Tien geboden voor de twaalfde Volkstelling
Wenst Soekarno een einde van de boycot?
Willem Noske een jaar uit Nederland weg
't Verklaarde
•..1 uitzicht
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DINSDAG, 27 MEI 1917
WONINGGEGEVENS NODIG
VOOR BOUWPROGRAM
Sinds 1830 hebben in ons land geregeld
volkstellingen plaats gehad en zo zullen we
straks de twaalfde meemaken, die gegevens
moet verschaffen over het Nederlandse volfk,
naar de toestand op 31 Mei te middernacht.
De organisatie hiervan is geen kleinigheid.
Hiervoor moét een leger van 100.000 mannen
en vrouwen opereren. Maar het is een
vreedzame operatie, in het algemeen belang
van het gehele Nederlandse volk.
Het gaat niet meer om de blote vaststel
ling van het totale aantal der bevolking, doch
in de eerste plaats om verzameling van gege
vens over de samenstelling dezer bevolking
in de meest uitgebreide zin, volgens tal van
afzonderlijke kenmerken. Daarin is de waar
de van de telling gelegen. Ze omvat de volks
telling in engere zin, voorts de beroepstel
ling, dan de gezinstelling en tenslotte is er
ditmaal aan verbonden een speciale woning
telling. Deze zal zich uitstrekkne over alle
woningen en andere bewoonde ruimten en
de wijze, waarop ze worden gebruikt.
De bij elk dezer onderdelen te verkrijgen
gegevens en vooral de combinatie daarvan
in onderling verband zullen toepassing vin
den op vrijwel elk gebied.
In het bijzonder zullen de gegevens wor
den toegespitst op hiet gebruik in de practijk.
Die over de leef tij dsoubouw bijvoorbeeld voor
vragen betreffende de behoefte aan onder
wijskrachten, de aanvoer van jeugdige krach
ten ou de arbeidsmarkt, distributie, ouder
domsvoorzieningen, sterftetafels, enz. die van
de gezinstelling ten behoeve van berekenin
gen over ons nationaal inkomen, gezinsinko
men e.d.» die van de woningtelling ter fun
dering van een weloverwogen woningpolitiek
en een goed doordacht bouwprogramma.
Het welslagen van deze telling is in grote
mate afhankelijk van de medewerking van
het gehele Nederlandse volk. Daarom laten
wij hier een tiental regels volgen, waarmee
ieder rekening behoort te houden:
1. Ontvang de teller welwillend. Hij
komt niet voor zichzelf, doch in het al
gemeen belanig.
2. Verstrek hem de door de teller over
uw woning gevraagde inlichtingen zo
nauwkeurig mogelijk. Deze inlichtingen
zijn niet bestemd voor woningvor
dering of inkwartiering, doch als grond
slag voor algemene verbetering der
volkshuisvesting in ons land.
3. Bewaar de door de teller voor u en
uw gezinsleden afgegeven teformulie-
ren zorgvuldig en laat ze niet vuil wor
den.
4. Vul de formulieren duidelijk leesbaar
in.
5. Raadpleeg bij de invulling de toelich
ting, welke op de binnenzijde van de
gezinsomslag bij iedere vraag is gege
ven.
6. Verzuim vooral niet de aard van uw
beroep nauwekeurig te vermelden, als-
Doodslag door kinderruzie
in Oosterbeek
Man doodde zijn zwager met broodmes.
De zwagers van B. en H. te Oosterbeek
kregen gisterenmiddag ruzie over hun
kinderen, die aan het kibbelen waren. De
woordentwist ontaardde in een vechtpartij
waarbij v. "B. zijn zwager H. met een
broodmes de slagader doorsneed. H. over
leed enkele ogenblikken later. Hij was
34 jaar en laat een vrouw en drie kinde
ren achter. De 37-jarige dader is door de
politie gearresteerd.
mede aard, naam en adres van het be
drijf, waarin u werkzaam bent.
7. Zorg, dat de invulde formulieren ge
reed liggen, zodat de teller niet behoeft
te wachten, wanneer hij ze terug komt
halen.
