Leopold Stokowsky voor 't Concertgeb.-orkest
't Verklaarde
1 uitzicht
Nog meer water in de (zure) Indische wijn
Ook Orlando vormde geen Italiaans kabinet
Ons volk spreke
JOE UWE LEIDSCHE COURANT
1
VRIJDAG, 23 HEI 1Ml
EEN DIRIGENT, DIE KUNST
WEET TE VERKOPEN
Het zal voor vele muziekminnende Neder
landers Woensdagavond een genoegen zijn ge
weest in het Concertgebouw te A'dam eens
persoonlijk te hebben kunnen kennismaken
met de man, wiens naam in veler begrippen
reeds een historische klank heeft gekregen:
Leopold Anton Stanislav Stokowsky, dirigent
van het Philadelphia Symph. Orkest. Van
deze naam straalt voor velen een bekoring
uit, welke soms alleen te danken is aan de
suggestieve photo's van de interessante kop
van Stokowsky en aan het venband van deze
naam met dat,
wat men film
kunst noemt. In
één adem zegt
men Leopold
Stokowsky,
Deanne Durbin
en Greta Garbo
en een prijs
vraag in een da
mesblad voor de
populairste man
van die wereld
zou zeker niet
ongunstig voor
Stokowsky uit
vallen. Of de
kennismaking
Woensdag voor
STOKOWSKY allen een on
verdeeld genoegen is geweest hangt alleen
af van het verschil in appreciatie van mu
zikale interpretaties.
Voor mij is het optreden van Stokowsky met
het Concertgebouw-orkest aan de ene zijde
een verrassing geweest en aan de andere
zijde een teleurstelling geworden. De verras
sing ligt in de wijze van dirigeren, in het
volkomen beheersen van het orkestapparaat,
de teleurstelling in die muzikale opvatting, in
het op materialistische wijze verkopen van
de toonkunst. Stokowsky is technisch gezien
een orkestleider van zeer groot formaat, een
virtuoos, een dynamicus, die met zijn korte,
charmante, maar toch exacte bewegingen
de orkestleden een ijzeren wol oplegt.
Deze uit Poolse voorouders stammende
65-jarige dirigent laat zijn musici hard en
met grote precisie werken. Muzikaal gezien
zijn er echter bezwaren. Allereerst de vertol
king van zijn transcriptie van Bach's bijkans
populair geworden Toccata en fuga in d kl.
t. voor orgel. Welk belang heeft Stokowsky
bij dieze bewerking? Zeker, alles is knap ge
ïnstrumenteerd en in een vrij transparant
klankbeeld gehouden, maar elk contact met
Bach raakte ik kwijt en ik onder
ging slechts de bekoring van een superbe
orkestklank. In de 7e Symphonie van Beet
hoven werd mieer aan muzikale genieting ge
geven, vooral in het zeer intiem gehouden
Allegretto. Stokowsy dirigeert met een zeld
zame muziekvreugde, een muzikaal élan als
wéinigen, maar de grote spanningsbogen in
Beethoven's werk werden verwisseld met en
kele korte spanningsvolle momenten. Elk di
rect effect in de geschreven muziek buit
Stokowsky uit in de hoorbare muziek en be
reikt daardoor eerder een verbrokkeling dan
een muzikale eenheid. Het muziekwerk is voor
Stokowsky een schilderij, waarvan allereerst
de visual colors, de geraffineerde kleur
schakeringen moeten bekoren en waarvan de
strakke contouren slechts dienen om de kleu
ren in een bepaalde ruimteverdeling weer te
geven. Dit is de verkoopkracht van Sto
kowsky, een verkoopkracht welke ik helaas
niet kan bewonderen. Hetzelfde ontdekte ik
dn de symfonische transcriptie van de mu
ziek uit hiet 2e en 3e bedrijf van Wagner's
„Tristan und Isolde". Het sterk pantheïstische
karakter van deze muziek werd met Sto-
kowsky's penseel geschilderd in een soms
bijna Freudiaanse klankzinnelijkheid. In de
suggestieve climax van „Frontiers" van de
Amerik. organist Paul Creston gaf Sto
kowsky eerst een voorbeeld van een tempe
ramentvolle en muzikale directie. Het tal
rijke publiek heeft de „magiër-dirigent" een
spontane ovatie gebracht. Corn. Basoski
Blijft Engeland aan
gewezen op Amerika?
Op 24 Mei an. zal de ANWB van 8.05
8.15 uur nun. over Hilversum I een bood
schap richten tot alle Ned. kampeerders tot
verheffing van het kampleven.
