Van Mook wil een Indonesische federatie: Nu
't Verklaarde
l
i uitzicht
Ramadier bezwijkt voor pressie der stakers
Na de reis
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
WOENSDAG, 28 MEI 1947
BELANGRIJKE VOORSTEL
LEN AAN SOEKARNO
Twee buitenlandse persbureaux mel
den ons belangrijke beslissingen te Ba
tavia:
Ass. Press deelt mede, dat dr Van
Mook aan Sjahrir, die naar Djokja ver
trokken is, de volgende voorstellen heeft
meegegeven;
a. Een gemengde interim-regering,
waarin ook vertegenwoordigers van
Oost-Indonesië opgenomen zouden zijn;
b. instelling van een universele geld-
eenheid met een gecombineerd orgaan
ter regeling van de buitenlandse wis-
selkorsen; c. een eis om onmiddellijk
rijst te verschepen naar die delen van
de archipel, waar gebrek heeft; d. vesti
ging van wet en orde in geheel Indo
nesië met behulp van de Nederlanders
in republikeins gebied, waar dit nodig
is, hetgeen een inleidende poging zou
zijn om de buitenlandse eigenaars weer
naar de ondernemingen terug te bren
gen; e. gemeenschappelijke controle op
in- en uitvoer met het doel de grond
stoffen in republikeins bezit onder een
gemeenschappelijk beheer te brengen.
Generaal Spoor zou Sjarifoedin nog een
aantal eigen plannen hebben overhan
digd en deze laatste zou beweerd heb
ben, dat de zijne daarop veel lijken.
Reuter Batavia verneemt uit betrouw
bare bron, dat het voorstel een voorlo
pige federale regering voor geheel Indo
nesië inhoudt. Sommigen nemen aan,
dat deze Oost-Indonesië, Borneo en de
republiek omvattende regering hande
lend kan optreden in buitenlandse aan
gelegenheden van financiële en econo
mische aard. Men verwacht Zondag
aanneming of verwerping.
Volgens A. P. is het voorstel geen ul
timatum, maar als het antwoord onbe
vredigend mocht zijn, zal de gehele ver
houding tot Djokja door de Nederlandse
Regering in handen genomen worden.
Tegelijk met Sjahrir zou een delegatie
onder dr P. J. A. Idenburg naar Djokja
Vertrekken om Soekarno en Hatta te
overtuigen.
Later bevestigde Aneta, dat de mis-
sie-Idenburg heden naar Djokja ver
trekt met de nota, welker inhoud mor
gen wordt bekend gemaakt. De huidige
publicaties zouden door onvolledigheid
verwarrend kunnen werken. De „instel
ling ener interimgeregering" mag niet
worden los gemaakt van de andere pun
ten, aldus Aneta.
Krachtig optreden tegen Koestomo
Tegelijkertijd besloot dr Van Mook na
een bespreking met hoge Nederlands-
Indische autoriteiten, welke 3 uur duur
de, strafrechtelijke maatregelen te ne-
Chr. Nijverheidsonderwijsperso-
neel te Utrecht bijeen
Nieuwe salarisregeling geldt van
1 Januari 1947 af.
In Utrecht werd gisteren de 14e algemene
ledenvergadering der vereniging van Chr.
leraren en learessen bij het Nijverheidsonder
wijs gehouden. De voorzitter, J. P. J. van
den Bergh, deelde mede, dat de salaris
commissie nog niet met haar werk gereed
is gekomen, doch dat de nieuwe salarisrege
ling ingaat met terugwerkende kracht
op 1 Januari 1947.
- Uit het jaarverslag van de secretaris,
G. Esmeyèr, stippen' wij aan, dat het leden
tal in het afgeloopen jaar met 20 pet. is toe
genomen en thans 425 bedraagt. Als hoofd
bestuurslid werd herkozen mej. T. Zwaan.
In de middagvergadering kwam ter sprake
het door een commissie uit de vereniging
samengestelde vernieuwingsrapport, waarin
de vereniging zich bezint op doel, taak en
vernieuwing van het Chr. Nijverheidsonder
wijs, welk rapport éénstemmig door de ver
gadering werd aanvaard.
De commissie vóór herziening van het
onderwijs op de meisjesscholen is met haar
werk begonnen, andere commissies gaan bin
nenkort beginnen
De heer 1. Kuiper te Utrecht is door de
Hebrew Evangelization Society Inc. aange
steld als zendeling onder Israël voor Neder
land.
men tegen de Soendanese volkspartij.
