Slenteren oyer
Bedrijfsorganisatie
de Jaarbeurs
't Verklaarde
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DONDERDAG. 17 APRIL 194|
(Van een onzer verslaggevers).
Jaarbeursbezoeken is een vermoeiend
werk, omdat er zóóveel te zien is. Wie al
die manufacturaers, meuibelhandelaren,
kruideniers en verkoopers van potjes en
pannetjes uit Aardenburg en Herwijnen.
Baflo en Zoetermeer met hun vrouwen,
keuriig uitgedost, des morgens Jaarbeurs-
waarts zien gaan en hun vermoeide ge
stalten tegen vijf uur van het Vreeburg
weer naar het station ziet sloffen, vraagt
zich echter af, of zij alleen moe van het
zien zijn. Misschien is er ook een flinke
dosis desillusie bij?
Het moet voor al die kleine zakenlieden
een zware beproeving zijn door de kleuren-
symphonie van de textielafdeeling, de ruime
sorteering van het schoenen-dorado en de
welvoorziene stands in alle vier verdiepingen
Molenaai De Jongste in Nootdorp, liet
door ir. P. L. Fauel uit Wassenaar de
wieken van zijn molen een reconstructie
ondergaan.-Door middel van een soort fok,
welke aan de wieken is bevestigd, kan de
capaciteit thans aanzienlijk opgevoerd
worden.
te wandelen en te weten dat óf export óf
productieve onmacht het doorgeven van al
dat goed den er naar snakkenden consument
voorloopig in den weg staat. Maar we leven
nu eenmaal in een wereld, die weer op gang
moet komen. Export is de energie, die alle
raderen in beweging moet zetten en eerst
als die er voldoende is, ontstaat er koop
kracht en een levensvatbare binnenlandsche
markt.
Dat wil ondertusschen niet zeggen, dat de
verschillende fabrieken geheel voor den ex
port- zouden werken. De textielfabrieken
voerden in 1946 b.v. slechts 8 pet. uit, ze
maakten meters textiel voor het zeer groote
Nederlandsche leger en zorgden, dat de rest
der bevolking de geldig verklaarde textiel
punten kon honoreeren.
De „Textieljaarbeurs", zooals de nieuwe
af deeling heet, heeft kennelijk ten doel het
buitenland attent te maken op de kwaliteits
producten, die de Nederlandsohe spinners
en wevers brengen. Het is niet gering. Het
blinkt U tegen. En het getuigt van onderne
mingsgeest. Zooals ik gisteren schreef: de
Kunstzijde Unie gaat garens maken om de
kousenfabrikanten in staat te stellen een
kous te brengen, die de vergelijking met de
uiterst koude Nylon in schoonheid en warmte
zal kunnen doorstaan, bovendien goedkooper
is en een eind zal maken aan de files voor
de winkels. Kunstzijde of rayon, zooals het
tegenwoordig heet, wordt trouwens de kurk
waar heel het Nederlandsche textielbedrijf
op gaat dobberen. De katoenweverijen gaan
rayongarens verwerken en er zijn schoone
producten te bewonderen van Twentsche en
Tulburgsche weefkunst. De rayonproductie
was vorig jaar 12 millioen kg. Daarvan bleef
7 millioen in ons land. Vier en half werd
geëxporteerd.
Het is overigens geen wonder, dót iemand
de opmerking maakte „waar is nou de stand
waar je textielpunten kunt krijgen?"
Met de schoenen wringt dezelfde vraag
naar de keel. De fabrikanten zijn niet van
meening, dat er spoedig een einde aan de
schoendistributie zal komen. Niet omdat er
momenteel geen schoenen genoeg zijn, maar
wél vanwege de onzekere vooruitzichten in
den grondstoffenaanvoer.
De productie is nog lang niet wat zij
wezen moet. Vroeger maakte men in Neder
land 1.200.000 paar schoenen per maand. Nu
Bedrijfsorganisatie is een begrip, dat
geboren is in den Prot. Ghr. kring
en waarin het streven openhaar werd, om
in den strijd voor nieuwe maatschappij-vor
men de wetten, welke God gesteld heeft voor
de maatschappelijke levensverbanden, tot
gelding te brengen.
De voormannen der Ghr sociale beweging
hebben voor de doorwerking er van sinds
tientallen jaren gestreden Zoowel op het
eerste als op het tweede Ohr. Soc. Congres
werd het onderwerp aan de orde gesteld.
