Kunnen wij onze kachels nog eens opporren
Onze regeering in haar Londensche periode
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
4
DONDERDAG 30 JANUARI 1947
Stadsnieuws
OPLEIDINGSSCHOLEN VOOR U.L.O.
De groote toeloop van leerlingen tot de
opleidingsscholen, voor gymnasium, H.B.S.
en U.L.O. heeft m Leiden zulke vormen
aangenomen, dat op die bestaande scholen
par alle Ik las sen moesten worden ge
vormd, terwijl "het aantal leerlingen van
de gewone lagere scholen daalt, zoodat
klassen moeten worden gecombineerd.
Teneinde dezen toeloop te kunnen ver-
wenken. meenen B. éh W. te moeten over
gaan tot omzetting van een dlrietal scho
len voor L.O. in opleidingsscholen voor
U.L.O., waartoe zij den raad dan ook
voorstellen, over te gaan. Het zijn die
lagere scholen aan de Duivenib odestraat,
Schuttersveld en Medusastraat A. De
inspecteur van het L.O. zou het beter
achten in plaats van de school Medusa-
straat A, de school Medusastraat B. om
te zetten, doch het college en de com
missie van onderwijs deelen deze be
zwaren niet
REINHEID, OOK IN HET STADHUIS!
Het Leidsche Stadhuis ziet er niet
alleen van buiten, doch ook van binnen
fraai uit. En wie zal tegenspreken, dat
het interieur er tevens niet netjes en hel
der uitziet? Maar die reinheid beteekent
ook 'n niet onbelangrijken post op de ge-
imeentebegrooting, want voor het jaar
1946 werd hiervoor f 96.837,04 betaald, ter
wijl voor 1947 een bedrag van f 102.468.
noodig is, waarbij inbegrepen een reke
ning voor meer- en minder werk.
Aangezien B. en W. deze prijs aanne
melijk voorkomt, stellen zij voor dit on
derhoudswerk ook voor dit jaar te gun
nen aan de N.V. „Cemsto", overeenkom
stig de geldende voorwaarden en de
schriftelijke aanbieding dezer N.V.
INDISCH JEUGD CENTRUM
Het Indisch Jeugd Centrum hield in de
kleine Stadszaal een bijeenkomst, welke
bedoeld was voor leerlingen van de hoog
ste klasse der lagere en eerste klasse der
middelbare scholen, althans voor hen, die
aan het I.J.C- zijn verbonden.
De vereeniging onderhoudt contact met
onderwijzers van diverse scholen, welke
leerkrachten leden trachten te werven.
Zoo hebben eenige honderden zich reeds
laten inschrijven. Het centrum stelt zich
op interkerkelijk standpunt, terwijl poli
tiek wordt gemeden.
In de samenkomst, welke gisteren werd
gehouden, hield de heer L. Maurenbrecher
een causerie over zijn reis van Belawan-
Deli naar Padang, waarbij hij vooral de
cultures besprak. Met gekleurde licht
beelden maakte spr. een en ander duidè-
lijk.
„NEÜiv ZEGGEN LEIDSCHE
KOLENHANDELAREN
(Vain een onper verslaggevers).
Terwijl de wit besneeuwde boompjes
in stramme hjoudimig langs de met zon
doorschenen straten staan, rolt het leven:
genoeglijk vierder irn al zijn koudheid en.
onaangenaamheid, als ware er geen vorst
en ijs.
De krachtige winterhand grijpt ons
krampachtig vast en het schijnt alsof zij I
ons niet meer los wil laten. Er waait een
niet veel be teekenend briesje en de lucht
is strak blauw en ijl. De traditioneel
minimum zonneuren zijn aangebroken en
ieder spoedt zich voort om maar vlug
bij de warmte te komen, en weer te her-,
leven. Berichten, ads zoud-sn in naburige
landen wegens de felle koude reeds men-
scben om het leven zijn gekomen, blijken
op waarheid te berusten en zij maken ons
innerlijk nog kouder en vreesachtiger.
De gulden zonneschijn kan ons even ver
kwikken. maar de doorzettende winter is
toch altijd sterker en laat zich niet ge
winnen.
De kolenpositie is in onze stad précair
te noemen. Overal wordt geklaagd. De
één.zit er wel iets meter voor dan de
ander, maar over het algemeen zijn de
vooruitzichten ndet bepaald rooskleurig.