8. Vraag de teller raad, indien u twijfelt
of uw beantwoording van bepaalde
vragen wel juist is.
9. Luister op Zaterdagavond 31 Mei naar
de radio-uitzending van kwart voor
acht tot kwart over acht over beide
zenders; er zal dan een gemeenschap
pelijke invulling der formulieren plaats
vinden.
10. Besef, dat deze 12de volkstelling een
lands- en volksbelang is van de eerste
orde. Werk dus allen mede om haar te
doen slagen.
Delftse kistenfabrikant han
delde alleen zwart
En verdiende hieraan meer dan een ton
Ambtenaren van de Prijzencontrole
hebben te Delft weer een ergerlijk geval
van zwarte handel aan het licht gebracht.
Een kistefabrikant, J. 't M., die voor zijn
bedrijf hout kreeg toegewezen, verkocht
dit voor f 275 tot f 325 per m3, terwijl de
officieel vastgestelde prijs f 125 tot f 150
bedraagt. Uit de verhoren bleek, dat de
firma rich al ruim vier jaar met dit „be
drijf" bezig hield en hieraan meer dan
een ton verdlnede. De leverancier viel
bij zijn aanhouding al spoedig door de
mand en zijn bekentenissen leidden tot
de arrestatie van de hoofdvertegenwoor
diger van een houtfirma in Rotterdam,
die als tussenpersoon een belangrijk aandeel
in de malversaties had. In het huis van de
fabrikant werd nog f 12.000 van de zwarte
kas in beslag genomen. Het onderzoek wordt
voortgezet.
De Leidsendamse zwemmers en zwemsters zagen gisteren een lang gekoesterde wens in
vervulling gaan: burgemeester Banning opende in him woonplaats een voorlopig zwembassin
van de stichting „Zwembad Leidschendam". Tijdens de toespraak door de burgemeester.
GEMEENSCHAPPELIJK VER-
ZOEK AAN AUSTR. REG.
De Nederlands-Indische regering en de
Indonesische republiek hebben de rege
ring van Australië gemeenschappelijk
verzocht, mede te werken tot onmiddel
lijke afschaffing van de boycot tegen Ne
derlandse schepen, waardoor voor f 40 mil-
lioen goederen in Australië worden vast
gehouden, er op wijzend!, dat de republiek
een nader door onderhandelingen vast te
stellen aandeel in die goederen ontvan
gen zal. Volgens Aneta hoopt men op in
williging van het verzoek en de Austra
lische arbeiders en regering zullen vol
gens Ass. Press dit spoedig bespreken.
De Australische regering heeft ver
klaard, dat dit een aangelegenheid was
van de vakverenigingen, doch er zullen
hierover onderhandelingen met die ver
enigingen borden, begonnen, welke ge
nerlei beslissing zullen nemen, voordat
hun secretaris Roach uit Djocja zal zijn
teruggekeerd. (De zaak is hiermede dui
delijk geworden. Gelijk de Australische
NACHTELIJK GESPREK MET
ONDERNEMEND VIOLIST
(Van een onzer verslaggevers)
Zaterdagnacht, enige uren voor zijn
vertrek, ontmoette ik Willem Noske, zijn
laatste spullen bij elkaar pakkend voor
het tweede toumée door Indië. „Nee,
slapen doe ik vannacht maar niet, dat
gebeurt wel in het vliegtuig" en onder
de bekoring van een nachtelijk glas wijn
WiUem Noske
vertelde de jonge meester-violist mij iets
over zijn plannen. „Zoals je weet, kwam
ik d.eze winter van mijn eerste reis door
In-dië terug en heb ik een goed beeld ge
kregen inzake de mogelijkheden, welke
er voor de Ned. musici in Indië liggen".
Deze mogelijkheden zijn volgens hem zeer
groot en het is waarschijnlijk daardoor,
dat Willem Noske deze laatste ogenblik
ken, voor zijn reis, welke hem een jaar
van zij,n vaderland verwijdert, zo won
derlijk rustig is. „Allereerst ga ik plim.
