Op den eersten April
Ned. zelfbeheersching
verloor Alva z'n bril
Welke vlag komt er
tegenover provocatie
Regeering en
Indisch ambtenaar
't „nieuwe" Indië
't Verklaarde
NIK l)WK LEIDSCSE COURANT
S
DINSDAG 1 APRIL Mtt
EN DE HISTORIE BEGON EEN
NIEUW HOOFDSTUK
Wie van Schiedam naar Hoek van Hol-
lnd rijdt ziet, dwars over den Nieuwen
Waterdag, Rozenburg en de Oude Maas
heen, het stoer silhouet van den Briel-
schen toren. Vierkant en zwaar, als een
steenklomp is den Briel's Sint Catrijn.
Vertrouwd als het jaartal, dat hem voor
immer aan de vaderlandsche historie ver
bindt: 1 April 1572. Over al het groene
land dat U hier nu ziet en het blauwe
water dat het doorsnijdt, wapperden dien
dag 's Prinsens vlaggen en ze ontplooiden
zich in de Neredlanden voor het eerst en
in vrijheid op een eigen plek grond.
Sinds de bevrijding van 1945 hebben
wij voor den overval van de Geuzen op
den briel den naam „commandoraid" hoo-
ren gebruiken. Met dit verschil, dat bij
een dergelijke moderne „speldeprik" het
operatiedoel met groote nauwkeurigheid
wordt gekozen, verkend en overvallen.
Bij de Geuzen niets van dat alles. In
tegendeel. Zij voeren om zoo te zeggen,
Bewijs uit 't ongerijmde
Tijdens een. receptie in West-Java zeide
Soekarno: „De onderteekening van Ling-
gadjati-sec (naakt Red.) is het bewijs,
dat wij gaarne willen samenwerken met
de geheele wereld. Wij moeten blijk geven
van onze onafhankelijkheid door te wer
ken en nog eens te werken"
V.
„waar de winden hen brachten". Verdre
ven van den Engelschen wal, pirateerend
langs de kusten van West-Europa, zochten
deze ouderwetsche Engelandvaarders
naar een ravitailleeringsbasis voor één
keer. En ze dachten eerder aan Enkhuizen
of een der andere Zuiderzeesteden, dan
aan den Briel.
Bovendien: politiek hing hun operatie
heelemaal in de lucht. En ze was, een
maal gelukt dank zij aKoppelstock's over
drijving en Lumey's smeden van het ijzer
toen het heet was en een vette streep door
de rekening van. Prins Willem van
Dranje, die het noch voorzien had op de
watergeuzen, noch op ondernemingen op
eigen houtje, noch op bases langs den
zeekant, omdat hij daaraan voor z'n tot
toe mislukte, maar steeds hernieuwde
lndoperaties niets had.
Maar het effect dat den Briel voor de
zaak van het vaderland had, kon zelfs de
Zwijger niet bevroeden. Want dat appe
leerde aan het gevoel van de vechtende
burgers. Als den Briel door een handvol
omgezet kon worden, dan Vlissingen,
Veere, Enkhuizen, het Noorderkwartier,
Dordrecht, Leiden, Gouda, Naarden,
Amersfoort, deelen van Gelderland en
Overijssel zelfs, niet minder. Wat hulp
van buiten en de calvinistische minder
heden binnen de poorten en wéér wap
perde er een oranjevlag van een kerk
toren. Zoo is Nederland op het Spaansche
geweld veroverd.
INDON. OMROEP KAN NOG
WEL WAT LEEREN
In verband met gestelde vragen heeft mi
nister Jonkman in een brief aan den Voor
zitter der Tweede Kamer inlichtingen ge
geven over de radio-uitzendingen in Indië.
Alle radiostations binnen de gezagssfeer der
Ned.-Indische regeering vallen onder den
Begeerin-gsvoorliohtingsdienst. Voor de „aan
vullende" stof, die niet door den R.V.D. kan
worden geleverd, zijn de omroepleiders ver
antwoordelijk.
