ONTROERENDE DODENHERDENKING EN BESCHEIDEN FEESTVIERING
EERBIEDIGE HULDE IN DE STADSZAAL
De zanguitvoering op het Stadhuisplein
NIH UWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG, MEI 19M
Leiden heeft de Bevrijding herdacht en gevierd!
Voor de tweede maal na de onvergetelijke Meidagen van 1945, toen de geallieerde
legers hun niet te stuiten opmars beëindigden met een onvoorwaardelijke overgave
van de uiteengeslagen resten der Duitsche troepen, heeft de bevolking van de
Sleutelstad haar hulde gebracht aan hen, die hun leven hebben geofferd voor de
vrijheid van ons Vaderland.
En niemand bleef daarbij achter. Arbeiders en hoogleraren, onderwijzers en
kantoorbedienden, van burgemeestersvrouw tot winkelmeisje, grijsaard en kind,
allen hebben wij in doodse stilte met onze gedachten verwijld bij de graven van
onze dapperen en bij hen, die deze gevallen landgenoten missen in hun gezins- en
familiekring. Ontroerd hebben wij het Volkslied gezongen, dat blijft spreken van
trouw aan den Koning en van geloof in Hem, waarop wij ook voor de toekomst
van Nederland willen bouwen, en eerbiedig hebben wij het hoofd gebogen in dank
bare herinnering.
Zo gevoelden wij ons niet alleen één met onze doden, doch ook weer met elkan
der en onze gedachten gingen terug naar de jaren, waarin het volk der lage landen
als één man zich verzette tegen de indringer.
En hebben wij in deze momenten niet gehunkerd naar de eenheid van alle man
nen en vrouwen van Nederlandse stam, tot welke eenheid pater Gilbertus Lohuis,
O.F.M., zo krachtig heeft opgeroepen en voor welke eenheid ds H. van Andel zo
duidelijk de weg heeft aangegeven, want uitsluitend in het dienen van de Poten
taat aller potentaten ligt de waarborg voor de ware geestelijke vrijheid.
Indrukwekkend was de herdenkingsure in de Stadsgehoorzaal, evenals de stille
tocht langs het tijdelijk monument aan de Steenstraat, waar velen een eenvoudige
en toch weer grootse bloemenhulde hebben gebracht ter nagedachtenis van de
gesneuvelden van leger en vloot, illegale werkers en verzetsvrouwen, doodgemar-
telden in concentratiekamp en gevangenis en van de talrijke onschuldige slacht
offers.
Wij herdachten 265000 doden, die de tol hebben betaald voor de vrijheid van
Nederland, dat onder de roemrijke regering der Oranjes wel altijd een klein volk
is geweest, doch altijd groot in daden.
Zo blijft ook deze herdenking en viering van onze Bevrijding haar plaats in
nemen in de rij, welke in 1946 is aangevangen en die jaar in jaar uit zal worden
voortgezet om ons nageslacht te vertellen van datgene, waarin een klein volk
groot kan zijn.
Het was wel een weemoedig, doch tevens een dankbaar gedenken van de grote
weldaden van de Almachtige, waarvan ons volkslied zegt, dat Hij ons schild en be
trouwen is.
In de Stadsgehoorzaal
Tengevolge van de ongunstige weers
omstandigheden werd de plechtige her
denking van de gevallenen uit de oorlog
riet op heit Pieterskerkpledn, maar in de
Stadsgehoorzaal gehouden.
Onder de vele aanwezigen, die de plech
tigheid bijwoonden, bevonden zich jhr mr
F. H. van Kinschot, burgemeester, alle wet
houders en mr J Bool, gemeentesecreta
ris, prof. mr B. P. Cleveringa, rector-mag-
ir.ficus der R.U., ds D. Kuilman, voorz.
Ministerie van predikanten der Ned.
Herv. gemeente en dr H J. Westerink.
Geref. predikant.
De herdenkimgssamenkomst. die met
orgelspel werd omlijst, werd geopend met
hst zingen van het „Wilt heden nu
treden," waarna pater Gilbertus Lohuis,
O.F.M. te Woerden een rede uitsprak,
welke hij begon met de woorden: In de
natuur van de mens rust de noodzaak van
het offer, dat hij nodig heeft voor zich
zelf. zijn gezin en de gemeenschap. Het
offer is een huldeblijk aan God. en omdat
de mens aan stof gebonden is. uit hij zijn
offer in het stoffelijke. De drang in de
mens om het offer te brengen wijst heen
raar het grootste offer, dat door Christus
gebracht is.
In de verschrikkelijke oorlogsjaren zijn
er offers gevallen, voor het individu, het
gezin en de gemeenschap. Voor de groot
ste waarden hebben sommigen alles ge
offerd en de grote massa bleef trouw aan
God en Oranje.