BEEL, JONKMAN EN DE C.-G.
NAAR NEDERLAND
De doorgaans goed geïnformeerde cor
respondent van Ass. Press te Batavia
verneemt van welingelichte Nederlandse
zegslieden, dat dr Beel, de Oommissarissen-
Generaal (die hem Zondag naar Nederland
zullen volgen), met dr Van Mooik een „laat
ste poging" willen doen om de vrede in
Indië te bewaren. Zij willen daarom in
Nederland goedkeuring vragen voor een nog
„gematigder politiek". Deze poging
zou dan bestaan in een brief aan de repu
bliek, waarin het laatste Nederlandse aan
bod met betrekking tot de oplossing van de
economische, politieke en militaire geschil
len in grote trekken zal worden aangegeven.
Indien dit geen resultaat geeft en de
Commissiie-Generaal is daar reeds van over
tuigd willen de Nederlanders hun aanbod,
publiceren om de gehele wereldopinie voor
zich te winnen.
De woordvoerders zijn van oordeel, dat
het kabinet-Beel zal aftreden indien de
groep die een krachtiger optreden tegen de
republiek voorstaat, zou winnen en ook in-
LIDMAATSCHAP DER V.N.
NOG UITGESTELD
De 87-jarige Italiaanse socialisten-leider
Orlando, wie na Nitti (liberaal) was opge
dragen een nieuw kabinet te formeren,
heeft gisteravond reeds medegedeeld, dat hij
niet in staat was een regering samen te stel
len in de door hem gewenste vorm. Hij
stuitte hierbij op dezelfde moeilijkheden als
zijn voorganger, n.1.1 de eis van de uiterst
linkse partijen en tot het instellen van een
economische commissie met regeringsbe-
voegdlheid.
Terwijl dus de kabinetscrisis voortduurt,
is te Rome een aantal vertegenwoordigers
van Uncle Sam gearriveerd om poolshoogte
te nemen van de economische toestand in
Italië met het oog op een door de Ameri
kaanse Export-importbahk te verstrekken
lening van 100 millioen dollar.
In de Veiligheidsraad verzette Australië
zich tegen Italië's verzoek als lid der V.N.
te worden toegelaten, omdat ditland nog
steeds gebonden is aan de bepalingen van
K.N.A.C. wil opheffing Zondags
verbod voor particulieren
Opbrengsten van motorverkeer voor
wegenbouw
Op de gisteren in Den Haag gehouden al
gemene jaarvergadering van de KNC, on
der voorzitterschap van jhr mr J. Th. M.
Smits van Oyen, zijn drie moties aangeno
men, waarin wordt aangedrongen op ophef
fing van het Zondagsrijverbod voor particu
lieren, op besteding van de opbrengsten van
het motorverkeer voor wegenbouw en -ver
betering en op aanvuling van het wagenpark
met 55.000 personenauto's in 3V2 jaar. Ver
moedelijk zal op 21 Juni een sterrit met
concours d'elegance te Noordwijk worden
gehouden en op 10 Juli een snelheidswedstrijd
voor sportwagens op het Leeuwardervlieg
veld. In 1948 zal het 50-jarig bestaan worden
herdacht. Daar kennelijk een der dagbladen
bevoorrecht was inzake publicatie van de
rede van de voorzitter, volstaan we met de
mededeling van deze enkele feiten.
het wapenstilstandsverdrag. China stelde
voor, het verzoek naar de Veiligheidsraad
commissie voor het lidmaatschap der V.N.
te verwijzen, hierin gesteund door de Rus
Gromyko. Deze commissie zal nu het ver
zoek bestuderen en daarna verslag uit
brengen.
MELKVEEHOUDERS PROTESTEREN
TEGEN MELKPRIJS
De Bond van Melkveehouders gaat niet
accoord met de melkprijs van 14 cent en
zal bij de Regering op een hogere prijs aan
dringen. Bovendien acht deze 'bond het on
mogelijk éénzelfde prijs vast te stellen voor
het gehele land.
dien Soekarno het aanbod zou verwerpen.
Buitenlandse waarnemers menen, dat
Nederland financieel niet in staat is, acht
niet-productieve bruggöhoofden op Java te
handhaven, zodat zij voor December hetzij
een overeenkomst moeten hebben geslo
ten, of moeten vechten, daar er anders geen
keuze overblijft dan een terugtrekken uit
de Archipel.