Premier Koestomo zou gewaarschuwd
zijn, dat nieuwe daden drastische maat
regelen van Nederlandse zijde zouden
tengevolge hebben. Dr Van Mook wil
„repblikeinen en Soendanezen met el
kaar verzoenen" en een compromis t.
a.v. Buitenzorg aan Sjahrir ter goed
keuring voorleggen.
Truman houdt
voet bij stuk....
Nederlandse dollarlening bijna
voltekend
Gisteren is Nederland voor het eerst
sinds 1924 weer met een lening op de
Amerikaanse particuliere kapitaalsmarkt 1
verschenen. De lening ten bedrage van j
20 millioen dollar, welke een looptijd President Truman heeft ten aanzien van
heeft van 10 jaar en een rente geeft de wereldpolitiek «n sterk standpunt m?e-
.van 3% net werd geëmitteerd tegen nomen en hlJ laat Zlrf1 t»'jkbaar door geen
1 i oo speculatieve sentimenten van de eenmaal in-
^en koers van 99 pet. weg afbrengen. Hij liet zich er niet
Uit welingelichte bron vernam Reu- van weerhouden, gedurende de conferentie
ter, dat de lening bijna voltekend werd.
Beel tot Sjahrir: „Waarom tvil je alleen met me spelen als m'n
grote broer verdwijnt
EEN LOONSVERHOGING VAN
8,5 PCT TOEGEKEND
Nadat Ramadier, de Franse premier,
in een radio-rede een beroep had ge
daan op de Franse arbeiders in de gas-
en electriciteitsbedrijven, om in het al
gemeen belang af te zien van de voor
genomen staking, heeft Daniel Mayer,
de socialistische minister van Arbeid,
geconfereerd met leiders van de vakbe
weging, met als resultaat, dat de voor
vandaag aangekondigde 24-uur-staking
op het laatste moment kon worden af
gelast. De regering is bereid een loons
verhoging van 8.5 pet toe te kennen,
door middel van een gecompliceerde
formule, waardoor een directe loonsver
hoging, die jn strijd zou zijn met het
regeringsprogramma, wordt vermeden
(premie-stelsel)
Ter definitieve oplossing van het con
flict zullen regering en vakbond vóór
18 Juni de arbitrage inroepen van het
opperste Franse gerechtshof. Het vor
deringsdecreet van Ramadier is inge
trokken. Voorlopig ziet het er dus naar
uit, dat Washington en niet Moskou
wint.
In een verklaring van het Franse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken en de
Amerikaanseambassade te Parijs, wordt
de bewering van radio-Moskou, dat
Amerika zou trachten een zee- en lucht
basis op Frans grondgebied te verkrij
gen, stellig ontkend.
Ei moet minister-president Beel (met
minister Jonkman) veel aan gelegen zijn ge
weest, dat hij, nog nauwelijk op Nederlandse
bodem gearriveerd tegenover journalisten op
Schiphol zulk een brede en kennelijk vooraf
overwogen verklaring heeft afgelegd.
De beide ministers zullen stellig zowel
tijdens hun verblijf in Indië als op de thuis
reis iets beseft hebben van de spanning,
welke juist in deze dagen binnen onze lands
grenzen ten aanzien van Indië leeft. Die
spanning eiste een, zij het voorlopige oplos
sing en die oplossing werd verkregen in
het voorlopige rapport, dat minister Beel
ook namens minister Jonkman nog op het
vliegveld Schiphol van zijn bevindingen in
Indië heeft afgelegd.
Toch menen wij te mogen aannemen, dat
de zo spoedig afgelegde verklaring niet haar
eerste en voornaamste oorzaak mag vinden
in de spanning binnen onze landsgrenzen.
Een goede diplomatie laat zich tenslotte door
zulk een spanning onder de bevolking niet
de wet voorschrijven. Een verklaring in deze
vorm en op dit tijdstip mag zeker aanspraak
maken op deugdelijker motivering.
Welnu, in dit verband mag worden aange
nomen dat de beide ministers er waarde aan
bebben gehecht, zo spoedig mogelijk en nog
voordat met de ambtgenoten overleg was
gepleegd, enkele markante mmten naar voren
te brengen.
Bijzonder duidelijk was de verklaring ten
aanzien van het misnoegen, dat de ministers
gevoelen over de onbevredigende stand van
zaken met betrekking tot de republiek. Reeds
tijdens hun bezoek aan Makassar hadden de
ministers aan dat misnoegen op onmisken
bare wijze uiting gegeven.
De heer Soekawati, president van Oost-
Indonesië, had bij die gelegenheid critiek ge
oefend op woorden en daden der republiek
en minister Beel had bij die critiek aange
knoopt, door geheel in aansluiting daaraan
twijfel te opperen of de republiek wel wer
kelijk bereid is tot samenwerken met Ne
derland en met de andere delen van Indië.