Onze gevallenen liggen als zaad in de
aarde, dat zal kiemen en groeien. Wij her
denken de kinderen, de krachtige ouders,
de ouden van dagen, de helden en hel
dinnen, de soldaten en de verzetsstrijders,
de mensen met inzicht en idealisme. Zij
offerdien voor God, Koningin en Vader
land.
Wij kunnen deze plechtigheid niet mee
vieren in tweedracht en egoïsme; het bloed,
dat gevloeid heeft, kwam uit velerlei har
ten, Dat bloed roept tot eensgezindheid,
liefde, heilig begrip en eenheid. Laten wij
in het voetspoor van onze Landsvrouwe
streven naar onderlinge verdraagzaam
heid. Dat is het leven, waard om geleefd
te worden. DM is Christendom in top
vorm.
Nadat het volkslied gezongen en een
minuut stilte in acht genomen was, nam
ds H. v. Andel, Geref. pred. te 's-Graven-
hage-West het woord.
Wie dit ogenblik goed heeft besteed,
heeft niet alleen gedacht aan het verle
den, maar ook aan het heden en de toe
komst. Heden en toekomst zijn vrucht van
het offer, dat in het verleden is gebracht.
Zijn de goederen, die altijd inzet zijn
geweest van de strijd der Oranjes in de
historie: vrijheid en gerechtigheid, nu vei
lig bij ons en bewaren wij ze ongerept?
Stel, dat een strijder zou opstaan uit
zijn graf en wij zouden hem rondleiden.
Zouden wij dan met dankbare trots kun
nen zeggen: Hier is het Nederland, waar
voor gij zijt gestorven?
Onze doden herdenking moet daarin
staan, dat wij voelen de grote verantwoor
delijkheid om onaangetast de goeederen
te bewaren en hoog te houden de banier
van vrijheid en van recht. Nederland richt
zich langzaam op en ondanks de nationale
vrijheid blijkt toch, dat wij het oude erf
goed der vaderen nog niet volkomen heb
ben
De goederen van vrijheid er. gerechtig
heid in onze huidige samenleving zijn
alleen veilig in onze handen, wanneer ze
niet slechts zijn goederen van onszelf er.
ons nationale bestaan, maar tegelijk be
horen tot de goederen van het komende
Koninkrijk Gods. De vrijheid van de
mens en de gerechtigheid in onze samen
leving vinden altijd hun diepste fundering
en normering in de eerbiediging van de
souvereiniteit van de Potentaat der po
tentaten. Want het zijn goederen., waaraan
ten grondslag ligt het allesomvattende
offer van Jezus van Nazareth, die de
vrijheid en gerechtigheid heeft gered uit
een wereld, die zichzelf door zonde en
egoïsme verdeelt.
Om die verworven goederen te bewa
ren is ook nu nog het offer nodig, nu niet
met ons bloed en leven, maar met het
offer, dat naastenliefde en gemeenschaps
zin van ons vorderen.
Als wij dat verstaan, hebben wij recht
om de vrijheidsvlag te planten in ons ver
woeste land en op de graven onzer ge
vallenen, aldus besloot spr.
Bij het Monument
Na afloop van de samenkomst in de
Stadsgehoorzaal begaven allen zich in
stilte naar het Monument aan de Steen
straat.
Bij het eenvoudige wit-houten kruis
hebben ontelbare deputaties van vereni
gingen en officiële colleges, alsmede tal
van particulieren een bloemenhulde neer
gelegd. Grote kransen, doch ook sobere
bosjes tulpen of narcissen zagen wij neer
leggen. Zij werden aangedragen, door
vooraanstaanden, maar ook door de „ge
wone" man of vrouw, wier hulde een
offer betekende, waarin tevens de groot
heid van hun daad sprak. Allen toefden
een ogenblik in gedachten verzonken aan
de voet van het monument, hetgeen voor
velen een aangrijpend moment was, om
dat de gedachten zich vermenigvuldigden.
Het voorbeeld, dat onze burgemeester
gaf, werd door honderden Leidenaars na
gevolgd en zo is deze stille tocht een
groote manifestatie geworden van hulde
en dank aan onze doden.
Ach, waarom zouden wij namen noe
men? Het is niet noodg, Hier was Leiden
verenigd, zoals het slechts in dergelijke
uren kan zijn. Boven het graf reikte men
elkaar de broederhand.
Toen ging men huiswaarts met ieder
zijn eigen gedachten over de eenheid in
het verleden enin de toekomst.
Kerkelijke herdenking
In verschillende kerken van onze stad
werd Zondagmorgen een herdenkings
dienst gehouden.