Mede als vrucht van dien arbeid werd bij
de Grondwetsherziening van 1938 een nieuw
hoofdstuk van openbare lichamen voor be
roep bedrijf toegevoegd.
Door de conclusies van het Convent van
dhr. sociale organisaties elders in ons
blad opgenomen zijn nu de richtlijnen
getrokken, welke een gemeenschappelijk op
treden in positieven zin op het maatschap
pelijk terrein van onze Chr. sociale beweging
mogelijk maken. Deze conclusies, welke een
stemmig zijn aanvaard, raken ook de econo
mische medezeggenschap der arbeiders in de
bedrijfsorganisatie en het publiekrechtelijk
karakter der bedrijfsorganisatie.
Wat het eerste betreft worden, met hand
having van het gezag van den ondernemer.
700.000. En onze schoenen zijn nog te duur.
Dat speelt ons nu al parten bij den export.
In verschillende landen wordt de concurren
tie gevoeld van Engeland b.v., dat 1 millioen
huiden insloeg. Noorwegen bleek al over
voerd te zijn van Engelsch schoeisel. In
Zwitserland is het de Duitsche schoenin
dustrie uit de Franoche zone, die ons tegen
is. Dat wordt dus hard werken voor de Ne
derlandsche schoenfabrikanten en hun ar
beiders.
Naast dergelijke economische gedachten
geeft de Jaarbeurs als steeds aanleiding tot
het zien van nieuwe dingen. De diamantslij
per op de tweede verdieping is wel geen
nieuwe verschijning in het Nederlandsche
economische leven, maar hij is één van de
1200, die er van de voor-oorlogsche 12.000
overbleven. Hij en z'n kleine schitterende
diamant, die hij tot steeds grooter flonke
ring opslijpt, hebben groote belangstelling.
In de speelgoedafdeeling raast een Neder
landsche vinding over de rails: een soort,
electrische Dieseltrein, die zelfs de belang
stelling van de Zwitsers heeft gaande ge
maakt En dat wil wat zeggen!
Het terrein aan de Croeselaan, waar het
vernuft van de Nederlandsche machinefabri
kanten staat uitgestald en op jeepo gyemon
teerde brandspuiten zijn tentoongesteld
bestemd voor de gemeente Amersfoort
heeft een aparte afdeeling der uitvindingen.
Er is een meneer, die uitgevonden heeft vee
koekjes in bon bon vorm te maken. Dat is
voor de boeren, die tot nu toe steeds van die
massale koeken moesten voeren, een heel
gemak.
„Je moet er maar opkomen," zei ook de
loodgieter uit Amsterdam, die een apparaatje
maakte, dat het mogelijk maakt de water
kraan in geval van een defect leertje of dolle
kraan, zonder den hoofdafsluiter om te
draaien, van den wand te schroeVén. Het
instrument wordt tusechen kraan en muur
geplaatst en treedt in werking als de kraan
wordt afgeschroefd. Het zooveelste ei van
Columbus.
WAT BIJ EEN BEZOEK AAN
DE STAD OPVALT
Naar „Ass. Press" uit Bandoeng seint, is
de autoweg, welke Batavia vtia de Poentjak
met Ba-ndoeng verbindt, sinds korten tijd
weer vrij voor het burgerlijk verkeer. Er is
daar veel veranderd sinds een jaar gele
den., toen Britsche convooien zich vechtend
een weg moesten banen- naar de belegerde
stad op de hoogvlakte.
Het eerste, dat bij aankomst te Bandoeng
opvalt, is de „leegte" in deze stad. In de
twee groote hotels, „Homann" en „Preanger"
kan men zoo maar een ka mier krijgen: een
ongekende weelde in vrijwel alle steden van
den Archipel.
Het bericht, dat Bandoeng tot republikein-
sohe hoofdstad zal worden gemaakt, heeft
wel eenage opschudding teweeg gebracht.
Men is er voor het overgroote deel Neder-
landsoh georiënteerd; de republiek beziit er
dan ook geen enkelen ambtenaar en geen
enkele krant.
Trouwens, ook de Soedaneesche bevolking
is niet bijzonder geestdriftig gestemd over
het republïkeinsche streven. De oud-regent
van Garoet, Kartalegawa, heeft sinds eeni-
gen tijd een beweging in het leven geroe-
uitg es tippelt de lijnen eener arbeidsgemeen
schap, binnen welke de arbeider als schep
sel Gods, ook in bedrijfsaangelegenheden
zijn woord mede kan spreken en zijn per
soonlijkheid kan ontplooien met betrekking
tot zijn mede-veranfwoordelijkheid op econo
misch gebied.