4 maanden naar de Grote Oost om voor
militairen, burgers en in hospitalen te
spelen, tezamen met de pianist Henk te
Strake. Vooral de buitengewesten, die
vaak verwaarloosd worden, hopen we
aan te doen. Dit is zuiver sociaal werk.
Dan ga ik voor 6 maanden een concert
reis maken door de grote steden van
Australië en door Tasmanië en Nieuw-
Ze,eland. Hier treed ik op met orkesten,
voor de radio en in recitals, terwijl ik
tevens heb toegezegd een aantal paeda-
gogische sahooiconcerten te geven. Van
de Ned. Verg. voor Muziekibelang neem
ik veel Ned. composities mee, daar de
culturele propaganda van Nederland in
het buitenland nog alles te wensen over
laat. Na Australië koanen Singapore en
de Philippijnen aan de beurt, gevolgd
door Frans Indo-China, waar ik ook voor
de militairen speel. Teruggekeerd in Indië
geef ik nog enkefye concerten en over één
jaar kom ik naar Nederland terug. Op
de terugweg hoop ik nog op te treden in
Brits-Indië en Cairo". Een ondernemende
jongen, deze Willem Noske, één, die zijn
opdracht als kunstenaar zeer goed ver
staat. Een half jaar blijft hij dan in Ne
derland voor repertoire-studie en dan zijn
er weer plannen voor Zuid Amerika, Su
riname en Curasao. Bleek, enigszins ge
bogen, met een zwarte lok over zijn
voorhoofd, zit hij voor mij, onze jongste
ambassadeur, die meer doet voor de pro
paganda in het buitenland, dan alle voor-
liöhtingsdiensten bij elkaar. Toen hij mij
tot afscheid hartelijk de hand drukte,
voelde ik een zekere tragiek in ons sa
menzijn. Straks zou het vlijegtuig een
groot kunstenaar een jaar lang aan Ne
derland ontnemen.
reeeri-ng zelve verklaart, bepalen de vak
verenigingen de politiek en niet de rege
ring. Laat Soekarno dus door Sjahrir de
Australische regering afschaffing van de
boycot verzoeken, hij zelf voert het woord
op het vakverenigingscongres te Malang,
dat bijgewoond wordt door de werkelijk
beslissende Australische instanties en
waar wordt besloten, dat de boycot moet
worden voortgezet. Het verzoek is een
schijnmanoeuvre, die precies op tijd komt,
omdat men van Nederlandse zijde het ge
duld begon te verliezen. Red.)
Volgens berichten uit Singapore, waar
de twee uit Malang teruggekeerde Austra
lische vakverenigingsleiders Roach en
Healy niets weten van voorstellen om de
boycot af te schaffen. Op Java zou volgens
Reuter de opmerking zijn gemaakt, dat de
havenarbeiders wellicht de staking zouden
willen opgeven als 75 pet van de vastge
houden goderen naar de republiek Indo
nesia gingen.
Volgende week herbegrafenis
van dr H Colijn
Gedachtenisdienst zal op de plechtigheid
volgen
In aansluiting op de reeds gemelde be
richten over het overbrengen van het stof
felijk overschot van dr H. Colijn wordt
nog gemeld, dat het waarschijnlijk Vrijdag
a.s. de Duits-Nederl. grens zal passeren.
Het zal worden overgebracht naar de
rouwkamer van de begrafenis-onderne
ming N.V. Innemee en Zn te Der. Haag en
daar ongevier vier dagen worden opge
baard. De bijzetting zal op een nader te
bepalen dag van de volgende week plaats
vinden in de familie-grafkelder op de Alg.
Begraafplaats te Den Haag. Ingevolge de
wens van de ontslapen staatsman zal bij
zijn groeve niet worden gesproken. Op
de dag van de begrafenis wordt in een nog
aan te wijzen kerkgebouw te Den Haag
een gedachtenisdienst gehouden, uitgaan
de van het Centraal Comité der A.R.-
partij. welke na de herbegrafenis zal
plaatsvinden. Daar zullen spreken oud-mi-
nister dr J. J. C. van Dijk, van Kampen.
Deze dienst heeft op een zodanig uur
plaats, dat men uit het Noorden en het
Zuiden des lands in één dag uit en thuis
kan zijn.
