Koperen centen v. gedenkteken Grebbeberg
't Verklaarde
uitzicht
Dean Acheson uit kabinet der V.S. getreden
^Duits onkruid op de Nederlandse akker
NBTIffl LEID8CHE COURANT
t
DINSDAG, U Mil 1MT
„DIE HAGHE SANGHERS"
GEEFT HET VOORBEELD
Het Kon. Mannenkoor „Die Haghe
Sangiher. :r. Jos. Vranken Jr.) is gis
teren pe: ialonboot naar de Grebbelinie
gereisd om enkele devote liederen ten
gehore te brengen op de begraafplaats
van onze gesneuvelde strijders. De voor
zitter, W. K. Poulus. herinnerde in een
rede aan de destijds in de illegale pers
en door de Engelse zender gedane oproep
aan alle Nederlanders, om een rolletje
met 50 koperen centen, die voor de Duit
sers moesten worden ingeleverd, te be
waren en na de oorlog beschikbaar te
stellen voor een nationaal gedenkteken
aan de Grebbelinie. Alle leden van „Die
Tilburgers willen meer brood
en vlees
Gistermiddag zijn 250 personen van de
firma S. G. Droger, gebr. Franken en W.
Schoenmaker en Zn. te Tilburg in staking
gegaan uit profcesit tegen te lage brood-
en vleesrantsoenen. Uitdrukkelijk werd
verklaard, dat de staking niet gericht is
tegen de directeur.
Verwacht werd, dat vandaag het werk
zou worden hervat.
HOOFDDADER VAN HAARLEMSE
BONNENZWENDEL GEARRESTEERD.
De hoofddader van de grote Haarlemse
bonnenzwendel, een zekere H. J. W. al
daar, is gearresteerd. De affaire is reeds
in Sept. '46 begonnen. Van het hoofd
kantoor der bende in de Spaarnestad
en een filiaal in A'dam uit konden de
taillisten, die bonnen te kort kwamen,
hun tekorten aanzuiveren. De meeste
bonnen kwamen uit Brabant, waar men
het platteland afstroopte om de bonnen
van minder draagkrachtige personen op
te kopen. Toen dit niet genoeg textiel
punten meer opleverde, ging de bende
er toe over valse textielkaarten te laten
maken en in omloop te brengen.
KLARINETTIST ALS BEUL VAN
AMERSFOORT
De 24-j. musicus F. van B. uit R'diam
ontmoette in Augustus 1946 in een orkest
ergens in Holland de 25-j. klarinettist Th.
W. Wijnands uit HoutihemValkenburg,
die hij herkende als een dier bewakers
van het kamp Amersfoort. W. werd on
middellijk gearresteerd. Voor het B.G. te
Maastricht ontkende hij gisteren alles
wat hem ten laste was gelegd. Niettemin
eiste de adv.-fiscaal wegens zijn mishan
deling van de gevangenen levenslange
gev.straf. Uitspraak op 19 Mei.
De oude wieg blijft leeg
Men zal zich nog het wonderlijke
bericht herinneren van de kip, die
elke morgen aan de deur van een wo
ning aan de Papelaan te Voorschoten
wachtte, om binnengelaten te worden
en dan in een oude wieg haar dage
lijkse ei te leggen. De wonderkip
heeft de lente niet meer meegemaakt,
de laatste stuiptrekkingen van de win
ter zijn haar noodlottig geworden en
na een kortstondige ziekte is de hen
overleden
NEDERLANDS ZORG VOOR DE
INDONESIËR.
Op desbetreffende vragen van het
Tweede Kamerlid Goedhart (P. v. d. A.)
deelde min. v. Boetzelaer mede, dat in
één jaar voor f 6 millioen medicamenten
ten behoeve van de burgerbevolking van
de Archipel is ingevoerd, waarvan voor
f342.000 aan de Repoeblik is overgedra
gen. Op serieuze aanvragen wordt nooit
afwijzend beschikt.
GROTE AMERIK. LUCHTVAART
BASIS IN ALASKA.
In Noord-Alaska, twee uur vliegens
van de Sow jet-Russisch-Amerikaanse
grens in. de Beringstraat, zal een vaste
basis voor zware bommenwerpers worden
gebouwd, aldus Reuter.
Haghe Sangers" hadden de bewaarde
rolletjes meegebracht, welke eerste inza
meling is afgedragen aan de burgemees
ter van Rhenen. ,.Die Haghe Sanghers"
zijn begonnen met deze actie en" nu is
het woord aan alle goede Nederlanders.
EEN COMMANDO OOST-INDONESIË.