Bij controle is steeds gebleken, naar dr
Van Mook den minister heeft verzekerd, dat
in het algemeen tegenover de vaak zeer
provoceerende uitlatingen van de radio
stations van de republiek, door die Neder-
landsche omroepleiders een groote zelfbe-
heersching in acht wordt genomen.
De Indische regeering ontkent, dat de uit
gezonden programma's minder 'geschikt ziin
om de yerhoudimg tussohen de bevolkings
groepen te verbeteren.
Twee gevallen, die, waren zij niet spora
disch, bijzondere maatregelen zouden wet
tigen, worden in 's ministers brief genoemd.
Eenmaal heeft n.l. een spreker zich critisch
uitgelaten over de wijze, waarop men zlóh
aan republikeinsche zijdie aan gemaakte af
spraken meende te mogen houden. Een an
dere maal uitte een woordvoerder zijn wre
vel over de negatieve houding van diegenen
in Nederland, die slechts critiek schenen
over te hebben voor de gedragingen van het
militaire personeel in Indië.
(Wij teekenen hieTbij aan: Het is goed,
tegenover de opmerking over de republi
keinsche trouw eens te plaatsen hetgeen ge
regeld door republikeinsche radiostations en
persorganen over de Nederlandsche houding
wordt gezegd. In dit licht bezien lijkt 't ons,
dat aan onzen kant zelfs van een uiter
mate groote zelfbeheersching kan worden
gesproken. Wat de critiek op de soldatenver-
guizers in Nederland betreft, zouden wij den
Minister van Overzeesche Gebiedsdeelen
willen aanraden in de Handelingen der
beide Kamers eens te lezen hetgeen de Mi
nister van Oorlog bij verschillende gelegen-
BERUCHTE OORLOGSMISDADIGERS
NAAR NEDERLAND OVERGEBRACHT.
Wederom zijn enkele in Duitschland opge
spoorde oorlogsmisdadigers naar Nederland
overgebracht, waar zij zullen moeten boeten
voor de misdaden, die zij daar begaan heb
ben. De voornaamste ia wel Sturmbannführer
Schrieder, een der figuren van de Sicher-
heitspolizei, die mede verantwoordelijk is
voor het doodschieten van onschuldige Ne
derlanders. Bij dit transport bevonden zich
tevens 4 bij het doodschieten van 29 gijze
laars op de Apollolaan te A'dam in Oct. 1944
betrokken Duitschers, nl. de „Hauptschar-
führer bij den S.D.: W Th Bellers, J Zerni-
kow, A F Clausnitzer en K E Maibaum.
Eveneens zijn overgebracht de Oberfeldwe-
bel Max Neumann en Fr Genszyk, betrokken
bfj den moord op 10 Nederlanders te Zwolle
op 10 April 1945, -
Er zijn 365 jaren voorbij gegaan, vóór
we opnieuw gebeurtenissen als den Briel
moesten meemaken. Het zijn weer de
kleine groepen van het verzet geweest,
de KP. van Johannes Post uit Oosterhes-
selen, de drukkers van de illegale kranten,
die den vijand weerstonden en versloegen.
Een gebeurtenis van niets in 1572: een
onbekend stadje op een door de zee om
spoeld eiland wordt door wanhopige pi
raten bezet De Spaansche koning en
zijn landvoogd hebben er bitter mee ge
spot, het eigen opperbevel vond het be
lachelijk en brutaal. Maar de historie van
West-Europa en van een belangrijk deel
van de wereld werd in een nieuwe bed
ding gedrukt.
Een gebeurtenis van niets tijdens de be
zetting: een distributiekantoor overvallen,
een gevangenis gekraakt. Gehoond heb
ben de Duitschers, bedenkelijk gekeken
de bezadigde, repressailles vreezende Ne
derlanders.
Maar er kwam een barst in een Rijk en
de geschiedenis begon een nieuw hoofd
stuk.
Zulke dagen noemt men „die der kleine
dingen". ..Veracht ze niet" zegt de Bijbel.
Terecht. Zij bevrijden een volk. Want er
achter stond God, Die ons bevrijdt!
ROOD-WIT-BLAUW NAAST
ENKEL ROOD WIT.
