Oud-ministers verwijten De Geer zijn vlucht
IDist <11
Grote boimenzwendel te Haarlem ontdekt
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG, 10 MEI 1947
De middagzitting van gisteren
KOMST HAD FNUIKEND VOOR
VERZET KUNNEN ZIJN
Na de middagpauze in de behandeling van
de rechtszaak door het Amsterdamse Bijz.
Gerechtshof tegen de oud-minister-president,
Jhr mr D. J. de Geer, trad gisteren als zesde
getuige, de oud-minister van Koloniën, Ch.
J. I. M. Weiter, voor het getuigenhekje,
terwijl de verd. met zijn gewone kalmte zijn
plaats weer had ingenomen.
Over het vertrek van jhr De Geer, uit
Londen, vertelde get., hoe hij in 1940 aan
verd. opdracht gaf van zijn zending naar
Imdië. Het initiatief hiertoe ging uit van mdn.
Weiter en werd door de Ministerraad be
krachtigd. Jhr De Geer had deze opdracht
aanvaard en het hem verstrekte visum was
Uitsluitend bestemd voor Indië.
Pres.: Toen verd. wegging was hij dus
Officieel belast met Uw opdracht.
Get.: Ja, wij betreurden het, dat een goed
financier als jhr De Geer in Engeland wer
keloos was. Wij voelden, dat wij hem ter
wille zouden zijn door hem opdracht te geven
xic-h in Indië van de algemene financiële
aituatie op de hoogte te stellen.
Uit Portugal werd van verd. een brief
Ontvangen, waarin hij schreef dat hij zich
als oud-minister gerechtigd achtte naar zijn
Vaderland terug te keren. De minister-pre
sident heeft hem daarop meegedeeld, dat
joilk een handeling ongeoorloofd is. Get. be
schouwde de terugkeer naar Nederland onge
wenst en als woordbreuk.
De oud-minister G. Bolkestein, was
de volgende getuige, die eveneens van me
ning was, dat verd. er zeer verkeerd aan
had gedaan naar Nederland te gaan, inplaats
van zijn opdracht in Indië te vervullen. Hij
antwoordde op een vraag van den pres., dat,
volgens hem, het prestige der Regering in
Engeland daardoor te lijden heeft gehad
en dat het moeite kostte, het gebeurde te
Verklaren. Over de brochure zeide get., het
tnoreel fnuikend te achten, dat er in ge-'
sproken werd over onderhandelingen met
Duitsland.
Pres.: Verd. kreeg voor zijn aftreden als
minister-president in Londen het Grootkruis
Van Oranje Nassau. Boe zou Uw advies aan
de Kroon thans luiden?
Get.: Ik zou een ongunstig advies uitbren
gen.
De griffier las enkele passages uit destijds
tn Indië verschenen bladen, die in het alge
meen op scherpe wijze jhr De Geer's handel
wijze laakten en zijn reis naar Nederland be
titelden als ,,een schending van de trouw
aan Koningin en Vaderland."
Vóórdat de get. Otto Bene, de thans gede
tineerde oud-gevolmachtigde van de Duitse
regering in Den Haag gehoorcl werd, ver
zocht prof. Van Hamel, de partijen zo min
mogelijk vragen te stellen aan de Duitse ge
tuige, .omdat het niet nodig is, dat Duitsers
een oordeel zouden vellen over zuiver Neder
landse aangelegenheden."
Otto Bene had zijn regering geadviseerd
geen bezwaar te maken jhr De Geer toe te
laten, indien hij zich zou verplichten zich
niet op politiek terrein te bewegen. Verd. gaf
toe dit in Lissabon en Berlijn beloofd te
hebben, doch ontkende ooit beloofd te heb
ben, dat hij in Nederland niets tegen de
Duitsers zou ondernemen, omdat deze voor
waarde hem, naar zijn zeggen nooit ge-
rteld was.