Minister Beel heeft op Schiphol herinnerd
aan die eenstemmigheid tussen Nederland en
Oost-Indonesië voor wat betreft de critiek op
de republiek en heeft daaraan nog eens zeer
nadrukkelijk toegevoegd, dat aan dc twijfel
nu eens een einde moet komen en wel ten
spoedigste.
Is op dit punt de verklaring van minister
Beel volkomen duidelijk, op het moment
waarop wij dit schrijven (kort nadat de ver
klaring werd afgelegd) is er nog geen af
doende zekerheid over wat in de nota staat,
welke alweer volgens de verklaring
dezer dagen de Commissie-Generaal (immers
de onderhandelende instantie) aan de repu
blikeinse delegatie heeft overhandigd. Na
de verklaring van minister Beel weten we
echter wel reeds, dat in die nota verder
vorm wordt gegeven aan de federatieve op
zet, zoals deze in het accoord van Ling-
gadjati werd belichaamd. Zij behelst verder
enkele voorwaarden, waarvan de nakoming
op de basis van het accoord van Linggadjati
wordt voorgesteld, ja verlangd.
Kenmerkend is de mededeling, dat die nota
niet alleen economisch en financieel, maar
ook staatkundig van karakter is. Inderdaad,
velen hadden na de ondertekening van Ling
gadjati gemeend, dat over het staatkundige
in beginsel overeenstemming was bereikt en
dat de aandacht zich nu meer op het econo
mische en financiële kon richten. Och arme,
het is wel gans anders gelopen. Nu moet de
nota weer „een stap terug" maken naar het
staatkundige. Het wordt wel vermoeiend.
Ook laat de verklaring van minister Beel
ons nog in het onzekere, hoe het staat met
de bezetting van de hoogste functies. Reeds
vóór de reis was trouwens medegedeeld dat
hierover pas na de thuiskomst van de beide
reizigers publicaties zouden worden gedaan.
Er is echter in de verklaring, naast de critiek
op de republiek, nog een ander duidelijk
punt. En dat is de overtuiging, waarin de mi_
nisters op hun reis zijn versterkt, dat men In
de Malino-staten op de goede weg is. De
verhoudingen zijn er weliswaar gecompli
ceerd, en vele moeilijkheden moeten worden
overwonnen, maar daar wordt tenminste op
constructieve wijze aangepakt. Is het een
wonder, dat naast die constructieve arbeid
het gechicaneer van de republiek teleurstel
lend moet afsteken? Ons dunkt, dat dit in het
bijzonder moet gelden voor hen, die van het
accoord van Linggiadjati zulke uitnemende
verwachtingen hadden, verwachtingen overi
gens die niet gerechtvaardigd waren en tot
nu toe ook niet zijn verwezenlijkt.
van Moskou, waar Marshall hem vertegen
woordigde, zijn plan voor steun aan de Bal
kan af te sahieten, waardoor Marshall, .mili
tair en diplomaat", het zelfs zeer moeilijk
kreeg. Toen, in het begin van dit jaar de
stafchef der Amerikaanse vloot, admiraal
Chester Ni-mitz verzekerde, dat er volledige
plannen bestonden om leger, vloot en lucht
macht in te schakelen, teneinde het oorlogs
geweld en de slagvelden zo ver mogelijk van
de Ver. Staten verwijderd te houden, werd
zulks aanvankelijk ontkend. Reeds toen ver
klaarde de stafchef, dat deze planmen de ge
zamenlijke verdediging inhielden van de Ver}
Staten enCanada, tegen aanvallen; voorts
de standaardisatie der wapenen, ontwerpen
voor militaire vloot- en vliegtuigbases etc.
En wat zien wij nu gebeuren? Truman houdt
voet bij stuk en aan het Amerikaanse Con
gres zal worden verzocht, zo spoedig moge
lijk het wetsontwerp, dat ten doel heeft alle
legers van het Westelijk halfrond met het
zelfde materiaal uit te rusten en de opleiding
van ópper-officieren der Latijns-Amerikaanse
landen in de Ver. Staten ter hand te nemen,
tot wet te verheffen Eisenhower heeft er zijn
steun aan gegeven en senator Vandeniberg
heeft verklaard, dat de verdediging van het
Westelijk halfrond één geheel moet vormen
van de Noordpool tot Kaap Hoom! De mili
taire samenwerking moet zich ook uitstrek
ken tot Canada, maar hier is nog een kink
in de kabel, omdat dit land geen lid is van
de Pan-Amerikaanse Unie en ook het ver
drag van Chapultepec niet heeft or^iertekend.