Op de Sterrenwacht b.v. is de kolenipos'tie
zoo', dat men van Vrijdagavond tot Maan
dagmorgen ndet meer kan stoken, de scho
len daarentegen kunnen pog vooruit, aan
gezien zij gehonoreerd worden door de
Sted. Lichtfabrieken, die vrij regelmatig
brandstof leveren. Met de kerkgebouwen
is het al niet veel beter gesteld. Zoo moe
ten a.s. Zond'ag al weer verschillende ker
ken koud blijven. Welke zullen wij maar
niet mededeelen, want dan loopt het kerk
bezoek misschien nog meer terug.
Wij brachten gis'eren een bezoek aan
eenige kolenhandelaren, die ons een en
ander wisten ie vertellen. Hoe zijn wij
eigen-lijk in dezen kolennood gekomen?
De kolen voorziening liet zaeh aanvan
kelijk goed aaneien, doch er zijn drie
ingrijpende tegenvallers gekomen, die
het off'cieele programma leelijk hebben
bedorven,, zoo vertelt men ons. De vorst
kwam. met het directe gevolg, dat het
vervoer op de binnenwateren zeer werd
gestagneerd', de diverse stakingen van die
mijnwerkers in Amerika hébben het
transport naar ons land ook aanmerkelijk
bemoeilijkt, terwijl de verkeersmoeilijk
heden in, Dudtscfhland van dien aard' zijn,
dat er veel minder kolen worden getrans
porteerd dan oorspronkelijk in de be
doeling lag. Als we deze drie problemen
bezien, js het te begrijpen, dat de aan
voer van kolen hieronder lijdt en moeten
wij eigenlijk nog in owze handen klap
pen, diat alles nog tamelijk goed loopt,
of liever gezegd,, dal wij niet zond-er zit
ten. De toestand op bet oogenbllik is wel
zorgbairend. Gevoeglijk kan worden ge-
ze,gid, dfirt dteze nog moeilijker is dan voor
October 1944.
Alle beschikbare krachten worden
echter in het werk gesteld om de voor
ziening van huisbrand niet te verminde
ren. Zoo ligt het in de bedoeling om. als
er tenminste geen onvoorziene tegensla
gen komen, de toegewezen eenheden te
handhaven.
Bij informatie op de Sted. Lichtfabrie
ken kon men ons mededeelen, dat in
ieder geval streng zal worden gecontro
leerd-, of de ran tsoenee rings voor schir ften
door de bevolking stipt worden nageko
men. Is dit niet het geval, dan zal moe
ten worden ingegrepen, opdat erger kan
worden voorkomen.
De opbrengst van de mijnen in Zuid-
Limburg is go.ed. Als men ziet, hoe
koortsachtig daar wordt gewerkt men
presteert het om per dag 30.000 ton bo
ven den grond te- brengen zal men ook
meer waardeeren,, wat men nog aan
brandstof heeft.
Wat den voorraad van, de kolenhandela
ren in onze stad betreft, is 'het treurig
gesteld. De menschen denken,, dat de
toes'.and nog niet zoo slecht is, maar deze
is nog erger dan men ook maar kan ver
moeden Wij moeten spoedig weer wor
den bevoorraad, wil het niet spaak loo-
pen. Dit kregen wij ten antwoord. Het
is tenminste te hopen, dat er binnen den
kortst en tijd een weersverandering komt,
zoodal zoowel de handelaren als de kou-
lijders er zijn er helaas velen weer
tevreden kunnen zijn.
ARCHEOLOGISCHE LEZINGEN.
In het Rijksmuseum van Oudheden
wordt in het kader van de archeologische
lezingen dit voorjaar weer een serie
avondbijeenkomsten georganiseerd.
Zoo zal op 11 Februari as. dr C. C. W.
J. Hijszeler te Enschedé een voordracht
houden over „oudheidkundige onderzoe
kingen in Twente in de laatste jaren";
op 25 Febr. a.s. zal dr W. D. van Wijn
gaarden spreken over „Amenhotep III,
de prachtlievende", terwijl dr H. Brun-
sting op 11 Maart het onderwerp „Mo
numentenzorg in Griekenland" zal be
handelen.