Get. Bene verklaarde, dat de Duitsers er
DAT de Amsterdamse notaris A. Roos, die
thans in New-York verblijft, in zijn ambt en
ïegcht is hersteld.
DAT ook Koos Vorrink waarschijnlijk om
die tijd naar Indië zal vertrekken.
DAT de ministers Beel en Jonkman te
Batavia confereerden met dr Van Modk, de
Comm.-Generaal e.a.
DAT het gemeentebestuur van Bergen
(N.-H.) via de ambassades in Den Haag. uit
dankbaarheid voor de bevrijding, 4 schilde
rijen van Bergense schilders liet aanbieden
aan mevrouw Roosevelt, Churchill, Stalin
en Eisenhower.
DAT momenteel in Brussel besprekingen
werden gevoerd over het afsluiten van een
nieuw handelsverdrag tussen Nederland en
België.
DAT minister Gielen de onderwijzers en
Jeugdleiders heeft verzocht de jeugd te ver
manen om geen auto's te beschadigen.
DAT het verkeer over de brug over het
Merwedekanaal te Breukelen van 19 tot 28
Mei zal zijn gestremd.
DAT tijdens de eerste dagen van de Ned.
©dhillerkunsttentoonstelling in Johannesburg
voor meer dan 2000 pond aan doeken werd
verkocht.
DAT de Machinefabriek Reineveld te Delft
over 1946 op de preferente en prioriteitsaan-
den 4.8 pet en op de gewone aandelen 4 pet
dividend uitkeert.
DAT op 11 en 12 Oct. in Bern een interna
tionale bijeenkomst van kinderkoren wordt
gehouden, waaraan ook jongenskoren uit
Helmon en Baarn zullen deelnemen.
DAT op Maandag a.s. te 7.45 uur nm. voor
de radio een vraaggesprek plaats vindt over
de haringvisserij tussen drS A. G. U. Hilde-
brandt van het Landbouw-Econ. Instituut en
N. Haasnoot te Katwijk.
DAT te Dordrecht, 40 jaar oud, het enige
cireus-nijLpaalr te wereld, ..Upides" van het
circus Strassburger, aan longontsteking is
©verleden.
DAT de uit 13 personen bestaande R*damse
familie v. d. Dussen veilig en wel in haar
nieuwe woning te Bellflower (V.S.) Is aange
komen.
DAT de 3e GGem. H B S. te Den Haag pas
In Oct. a.s. haar 40-j. bestaan zal vieren in
verband waarmee een speciaal gedenkboek
wordt uitgegeven.
DAT het oude raadhuis te Raamsdonk we
gens bouwvallige toestand zal worden afge
broken.
DAT de Oud-Kath. aartsbisschop van
Utrecht in Juni op uitnodiging van de aarts
bisschop van Canterbury Engeland zal be-
poeken.
een zekere waarde aan hechtten in politiek
opzicht, doch de voornaamste reden van hun
toestemming was, dat zij er geen nadeel in
zagen, ,4e oude man naar zijn familie te
laten terugkeren."
Vervolgens las de pres. de verklaring van
Von Rib. bentrop, waarin gezegd
werd, dat hij toelating van verd. in Neder
land goedkeurde. Von Ribbentrop wist, dat
jhr De Geer een vooraanstaand man was in
de Nederl. politiek en dacht, dat hij wellicht
een Nederl. kabinet onder Duitse invloed
zou kunnen leiden.
De pres. ging er toe over jhr De Geer te
ondervragen.
Pres.: U heeft zich in strijd met de wil
van de Nederl. Regering naar Nederland be
geven. Geeft u dit toe?
Verd.: Inderdaad, in strijd met de wens
der Regering, maar ik was geen minister
meer en daarom de Regering geen gehoor
zaamheid verschuldigd.
Verd. was niet bereid verdere vragen te
beantwoorden, daar hij het efficiënter achtte
de vragen in het pleidooi van vanmorgen te
beantwoorden, wat de pres. de opmerking
ontlokte, dat het Hof moet beoordelen was
efficiënter is.