Op 15 Mei wordt het commando Grote
Oost en Borneo, gesplitst in drieën, waar
onder een commando Oost-Indonesië, met
als territoriaal bevelhebber, tevens troe
pencommandant, overste Scheffelaar.
De Rotterdammer-mars
ZoaLs wij meldden, wordt op 26 Juni as.
de bekende Rotterdammer-mars gehouden.
Voor hen, die deze mars willen meemaken,
bestaat er bij de Chr. Wandelsportvereniging
„Steeds Voorwaarts" gelegenheid, hiervoor
te trainen. Iedere Vrijdagavond om 8 uur
vanaf de Kon. Wilhelminaschool, Boe pen
straat 56 en iedere Zaterdagmiddag om 2 uur
vanaf de Laakkade 96. Deze vereniging hoopt
tevens op Hemelvaartsdag deel te nemen aan
de eerste Prinses Marijke-mars te Amster
dam. Zij, die ook deze mars willen meemaken,
kunnen per auto met „Steeds Voorwaarts"
naar Amsterdam meereizen. Deelnemers
(sters) moeten minstens 10 jaar zijn. Inlich
tingen bijJ. de Boer, Vijzelstraat 29A, Sohe-
veningen en bij mej. A. Verburg, Troost-
straat 26.
„Wereld-politiemacht^
en milliarden voor
bewapening.
Kanonnen, die nog dateren uit de tijd van Napoleon, bulderden dezer dagen over Parijs, als
vreugdebetoon van het terugvinden van waardevolle tropheën uit vroegere oorlogen,
welke door de Duitsers waren medegevoerd.
EN NEEMT PRACTIJK ALS
ADVOCAAT WEER OP
Dean Ach-eson, de plv. minister van
Buitenlandse Zaken der Ver. Staten, is af
getreden. Truman heeft de New-orkse
bankier, Robert A. Lovett, vroeger plv.
minister van de Luchtstrijdkrachten, als
zijn opvolger aangewezen, aldus Ass.
Press.
Voor zijn toetreding tot het kabinet
had Acheson een praktijk als advocaat,
die hij thans weer wil opvatten. Hij is
steeds een sterke steun geweest voor de
politiek van Byrness en Marshall en een
aanhanger van Truman. Bekend is zijn
uitspraak, dat Rusland een aggressieve
en expansieve mogendheid is. De Russen
vielen hem hieromtrent scherp aan, doch
DANKBAAR BRIEFJE UIT ENGELAND.
Een der Engelse jongeus en meisjes, die
in de Paasvacantie Nederland hebben be
zocht, n.l. Alan E. Chipp, 9 Northolm, Gibb's
Green, Edgwage, Middlesex, England, schreef
ons, dat hem in ons land de zindelijkheid,
het harde werken en de vriendschap hebben
getroffen. De gezinnen bij wie zij logeerden,
deden alles om hen zich ,,thuis" te doen ge
voelen, en hoewel het voedsel in Nederland
schaars is, waren de maaltijden uitgebreid.
De schrijver heeft van de reis genoten en
hoopt deze te herhalen. Ook wenst hij, dat
de uitwisseling van Engelse en Nederlandse
jeugd de vriendschap tussen beide volken
nog hechter zal maken, dan deze was in de
tijd, waarin een Prins van Oranje op de
Engelse troon zat.
HENGST VAN f30.000 IN VLAMMEN
OMGEKOMEN.
De 3-j. hengst „Jonkheer" van de be
kende paardenfokker P. A. Meinardi uit
Den Hoorn (Gr.) is gisteren tijdens het
transport in een aanhangwagen verbrand,
doordat het stro in deze wagen vlam
vatte. „Jonkheer" was een zeer goede
fokhengst en nog onlangs was voor het
dier f30.000 geboden.
Truman nam Acheson in bescherming.
Reeds eerder had hij in het particuliere
leven willen terugkeren, doch was aan
gebleven op aandringen van Truman, die
zijn leedwezen heeft uitgesproken over
zijn heengaan.
Chr. handelsreizigers willen zelf
standige organisatie
Zoeken contact met Chr. handels- en
kantoorbedienden.
Dezer dagen hield de Ver. v. Chr. han
delsreizigers en agenten te Utrecht o.l.v.
de voorzitter, de heer A Graafland van
Apeldoorn, haar 19de alg. vergadering. De
secretaris, de heer W. van Wijngaarden
van Rotterdam, deelde in zijn jaarverslag
mede, dat de vereniging tot 80 pet. van
haar vooroorlogse ledental was gestegen.
