Partij v. d. Arbeid wil verder Cbamberlainen
Romme: Republiek schromelijk in gebreke
Geen arbitrage inzake
Indië
t Verklaarde
^uitzicht
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
MAANDAG, 1« JUNI 194»
MAAR HOUDT STIJF VAST
AAN LINGGADJATI
Ook de P.v.d.A. is ernstig teleurgesteld
over het republikeinse antwoord van
8 Juni, maar zij wil het nog eens met
nieuwe besprekingen proberen, aldus
bleek Zaterdag te Amsterdam op d'? ge
houden vergadering van de Partijraad van
de P. v. d. A.
In een met algemene stemmen aangeno
men resolutie wordt gezegd, dat de repu
blikeinse voorstellen tot een staatsrech
telijke constructie niet te rijmen zijn met
de overeenkomst van Linggadjati en dat
de Ned. Regering" daaraan niet zonder
grondwetswijziging kan meewerken.
Voor het eerst na 7 jaar is het weer
mogelijk met de Mij Zeeland naar Har
wich te reizen. Het is een dagdienst, die
niet vanuit Vlissingen, doch vanuit Hoek
van Holland onderhouden wordt en wel
met het s.s. „Meckelenburg".
Den Haag won E.H.B.O.-wed-
strijden te Utrecht
Prinses Juliana gaf van haar
belangstelling blijk.
De afd. Utrecht van de Ned. Vereen.
„E.H.B.O." bestond Zaterdag 40 jaar en
daarom werd daar ter plaatse de alg.
jaarvergadering van het hoofdbestuur ge
houden o.l.v. dr E. Otterdoorn. Aanwezig
waren afgevaardigden van het Rode Kruis
Groene Kruis en van de hoofdinspectie
Volksgezondheid. Besloten werd dat de
jaarvergadering en de nationale wedstrijd
het volgend jaar in Den Haag gehouden
Kullen worden.
Tot veler verrassing arriveerde om half
drie Prinses Juliana, die de daarna ge
houden wedstrijen gedeeltelijk bijwoon
de. In deze wedkamp eindigde als eerste
de provincie Zuid-Holland, aangezien de
afd. Den Haag, maandenlang getraind
door de heer K. Verschoor, verpleger le
kl. bij de G.G.D.. voor de overwinning
zorgde.
DE NEDERLANDSE LENING IN
DE V.S.
Het banksyndicaat o.l.v. Kuhn Loeb,
dat de Nederlandse lening van 20 mil-
lioen dollar aan de markt heeft ge
bracht, is ontbonden, daar alle obliga
ties geplaatst waren. Naar Aneta ver
neemt, is er volgens sommige ramingen
voor 1 millioen dollar meer gevraagd
dan aangeboden werd. Als gevolg daar
van verwacht men, dat de koers enige
tijd vast zal blijven. De officiële note
ring ter beurze moet nog wachten op
de vervulling der formaliteiten. Zowel
de ondertekenaars als officiële Neder
landse financiële kringen achten het
resultaat der lening zeer bevredigend.
Aldus ANP-Aneta uit New-York.
De Paascollecte der Ned. Herv. Kerk
(voor de Zending) heeft tot heden opge
bracht f 406.980.
Overtuigd, dat de overeenkomst van
Linggadjati thans de enige grondslag voor
een aanvaardbaar beleid is en dat een
oplossing niet langer meer kan worden
uitgesteld, daar anders een onhoudbare
toestand zou ontstaan, doet de Partijraad
een hartstochtelijk beroep op beide rege
ringen om een catastrophe te voorkomen
en vraagt in het bijzonder van de Ned.