Aangezien het ons niet mogelijk is een
verslag van alle diensten te geven, hebben
wij ons bepaald tot de herdenking in de
Pieterskerk, waar als voorganger optrad
ds D. J. Vossers, die zijn prediking ba
seerde op de door de Synode der Ned.
Herv. Kerk vastgestelde tekst uit Psalm
1185.
Spr egon met te zeggen, dat in deze
tijd teleurstelling en ontgoocheling in
brede kringen zijn waar te nemen. Vele
jongeren voelen zich ongelukkiger dan in
de oorlogsjaren, toen het stralende punt
van de bevrijding er was. Erger is, dat er
van geestelijke en morele vernieuwing
van ons volk zo weinig terecht is geko
men. Een stroom van oppervlakkigheid,
lichtzinnigheid en genotzucht gaat door
ons volk; in één woord: de strijd gaat
door, zij het dan in de vorm van een
„burgeroorlog". Toch zou het niet goed
zijn, als we nu reeds de herdenkingen gin
gen afschaffen. Met gulden letters zal de
vijfde Mei 1945 in de historie van ons land
en volk worden geboekstaafd. Het is no
dig, dat wij herinnerd worden aan de
benauwdheid, waarin wij hebben ver
keerd, en aan de ruimte, waarin God ons
heeft geleid.
De grootste benauwdheid was wel
daarin gelegen, dat het Evangelie dreigde
te verstikken in het God-vergetende re
giem, dat de grondslagen van ons volk
trachtte te ondermijnen. Toen de vijfdeMei
was aangebroken, hadden de gebeden een
einde. Dat betekent, dat we niets hebben
begrepen van de benauwdheid. Daarom
hebben wij ook de betekenis van de
ruimte niet verstaan. In heilig ontzag voor
Gods majesteit gedenkt de Kerk, tezamen
met het volk, dat God de heidenen ver
slagen heeft. Dit heeft Hij gedaan, opdat
wij de ruimte vullen zouden en de teke
nen zouden oprichten voor Zijn komend
Koninkrijk.
God heeft ons de opdracht gegeven om
een nieuwe samenleving te bouwen,
waarin de ongerechtigheden van vóór de
oorlog niet meer gevonden zullen wor
den. Daarom is het de taak van de Kerk
HULDE AAN ALLE BUURT-
VERENIGINGEN
Het gemeentebestuur heeft er inder
daad goed aan gedaan toe te staan, dat
dit jaar de Federatie van Buurtverenigin
gen het officeel programma organiseerde.
In sommige kringen heeft men op dit
besluit critiek geuit, als zou het gemeen
schappelijk element in zulk een feestvie
ring min of meer verloren gaan. Deze
mening kunnen wij bestrijden, nu wij
hebben gezien, hoe de Leidenaars over
het algemeen de feestdag hebben door
gebracht en hoe het grootste deel der be
volking op lofwaardige wijze heeft ge
vierd het belangrijkste feest onzer natio
nale feesten: de Bevrijding, uit nood, el
lende en tyrannie.
In alle delen der stad is men in de ge
legenheid gesteld blijk te geven van een
persoonlijk medeleven. De buurtvereni
gingen wekken geen verdeeldheid, in
tegendeel, zij stellen zich tot taak een
band te leggen en te verstevigen tussen
de onderscheidene bevolkingsgroepen. Zo
bezien krijgt ook het werk van de veelal
actieve buurtorganisaties perspectief en
in dit licht krijgt ook de feestviering van
gisteren, die ongetwijfeld bij een deel der
inwoners niet in de smaak is gevallen,
gestalte.
Het mag zeer zeker op prijs worden
gesteld, dat het Gemeentebestuur zich
niet onttrokken heeft aan de plannen, die
de Federatie koesterde. Het heeft zich
zelfs niet alleen willen beperken tot het
geven van richtlijnen, doch het was be
reid steun te verlenen om tot een slui
tend geheel te geraken.
Het is niet doenlijk om een verslag te
geven van de feestviering in alle wijken.
De ene wijk heeft over meer middelen
om het programma zo aantrekkelijk mo
gelijk te maken kunnen beschikken dan
De burgemeester toonde zijn
belangstelling
Het is ons niet mogelijk een verslag te
maken van de feestviering zonder de
naam van onze burgemeester er in te
noemen. Toch willen wij het voor dit
keer in een andere vorm gieten. De veel
heid van verslagen zou met zich mee
kunnen brengen, dat ook de naam „jhr
mr F. H. van Kinschot" veelvuldig in
dit nummer zou voorkomen. Dit menen
wij voor een belangrijk deel te kunnen
voorkomen, wanneer wij op deze wijze
onder de aandacht van onze stadgenoten
brengen, dat de burgemeester in ruime
mate van zijn gewaardeerde belangstel
ling heeft blijk gegeven. De ene invitatie
was nog niet aangenomen, of de andere
kwam binnen.