Het is altijd moeilijk geweest, de handels
reizigers tot organisatie te brengen. De
vereniging, die in plm. 14 plaatsen, w.o.
Den Haag, Leiden en Rotterdam, afde
lingen heeft, zocht contact met het Chr.
Nat. Vakverbond en met de handelsreizi
gers, georganiseerd in de Ned. Ver. van
Chr. Handels- en Kantoorbedienden. Met
algemene stemmen sprak de vergadering
uit, dat de Chr. handelsreizigers en agen
ten een zelfstandige organisatie moeten
vormen. De besprekingen met de Ver. van
Chr. Handels- en Kantoorbedienden en
met de vakgroep voor handelsreizigers in
die vereniging worden voortgezet, ten
einde zioh te kunnen beraden over de
organisatievorm. Tenslotte hield de heer
Y. J. Boiten van Groningen een referaat
over: .Verkoopkunde."
Het vroegere Duitse s.s. „Rheinfels" is
door de Poolse Militaire Missie in Nederland
van de Sowjetautoriteiten overgenomen als
gedeeltelijke herstelbetaling van Duitsland
aan Polen.
Het in Oostenrijk te velde staand gewas
wordt gedreigd door grote zwermen sprink
hanen, die udt het Oosten komen.
In mijn eerste opstel over dit onderwerp
gaf ik enkele voorbeelden van Germanismen
uit de kranten. Maar ik geloof niet dat zij
de grootste zondaars zijn. In wetenschappe
lijke werken en zelfs in romans, die toch de
weg in de letterkunde dienen te wijzen, is
het misbruik in hoge mate verontrustend.
„De verhoudingen zijn geheel veranderd"
betekent in goed Nederlands dat b.v. het
ene groter en het andere kleiner is gewor
den. maar het woord is thans vrij algemeen
in gebruik voor ..omstandigheden". Alles
wordt tegenwoordig aangepast. Vroeger deed
men dat alleen met kleren, maar in plaats
van zich regelen, voegen, richten, schikken
naar iets, past men zich aan. Er- doorsnee
mens zag men vroeger alleen op de Dier-
kundeles; tegenwoordig komen ze op alle
gebieden voor, ofschoon „gemiddeld" toch
zeer goed Nederlands is. Welk handelshuis
durft tegenwoordig nog „brief" gebruiken.
- t moet schrijven heten, ofschoon in onze
taal dit woord niet het product van de han
deling, maar de handeling zelf betekent.
Tegenwoordig is er in vele kassen een be
duidend tekort, hoewel men vroeger goed
begrepen werd, als men van een aanzien
lijk, belangrijk of groot tekort sprak.
Op sommige vuilniswagens in Den Haag
kan men lezen: „Benut de papierbakjes".
Tot eer van het Gemeentebestuur moet ik
echter zeggen dat er ook een aantal rond
rijden, waar dit woord door „gebruik" is
vervangen. Klaarblijkelijk heeft men zijn
ongelijk ingezien.
Belevenissen is een woord dat een ge
weldige opgang heeft gemaakt in de laatste
jaren, waarschijnlijk doordat het woord Er-
lebnissë wel wat op ons beleven lijkt, maar
hebben wij niet de woorden avonturen, er
varingen, lotgevallen, en drukken deze
woorden, mits op de goede plaats gebezigd,
onze bedoeling niet veel nauwkeuriger uit?
Eertijds werd een tuin aangelegd, maar nu
zegt men dit ook van mensen. Hij is muzi
kaal aangelegd, is feitelijk onzin Men be
doelt dan ook: „Hij heeft aanleg voor
muziek".
Nog een andere uitdrukking die menigeen
op de lippen ligt, is „aangewezen zijn op".
Maar ook hier gaan we lenen, terwijl we
zelf overvloed hebben.
En het is juist als bij belevenissen. Wij
kunnen goede schakeringen maken, als we
deze Duitse vergaarbak laten staan. Wat
dunkt u van deze vervangingen: afhankelijk
zijn van, niets anders hebben dan, zich
moeten behelpen met, beperkt zijn tot en
vele andere? Het woord hopelijk, meestal
nog fout gespeld hopenlijk (stellig onder
invloed van het Duitse hoffentlich.) is al
mede een geliefd Germanisme. En toch kan
men ook hier weer niet zeggen dat de
Nederlandse taalvoorraad te kort schiet.
We hebben toch immers de uitdrukkingen
Het is te hopen, dat; naar men hoopt: men
mag hopen, dat. Men kan alleen tegenwer
pen dat hopelijk korter is. Maar dit mag
toch geen reden zijn om de taal te ver
knoeien? Ik geloof dat we „begeesterd" en
„begeestering" voor „geestdriftig" en „geest
drift" langzamerhand kwijtraken, maar
daarentegen is het woord gelijkberechtiging
weer meer in de mode dan gelijkstelling.