Regering:
a) Hernieuwd contact, teneinde te po
gen omtrent de meest dringende punten
alsnog op korte termijn tot een resultaat
te geraken;
b) Onderwerping van de daarvoor vat
bare punten van het geschil aan een uit
spraak overeenkomstig het accoord van
Linggadjati;
c) Duidelijke maatregelen, geschikt om
de ernstig verstoorde vertrouwen-sfeer te
herstellen en met name:
I, in verband met de aankomst van de
2de divisie in Indonesië, onmiddellijke
aflossing van troepen- en zo spoedig mo
gelijk verdere vermindering van de troe
penmacht;
n, algeheel herstel van de toestand in
Buitenzorg, zoals die was voor de aanslag
van de P.R.P., tenminste met verwii
ring uit Buitenzorg van de voor het ge
beurde mede-verantwoordelijke Neder
landse autoriteiten;
III, beëindiging van de campagne, als
thans door de regeringsvoorlichtings
dienst te Batavia wordt gevoerd, die ont
aard is in een psychologische oorlogs
voorbereiding.
IV, benoeming van progressieve figuren
op leidende posten in Indonesië.
Communistische eis aan de
Regering
CJP.N. schaart zich achter de
republikenise nota
Het Partijbestuur van de Communisti
sche Partij Nederland eist in een op 15
Juni aangenomen resolutie inzake Indië
van de Ned. Regering,
a. Onmiddellijke heropening der on
derhandelingen onder uitsluiting van elk
geweld of dreiging met geweld;
b. Onmiddellijke overgang tot aan
zienlijke vermindering van Nederlandse
troepen als inleiding van de terugkeer
van leger en vloot naar het Vaderland,
en de zuivering van de leiding der ci
viele en legerdiensten, alsmede bezetting
van de posten door personen, die de in
het accoord van Linggadjati overeenge
komen vreedzame regeling van het con
flict waarborgen.
Poging tot moord op verpleegster
te Santpoort
Zaterdagmiddag heeft de 27-jarige D.
uit Amsterdam een moordaanslag ge
pleegd op de verpleegster T. in de om
geving van het provinciaal ziekenhuis
te Santpoort, waar mej. T. werkzaam is.
Het tweetal ontmoette elkaar, waarna
een woordenwisseling is gevolgd. De
Amsterdammer trok een revolver en
loste een schot, dat echter geen doel
trof. Nog tweemaal schoot hij, maar
beide keren ketste het wapen. Ten
slotte sloeg hij de verpleegster met de
revolver op het hoofd, waardoor zij
ernstig gewond raakte en naar een zie
kenhuis te Haarlem moest worden over
gebracht. De dader is aangehouden.
Naar zijn motieven wordt een onderzoek
ingesteld.
IN EEN COMMENTAAR OP
RESOLUTIE DER P.v.d.A.
In een commentaar op de elders opge
nomen resolutie der Partij van de Ar
beid verklaarde prof. Romme, de voorz.
der R.K.-fractie aan het ANP, dat hij
het niet juist vindt, „om zoals de reso
lutie het noemt, zich met concrete vra
gen eenzijdig tot de Nederlandse rege
ring te wenden.
Dit kan alleen de schijn wekken al
is dit ongetwijfeld niet bedoeld als
zou de Nederlandse regering in gebreke
zijn met de loyale uitvoering van Ling
gadjati, terwijl de gehele resolutie van
de Partijraad terecht de geest ademt,
dat niet de Nederlandse Regering, maar
de republiek ter zake in gebreke is en
schromelijk in gebreke is".
Prof. Romme was van mening, dat de
gedachte, om arbitrage in te roepen
over minder dringende punten, die
daarvoor vatbaar zijn, onjuist is: over
voorstellen, die apert in strijd zijn met
Linggadjati en die ons daarenboven in
botsing zouden brengen met de Grond
wet, kan arbitrage niet aan de orde
komen en dat naar het bereiken van
een vertrouwenssfeer zeker steeds moet
worden gestreefd, maar dat zijns inziens
de onpartijdigheid in partijdigheid zou
ontaardeh, wanneer men de gedachte
zou wekken, als zou deze vertrouwens
sfeer vooral van Nederlandse zijde ge
schaad zijn.
OP 1 OCTOBER ELECTRIFICATDE
PIJNACKERLIJN GEREED.
Zaterdagmiddag, bij de inspectierit op
de herstelde spoorlijn Den HaagPijn-
ackerRotterdam, is medegedeeld, dat de
lijn 1 October geheel geëeleotrificeerd
zal zijn.
Er moeten daar betonnen palen komen
en het plaatsen daarvan geeft enige ver
traging.