Dit verdrag dateert van Maart 1945 en voor
ziet in gemeenschappelijk militair optreden
door Amerika en de Zuid-Amerikaanse lan
den, in geval van aggressie op het Westelijk
halfrond. Te Rio de Janeiro zal nu een con
ferentie worden gehouden, teneinde de mili
taire gordel om het Westelijk halfrond te
voltooien. Deze maatregelen worden kenne
lijk getroffen om de import van het Russische
communisme tegen te gaan en bovendien één
sterk militair blok te vormen voor het ge
vaar van een overrompeling. Brazilië en
Argentinië eten uit Truman's hand en het
protest van Brazilië tegen het verbod der
communistische partij zal weinig baten. In
Europa bazelt men in verscheidene landen
over „nationale eenheid": Truman laat zich
niet afschrikken door de moeilijkheid, dat
Amerika uit zeer heterogene elementen be
staat, maar „ver-Amerikaniseert" deze lan
den, strevende naar eenheid en uniformiteit,
waar het er om gaat zich te keren tegen het
communisme uit de politieke school van
Moskou. Dit alles beoogt een frontvorming
op reusachtige schaal, waarbij óók Enigeland
wordt ingeschakeld, al is over de planinem tot
samenwerking der Amerikaanse en Engelse
staven nog slechts een tipje van de sluier
opge-licht. Met de economische, houdt de
militaire penetratie van Amerika in Europa
gelijke tred, ziet Amerika heil in een „Wes
telijke Europese federatie", die in de eerste
plaats van communistische invloeden gezui
verd zou moeten worden, maar bovendien
een sterke dam zou vormen tegen een verder
doordringen van de Russische politiek. Want
heel Oostelijk Europa is feitelijk reeds via
regionale overeenkomsten in de macht der
Russen en tal van landen in het Westen
worden reeds door de Moskouse ideologie
dooraderd. Truman voorziet, dat ook de a.s.
conferentie te Londen, door het Russische
negativisme, geen oplossing zal geven voor
het probleem Europa en het is in het ver
meende belang van Rusland, zich van een
eventuele federatie verwijderd te houden en
vandaar dat de Amerikaanse politiek op
krachtige wijze wordt voortgezet. In de
„Herald Tribune" wordt zelfs onomwonden
geconstateerd dat Rusland het „herstel" niet
wil, omdat de chaos meer profijtelijk voor
de Russische ideologie zou zijn! Amerika
moet zich dus militair en economisch ver
zetten tegen de instorting van Europa, om
dat het daardoor een belangrijk afzetgebied
zou verliezen. Vandaar, dat minister Mar
shall een groot voorstander is van dollar-
credieten aan alle in nood verkerende landen
in Europa, ook al zou het voorlopig beraam
de bedrag van vijf milliard nog verhoogd
moeten worden De bekende Amerikaanse
journalist Walter Lippmann heeft zelfs de
eenheid van een „gefedereerd Europa" be
pleit als voorwaarde voor de door Truman
en Marshall voorgestelde hulp. Frankrijk en
Engeland zouden tot dit gefedereerd Europa
het initiatief moeten nemen, en de bedoeling
is duidelijk, dat de regeringen dier landen
zich volkomen naar Moskou zouden moeten
richten. Frankrijk bezit er de macht niet toe
en in Engeland bestaat een streven, aange
vuurd door lieden als Crossman en Wallace,
zich losser te maken van Amerika, zich kan
tende tegen de „Truman-leer" en niets voe
lende voor een .Amerikanisering", die zich
uit in de samenwerking der Britse en Ame
rikaanse staf! Engeland is slechts veilig bij
een machtsevenwicht in Europa, maar voor
lopig kan dit machtsevenwicht toch slechts
door Amerika worden gegarandeerd.
CRITIEK OP 'T RADIOPROGRAMMA
VOOR DE NED. STRIJDKRACHTEN
Het radioprogramma voor de Neder
landse strijdkrachten dient niet te wor
den opgevat als een militaire nieuws
dienst, aldus antwoordde minister Fié-
vez op tendentieuze vragen van het ont
stichte Tweede Kamerlid Thomassen,
die doorkruising van de Regeringspoli-
tiek en bestrijding van uitlatingen van
zijn partijvoorzitter, Koos Vorrink, had
beluisterd. Het programma dient uit
sluitend, aldus de Minister, om het con
tact tussen militairen en burgers te ver
levendigen. Hij kan de mening, dat in
de uitzendingen voor de strijdkrachten
een algemeen scepticisme doorklinkt
teen aanzien van het Regeringsbeleid in
Indië, niet delen. Zij druisen niet in
tegen de regeringspolitiek en de mi
nister vindt het dan ook niet nodig,
bijzondere maatregelen te treffen.