Ds BUSKES CONTRA KOEJEMANS
De kerkeraadcommissie „Woorden We
reld" der Ned. Herv. Gem. te Amsterdam
organiseert morgenavond om 8 uur in het
Concertgebouw een discussieavond tussen
de herer. A. J. Koejema-ns, hoofdredacteur
van .,De Waarheid" en ds J. J. Buskes jr
(P. v. d. A.) over „Christendom en Com
munisme".
HAAGSE MILITAIR SPOORLOOS
VERDWENEN
De 18-jarige Petrus B. J. Waltmans, Zo
merhof 37 te Den Haag, is sinds 22 Mei
spoorloos verdwenen. Hij was als vrijwil
liger gelegerd in de Ripperdakazerne te
Haarlem, depót A.A.T.-Transportpeloton.
er. is op 22 Mei van huis weggegaan. Hij
is 1.80 m lang, heeft donkerblond haar,
blauwgrijze ogen en een bruine gelaats
kleur.
Marianne's gelaat
zonder „rouge'
Het huidige Frankrijk kenmerkt zich niet
door een politiek ..savoir vivre". Van meer
dan één zijde, maar met de Gaulle als voor
naamste loudspeaker, is nu een beroep ge
daan op dé „nationale eenheid", dus om
eendrachtig aan de moeilijkheden het hoofd
te bieden en Frankrijk weer „hoog op te
stoten in de vaart der volkeren", zoals Van
Deyssel dit eens vurig wenste voor Holland.
Al zou dit voor Frankrijk, dat van oudsher
een culturele missie vervulde, dan nu in de
eerste plaats de economische vaart be
treffen. Vooralsnog zien wij er in „la douoe
France" niets van gebeuren, de politieke
tegenstellingen, de strijd tussen werkgever
en werknemer spitst zich toe en het heeft er
zelfs veel van, of men toch afdrijft naar de
burgeroorlog. Een verscheurd Frankrijk i8
een slechte remedie tegen de kwaal der
koloniale afsplitsing. Het „merdeka" in de
Franse koloniën zal er door worden aan
gevuurd. Het imperium omvat 66 millioen
mensen en de nationalistische, door com
munistische invloeden geleide stroming uit
zich in bloedige opstanden. In Madagascar
opereert de „Vemieuwingspartij" door op
stand en terreur. In Indo-China wordt nog
steeds een strijd op leven en dood gevoerd
tegen de troepen van de communist Ho
Chih-Minh. In Noord-Afrika, dat altijd
Frankrijk's graanschuur was, rommelt het;
zowel in Tunis, Algiers als in Marokko.
Sala-h Ben Youssef wil Tunis nauw verbon
den zien met de Arabische Liga en in de
toekomst moet het deel uitmaken van de
Ver. Naties. Messali Hadji doet pogingen in
Algiers het Franse juk, dat de inheemsen
116 jaar lang verdragen hebben, af te schud
den. Sidi Mohammed opent het perspectief
van een Marokko, één met de Arabische
landen van -het Oosten. Voor het militair en
economisch verzwakte na-oorlo>gse Frankrijk
is deze koloniale „status" een groot gevaar,
de „Union Francaise" komt aan een zijden
draadje te .hangen, als de binnenlandse
politiek niet halt en front maakt. Wat wij
in ouze vorige beschouwing over Frankrijk
schreven, naar aanleiding van het gerecon
strueerde kabinet, heeft zich reeds bewaar
heid; na het verwijderen van de communis
ten uit de regering, hebben deze vrij spel,
wordt het stakingsvuurtje, dat tot een brand
kan uitslaan, telkens weer aangewakkerd en
dient Ramadier, hoe evenwichtig en bedacht
zaam ook, te kiezen, dus krachtiger stelling
te nemen. Aarzeling betekent thans verster
king der extremistische gelederen en een
deel van het Franse volk, dat het dagelijks
leven steeds meer als een onoplosbare puzzle
ervaart, voegt zich bij de aanhangers van
het „Rassemblement du peuple francais" van
de Gaulle, terwijl het andere deel zich aan
sluit bij de communisten. De ontevredenheid
over de voedseltoestand, die niet slechts bij
de arbeiders, maar ook bij de middenstand
