Turkse mokka. Molotof
stelde voor, heel Europa, zo'n „hors
d'oeuvres" aan te bieden, maar niet op één.
schaal, liever op verschillende, kleine,
aparte bordjes, voor elk land één, naar voor
keur en behoefte, vooropgesteld, dat Amerika
werkelijk de grote portie zalm zou sturen.
Met het oog op de rechten der souvereine
volken, was het ook beter, dat Rusland en
de satelliet-staten niet met die der Westerse
democratiën aan één tafel zouden zitten. „Wij
eten wel eens met onze vingers en jullie
steeds met vorken" zei Molotof nadenkend.
De stemming bleef overigens tijdens het
banket zeer opgewekt, waartoe de Franse
Bordeaux, het Engelse stout en de Russische
wodka veel bijdroegen, tot het ijs kwam van
het Russische nieuwsbureau ,,Tass" en de te
sterke afkoeling de heren met buikpijn uit
een deed gaan.
Daily Express: De Parijse conferen
tie is in een impasse geraakt wegens men ings-
verschil tussen BevinBidault en Molotof.
Daily Graphic: De Sowjet-Unie
schijnt slechts haar medewerking te willen
verlenen om Europa tot de bedelstaf te bren
gen.
Manchester Guardian: Indien de
Russen er bij blijven, dat Oost-Europa niet
economisch met West-Europa en Amerika
kan samenwerkeh, zal de conferentie te
Parijs mislukken
C. H. Unie steunt petitie Comité
Rijkseenheid
Innerlijke toestand van de Unie is gezond
Het hoofdbestuur van de Chr. Hist. Unie -
kwam 28 Juni j.L te Utrecht in vergadering
bijeen. Langdurig werd stilgestaan bij de
ernstige politieke toestand waarin ons land
verkeert. Zowel de Indische kwestie als het
vraagstuk van 's lands financiën werden
breedvoerig besproken. Besloten werd de
petitie van het Comité Rijks eenheid te
steunen.
Tot lid van het dagelijks bestuur werd
herkozen prof. dr G. C. van Niftrik te Am
sterdam. Gekozen werd de heer H. Kik
kert te Emmen.
Verschillende personen zullen worden
aangezocht als lid der culturele commissie.
Te zijner tijd zal de samenstelling gepubli
ceerd worden.
Geconstateerd werd dat de innerlijke
toestand van de Unie gezond is. Organisatie
en financiën hebben gelukkig meer belang
stelling dan voor de oorlog ooit het geval
geweest is.
Van 1 Juli af zal een regelmatige bus
dienst BreskensSchoondijkeOostburg
SluisKnocke worden onderhouden. In
overleg met de burgemeester van Cadzand
zal van deze datum af tevens een busdienst
naar deze plaats worden gelegd ten behoeve
van de vele strandbezoekers en badgasten.