Verd.: Ik heb in jhef proces-verbaal alle
vragen beantwoord. Ik bevestig deze verkla
ring bij deze.
Pres.: Het gebruik is, dat de verd. de vra
gen, die het Hof stelt, beantwoordt, ook als
zij in het proces-verbaal reeds gegeven zijn.
Verd.: Ik wil op alle concrete vragen ant
woord geven.
Pres.: Ik vraag u bevestiging van de ten
lastelegging. Dat is een concrete vraag.
Verd.: De tenlastelegging is een commen
taar op concrete feiten. Meer niet.
Jhr De Geef ging toch in op enkele vragen
en gaf verschillende punten van de tenlaste
legging toe, doch ontkende stellig, dat zijn
terugkomst in Nederland nadelige invloed
zou hebben op de vastbeslotenheid van het
volk de strijd voort te zetten. Op de vraag,
of verd. de geaccepteerde reiscreddetbrief
niet als verplichting om naar Indië te gaan,
beschouwde, zeide hij, dat hij bij zijn ver
trek uit Londen inderdaad van plan was
naar Indië te gaan. Voorts merkte hij op, dat
de Regering zich er nooit over bezwaarde,
dat de Indische opdracht niet werd uitge
voerd. echter wèl, dat hij naar Nederland
terugging. „Hieraan kunt u zien hoeveel
waarde de Regering aan de opdracht hechtte".
De opnieuw opgeroepen Otto Bene ver
klaarde, dat op het dep. van Buitenl. Zaken
enkele correcties in de brochure van jhr De
Geer waren aangebracht, die met verd. wa
ren besproken. Get. gaf toe aan de brochure
een propagandistische waarde te -hebben toe
gekend.
Ook in een schriftelijke verklaring van de
Duitse perschef W1 lly Janke werd over
de aangebrachte correcties gesproken, waar
bij deze beweerde, op verzoek van de schrij
ver, enkele correcties weer in de oorsrpon-
kelijke tekst veranderd te hebben.
Verd. bracht naar voren, dat Janke hier
voor van zijn superieuren een berisping
kreeg en ook omdat hij tenslotte goedkeuring
had gegeven aan de brochure, die in ver
schillende opzichten afweek van de Duitse
opvattingen.
De get. E. Voorhoeve, ex-propaganda
leider der NSB, thans gedetineerd, -had jhr
De Geer geholpen bij de publicatie der
brochure, doch had dit privé en in 't geheim
moeten doen, omdat de leiding der NSB
verd. niet welgezind was, in verband met zijn
maatregelen tegen de NSB-ers in de Meida
gen van 1940.
T. Goedewaagen, tijdens de bezetting
secr.-gen. van het dep. van Volksvoorlichting
en Kunst, vertelde dat de inhoud der brochure
hem sympathiek was, omdat zij boven de
partijen een overbrugging tussen de strij
dende mogendheden, tot heil van geheel
Europa, propageerde.
De hoofdredacteur van „Vrij Nederland",
H. M. van Randwijk, verklaarde, dat jhr De
Geer's terugkomst in Nederland op het Ne
derl. volk een slechte invloed had, juist, om
dat er in die tijd nog stromingen waren* die
meenden, dat overleg met Duitsland nuttiger
was dan voortzetting van de strijd. Men
moest het volk nog overtuigen van het nut
ener verzetsstrijd en daartoe droeg verd's
houding niet bij.
Het Tweede Kamerlid J. H. Scheps, even
als get. van Randwijk een bekend illegaal
werker, liet zich in gelijke zin uit.
Dr M. v. Blankenstein, hoofdredacteur van
„De Stem van Nederland", gaf als zijn me
ning te kennen, dat de terugkeer van verd.
op de opinie der Engelsen t.o.v. Nederland
niet veel invloed had gehad. In Engelse krin
gen had men er niet veel aandacht aan be
steed, vooral ook door de grote beslistheid,
waarmee prof. Gerbrandy optrad.