In zogenaamd litteraire taal, die maar al
te vaak op of over de grens van mooi
doenerij staat, vinden we samenstellingen
als een zonovergoten vlakte, een angstver-
trokken gelaat, een kopergeharnaste schild
wacht, een rietomzoomde watervlakte. Deze
voorzetselschuwheid vertoont zich ook al in
de handel, anders zou men stellig geen
handgeweven goederen adverteren.
Een eigenaardig bewijs voor gedachteloos
gebruik van woorden is meerdere niet als
militaire term voor hoger geplaatste, maar
in de betekenis van verscheidene. Men vindt
geregeld meerdere personen, meerdere sta
ten, meerdere soorten. Hier heeft men te
doen met een verwarring van twee woor
den. Als meerdere de betekenis heeft van
grotere of hogere, b.v. meerdere vaardig
heid of meerdere winst, kan het niet als een
Germanisme beschouwd worden, al klinkt
nv.it fraai en al kan men het in veel
gevallen gerust door meer vervangen. Sa
menstellingen met meer als meerwaarde
theorie of meeropbrengst zijn echter weer
Germanismen. Het aantal dezer indringers
is legio. Evenals het scheen of de soldaten-
voorraad der Duitsers onuitputtelijk was, zo
is het ook met de woorden, die over onze
oostergrens trekken.
De rechtstaal is in dit opzicht eveneens
schuldig. Men denke slechts aan de
term aanvechtbaar voor het goede Neder
landse betwistbaar, een maatregel begroeten
voor toejuichen, berechtigd voor gerechtigd,
bewilliging voor vergunning of toelating,
eerstens, tweedens. derdens, doelbewust
voor stelselmatig, inboeten voor verliezen
of er bij inschieten, onafwijsbaar voor on
vermijdelijk, onontkoombaar, onomwonden
De conferentie van Moskou heeft ons be
wezen, dat zowel Amerika als Rusland door
machtsbegeerte worden aangeraakt, dat het
essentiele der wereldpolitiek bestaat uit het
vaststellen der wederzijdse politieke en
strategische posities, en secundair de Ame
rikaanse wereldbeschouwing met de Russi
sche ideologie in botsing komt. De oplossing
der problemen, die het herstel van Europa
raken, moet thans voorlopig een half jaar
wachten en het ziet er geenszins naar uit, dat
de politieke levensvisie der beide grote mo
gendheden binnen zes maanden een „Um-
werthung" zal hebben ondergaan. Wel is er
kans, dat de strategische positie van één dier
supermachten dusdanig versterkt is, dat de
andere een toontje lager zingt. Het Europese
moeras wordt dus voorlopig nog niet gedrai
neerd door Amerikaans-Russische samen
werking, wel zetten Truman en Marshall hun
politieke campagne voort om de Russische
muskieten te verjagen. Zulks blijkt uit de
stemming in Amerika, waar het Huis van
Afgevaardigden niet alleen accoord gegaan is
met het vérstrekkende plan tot steun aan
Griekenland en Turkije, maar bovendien de
lust aanwezig is, dit steunprogram uit te
strekken tot die gebieden in Europa of
elders, waar de Russische hemd moet wor
den gemuilkorfd. Nu zit er van Amerikaans
standpunt uit beschouwd, een zeer logisch
argument achter deze steunverlening ver
scholen, als men bedenkt, dat een chaotisch
Europa van Amerika niets kopen kan, dat
een dusdanig kelderend Europa een broeinest
kan worden voor duistere, linkse sympa
thieën, die door linke agitators zullen wor
den uitgebuit. Amerika doet derhalve twee
erlei: het verstrekt steun in militaire zin en
het leent dollars, waaraan de Europese lan
den voor hun economisch en daardoor be-
invloed, politiek herstel, zo'n grote behoefte
hebben. Amerika bestrijdt hiermede het
voortschrijdende Russisch expansionisme,
maar van Russisch standpunt uit beschouwd,
speelt Amerika het zelfde spel. Uit deze
machtsbotsing vloeit voort, dat er voortdu
rend sterke troepenmachen op. de been ge
houden worden, welke feitelijk improductief
grote sommen gelds verslinden, maar die
noodzakelijk zijn, om erger te voorkomen
Men verwacht, dat het optreden van Amerika,
te qualificeren als de gebalde vuist van
Truman tegen Stahn, in de naaste toekomst
nog krachtiger zal worden, hetgeen in de