Beel, Jonkman en de C.-G. naar Nederland
Over de reis van de Commissie-Generaal
naar Nederland deelt de regeringsvoorlich
tingsdienst te Batavia mede:
„Na de oriëntatiereis van de ministers
Beel en Jonkman zullen door het Neder
landse kabinet verschillende beslissingen
moeten worden genomen met betrekking
tot de uitwerking van het accoord van
Cinggadjati. Het wordt wenselijk geacht, de
leden van de Commissie-Generaal zo goed
mogelijk nJ. mondeling, te instrueren. Zodra
dit geschied is, zullen de leden der Com
missie-Generaal terugkeren, zodat hun ver
blijf in Nederland van zeer korte duur zal
zyn."
De heren worden Woensdag 28 Mei in
Nederland verwacht, terwijl de ministers
Beel en Jonkman reeds vanmiddag per
vliegtuig uit Batavia naar Singapore ver
trokken op weg naar Nederland. De secr.-
gen. der Indonesische delegatie was bij hun
vertrek aanwezig. Dinsdag om half vijf wor
den de ministers op Schiphol verwacht.
Met de hoed in de hand naar Djokja
Aneta seint uit Batavia, dat op 28
Mei een delegatie voor 4 dagen naar Djokja
zal vertrekken „teneinde0 met eigen ogen
ter plaatse de mogelijkheden om tot nader
contact te komen, te kunnen constateren".
Het republikeinse persbureau Antara meldt
uit Djokja, dat zal worden onderzocht of
er aldaar een verbindingsbureau kan wor
den gevestigd om de Nederlands-Indonesi-
se samenwerking te bevorderen. Soekarno
zal de delegatie in audiëntie ontvangen. Zij
is samengesteld uit dr P. J. A. Idenburg,
dr H. H. Boon, mr P. Sanders en dr P. A.
Ursone.
Een klein jongetje in een heel eenvoudig zwart-fluwelen pakje, leidde gisteren te Parijs
het uit 75 leden bestaande orkest van de „Concerts Lamoureux". Deze Italiaanse jongen.
Pierino Gamba, dirigeerde geheel uit het hoofd en zowel musici als toehoorders waren
verbaasd over de geweldige muzikale en tëchnische kwaliteiten van deze dirigent, die een
„tweede Mozart" genoemd wordt. De wonderkinderen zijn de wereld nog niet uit.
De nood in Indië is hoog gestegen. In be
paalde gebieden heerst hongersnood, die
volgens bepaalde berekeningen, in de laat
ste zes maanden twee millioen^ slachtoffers
moet hebben geëist. In elk geval is het
sterftecijfers onrustbarend toegenomen.
Ook andere verschijnselen zijn bedroe
vend. De gezondheidstoestand laat op het
dichtbevolkte Java veel te wensen over. Er
is reeds pest geconstateerd en komt daar
nog de gevreesde cholera bij, dan is de el
lende helemaal niet meer te overzien.
Een geheel ander terrein: de financiële
toestand is werkelijk deplorabel. Sinds de
oorlog steeg de sohuld van Indië van 1.3
milliard tot stellig 5 milliard aan het einde
van 1946. Het voorlopig budget over 1947
vertoont een tekort van l.T milliard. Is het
een wonder, dat steeds meer bezorgden
zioh tot spreken geroepen voelen? Wij leven
in een democratische staat, in een staat,
waarin ieder mag zeggen hoe hij over de
stand van zaken denkt. Maar dat is tevens
een staatsvorm, waarin, naast het reoht om
te spreken, ook de plicht tot spreken
bestaat. In zulk een staatsvorm zijn, meer
dan in enige andere, de onderdanen mee
Verantwoordelijk voor de gang van zaken.
Deze plicht wordt te klemmender, waar
de Regering zoveel mogelijk tracht te on
dernemen buiten de volksvertegenwoordi
ging om en anderzijds zich slechts tot een
slap beleid weet op te werken.
Wij willen hopen, dat de Regering lang
zamerhand zich zelf gaat hervinden. De
Commissie-Generaal komt naar Nederland
voor het voeren van besprekingen en zij
zal instructies krijgen. Nu is het met het
geven van instructies aan de Commissie-
Generaal altijd een netelige kwestie ge
weest, maar een communiqué van de Re
geringsvoorlichtingsdienst te Batavia zegt
het typerend en juist: „Na de oriëntatiereis
van de ministers Beel en Jonkman zullen
door het Nederlandse kabinet verschillende
beslissingen moeten worden genomen",
Inderdaad, of men wil of niet, de noodzaak
is er, zelfs voor een talmende overheid.