In verband met de klachten, welke
Sja'hrir meende te moeten uiten ten op
zichte van de Nederlanders, „die Linggad-
jati van nul en geener waarde hébben
gemaakt", verklaarde dr Van Mook aan
United Press, dat vanzelfsprekend niet
alles onmiddellijk van een leien dakje
kan gaan. Hij zeide: „Linggadjati is groo-
tendeels een begin. Het geeft ons een uit
gangspunt bij de vraag hoe er samenge
werkt moet worden. Het zal een geleide
lijke vooruitgang moeten beteekenen,
waarbij economische plannen worden op
gesteld en hulp wordt verleend aan de
Ind-onesiërs, zoodat zij zich eventueel zelf
kunnen besturen. Maar dat alles kan niet
ineens gebeuren, het vraagt tijd. het
vraagt geduld en begrip."
In antwoord op een vraag van United
Press zeide dr Van Mook, dat zijn decreet
van 19 Januari, waarbij een in- en uit
voerverbod werd uitgevaardigd met uit
zondering van een aantal artikelen, vah
kracht zal blijven en doorgevoerd zal
worden, tot de gemengde commissie voor
economische zaken, ingesteld bij de over
eenkomst van Linggadjati, deze aangele
genheid kan overnemen. „En dat kunt u
aan den heer Ryan mededeelen," voegde
dr Van Mook hieraan toe.
Dr Van Mook zeide, dat de economi
sche aangelegenheden waarschijnlijk de
heden over dit onderwerp heeft gezegd. Het
doet wat vreemd aan, wrevel over critiek
op militairen te zien als minder geschikt om
de verhouding tusschen Nederlanders en
Indonesiërs te bevorderen. Red. N. H. C.).
Millioen pond schade aan Shell-
leiding te Haifa?
De schade aan de olie-installaties van de
Shell te Haifa, die zooals we gisteren reeds
hebben gemeld door Joodsche verzetslie
den zijn opgeblazen en waardoor de grootste
brand in de geschiedenis der stad werd
veroorzaakt, kan nog niet precies worden
vastgesteld, aangezien de branden nog in he
vigheid Voortduren. De installaties waren
niet verzekerd en zullen door de Joodsche
gemeente worden vergoed. Volgens een ruwe
schatting bedraagt de schade 1 millioen pond
sterling. Gistermiddag werden de inwoners
van Haifa op papieren onderzocht, waartoe
de politie rotsblokken op de straten had neer
gegooid. Van gisteravond 7 uur af zijn de
Joden onder huisarrest gesteld.
n
Het is niet zoo, dat de ambtenaar zich
politiek dezelfde vrijheid en vrijmoedig
heid kan veroorloven als ieder ander. Het
feit, dat hij ambtenaar is, legt hem zekere
verplichtingen op. Houdt hij zich daar
niet aan. dan is hij voor zijn functie on
geschikt
Waar ligt hier nu de grens? Hoever kan
de ambtenaar gaan? Hoeveel kan de over
heid van hem vergen?
Bij het beantwoorden van die vraag
moet voorop worden gesteld, dat de
ambtenaar niet in de eerste plaats is
„ambtenaar van minister a of minister b,
van burgemeester die of burgemeester
die. maar ambtenaar van het Koóinkrijk
der Nederlanden of van een gemeente".
Hij staat niet tegenover zijn chef als
persoon, maar als gezagsdrager, en hij is
niet tot trouw aan de meeningen en heb
belijkheden van dezen of dien persoon
gehouden, maar tot trouw aan het rijk of
de gemeente en haar gezagsdragers als
zoodanig.
Was het anders, dan zou de trouw van
den ambtenaar kameleontische neigingen
moeten bezitten en met elke wisseling van
minister of burgemeester moeten veran
deren. Het zou trouwens niet gemakkelijk
zijn uit te maken, of voor een gemeente-
De hertogin van Gloucester maakte dezer
dagen een tocht door de overstroomde
gebieden van Engeland. Hier ziet men haar
bij de Ouse, waar luit.-kol. Morling haar
enkele bijzonderheden vertelde.
meest urgente zaken zijn, waarover on
derhandeld moet worden. (IDat beteekent
dat maanden van hard werken voor ons
liggen."