Na enkele vragen aan de plv. leider der
NSB, C. v. Geelkerken, sloot de president de
zitting tot vanmorgen 10 uur.
EEN VERDACHTE BRAND IN
C.D.K.-KANTOOR ALDAAR
In Haarlem en enkele andere steden is de
C.C.D. op het spoor gekomen van een grote
bonnen zwendel, die zich uitstrekte over
Noord- en Zuid-Holland 'en N.-Brabant. Ver
scheidene verdachte personen werden reeds
lang geschaduwd, totdat voldoende aanwij
zingen tegen hen beschikbaar waren. Zij be
hoorden tot meer of minder uitgebreide
combinaties, die op zeer geraffineerde wijze
te werk gingen en bescheiden op de meest
onmogelijke plaatsen verstopten. Te Haarlem
werden bijv. in een dakgoot onder dakpan
nen een pot met duizenden distributiebon
nen ontdekt. Er zijn tot heden 24 verdachten,
waarvan er 20 in verzekerde bewaring zijn
gesteld. In - beslag genomen werden 6600
distributiebonnen, minstens 20 kaarten en
f 9324 aan contanten. Het onderzoek duurt
voort.
Een merkwaardige samenloop van omstan
digheden is, dat Donderdagavond in het lan
delijk na-controlekantoor van het C.D.K.-
gebouw St. Bavo te Haarlem een brand uit
brak in een der grote afgesloten kluizen,
waarin honderden postzakken met voor de
verzending ter destructie gereedliggende
distributiebescheiden. De „Msb." meldt hier
over: De onmiddellijk gewaarschuwde Haar-
K.V.P. NIET AAN DE LEIBAND VAN
PARTIJ VAN DE ARBEID
Gisteravond is de vergadering van de par
tijraad van de Katholieke Volkspartij, die
geheel gewijd is aan de vaststelling van re
glementen in 't Jaarbeursgebouw te Utrecht
begonnen. De partij-voorzitter, W. J. An-
driessen, betoogde, in zijn openingsrede, dat
de partij haar tot nu toe bepaalde koers moet
handhaven. Van een aan de leiband lopen
van de Partij van de Ahbeid is geen sprake
bij de uitvoering van het regeringspro
gramma. Van de bepaalde koers zal zij zidh
niet laten afbrengen, nodh door druk van
links, noch door druk van rechts, noch door
druk van binnenuit.
lemse brandweer maakte korte metten -en
brak de kluis open. Geweldige hoeveelheden
van honderdduizenden smeulende bonkaar
ten en opplakvellen werden in de grote zaal
geworpen. Verondersteld wordt, dat een
ambtenaar bij het volgooien van de kluis met
postzakken een sigaret of pijp heeft gerookt.
Tot laat in de avond had men volop werk
om het hardnekkige vuur te blussen.
DRIE a VIERHONDERD HA VAN DE
ROZENDAALSE HEIDE VERBRAND
Gistermiddag is een hevige brand uit
gebroken op de Rozendaalse heide tus
sen Teriet en Koningsweg. De brand
weer moest door het snel om zioh heen-
grijpen van het vuur, de hulp inroepen
van de militaire garnizoenen van Arn
hem en Apeldoorn, die in totaal 7 com
pagnieën afstonden. Behalve 300 a 400 ha
heide zijn bovendien enkele ha bos,
hoofdzakelijk nieuwe aanplant en jonge
dennen, in vlammen opgegaan.
Trumans hulpplan voor de
Balkan goedgekeurd
Het Huis van Afgevaardigden heeft
Vrijdag het wetsontwerp goedgekeurd,
waarin aan Griekenland en Turkije een
bedrag van 400 millioen dollar wordt
toegestaan, als hulp van Amerika tegen
het communisme, zo meldt Ass. Press.
Alle amendementen ter verlaging van
het bedrag werden afgewezen.