Amerikaanse pers tot uiting komt. De mili
taire medewerker van de „New York Times"
heeft er in een beschouwing over de toestand
op gewezen, dat zich momenteel bijna 19
millioen man aan troepen over de hele we
reld onder de wapenen bevinden en dat circa
40 landen thans jaarlijks 27500 millioen dollar
voor bewapening uitgeven. Vergeleken bij de
toestand in 1938 wordt dit bedrag 10.000 mil
lioen dollar hoger geschat, waarbij de hui»
dige inflatie natuurlijk in aanmerking moet
worden genomen. Het grootste deel der mili
taire uitgaven zou ook thans nog, ondanks
de zich steeds meer uitbreidende luchtvloten,
„belegd" zijn in grond legers. Het betreffende
onderzoek inzake de bewapening heeft zich
uitgestrekt tot verscheidene landen, maar
over Rusland kon men geen betrouwbare
gegevens verkrijgen. De enorme militaire ef
fectieven wijzen er op, dat de politieke span
ningen nog steeds zeer hevig zijn en het ziet
er niet naar uit, dat de arbitrage door een
lichaam als de „Ver. Naties" het gevaar van
een zó hoog militair potentieel zou kruinen
ondervangen. Althans voorlopig beschikt het
niet over de macht daartoe. De militaire staf
commissie der „Ver. Naties" heeft namelijk
dezer dagen een rapport gepubliceerd be
treffende de oprichting van een „wereld
politiemacht", waarin de scherpste tegenstel
lingen tussen Amerika en Rusland zich af
tekenen. Een „wereld-politiemacht" heeft
slechts zin, als de grote mogendheden zich
als wellevende burgers aan de vastgestelde
orde wensen te onderwerpen en daar zijn wij
nog precies de afstand New-YorkMoskou"
van af. Als de Veiligheidsraad het moment
gekomen zou achten, zou de wereldpolttie-
macht" in actie kunnen treden en wat dan
nog, als het negativisme van een „veto
recht" er op kan worden toegepast? Dit
.sergeant-majoor" spelen van de V.N. is dan
ook meer geschikt tegenover de recruten der
kleine staten, maar tegenover de generaals
der machtige staten zal het bescheiden geblaf
niet helpen. Rusland, dat in negativisme en
isolement zijn kracht zoekt, gaat rustig voort
met bewapening evenals Amerika, dat tegen
de Russische expansie meent te moeten op
treden en als Amerika voor de „wereld
politiemacht" een stelletje bommenwerpers wil
afetaan, kan zulks Stalin nog niet inspireren
in ruil wat grondstrijdkrachten te leveren.
En welke mogendheid wil aan de V.N. enige
luchtbasissen verhuren? Naast „goodwill"
bestaat er evenveel wantrouwen en achter
docht, de strijd om de macht duurt voort, en
vandaarde 19 millioen manschappen, die
twee jaar na de vrede nog steeds gereed ge
houden worden, voor het geval de diplomatie
faalt en de stijgende spanning een ontplof
fing veroorzaakt.
voor onbewimpeld, rondweg, zich toespitsen
voor scherper worden, uitgesproken voor
beslist, sterk uitkomend enz. Ik zou nog
dozijnen van deze zonden aan de kaak kun
nen stellen. Helaas, ik moet vaststellen dat
de algemene taal heel wat van deze termen
heeft overgenomen en dus niet de schuld op
de rechtspraktijk alleen mag gelegd wor
den. Meemaken is thans de algemene term
geworden voor beleven, deelnemen aan,
meedoen aan. doorstaan, ontmoeten, genie
ten van, verduren en andere. Ten slotte
wijs ik nog op de samenstellingen met
neven: nevenzaak (niet het tegengestelde
van nicUtenzaak) nevengedachte, nevenbe
doeling, waar steeds „bij" wordt bedoeld en
op die met „name": ontslagname, toename,
inname, overname, deelname, kennisname.
Opname kan juist zijn als er bv. een foto
mee gemeend is, maar onjuist is het als
men er mee bedoelt het opnemen van een
zieke in een ziekenhuis. In het eerste geval
duidt het een resultaat van een handeling
aan het kan dus een voorwerp zijn. voor
de handeling zelf kan het woord niet ge
bruikt worden. Lang zal het niet duren, of
de woorden medeneming, onderneming, in
achtneming en inhechtenisneming gaan de
zelfde Duitse weg op, vrees ik.
Dan Haag. Dr F. C. DOMINICUS.
I.# in het no. van 9 dezer.