Volgens dr Van Mook staat het nog niet
vast welke vlag eventueel over dit nieu
we land zal wapperen, echter is het waar
schijnlijk, dat het rood-wit-blauw van de
Nederlandsche en het rood-wit van de In
donesische gebouwen zal waaien. Dr Van
Mook zeide nog, dat het onmogelijk te
voorspellen was, wanneer het land tot
normale omstandigheden zal zijn terug
gekeerd. Hij hoopte echter, dat dit ge
beurd zal zijn vóór 1 Januari 1949, wan
neer Java, Sumatra en Madoera aan de
Indonesiërs zouden worden overgedragen.
De luit.-gouverneur-generaal legde er
echter den nadruk op. dat een dergelijke
definitieve datum niet door Linggadjati
wordt gesteld. Het geeft aan, dat dit „zoo
mogelijk" het doel zal zijn. Dr Van Mook
wees er op, dat het langer zou kunnen
duren.
Bocht bij Terschelling wordt
schrik der zeelieden
Loodswezen brengt boeien en tonnen weer
op juiste plaats
Zoo langzamerhand begint de bocht bij Ter
schelling de schrik der zeelieden te worden.
De Noorsche „Titianan" was dan ook reeds
het vierde 9Chip, dat daar binnen zeer kor
ten tijd op een mijn liep. De Marinevoorlich
tingsdienst wijst er evenwel op, dat ook dit
schip zich door slecht zicht buiten den ge
veegden vaargeul bevond. Voorloopig moeten
alle schepen de Nederlandsche kust vermij
den. Het Nederl. loodswezen doet thans al het
mogelijke, om tezamen met den Mijnenveeg-
dienst, de door het ijs weggeslagen boeien en
tonnen in hun oorspronkelijken staat terug
te brengen. De oorzaak van het steeds bij
Terschelling op een mijn loopen der schepen,
is gelegen in de bocht, die de vaargeul daar
maa. en die de kans om buiten het kanaal
te geraken, aanzienlijk vergroot.
„Titanian" met toenemende slagzij naar
Rotterdam gesleept
Het 9000 fcon metende Noorsche schip „Ti
tanian", dat voor de Waddeneilanden op een
#mijn liep, is door de sleepbooten „Blanken
burg", „Volharding" en „Maas" en de logger
„Katwijk V" op sleeptouw genomen naar
Rotterdam en werd vanmorgen voor Hoek
van Holland verwacht. Het schip maakt
zware, steeds toenemende slagzij en gevaar
van kapseizen werd niet denkbeeldig geacht.
SJAHRIR ONTMOET ZIJN VROUW OP HET
VLIEGVELD TE NEW DELHI
Bij aankomst op het vliegveld te New
Delhi drukte Sjaforir eerst de hand van zijn
vrouw, alvorens den vice-president van Voor
in dië, Pandit Nehnoe, te begroeten. Zij wis
selden edhter geen woord en begaven zich.
onmiddellijk naar de wachtende auto's.
Men verwacht, aldus „Ass. Press", dat
Sjaihrir de Iinrter-Aziatische conferentie in
ambtenaar de trouw aan zijn, zeg A.R.
burgemeester moet voorgaan boven
die aan den minister van Binnenlandsche
Zaken, die zeg lid van de partij van
den Arbeid is. Wij hebben het zoo op
te vatten, dat die plicht tot trouw uitgaat
naar ons constitutioneel staatsbestel, d.w.z.
voor Nederland tot b.v. de democratische
staatsvorm. Dat beteekent, dat de ambte
naar, die op gewelddadige omverwerping
van dat staatsbestel uit is, en niet van plan
is zich aan de werking en consequenties
van dat staatsbestel te onderwerpen, in
zijn plicht tekort schiet.' Dat beteekent
niet, dat die ambtenaar nu ook een be
paalde politieke meening behoort aan te
hangen.