Zaterdag werd in de Ridderzaal te Den Haag de conferentie der Nederlands
BelgischLuxemburgse Interparlementaire Unie geopend. De drie delegatie-
'dders: v.I.n.r..: de heren Reute (Luxemburg), Serrarens (Nederland) en
graaf Carton de Wiart (België).
De spanning om Indië duurt voort. Het
Ned. kabinet zou heden bijeenkomen, maar
liet advies van de Comimdssie-Generaal t.a.v.
de politiek, welke thans zou moeten worden
gevolgd, is nog niet binnen. I>e P.v.d.A., hoe
wel zij toch haar bijzondere connectie heeft
in de C.-G., heeft aan dat advies blijkbaar
geen behoefte. Zij heeft althans Zaterdag
reeds een resolutie aangenomen, waarin zij
de wenselijkheid uitspreekt van een politiek,
gekenmerkt door hernieuwd contact met de
republiek enf door vermindering van de troe
pen.
In een interview heeft prof. Romme, de
voorzitter der R.K. Kamerfractie, reeds com
mentaar geleverd op deze resolutie en daarin
volkomen terecht gelaakt, dat zij zich wel
bijzonder eenzijdig met verschillende opmer
kingen richt tot de Ned. Regering, alsof niet
Juist de Ned. Regering zioh stipt had gei lou
den aan de plechtig gesloten overeenkomst.
Prof. Romme doet uitkomen, dat niet die
Ned. Regering, maar de republiek inzake de
pakoming van de overeenkomst „schromelijk
in gebreke" is en meent deze opvatting trou
wens ook uit andere passages van de reso
lutie dier P.v.d.A. te mogen opmaken. Ons is
het niet duidelijk, waarom de P.v.d.A. zo
schielijk met de linkerhand moet terugne
men, wp4 ze de rechterhand (aan critiek)
geeft.
Intussen heeft dan de P.v.d.A. al is het
advies van de C.-G. nog wiet binnen haar
standpunt al bepaald. Zij wil hernieuwd con
tact. Des te belangrijker is de vraag, of
na alle teleurstellende ervaringen die K.
V. P. zich in deze weer zal laten meetrekken.
Wat dit laatste betreft, moest prof. Romme
zich uiteraard op die vlakte houden, een be
zigheid overigens, die hem wel ligt.
Toch zeide hij, zich levendig te kunnen
begrijpen, „dat op dit dode punt, waarin het
antwoord van de republiek Indonesië de zaak
van de wederopbouw van het Rijk in het al
gemeen en van Indonesië in het bijzonder
heeft gebracht, men ook een hartstochtelijke
poging overweegt, om de vreedzame gang
der ontwikkeling liefst geen ogenblik te doen
onderbreken
Waaruit echter die „vreedzame gang der
ontwikkeling" bestaat, is ons niet duidelijk.
Het lijkt ons een typisch staal van zelfsug
gestie, vooral op „dit dode punt".
Minder onbevredigend was bet bescheid
van prof. Romme ten aanzien van de moge
lijkheid van arbitrage. Men heeft de stellige
indruk, dat hij hier afwijzend tegenover staat.
Trouwens, reeds in de Kamerdebatten rees
tegen deze arbitrage een zijner voornaamste
bedenkingen. Maar een hoofdartikel in het
hoofdorgaan van de Partij van de Arbeid.
„Het Vrije Volk", klampt zich gretig vast aan
het overigens nog vage bericht, d'at de En
gelsen zouden proberen te bemiddelen, en
schrijft dan letterlijk: „Dit is een mogelijk
heid. Misschien is het de laatste mogelijk
heid, maar bemiddeling is thans nog het
enige middel".
Ook de republikeinse minister van Econ.