De thans voorgestelde bedrijfsorganisatie
wordt met waarborgen omringd, waarin
front wordt gemaakt tegen het Staatssocia
listische streven, dat met misbruik van het
woord „bedrijfsorganisatie" daaraan een in
houd geeft, welke het georganiseerde be
drijfsleven misvormt tot een verlengstuk
van den Staat. Mr J. Borst, een der refe
renten ter conferentie, drukte dit als volgt
uit: „Van functioneele decentralisatie ver
wacht men een betere uitvoering der Staats
taak. De Staat komt de bedrijfsorganisatie
tegemoet en zegt: Ik breng u publiekrech
telijke bevoegdheid, maarom mij te
helpen".
Daarom moet de nadruk blijven vallen
op de eigen taak der vrije organisaties, nu
en in de toekomst.
Wij verheugen ons over deze belangrijke
uitspraken, waaraan wij den wensch toe
voegen, dat het wanbegrip en het misver
stand, dat nog bij velen bestaat ten aan
zien van de roeping om zich Christelijk te
organiseeren., zal worden uitgebannen en
doorbroken..
Den nood is ons opgelegd.
De bedrijfsorganisatie moet wor
den bevorderd
Overheid kan alleen extern invloed
uitoefenen.
Op 14 en 15 April j.l. werd in „Birkhoven"
te Amersfoort een sociaal-economische con
ferentie gehouden, uitgaande van het Con
vent der Chr. sociale organisaties.
Deze conferentie was geheel gewijd aan
het vraagstuk der bedrijfsorganisatie. Aan de
hand van een vijftal referaten, die elk een
aspect van de bedrijfsorganisatie behandel
den, werd dit vraagstuk breedvoerig bespro
ken In enkele conclusies werd aanvaard,
dat de bedrijfsorganisatie noodzakelijk is en
bevorderd dient te worden, terwijl als taak
werd genoemd het treffen van voor het be
drijf noodzakelijke regelingen en het advi-
seeren aan de Overheid. De bedrijfsorgani
satie moet worden gevormd door de vrije
maatschappelijke organisaties en behoort te
zijn samengesteld uit vertegenwoordigers
van ondernemers en arbeiders. Inzake de te
treffen maatregelen moet de bedrijfsorgani
satie zich beperken tot het zgn. horizontale
vlak, alleen de belangen van den betreffen-
den bedrijfstak rakend, voor sommige van
welker regelingen de bedrijfsorganisatie ver
ordenende bevoegdheid noodig heeft. Ten
slotte zal de Overheid slechts extern invloed
kunnen uitoefenen en zich moeten houden
buiten de bestuurszaken.
De boeren vinden er voorts nieuwe soorten
halsters en kettingen voor hun vee, er zijn
verbeterde projectie-apparaten, kaartsyste
men. uitvindingen voor de fiets, voor pom
pen en weefgetouwen.
Vindingen, die geen revoluties teweeg
brengen, maar toch een bewijs zijn van den
Nederlandschen ondernemingslust. Die trou
wens uit den heelen opzet blijkt.
En Utrecht leeft mee met een winkelweek,
die vlaggen aan alle puien bracht en drom
men menschen deed uitstroomen in feeste
lijke straten en grachten, waar, tegen het
verweerde gesteente van eeuwenoude gebou
wen, de lente de wereld vernieuwt!
pen, welke voornemens is een Soedaneeschen
staat, los van de republiek, te vormen. De
ze beweging wordt te Djocja beschouwd als
een „organisatie van stroopoppen, door de
Nederlanders geïnspireerd
Met dat al schijnen de republikeinen toch
een gevaar te zien in de min of meer pro-
Nederlandsdh gezinde beweging van Karta
legawa.
Baltische vrouwen voorloopig
niet als dienstbode-
Binnenkort komen de eerste 10 voor de
A'damsche ziekenhuizen.
Zeer binnenkort zullen de eerste tien van
de 50 Baltische vrouwen uit kampen voor
verplaatste personen in ons land aankomen,,
om, zoo als gemeld) in Amsterdamsche zieken
huizen te gaan werken. Als de proef met
deze 50 vrouwen slaagt, zullen et later wel
licht meer statenlooze vrouwen worden toe
gelaten. Men is uiterst voorzichtig, daar sta
tenlooze werkkrachten, die een keer officieel
in ons land zijn toegelaten, niet meer over
de grens kunnen worden gezet.