De serie wordf besloten met een lezing
over „Middeleeuwsch aardewerk", van
dr W. C. Braat.
DE BEVORDERINGEN OP DE HJB.S.
De Commissie van toezicht op het M.O.
heeft B. en W. in overweging gegeven de
verordening op de Gem. H.B.-scholen in
dien zin te wijzigen., dat dé beslissing
omtrent de bevordering der leerlingen
bij de leerarenvergadering berust. Het
college van B. en- W. heeft een daartoe
strekkend voorstel thans bij den raad' in
gediend.
Directie N. Z. H. contra
burg. van Sassenheim
Nog niets bekend van invoering autobus
dienst LeidenHaarlem
In de gisteravond gehouden gemeente
raadsvergadering van Sassenheim Jieeft
burgemeester jhr mr R. Sandberg van
Boelens medegedeeld, dat volgens inge
wijden de plannen tot invoering van een
autobusdienst LeidenHaarlem in plaats
van de Blauwe tram doorgang zullen
vinden.
Bij informatie bij de directie der NZH
deelde jhr A. Röell aan de Nieuwe
Leidsche Crt mede, dat deze mede-
deeling op een onjuistheid moest berus
ten. want er zijn in het geheel nog geen
definitieve plannen, laat staan, dat er
een beslissing genomen zou zijn overi
vervanging van de Blauwe tram door
autobussen op het traject LeidenHaar
lem.
Dft vraagstuk is wel aan de orde ge
weest en houdt .verband met de ver-
keersoplossing in de ,stad Haarlem.
De commissie, welke dit probleem thans
onderzoekt, zal morgen opnieuw ver
gaderen. teneinde haar rapport op te
stellen.
Dit zal dan toch eerst in den gemeente
raad van Haarlem behandeld moeten
worden, voordat eën definitieve beslis
sing in dezen kan worden genomen, waar
bij dan nog overleg zal moeten worden
gepleegd met tal van instanties en de
hierbij betrokken gemeentebesturen.
In- den gemeenteraad van Sassenheim
werden ernstige bezwaren geopperd tegen
voornoemde plannen, naar aanleiding
waarvan de burgemeester mededeelde,
dat reeds met twee naburige gemeenten
overleg was gepleegd inzake deze kwestie.
De bezwaren berusten voornamelijk op
de vervoerscapaciteit der autobussen en
de gevaren, welke invoering van een
autobusdienst voor het drukke verkeer,
in het bijzonder voor de jeugd, met zich
mede brengt, aangezien de route voor
een dergelijken dienst dwars door de
hoofdstraten van de gemeente zal loopen.
Distributievaria
Morgen is aan de beurt voor het afhalen
van levensmiddelen-, tabaks en versna-
perin-genkaarten de letter P.
Gedurende deze week kunnen aan-'
vreagformuLieren voor transportbanden
worden afgehaald door bakkers, kruide
niers, beroepsvervoer- én verhuisinrich-
tingen. Dit geldt, eveneens voor genoemde
agentschappen
Jhr ir O. C. A. van Lidth de Jeude
voor de Ver. v. Staatkunde
Voor de Vereeniging voor Staatkunde
heeft gisteravond in een der zalen van
het Academiegebouw gesproken, jhr ir
O. C. A. van Lidth de Jeude, tijdens dén
bezettingstijd deel uitmakend van h-et
kabinet Gerbrstndiy, over het onderwerp:
„De Nedérlandsche Regeering tijdens de
Londensche periode."
Door velerlei misvattingen omtrent het
verblijf van de Regeering in Engeland
kon een groeiende vervreemding niet
uitblijven, aldus spr en dit heeft aanlei
ding gegeven tot ongegronde critiek. Gn-
tegenzstglijik is het een groot voorrecht
geweest, dat de Regeering tijdens den
oorlog in Engeland volle vrijheid kon ge
nieten, maar het was geen paradijs. Aan
de hand van treffende Voorbeelden wist
spr. aan te toonen, dat men o-nder moei
zame omstandigheden zijn plicht moest,
vervullen. In het kort wees spr. op het
rapport van ex-min. Gerbrandy inzake
de periode te Londen, dat bij velen het
vermoeden heeft gewekt,gezien de be
knoptheid. als zou de minister veel heb
ben verzwegen. Spr. wees er met nadruk
op. dat de Regeering steeds de verant
woordelijkheid voor het belang van het
land heeft aanvaard en dat zij, die daden
verrichtten, dit steeds naar hun b<=ste ver
mogen hebben gedaan.