RADIOTELEGRAAFVERKEER THANS PER
TELEX.
Het telegrafisch radioverkeer tussen Ne
derland en Zwitserland wordt sinds enige tijd
per telex onderhouden. Dank zij een uitvin
ding van dr ir H. C. A. van Duuren, hoofd
ingenieur der P.T.T., kunnen alle luchtsto-
ringen, die tot dusverre het radiotelegraaf-
verkeer bemoeilijkten, weggewerkt worden.
JANTJE WELGEMOED EN
ZIJN VADER G. TH ROTMAN
1011. Mensenkinders, wat een plons!
't Is om bang te worden!
Maar daar hij goed zwemmen kan.
Komt het wel in orde!
Met een snoek, geweldig groot,
Die hij spietste in de sloot,
Kómt hij weer naar boven;
't Ia niet te geloven!
102. O, wat is hij in zijn sas!
Rijker dan een koning!
Met de snoek recht voor zich uit,
Rent hü naar zijn woning.
„Kijk nou toch eens even, vrouw!
Hier, pak aan, een beetje gauw!
Ga hem daad'lijk bakken!
"k Sta er naar te snakken!
Kerk en School
Ned. Herv. Kerk
Beroepen: te Willige-Langerak J. J.
Moll, cand. te Utrecht; te Zevenhuizen (Z.-
H.) J. J. Stoutjesdijk te Tuil; te Vollenhove
(2e maal) H. F. Wolgen te Oudega-Kolder-
wolde.
Aangenomen: naar Oulemborg J. A
de Vor te Roden; naar Ginncken A. C. D. v.
d. Bosch te Well en Ammerzode; naar Goes
R. A. Flinterman, geest. verz. pol. delinq.
Amersfoort.
Bedankt: voor Dubbeldam G. H. J.
Marsman te Bwinisse; voor Oosterhaule D.
Kramer te Drogeham.
Geref. Kerken
Tweetal: te Zutphen A. Mout te Kol-
lum en A. G. v. d. Stoel te Boskoop, welke
laatste beroepen is.
Beroepen: te Dalfsen A. G. Mooy,
cand. te Almelo; te Serooskerke S. v. Wouwe
te Marum.
Benoemd: tot vlootpred. L. J. Schale-
kamp te Beetgum- (aangenomen).
Geref. Gemeenten
Be roepen te Rijssen Ohr. v. d. Woestijne
te Ridderkerk.
Tweetal: te Lisse M. Blok te Zeist eu
L. Rijksen te Leiden.
Ds J. C. KONINGSBERGER EN Ds A. B. C.
HOFLAND IN PATRIA
Ds J. C. Koningsberger, Ned. Herv. predi
kant te Amsterdam en hoofdveldprediker in
Ned-Indië, is tot verder herstel van zijn
gezondheid in ons land gearriveerd, evenals
de veldprediker te Padang (Sumatra) ds A.
B. C. Hofland, die echter eind Mei weer' naar
Indië vertrekt; diens adres is Nachtegaallaan
21, Den Haag;
Ds J. IJ. TIEMERSMA TE BLEISWIJK MET
EMERITAAT
Ds J. IJ. Tiemersma, Geref. predikant te
Bléiswijk, voorheen te Marken, Drogeham en
Tzummarum, ontving na 40 dienstjaren eer
vol emeritaat en neemt 15 Juni afscheid van
zijn gemeente.
PERSONALIA
De heer H. Venema, hulppred. te Zwolle,
is tot de evangeliebediening in de Ned. Herv.
Kerk toegelaten.
Prof. mr A. J. P. Tam mes, benoemd tot
buitengewoon hoogleraar aan de Gem. Uni
versiteit van Amsterdam, zal op 19 Mei zijn
ambt aanvaarden.
Prof. dr ir J. Boëseken, van 1907 tot 1938
hoogleraar in de organische scheikunde aan
de T.H. te Delft, is morgen 50 jaar doctor aan
de universiteit van Bazel.