Bevin en Marshall vertrekken
Dinsdag uit Moskou
Oostenrijksch vredesverdrag heeft goede
kans op accoord.
Omtrent de conferentie van anderhalf
uur, die Marshall Dinsdagavond met Stalin
had, wordt nader medegedeeld, dat deze
plaats ha op verzoek van Marshall. In ge
zaghebbende kringen te Moskou wordt aan
genomen, dat de conferentie niets heeft op
geleverd, waardoor de Groote Vier uit de
huidige impasse inzake Duitschland kunnen
komen.
Gistermorgen had Marshall een onderhoud
met Bevin, van wien vast staat, dat hij
Dinsdag Moskou zal verlaten. Verwacht
wordt, dat dan ook Marshall en de Britsche
en Amerikaansche delegaties zullen ver
trekken.
De Raad der ministers begon na twee
uur te hebben gewijd aan het rapport over
de Duitsche steenkolenimdustrie, waarover
geen overeenstemming werd bereikt met
een bespeking van het Oosrtenrijksohe vre
desverdrag Molotov verklaarde, dat de Rus
sen gaarne zouden zien. dat het Oostenrijk-
sche verdrag te Móskou werd bemdigd, het
welk een aanwijzing zou kunnen zijn, dat
de Russen concessies zullen doen om eenige
concrete resultaten van de conferentie te be
reiken. die anders een volledige mislukking
zou zijn.
I Zwijgt Moskou 1 m
over Oostenrijk? J \llt ZIPll t
Het verrassende element in de Russische
politiek houdt óók een ongezond, negativis
me in. Molotow is er inderdaad in geslaagd,
het met spanning verbeide „viermogend-
hedenverdrag" voor de demilitarisatie van
Duitschland te torpedeeren en mocht er op
den duur tóch nog een „viermogendheden-
verdrag" geboren worden, dan zal het be
halve de hersens van Marshall, de oogen
van Molotow moeten hebben. Nu dit be
langrijke punt voorloopig van de agenda is,
wordt het zeer de vraag, of men inzake
andere, om een oplossing vragende aange
legenheden, tot een accoord kan komen.
Hoe staat het bijv. met de Oosten rij ksche
kwestie, waarbij de Russen het reeds gesig
naleerde negativisme óók al ontplooid heb
ben? Komt Oostenrijk feitelijk nog wel te
Moskou ter sprake? Oostenrijk ziet zich
voor de keuze geplaatst, zich meer links
naar Russische zijde, of meer rechts, naar
Westerschen kant te oriënteeren. En, zooal9
wij indertijd reeds opmerkten, op de confe
rentie van Londen was het Rusland, dat
eerst het Duitsche vraagstuk wilde aansnij
den ende oplossing van het Oostenrijk-
sche vraagstuk van het Duitsche afhanke
lijk stelde. Rusland wil inzake Oostenrijk
eenig respijt, teneinde te kunnen polsen, of
er met dit land politiek en economisch
zaken te doen valt, want de Russische vrees
is natuurlijk, dat op den duur dit land
voor het wagentje der Geallieerden zal wor
den gespannen. Hoewel Oostenrijk zich in
het algemeen kenmerkte door een pro-Ame-
rikaansche politiek, waren er toch ook
symptomen, dat het zich méér naar Russi-
schen kant wenschte te oriënteeren, hetgeen
door den invloed der Russen leidde, tot ver
laging der bezettingskosten Staat de Oos-
tenrijksche kwestie op het Moskousche menu
als „fruit, fromage", zoodat wij er vóór het
scheiden van de markt, tóch nog iets over
vernemen óf bewaart men het Oostenrijk-
sche vredesverdrag tot een volgende confe
rentie? Als de Russen het wenschelijk ach
ten, dat de bezetting voorloopig nog voort
duurt, zullen ze er zeker geen haast mede
maken. Eerst zoodra er een Oostenrijksch
vredesverdrag is. en dit van kracht wordt,
zullen binnen den termijn van negentig
dagen de bezettingstroepen moeten vertrek
ken. Als men nu bedenkt, dat de Russen het
Duitsche vraagstuk veel belangrijker vonder*
en het Oostenr ij ksche daarvan afhankelijk
stelden. voor wat een „oplossing" betreft,
ziet het er niet naar uit, dat er veel schot
in komt. De moeilijkheden, óók na de con
ferentie van Londen, blijven voortbestaan,
omdat men inzake de behandeling van Oos
tenrijk voor de keuze staat, dit land te be
schouwen als een zuivere as-satelliet, even