Dit heeft de pioniers van de organisa
tie van de vijfde Mei in al hun beslom
meringen 'n hart onder de riem gestoken.
Overal werd de burgervader met enthou
siasme verwelkomd en de burgerij toon
de zich dankbaar voor het medeleven.
De burgemeester hield zich in som
mige wijken nu niet bepaald aan de for
maliteiten. Daarvan getuigt de opname
wel, waar hij zich op de schommel in de
„Professorenwijk" in evenwicht tracht te
houden. Maar juist dat verhoogde de
feestvreugde.
Mevr. van Kinschot vergezelde trouw
haar man op zijn lange tocht door de
Sleutelstad. Zo werd het waarlijk nog een
gezellige dag voor hen en voor de bur
gerij.
en van geheel het volk zich met ernst af
te vragen: hoe moet het leven van ons
allen ingericht worden, zodat het enigs
zins beantwoordt aan de eisen van Gods
barmhartigheid?
Wij wanhopen niet! Onze bevrijding is
het teken van de grote Bevrijding uit
schuld, nood en oordeel, welke verlossing
zal komen.
de andere. Daarom willen wij in ieder
geval geen onderscheid maken en met
nadruk zeggen, dat alle buurtverenigin
gen zich van hun moeilijke taak gekwe
ten hebben. Onze oude Sleutelstad heeft
de Bevrijding waardig gevierd, zij het
dan niet uitbundig.
Hulde aan allen, die hun krachten ge
geven hebben tot het slagen van de na
tionale feestdag, waarvan de viering toch
dit resultaat heeft, dat zij lang zal blijven
voortleven in onze herinnering.
De grote feestdag van gisteren werd
waardige wijze geopend met een
zanguitvoering op het Stadhuisplein. Er
bestond helaas weinig belangstelling van
publieke zijde.* Terecht werd de opmer
king gemaakt: De Leidenaars kunnen
alleen maar enthousiast en uitbundig
zijn op 3 October.
De heer Leo Mens had dan ook
moeite vaii de zangers en zangeressen
een deugdelijk koor te maken. Maar het
ging en in de prille morgen van de bij
zondere vreugdedag klonken de ijle
klanken van de zang door het centrum
van de oude Sleutelstad, waar uiteraard
nog niet veel leven viel te bespeuren.
Vele Leidenaars, wier standpunt het
was, dat op de vijfde Mei de nachtrust
wel iets langer mocht duren dan ge
woonlijk, lieten verstek gaan, maar de
autoriteiten, die op het bordes plaats
hadden genomen, waren groot in getal.
Na afloop van de uitvoering, die be
sloten werd met het zingen van het
„Wilhelmus", verspreidden de aanwe
zigen zich in de stad, die langzamer
hand meer „bevrijdingsgeest" ging ver
tonen.
's Morgens waren de buurtverenigin
gen druk bezig hun meestal uitgebreide
programma's af te wikkelen. Dit had
tot gevolg, dat het in de stad en met
name op de hoofdstraten niet zo druk
was als in vorige jaren.
Het doen spuiten van de fontein op
de Vismarkt is vooral voor de oud-Lei-
denaars altijd weer een attractie. De
fotografen hadden hier een prachtige
gelegenheid kunnen vinden om origi
nele opnamen te maken.
SPREEKUUR VAN DE BURGE.
MEESTER.
Het spreekuur van de burgemeester zal
morgen worden gehouden van 13.30 tot
14.30 uur.
PROPAGANDA FILMAVOND DE ZIJL
De zwem- en polovereen. „De Zijl" or
ganiseerde gisteravond in de Foyer van
de Stadsgehoorzaal een propaganda-film
avond.
Er werden uitsluitend films van de
KNZB vertoond en wel „Nederland is
een waterland", een uit 2 delen bestaande
Olympische film en „Het zwemmen van
zwakzinnigen, li oh a m el i j k geb rekkigen
en blinden".
De bedoeling van deze avond: propa
ganda, is oi. zeker geslaagd.
CHR. GEREF. EVANGELISAilE
Op uitnodiging van de Chr. Geref. Evan
gelisatiecommissie „Filippus", hoopt mor
genavond in het kerkgebouw aan de
Steenschuur voor te gaan ds W F. La-
man van Rotterdam-West zie de
advertentie in dit nummer.
We hebben reeds tal van malen verschillende foto's van Jhr. v. Kinschot in ons blad
opgenomen, doch zoals hij zich hier met weth. D. v. d. Kwaak en de gemeente-secr. mr. J.
Bool vermaakt op de schommel, zullen onze lezers de eerste burger van de Sleutelstad
wel zelden zien.