IN HET KORT
Volgens de laatste opgave is de opbrengst
van de Paascollecte in de Ned. Herv. Kerk
thans f 121.915.
De Transvaalse Synode der Ned. Herv.
Kerk- in Z.-Afrika zal deelneming van deze
kerk aan de Oslo-conferentie aanbevelen,
mits in de drie andere provincies een der
gelijk besluit wordt genomen.
De M.T.S. te Dordrecht zal m.i.v. Sept.
een afdeling openen voor „economische be-
dr ij fstechniek"
PROMOTIES
AMSTERDAM, 10 Mei. (Gem. Univ.) B.
M. I. Delfgaauw is bevorderd tot doctor in de
letteren en wijsbegeerte op proefschrift: „Het
spiritualistisch existentialisme van Louis La-
velle".
DAT te Krommenie een complot van clan
destiene slachters is betrapt bij het laden
van een gevilde koe in een tavi.
DAT de gemeente Maastricht besloot tot
aankoop van 110 bungalows, die in het Trich-
terveld zullen worden geplaatst.
DAT de Amerik. brigade-generaal Robert
Alexis? Mclure, die in 1944/1945 voör de voed
selpakketten voor Nederland zorgde, een
bezoek aan Maastricht heeft gebracht.
DAT de Siamese gezant Banomyong van
daag van Schiphol naar Siam terugkeert.
DAT de Bond van Adm. Ambtenaren bij
de Recht. Macht bij de Regering heeft aan
gedrongen op een betere salariëring.
DAT de Commissaris der Koningin in
Overijssel, ir J B G M ridder de vau der
Schueren, in Deventer de industrietentoon-
stêlling „Deventer komt over de brug" heeft
geopend.
DAT gisteren de 7-j. H. C. Knoops uit Rot
terdam aldaar door een stoomtram is dood
gereden.
DAT op zijn verzoek eervol ontslag is ver
leend aan drs. A. Kouwenaar als directeur
van het Rijksbureau voor Hout, met aanwij
zing van mr A J v Berkel als zijn opvolger.
DAT de CCD in Maart j.l. 5734 processen-
verbaal opmaakte, terwijl 115.903 kg graan,
zaden en peulvruchten, 660.000 stuks bloem
bollen en 610.400 stuks haring en bokking in
beslag werden genomen.
DAT de ministers van Sociale Zaken en
Binflenl. Zaken bezwaar maken tegen het
door de gemeenten betalen van een gedeelte
van de ziekenfondspremie voor overigens
niet-armlastige, vrijwillig verzekerden.
DAT de A'damse gemeenteraad besloot tot
de bouw van 88 woningen in de Transvaal-
buurt en 22 woningen in A'dam Noord.
DAT is ingediend een wetsontwerp tot
goedkeuring van het op 28 Jan. '47 te New-
York ondertekende Statuut van de Interna
tionale Vluchtelingenorganisatie.
DAT Eerste Kamerleden in het Voorlopig
Verslag over enkele paturalisatiewetten ge
vraagd hebben een bijzondere regeling te
treffen voor naturalisatie van Belgen, die
reeds geslachten lang in de Nederlandse
grensstrook wonen.
DAT dertig Franse aardrijkskundigen van
1217 Mei Amsterdam zullen bezoeken.
Dat de diamantslijperij Asscher te Amster
dam Woensdag a.s. 40 jaar bestaat.
DAT de 40 Deense architecten op hun
rondreis door ons land gisteren een bezoek
aan Rhenen hebben gebracht.
DAT het marine-opleidingskamp „Hilver
sum", hetwelk wegens het voorkomen van
nekkramp gesloten is geweest, op 17 Mei
a.s. heropend wordt.
DAT de groep buitenlandse landbouwers,
die op excursie is door ons land, gisteren
een bezoek aan Sneek heeft gebracht, waar
ztj heeft genoten van de volksdansen.