Jhr ir Van Lidth de Jeude trad in Sep
tember '42 tot het kabinet Gerbrandy'toe
en kwam reedis spoedig in aanraking met
dé ontzaglijke problemen, waarmede men
te worstelen had. Men: mocht dankbaar
zijn, dat slechts een klein gedeelte be
reikt Werd van. wat men zich voor oogen
had gesteld. Er was ruimte voor een oor
logspolitiek in dien zin, dat gedaan moest
worden wat acuut was. De Regeering had
eigenlijk geen „backbone," geen pers e.d.,
men was op zichzelf aangewezen.
Daarbij kwam, zoo vervolgde spr., dat
die Nederlanders in Engeland niet bepaald
populair stonden aangeschreven in den
aanvang van de periode. Er waren vele
redenen, doch vooral de neutrale houding
van Nederland in den wereldoorlog zette
nogal kwaad bloed, terwijl men de ge
dachte koesterde, dat de strijd in de Mei
dagen van 1940 toch wel iets te snel was
opgegeven. Doch geleidelijk kwam die
kentering. Ten zeerste werd het geappre
cieerd, dat die Regeering dé Ned. Koop
vaardijvloot ter beschikking van de Eo-
gelsche Regeering stelde. Vooral de spor
tieve Britten zagen dit als een daad van
groote beteekends. Men ging ook groot
respect koesteren voor min. Gerbramdiy,
die een zeer principieele houding -aan
nam en duidelijk blijk gaf van zijn rots
vast vertrouwen in de overwinning van
dé geallieerde volkeren.
Vervolgens bepaalde spr. zijn aandach
tig gehoor bij de vreemde Regeeringeni,
die Londén tot hun „residentie" kregen
toegewezen en eigenlijk alle om hun rech
ten vroegen, die nogal ver uiteen liepen.
In Mei 1941 werd met de Britsche Re-
^Jeering een militaire overeenkomst ge
sloten. waarbij de Britten een kamp be
schikbaar stelden voor een Ned. brigade,
de latere Irene Brigade, die in vele lan
dmen zulk een uitnemende reputatie heeft
verworven. Aanvankelijk was de stem
ming onder de militairen bij de opleiding
benedien peiil, men wast immers niet wan
neer men moest optreden. Toen men ech
ter eenige manoeuvres moest verrichten
bleek, dat de „kankeraars" een uitstekend
figuur konden slaan. Zelfs de Engelsche
autoriteiten kregen ontzag voor de troe
pen.
Tevens kwam aan de orde de kwestie
tot oprichting van een Vrouwen Hulp
Corps en men is er dan ook in geslaagd
een geperfectionneerd corps te vormen,
dat later vooral in het Zuiden van ons
land goede diensten heeft bewezen.
Spr. wijdde voorts eenige aandacht 'aan
den Staat van Beleg, welke het praedicaat
„buitengewoon" droeg. Het cardimale ver
schil tusschen deze Staten van Beleg was,
dat bij den normalen de voübe bevoegd
heid lag in handen van den opperbevel
hebber, terwijl bij den buitengewonen 't
recht gegeven was aan de militaire com
missarissen in de verschillende gewesten.
Een nadeel hiervan was. dat een derge
lijke bevoegdheid' over zooveel personen
verspreid, het gevaar voor ongelukken
zou kunnen vergrooten. Ten aanzien van
het z.g. Militair Gezag-zijn wel eens mis
verstanden gerezen, welke hieruit voort
vloeiden, dat men eigenlijk de beteeke
nds van deze instantie niet wist, terwijl
ook' de duur van haar optreder. veel te
lang was.
Sprekende over de spoorwegstaking
zeide jhr De Jeude, dat men na een lang
durige conferentie met militaire autoritei
ten tot de conclusie kwam, dat een der
gelijke staking, die niet gevolgd werd
door een militaire operatie, op een bloed
bad zou moeten uitloopen. Doch vanuit
Nederland drong men aan op een spoe
dige proclamatie. Met trots in zijn stem
memoreerde spr. de woorden van generaal
Eisenhower, dat de spoorwegstaking een
van de beste prestaties van Nederland is
geweest.