Juist omdat wij leven onder een democra-
tischen staatsvorm, die het bestaan van
politieke verschillen als het ware veronder
stelt en normaal acht, is het voor een amb
tenaar niet noodig, dezelfde meenicig als
zijn chef be zijn toegedaan en mag hij stel
lig bij een partij zijn aangesloten, die zijn
chef politiek bestrijdt.
Wanneer de Regeering zich op het stand
punt stelt, dat zij in Indië geen politieke
tegenstanders als ambtenaar kan gebruiken,
dan kan dat op twee gronden worden ver
dedigd. Of de Regeering meent, dat al haar
politieke tegenstanders uit zijn op geweld
dadige omverwerping van on6 staatsbestel
dat zou een geheel nieuw gezichtspunt
zijn, dat nog door niemand in ernst is ver
dedigd, voor zoover wij weten óf wij
moeten aannemen, dat in Indië niet langer
een democratisch aangelegd staatsbestel be
staat. Maar dat kunnen wij ook niet ge-
[Dc woe,£TuuschuJ|uitziclit
Haat, wrok, „revanche" hebben een vernie
tigende tendenz. Zulks hebben de Duitschers
geestelijk en physiek ervaren, nadat zij zich
door Hitier op sleeptou-w lieten nemen. En
het heeft er vaak veel van, of deze ontgoo
chelden wachten- op een derde les der
historie, om eindelijk de waarde van een
louteringsproces te kunnen beseffen. Al ware
het maar een louteringsproces, dat hen van
den waan hunner politieke machtsaspiraties
zou genezen. Vermoedelijk zal de Duitscher
het nooit zóó ver brengen; in ieder geval zul
len er generaties voor noodig zijn Maar aan
den anderen kant, de wereld vindt er geen
baat bij, als Duitschland het economisch riool
van Europa blijft. Met de erkenning van het
feit voor oogen, dat de Duitscher door een
bijzonder soort onaesthetische immoraliteit,
in dien oorlog de heele beschaafde mensch-
heid tegen zich in het harnas heeft gejaagd,
is tóch het toepassen van een rustige „reali-
teitspolitiek jegens Duitschland, van collec
tief en individueel standpunt uit beschouwd,
de beste economie der ziel. Een „realiteits"-
politiek, die de emotioneele elementen zoo
veel mogelijk uitbuit; en van den opstandigea
Duitschen knaap onder strenge voogdij, weer
een behoorlijk werkzaam mensch maakt, die
zich zelf in den bestaansstrijd redden kan.
Met alle waardeering voor hetgeen men te
Moskou tracht te bereiken en de enorme psy
chologische moeilijkheden begrijpende, als
een hindernis, waar tusschendoor de arbeid
der conferentie zich een weg moet banen,
kan men zich toch niet onttrekken aan de
voorstelling, dat het „Duitsche probleem"
slechts de inzet vormt, de aanleiding is, voor
het uitleven der „groote-mogendhedenpoli-
tiek", speciaal dus die van Amerika en Rus
land. Men schouwt en creëert een Duitsch
land der toekomst, maar ziet niet eens
het Duitschland van nu. Laat het
waar zijn, dat de economische toestand van
Duitschland de oorzaak is van ernstige onge
regeldheden en demonstraties, de politieke
tegenstellingen tusschen Amerika en Rusland
kunnen die slechts aanwakkeren. Het woelige
Duitschland reageert als het gevoelige kwik.