Zaken laat zijn gedachten blijkbaar gaan in
de richting van internationale arbitrage, en
hij acht dit in overeenstemming met de over
eenkomst van Linggadjati. Hij vergeet
nochtans dat de Nederlanders de mogelijk
heid van arbitrage uitdrukkelijk hebben ge
bonden aan de voorwaarde, dat eerst een
behoorlijk reglement ter regeling van de ar
bitrage tot stand zou zijn gekomen. En zover
is men nimmer gekomen. Ook al omdat de
republikeinen de overeenkomst niet wilden
uitvoeren. Het gaat dan ook niet aan, dat
men van die kant nog eens de mogelijkheid
van arbitrage oppert. Den Haag zelf bewaart
op dit punt het stilzwijgen. Dit is begrijpe
lijk, zolang men over het advies van de Com
missie-Generaal niet beschikt.
Ook de Regering heeft met deze C.-G. haar
connecties, maar is niet zo haastig als de P.
v. d. A. met het vormen van haar oordeel.
Wij hopen voorshands, dat het Rsgerings
standpunt ten aanzien van arbitrage en be
middeling afwijzend zal zijn. Onze Regering
heeft gedaan, hetgeen in alle redelijkheid
mocht worden verwacht. Ja, aanzienlijk
meer dan dat. Zij had reeds bij het tot stand
komen van Linggadjati haar gerechtvaar
digde reserves ten aanzien van arbitrage. En
voorts de ervaring, welke zij tot nu toe met
buitenlandse bemiddeling inzake Indië heeft
opgedaan, zijn wij willen ons zacht uit
drukken niet bemoedigend geweest
Het herstel van
Europa
„Help U zelf" dat is het advies, waar
mede de Times, het plan van Marshall
voor een „reconstruction of Europe" onder
lijnt. Het is de grote tragedie, sinds de
oorlog geweest, aldus dit toonaangevende
blad, dat de landen van Europa in gebreke
zijn gebleven, om hun economisdhle hulp
bronnen en ondernemingsgeest te coördi-
en gemeenschappelijk de taak van het
herstel ter hand te nemen. De offerte van
Marshall, oie overigens geheel „vrijblijvend"
wordt „a golden chance" genoemd en
inderdaad het is voor Europa, als de lan
den in staat zijn een einde te maken aan
hun neiging tot partioulaxisme en sectaris-
me, naar een economische, internationale
basis streven en dus gezamenlijk de handen
aan de ploeg slaan, een kans uit duizenden.
Het blad slaat al direct de spijker op de kop,
door enerzijds vast te stellen, dat het plan
Marshiall de enige manier is, om de Euro
pese landen in staat te stellen op de Ame
rikaanse markt te blijven kopen, en ander
zijds, gesteld, dat het Congres te gelegener
tijd met een „miiliarden-nota" accoord zai
gaan, Amerika op die wijze de communis
tische infiltratie kan tegen gaan. Men dient
vredelievende ondernemingslust van
Marshall met belangstelling en als een symp
toom van „frische und fröhltóhe" economie
te begroeten, maar een voorzichtige reserve,
voor wat de kans van slagen betreft, blijft
geboden, als men denkt aan de pogingen
van een Keynes na 1919, en de phobie-
toestand, waarin Stalin nog steeds ten aan
zien van het prikkelende begrip „Amerika"
verkeert. Men kan er zeker van zijn, dat
de Amerikaanse regering achter het plan
van Marshall staat, dat aan Europa voor
lopig geen enkele voorwaarde dicteert, maar
als de economischJe specialisten van Europa
het straks eens worden over het voor te
schrijven recept, kan dit slechts in Amerika
worden klaargemaakt. En aangezien het mil-
liarden dollars zal kosten, ligt het voor de
hand, dat het Congres er een gebruiksaan
wijzing bij geeft, die niet iedere socialisti
sche regering, laat staan een communistische
mogendheid, ligt. Sow jet-Rusland heeft tot
nog toe op de Europese, economische kern
vorming niet gereageerd, geen chemische
affiniteit vertoond, alhoewel het de gelegen
heid geboden wordt, zich bij het plan aan
te sluiten. Blijft Rusland afzijdig, doordat
het volhardend in een negatieve houding,
er toch slechts een gecamoufleerde West-
Europese „blokvorming" in ziet, dan zal
zulks op de van Rusland afhankelijke buur
staten en die landen, welke via hun com
munistische attitude" bij de centrale te
Moskou zijn aangesloten, een noodlottige in
vloed hlebben. De sterkste troef voor het
slagen van het plan Marshall is, dat ook
Sowjet-Ruslarvd een lening dringend nodig
heeft. Blijft Rusland echter negatief, dan
behoeft zulks geen beletsel te zijn voor de
West-Europese landen zich duidelijker te
positijveren. Er is een brug geslagen, en
Marshall staat er midden op! De staatsman,
die het momenteel al zeer moeilijk heeft,
is Bevin. Het ligt op zijn Engelse weg, het
initiatief te nemen om Europa te coördine
ren en aan Marshall een antwoord te zen
den, want Engeland blijft op Amerika, po
litiek, economisch en financieel (door een
straks aan te vragen nieuwe dollarlening)
aangewezen en daardoor afhankelijk.