Met betrjekking tot de Indiisohe kwestie
betoogde spr., dat de Regeering in haar
geheel de Rijkseenheid wenschte te hand
haven. hoewel groote zelfstandigheid toe
kennend. in aansluiting op de Koninklijke
rede van 1942.
Hierna volgde een vlotte discussie.
Vorst en vlammen
In een meubelfabriek van de fa.1 v. d.
Arend en Smaalen aan den Stillen Rijn
brak gisteravond brand uit, welke zich
aanvankelijk, ernstig liet aanzien. De
brand ontstond tusschen het plafond,
vermoedelijk door uitstraling van een
kachelpijpleiding, welke daardoor heen
liep De Leidsche brandweer o.l.v. den
plv. commandant den heer Kosten, tastte
het vuur met 3 stralen krachtig aan en
kon de brandschade tot het minimum
beperken. De waterschade is echter vrij
aanzienlijk.
Bij het ontdooien vén de waterleiding
is de bekleeding van den Leidschen
Schouwburg in brand geraakt. De ge
alarmeerde brandweer slaagde erin het
vuur met emmers water te blusschen.
CHR. ONDERWIJZERS (ESSEN) BIJEEN
Zaterdagmiddag a.s., 3 uur, houdt de
afd. Leiden en omstreken van de Ver.
van Chr. onderwijzers (essen) haar jaar
vergadering in „Rehoboth". Na de jaar
verslagen zal de voorzitter, de heer A.
van der Baan, spreken over „Schema van
de organisatie van het onderwijs door dr
G. Bolkestein".
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN: Cornelia A M Fr d van H
van der Poel en C J P J van den Burg;
Qhristiaan B A z van B Ahrens en G van
de Wetering; Cornelis z Van V Koper en
P Noordzij; Frans H G z van F J Corne-
lisse en P M C Langezaal.
OVERLEDEN: C Crama 79 j.; N de
Wolf 69 j.; A M G van Oijen 48 j; J H
H Jansen 28 j.
GETROUWD: H Gressie en D C
Pijper*.
De Sleutelstad heeft ruim 86.000
inwoners
Het aantal echtscheidingen in 1946
met 100 toegenomen
Het aantal inwohers van Leiden was
op 31 Dec. 1945 84.002, waarvan 40.691
mannelijke en 43.311 vrouwelijke per
sonen.
Het aantal geboorten bedroeg in 1946
2646, doch hierbij was het mann. geslacht
in de meerderheid, n.l. 1364 tegen 1282
baby's van het „zwakke" geslacht, het
geen neerkomt op een geboortecijfer van
7 kinderen .per dag.
Het aantal vestigingen bedroeg 5988,
zoodat de totale vermeerdering 8634 per
sonen omvatte.
Hiertegenover staat een vermindering
van 6188 personen, waarvan 624 door
overlijden en 5564 door vertrek naar el
ders. De vermeerdering overtrof de ver
mindering met 2446 personen, waardoor
de bevolking in 1946 is toegenomen tot
86.448 inwoners.
Bedroeg het aantal huwelijken in 1945
595, in 1946 was dit 1007. Deze toename
houdt ongeveer gelijken tred met het
aantal echtscheidingen, hetwelk in 1945
55, doch in het vorig jaar 116 was.
UITVOERING „EX ANIMO".
De felle koude heeft zeer vélen niet
kunnen weerhouden om naar de zang
uitvoering van de kinderkoren van „Ex
Animo" te gaan.
Bewonderenswaardig is dan ook de
wijze, waarop de dirigent, de heer H. H.
de Wolff, de kinderen, in totaal een 150,
weet te leiden.
Hij laat de kinderen voor hun pleizier
zingen en heeft met deze methode bui
tengewoon veel succes.
Simpel doch frisch weerklinken de
kinderstemmen en gisteravond kwam
„•Prinses Mariette", een geestig zangspel
er vlot en vreugdevol uit.
,Koos",( Ex Animo's enfant terrible,
deed de geheele zaal schateren om zijn
verrassend gedurfde en ongedwongen
wijze van optreden voor een jongen van
ca. 12 jaar.
De eere-voorzitter, dr J. Riemens,
opende en sloot den avond.