op de stormen, die telkens weer uit Rusland
en Amerika komen opzetten. Bedenken wij
vooral: het is slechts twee jaar, dat de oorlog
voorbij is, de vlaggen der Geallieerden ge
plant werden te Berlijn, hoe kort geleden nog
slechts, dat de nazi-misdadigers als afschrik
wekkend voorbeeld werden gehangen. En
wat zien wij in Duitschland gebeuren, waar
in de bezette gebieden onder het nazi-regime
toch geen kans op was? Britsche militaire
auto's worden omvergehaald en met steenei*
bekogeld, straten geblokkeerd om het pas-
seeren van Britsche wagens te beletten, Brit
sche militairen uitgejouwd. Onlusten en rel
letjes in het Ruhrgebied; stakingen in Keu
len, Essen, Bielefeld en andere plaatsen. De
plaatselijke vakvereenigingen te Düsseldorf
organise eren een algemeene staking,
waaraan honderdduizend mannen, vrouwen
en kinderen deelnemen, terwijl borden met
opschriften worden meegedragen: „geen
voedsel, geen werk". Men zou de leuze ook
kunnen omkeeren „geen werk, geen voedsel",
want immers als Duitschland. waarover men
thans te Moskou confereert, geen directe mo
gelijkheid tot rendeerenden arbeid geboden
wordt, geen economische eenheid geschapen
wordt, moet er aanhoudend voedsel geïmpor
teerd worden, tegenover welke import geen
export staat. Over de oorzaak der oproerig
heid, de bron der onlusten, worden verschil
lende meeningen haar voren geschoven. Ten
eerste is het een feit, dat na de barre winter
periode met steenkool- en voedselgebrek,
thans, nu de lente aanbreekt, geen verbete
ring is ingetreden, hetgeen zelfs door de En-
gelsohe autoriteiten wordt toegegeven. Waar,
gezien het rapport van Hoover, over heel de
wereld de voedselsituatie précair is, Engeland
zijn eigen binnenlandsche, economische moei
lijkheden heeft, dus weinig kan uitrichten;
de economische eenheid tusschen Oost- en
West-Duitschland niet tot stand kwam en de
distribueering van het voedsel te wenschen
overlaat, ligt het voor de hand. dat in de
eerste plaats de arbeider met geringe inkom
sten de dupe wordt. De chef van de voedsel-
en landbouwafdeeling van het Amerikaan-
sohe militaire bestuur weet de moeilijkheden
aan de Duitsche autoriteiten en de houding
der boeren, die weinig geneigd zijn hun pro
ducten af te levereh. Men wijst er óók op,
dat de voedselcrisis minder ernstig geweest
zou zijn, als de Duitschers practischer ge
handeld zouden hebben bij de toewijzing der
kolen voorraden. John Hynd, de Britsche mi
nister voor de bezette gebieden, aarzelde ech
ter niet, te verklaren, dat de Duitsche be
stuurders niet dezelfde energie en initiatief
hadden getoond als de Britsche, wier taak zij
kort geleden hadden overgenomen. De leider
der Duitsohe sociaal-democraten geeft, tac
tisch, ook niet alleen den Engelschen de schuld
van de moeilijkheden, die inmiddels, hoewel
wat laat, verbeteringen in het transport en de
distributie trachten aan te brengen. Er zijn
nu twee lezingen inzake de politieke beïn
vloeding der incidenten. Volgens de eene, zon
de, door de Amerikanen te Frankfort ontmas
kerde nazi-organisatie, de hand in het spel
hebben gehad. Deze organisatie had immers
als voornaamste programpunt, behalve de uit
schakeling van burgerlijke Duitsohe autoritei
ten en partijen, de sabotage gepredikt tegen
de bezettingsmogendheden. Volgens de andere
lezing zouden de onlusten ten doel hebben
de conferentie van Moskou te beïnvloeden.
Het einde van het uitsluitend Britsch beheer
over het Ruhrgebied zou een absolute voor
waarde zijn voor de, door Rusland begeerde
economische eenheid, die noodzakelijk is. ten
einde verbetering te brengen in de voedsel
situatie in de Westelijke zones van Duitsch
land. Hoe dit alles ook zij. het wordt tijd, dat
er te Moskou direct tot maatregelen zal
worden overgegaan.
looven, want in het zooeven geteekende ac-
coord van Linggadjati lezen wij, dat In
donesië een democratische staat zal zijn.
Een ondeugende rakker zou natuurlijk
ook kunnen veronderstellen, dat men op het
departement van Overzeesche gebiedsdee
len niet weet wat democratie is, of dat men
zich daar aan ons democratisch staats
bestel niet voldoende gelegen laat liggen,
maar dat willen wij niet veronderstellen.
Intusschen blijft het standpunt der Re
geering onverklaard. Er is echter nog eea
andere mogelijkheid, waarop wij in eea
slotartikel terugkomen.
I in ons nummer van 29 Maart»