Welke deze beslissingen zullen zijn? Wij
weten het niet. Wat wij wel weten is, dat
het hard nodig is, dat de verantwoordelijk
heid voor en de leiding van het regeringsbe
leid wordt gelegd in handen van bekwame,
deskundige mannen en dat de Indische
kwestie eindelijk loskomt uit de sfeer van
partijpolitiek.
Dit is dan ook de kern van de petitie
tot het ondersteunen waarvan het „Natio
naal Comité Handhaving Rijkseenheid" het
gehele Nederlandse volk oproept. Dit comité
bestaat uit vertegenwoordigers van verschil
lende richtingen, maar één in de opvatting,
dat voor Indië een krachtig en gezond beleid
eerste vereiste is en dat de belangen van
het Indische volk en van het koninkrijk niet
mogen worden verwaarloosd.
Naast de korte en krachtige formulering,
waartoe 'het comité komt. bestaat er natuur
lijk de noodzakelijkheid, ja, de wenselijkheid.,
dat ieder zioh zoveel mogelijk over het
vraagstuk oriënteert en daarin positief werk
zaam is. Zo heeft onlangs de Calvinistische
Juristen vereniging een studiecommissie in
het leven geroepen, die zich nader wil toe
leggen op de formulering vanhetgeen aan
Indië, ook in de wetgeving, toekomt.
Tot zulk een uitwerking kon het comité
uiteraard niet komen. Hier ligt trouwens
een taak voor de competente organen. Wat
het comité wel had te doen, was een korte,
krachtige aanduiding van dat ene, waartoe
men ten aanzien van Indië besluiten moet,
En wat dit volgens het comité is, laten wij
hieronder gaarne volgen:
1. Een einde te maken aan dit voor het
Koninkrijk zo rampzalig beleid;
2. De uitvoering der politiek in Indië te
doen leggen in handen van mannen, die al
lereerst het waarachtig welzijn van de vol
ken in Indië nastreven, zonder aan de eer
van het Koninkrijk en van de Nederlandse
vlag tekort te doen;
3. In vernieuwde vorm een Koninkrijk der
Nederlanden in hechte rijksverbondenheid
op te bouwen, met een aan de historie aan-
Het Amerikaanse periodiek „Time" gaf
onlangs in een korte beschouwing te kennen,
dat de Britse regering onherroepelijk bij
Amerika om een nieuwe lening zal moeten
aankloppen. Hoewel er in Lab our-kring en
grote bezwaren bestonden tegen een derge
lijke ver-strekkende transactie, zouden po
litieke en economische experts een lening
onvermijdelijk achten en zou er officieel en
met-offioieel in die richting gepolst zijn.
Feitelijk zou het er alleen nog maar om gaan,
wanneer het verzoek, dat Amerika niet
anders dan aangenaam kan zijn, zou worden
ingediend. Genoemd Amerikaans weekblad
voegde er een rake, maar weinig galante op
merking aan toe, die echter de belustheid
van Amerika om Engeland financieel steeds
meer aan zich te verplichten en daardoor po
litiek weer meer afhankelijk te maken, dui
delijk aan het licht brengt. „Hoewel zij de
afhankelijkheid van Amerika ten zeerste ha
ten, zullen de Britse regeringslied enwe
tende, dat 1948 voor Amerika het jaar der
verkiezingen is, liever n u om een nieuw
credïet vragen, dan dat zij wachten tot de
nieuwe lening de „voetbal" geworden is ln
de verkiezingscampagne". ald-us het blad.
De moeilijkheden op het gebied der binnen
landse en buitenlandse politiek, het „dollar
potje", dat leeg raakt en de schulden, die
door de oorlog zijn ontstaan, schrijven de
regering de grootste zuinigheid voor en men
moet maar afwachten, wat met de geleide
economie, de nationalisatie van essentiële
bedrijven wordt bereikt. Labour, wil het
.Labour" zijn, dient het socialistisch program
wel uit te voeren. Het effect er van is voors
hands onrust, die de nationale eenheid aan
tast. Zo is een staking bezworen of een an
dere duikt weer op. In Augustus verleden
jaar begon de voedselpositie al alarmerend
te worden, voor een beheerst, ma-chtig land
als Engeland althans; reeds toen grijnsden
de opschriften je aan: irNeem deel aan de
kruistocht tegen broodverspilling" en bijna
een jaar verder, is de situatie nog niet ver
beterd. Het leven is ook voor de Engelsman
hard geworden, de behuizing, voeding, kle
ding is slecht en de Labour-regering, óók al
bepleit zij, precies als hetgeen steeds libe
ralen en conservatieven aanprezen, „ver
hoogde productie", suggereert de Engelse
burger met de leer van Ooué: „Iedere dag
in alfe opzichten gaat het steeds beter"t
Maar wat er in Engeland beter gaat, blijft
voorlopig een raadsel. Men komt er niet met
het cijfer gegoochel van een sluitende begro
ting. Als de Britse minister van financiën
zijn hoge hoed afneemt, vliegt daar Enge-
lands schuldenlast uit. Indië, Egypte en zo
vele andere landen hébben oorlogsvorderin
gen, die volgens minister Dalton zeer aan
zienlijk verminderd moeten worden. Want de
meer dan drie milliard pond sterling, die
Engeland verschuldigd is aan de gewezen
wapenbroeders, vormen een onrechtvaardige
en ondraaglijke last En wat heeft Engeland
door deze oorlog dus .gewonnen"? Schul
den en een wissel op Duitsland, waar de
bevolking, twee jaar na de oorlog op de vol
gende wijze de „herstelbetalingen" voldoet:
demonstranten -met borden „Erst sattessen,
dann volle Arbeitsliustung". Die Engelse wis
sel op Duitsland zal nooit worden gehono
reerd, zolang Stalin zijn handtekening niet
onder die van Truman zet.