als Hongarije, Bulgarije en Italië, óf als een,
zeker op het laatst van den oorlog, „verzet
strijders-centrum", zooals ons eigen land,
België, Tsjecho-Slowakije en Noorwegen Op
de conferentie van Londen hebben de Rus
sen het standpunt ingenomen, dat het Oos-
tenrijksche vredesverdrag op dezelfde basis
moet worden geformeerd als de verdragen
met de andere As-satellieten, maar de
Amerikanen en Britten hebben een veel
coulanter houding aangenomen. Materieele
belangen spelen daarbij een rol. De Oosten-
rij ksche industrie onderging een gevoelige
aderlating, doordat de Russen fabrieken en
mijnen in beslag namen, welke als Duitsch
eigendom, dus als „oorlogsbuiti" werden be
schouwd. De andere, bezettende mogendhe
den zouden op den duur voor het probleem
komen te staan, de ontstane technische en
andere tekorten weer aan te vullen, zoo
dat zij de Russen in hun oorlogsbuit-aspira
ties wenschen te beperken. Ook moet nog
een beslissing genomen worden inzake de
belangrijke petroleumgebieden bij Zister-
dorf, die thans onder Russisch beheer staan,
maar welke olievelden eerst na den An
schluss in meer intensieve exploitatie wer
den gebracht: de jaarlijksche productie van
ruim een millioen ton ruwe olie is, gezien
den algemeenen Russischen en Amerikaan-
schen olie-honger, zeker voor de Russen niet
te versmaden. Terwijl de Russen sterk ge
kant zijn tegen elk nauwer verband van
Oostenrijk met de nabuurstaten en derhalve
het ook niet wenschelijk achten dat Oos
tenrijk zich in de toekomst weer bij een
Donau-federatie zou aansluiten, staat dit
alles bij de Westersche Geallieerden niet
zóó op den voorgrond, maar moet wel voor
komen worden, dat Oostenrijk zich bij
Duitschland zou kunnen aansluiten, waarin
een historisch gevaar schuilt. Op de Lon-
densche conferentie werden verschillende
memoranda ingediend en eer het vredesver
drag met Oostenrijk tot stand komt, moet
daarin decisie genomen worden. Zoo maakt
Joego-Slavië aanspraken op Karinthisch ge
bied, waarvan Klagenfurth het belangrijkste
centrum vormt. Hoewel dit gebied na den
eersten wereldoorlog bij plebisciet aan Oos
tenrijk was toegewezen, meent Joego-Sla
vië nu deze uitspraak te kunnen betwisten,
omdat de Slavische bevolking daar „ver-
duitscht" zou worden. Het gaat hier om nog
geen 200.000 inwoners in een gebied van
circa 2700 vierkante kilometer, maar welk
gebied agrarisch van belang is en chemische
fabrieken telt en ook lood en cellulose pro
duceert, zoodat de materiëele motieven
wel tot deze Joego-Slavische claim zullen
hebben geleid. Voorts wenschte Joego-Sla
vië een speciale bescherming voor de Sla
vische minderheden in het Burgenland en
schadevergoeding. Te Londen heeft men voor
de Joego-Slavische eischen niet veel be
langstelling getoond en zelfs de Russen
hebben die voorloopig niet gesteund, maar
het Russische elementblijkt te Moskou zó/
onzeker, dat men ieder argument zal aan
grijpen. als het er om gaat, de zaak te rekken.
De Russen vooral willen Oostenrijk inten
siever gezuiverd zien van alle nationaal-
socialistische smetten, teneinde de „demo
cratiseering" en, als het kan. Russische be-
invloeding voor te bereiden en zij voelen
niets voor de z.g. „displaced persons", af
komstig uit de overige Donau- en Balkan-
gebieden. en waarvan er velen, anti-commu
nistisch zijnde. bezwaar hebben te repa-
triëeren. Herinneren wij er nog aan, dat
óók Nederland een memorandum heeft in
gediend, bepleitende een „o n a f h a n k e-
lijk en democratisch" Oostenrijk,
vrije vaart op den Donau. terwijl voor dit
door den oorlog economisch zeer ontwrichte
land, economische en sociale hulpverleeni»^
voorloopig nog noodzakelijk werd geacht.
Zooals bekend, kwam gisteren de Britsche minister van Financiën, Dalton, met een
begrooting voor den dag, welk kunststuk een batig saldo vertoonde! Wanneer zal zijn
ambtsgenoot op den Kneuterdijk ook zoo kunnen lachen?