Maar aan de andere kant, i6 het zeker
niet de bedoeling, indien Rusland aan het
Europese gezelsohapsspel niet wenst deel te
nemen, dat Engeland in de politieke put
geraakt, doordat het plan Marshall de iso
latie tussen Oost en West zou bevorderen.
Wat Bevin zegt, is heel Engeland nog niet.
De verklaring van Marshall apprecieert hij
als „een der geweldigste redevoeringen uit
de wereldgeschiedenis" en hij heeft zijn
grote voldoening te kennen gegeven, dat óók
Riusland in de hulpactie kan worden be
trokken, het Amerikaanse plan geen „ideo
logisch karakter" heeft, hetgeen wel tactisch,
maar daarom nog niet objectief geredeneerd
is. Immers nog slechts een week geleden,
hoorden wij van een Amerikaanse regering,
die er niets voor voelde landen te steunen,
die het herstel van andere staten tegen
werken of politieke munt uit hun economi
sche moeilijkheden trachten te slaan. Wij
denken hierbij aan de Russische lasso om
Polen, Tsjecho-Slowakije, Hongarije, de
beïnvloeding van de Balkan, Italië, Frank
rijk, om maar enkele voorbeelden te noe
men. Het is geenszins onmogelijk, dat de
offerte van Marshall, als Rusland afwijzend
beschikt, evolutionaire structuur-wijzigin
gen in de politiek van diverse landen ver
oorzaakt, maar óók kan Rusland nog meer
overrompelend te werk gaan. Het is niet
aannemelijk, dat het Amerikaanse Congres
voor een periode van 4 jaar, het sommetje
van 5 milliard jaarlijks ter beschikking zou
stellen, als de Russische ideologie wigvor
mig zou blijven werken. „Zaken zijn zaken"
en de Amerikaanse philantropie graaft zeker
niet haar eigen graf, waar ze schoon gelijk
in heeft. Zoals reeds werd gemeld, hebben
het staatsdepartement en de Britse ambas
sade te New-York reeds van gedachten ge
wisseld over het nu verder te volgen werk
program. De onderstaatssecretaris William
Clayton, die naar de internationale handels
conferentie te Genève terugkeert, zal na
afloop daarvan, Londen, Parijs, Brussel en
andere Europese hoofdsteden bezoeken en
eens rondneuzen en snuffelen, wat men in
Europa wil en of er kans is op „eendracht
maakt macht"Bevin heeft zich reeds met
enkele landen verstaan, maar Zaterdag had
de Nederlandse regering geen verzoek van
die zijde ontvangen. Ons land, België en
Luxemburg voerden eveneens besprekingen
om eventueel het initiatief te nemen, een
samengaan der Europese landen voor het
economisch herstel te bevorderen.
Door de Tol-unie zijn wij weliswaar be
scheiden „pioniers" voor een Verenigd Euro
pa, maar ligt het initiatief niet veiliger bij
Bevin? Wij hebben werk genoeg met Ling
gadjati. Doen wij verstandig voorop te gaan
in het politieke noodweer tussen Amerika
en Rusland met een paraplu, waar zo veel
economische motgaatjes ln zitten? Ook al
verdient het plan Marshall een warm
applaus!
Belgen, die tijdens de eerste wereldf-
oorlog in ons land waren geïnterneerd, sul
len op 20 en 21 Juni Amersfoort en Harder
wijk bezoeken.