Misschien speelt het Britse rijk het klaar,
tussen Amerika en Rusland in, maar zich po
litiek meer bewegende in de richting van een
West-Europese Unie", een grotere mate van,
economische onafhankelijkheid te verkrijgen.
Labour heeft het moeilijk, want terwijl im
mers aan de ene kant figuren als Churchill
en Eden de oppositie vormen, is er aan de
andere kant scherpe critiek op het rege
ringsbeleid in de Lafoourpartij zelf. Op het
Pinkster-congres van de Arbeiderspartij,
hetwelk te Margate wordt gehouden, zal
de linkse critiek, vooral op het gebied der
buitenlandse politiek van Bevin, wel blij
ken. De linkse dissidenten, lieden als Cross
man en Foot willen een meer op Rusland
georiënteerde politiek en staan natuurlijk
principieel zeer afwijkend tegenover het
denkbeeld ener nieuwe Amerikaanse lening.
In de nauwe samenwerking met het kapitalis
tische Amerika zien zij het grote gevaar,
meegesleept te worden in een oorlog. Wat
zij wensen, is een meer onafhankelijke Euro
pese statengroepering, tussen Oost en West
in, maar zij vergeten, dat juist die staten
groepering Rusland nog angstiger en terug
houdender maakt. Bevdn, die men een lasso
om de nek wilde slingeren, door de diensttijd
tot twaalf maanden te verkorten, waardoor er
reeds in 1950 een tekort aan troepen zou ont
staan, heeft echter in het Lagerhuis ver
klaard, dat het buitenlands beleid ongewij
zigd zal blijven. De Britse invloed in het
Midden-Oosten 'betekende een levensbelang
voor het Britse Rijk en als die belangen daar
verloren zouden gaan, zou dit een gevoelige
verlaging van de Engelse levensstandaard
ten gevolge hebben, dus minder koopkracht
en daling van het loonpeil. Feitelijk merk
waardige. maar zeer verstandige woorden
voor een Labour-minister, want, om eens een
vergelijking te maken met ons eigen land:
Is het niet zó gesteld, dat ten gevolge van
een sinds jaTen gevoerde anti-militaire en
anti-,koloniale" politiek, de Nederlandse
kiezer straks zal ervaren, dat de levensstan
daard nog meer daalt, tegelijk met het loon,
terwijl de begeerte blijft.... aan
raken? Resumerende, de Engelse regering
leent liever niet, wil in samenwerking met
de landen van West-Europa handelend op
treden om van Duitsland „herstel" te ver
krijgen, als Rusland ook op de volgende con
ferentie, die te Londen gehouden wordt, hals
starrig blijft. En zelfs de „Times", die te
genover het denkbeeld van Churchill, „de
Ver. Staten van Europa" uiterst sceptisch
stond., begint er nu iets voor te voelen, mocht
men op de conferentie van Londen weer niet
met de Russen een accoord treffen. Deze
koersbepaling der buitenlandse politiek biedt
in ieder geval een mogelijkheid, om aan een
Amerikaanse lening te ontkomen.
sluitend werkelijk rijksgezag, dat zelfrege
ring ook van de gebieden overzee op zo
danige wijze waarborgt, dat aan de aldaar
levende werkelijke nationale verlangens naar
politieke zelfstandigheid ten volle recht we
dervaart en de onderdanen des rijks aldaar
irn veiligheid en reohtszeöcerheid kunnen
leven.