tot uiting wordt gebracht, werkt de politieke
slingerbeweging in de hand en., de Fransen
zijn een emotioneel volk. Een slecht wer
kend distributie-apparaat, waardoor in de
steden vooral sohaarste ontstaat en de
.zwarte handel", ondanks de maatregelen
van Blum welig tiert, is een beroerde re
clame voor een regering en leidt tot exces
sen als het bestormen van een gemeentehuis,
waar men allerlei paperassen verbrandende,
geen broodje méér ontvangt Nu heeft ieder
land zo bij tijd en wijle zijn opstand van
het .kaas- en broodvolk", maar in Frankrijk
blijft de onrust heersen, stort zich periodiek
een vloed van stakingen over het land uit en
heeft deze malaise-toestand veel verder
strekkende betekenis, vertragend het streven
naar hersteld evenwicht en de rust in
Europa. Een zwak. gespleten Frankrijk zal
bovendien straks op de oonferentie van Lon
den. waar wederom het Duitse vraagstuk be
sproken en feitelijk over het lot van Europa
beslist gaat worden, geen krachtige partner
zijn voor Amerika en Engeland in de hou
ding tegenover Rusland. Zoals wij onder de
berichten van Zaterdag nog hebben gemeld,
is de spanning ten zeerste gestegen en wordt
zelfs een algemene staking gevreesd. De
Franse nationale bond van arbeiders bij de
gas- en electriciteitsbedrijven zal als vóór
spel eerst een „langzaam-aan-actie" inzetten,
waardoor van Dinsdagnacht tot Woensdag
avond de huisvrouwen oa. het genoegen
zullen beleven, dat de gas- en electriciteits-
voonziening sterk verminderd is. Slechts de
veiligheidsdiensten van het gasbedrijf zullen
in werking blijven en het electriciteitsbedrijf
garandeert een minimum aan transport!
Deze bedrijven zijn genationaliseerd en de
regering zal, mooht aan het dreigement uit
voering worden gegeven, beide bedrijven re-
quireren en de staking trachten te breken
door technische studenten en eventueel zelfs
het leger in te schakelen, om een ontwrich
ting van het maatschappelijk leven te voor
komen. De minister-president ziet de toe
stand zeer ernstig in, omdat ook andere
stakingen zijn aangekondigd en de chefs der
staven van leger, vloot en luchtmacht zullen
deelnemen aan een in spoed bijeengeroepen
kabinetszitting ter bespreking van de verder
te treffen maatregelen. Mijnwerkers, bank
employés, alles schijnt aangetast door de
stakingskoorts en de politieke temperatuur
stijgt met het uur. Aan de andere kant, als
protest tegen de bureaucratie, willen Franse
handelaars en industriëlen vóór 4 Juni een
algemene staking van 10 uur afkondigen. De
.geleide economie" is staatsvijand nr 1! Wij
zullen spoedig genoeg weten of het gezond
verstand zegeviert en een algemene staking
voorkomen wordt, maar niet doordat de re
gering haar prestige prijsgeeft en zwioht
voor terreur. Het belaohelijke doodt: heel
Frankrijk wil staken en wederzijds maken
de burgers het elkaar sleohts lastig. Zo redt
men de franc niet, maar gooit 'm in de
Seine. De Wereldbank kan wel eens spijt
krijgen van de lening ad 250 millioen dollar.
Het onderschrift van een spotprent in een
Parijs dagblad was juist. De kapper, met
schaar en scheermes vraagt zijn klant „haar
of baard?" Waarop de klant antwoordt:
,,mijn hoofd"! En als straks in de commu
nistische regen de „rouge" van Marianne's
gelaat is geweekt, zal er sleohts een ver
vallen uiterlijk overblijven.
De Zendingsdag van de Geref. Zendings-
bond in de Ned. Herv. Kerk is in verband
met de verplaatsing van de vacante» der
bouwarbeiders vastgesteld op 7 Augustus in
plaats van 14 Aug. te Driebergen-Rijsenburg.