De feestelijkheden ter herdenking
van den 5en Mei
Buurtver. „Haagwegkwartier toont
zich actief.
In de „Groote Viink" had gisteravond
een ledenverg-aderiinig plaats van de buurt-
vereeniging „Haagwegkwartier," ter be
spreking van de feestelijkheden op 5 Mei
as. De voorzitter, de heer G. F. Lardee,
rdep allen aanwezigen een hartelijk
welkom toe en was verheugd over de
groote opkomst.. Gezien het groote aan
tal leden ,zal het jaarfeest in de groote
zaal van de Stadsgehoorzaal op Woens
dag 9 April a.s. worden gehouden.
Vender deelde de heer Lardee mede,
dat de buurtvereeniging officieel aan de
feestviering van 5 Mei zal meedoen. Om
negen uur 's morgens zal een mannen-
zangkoor de feestelijkheden inzetten,
voorts 9taan op het programma, volks
spelen, gevolgd door een grooten optocht,
die niet alleen dobr het Haagwegkwar-
tder, maar ook door het Noordeinde. Prin
ses sekade enz. zal trekken, terwijl 's mid
dags een roeiwedstrijd zal worden gehou
den. Het muziekgezelschap „Nieuw
Leven" zal van acht tot elf uur een con
cert geven. Daar twee van de pas ge
plante boomen finaal gekraakt zijn, ver
zocht hij medewerking der ouders, om
deze baldadigheid tegen te gaan.
Na de besprekingen werden onder lei
ding van den conferencier G. Hijnen, een
paar vlot gespeelde tooneelsitukjes op
gevoerd, terwijl het verdere gedeelte van
den avond afgewisseld werd met zang en
voordrachten.
HERSTEL WALBESCHOEIïNG.
Voor het herstel van de walbeschoeiïng
van de Schelpenkade en Jan van Goyen-
kade, welke wegens ouderdom en ver
nieling in slechten toestand verkeeren,
vragen B. en W. den Raad een crediet
van f32000.
OEGSTGEEST
In dé zaal van het „Hotel Het Witte
Huis" werd een lezing en tentoonstelling
gehouden door de propaganda-afd. van den
Kon. Ned. Toeristenbond A.N.W.B.
Als propagandist sprak de heer Kanters,
die op buuengewoon geestdriftige wijze de
practisch geheel volle zaal van het „Witte
Huis" wist te boeien.
Er zijn heel wat dingen na den oorlog,
die we graag wat beter hadden gezien en
die ons nog lang niet tot tevredenheid strek
ken, doch er zijn ook heel veel dingen,
welke ons tot zeer groote tevredenheid
strekken en een van die dingen is ook de
A.N.W.B..
Zooals het ook gedurende den yVorigen
wereldoorlog is geweest, is juist gedurende
de oorlogsjaren 194045 het ledental van
de A.N.W.B. enorm toegenomen.
Vanaf 1933 tot 1940 is het apntal leden
steeds rond de 100.000 geweest. Van 1940
1943 nam het ledenaantal toe met 25.000. In
1944 kwam het op 140.000, in 1945 op
160.000, terwijl per 1 Juli 1946 het leden
aantal ruim 200.000 leden bedroeg.
Een van de groote oorzaken hiervan is,
dat gedurende de oorlogsjaren het verkeer
met het buitenland practisch geheel werd
stil gelegd en men zjjn vacantietijd wel in
ons land moest doorbrengen. Bovendien
heeft het kampeertoerisme en het water
toerisme hier pok wel een leeuwendeel
in gehad.
Spr. gaf in het kort een overzicht van de
geschiedenis van den A.N.WB., hoe deze
bond, zooals die nu bestaat, ontstaan en ge
groeid is uit de vélocipêdenclub.
VOORSCHOTEN.
In de ledenvergadering van de afd.
Voorschoten van „Volksonderwijs" werden
als bestuursleden herkozen mevr. H. A. S.
RomijnOostveen en de heeren W. Kreeft
en W. de Vreugd, terwijl verder gekozen
werden de heeren A. Vreeman en C. v. d.
Werf.
GEBOREN: Louise C, dr van Gie-
zen H W en Los, A; Anneke, dr van v
Rij, J en Houben, M; Maarten D, zn van
Vlieland, T en Meyvogel C E.
