In /.-Amerika rijkdommen voor 't opscheppen
Houtrust wordt einde Maart een Paradijs
Mark gedaald-tot waarde van sigarettenpeuk
't Verklaarde
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
WOENSDAG 22 JANUARI 1M7
BEHOEFTE AAN MILLIOENEN
MENSCHEL
BUENOS Ai «ja,
46.
Moet geconstateerd worden, dat de geeste
lijke duisternis ki geheel Zuid-Amerika nog
ontstellend groot is, dan mag en moet ook
gewezen worden op het zoo droevig feit, dat
men in Nederland nog zoo weinig afweet
van, en schier geen belangstelling heeft
Voor de worsteling der kerken eei den gang
van het Evangelie in dit werelddeel.
Daarom is het bemoedigend te lezen, dat
er in de kerken lm Nederland een ontwa
king komt van het oecumenisch be
sef. Dat beteekent, zooals ik in een onzer
kerkelijke bladen las: er zich van bewust
zijn, dat er kerken over de heele wereld
zijn, waar Christus als Koning en Heere
erkend wordt. Niet alleen dus belangstel
ling hebben voor eigen kerkelijk leven,
maar ook contact zoeken met mede-Christe
nen uit andere ker^°- '-1
voor hun strijd.
In verband hiermecie v*.. ctj.-
voudïge artikelen iets mededeelen over:
Het Evangelie in Zuid-Amerika.
E'en bekend Argentijnsch schrijver, Dr*
Ricardo Rojas, poneert de stelling: de ge
schiedenis der beschaving is de historie van
de continenten of werelddeelen.
Toen in het jaar 1492 Amerika werd ont
dekt, richtte die beschaving zich naar het
Westen en het is niet uitgesloten, dat juist
in dit westelijk halfrond die beschaving een
groote toekomst heeft. Een Cubaansch
schrijver verstout zich zelfs te vragen: ligt
in Amerika niet de toekomst der wereld?
Dit moge ons iets overdreven toeschijnen,
ontkend kan niet worden, dat de Nieuwe
Wereld ongetwijfeld nog een grootsche en
belangrijke roeping- heeft te vervullen. En
dit, pas in de vijftiende eeuw, ontdekte
werelddeel, heeft zeker ook in het plan
Gods een plaats en beteekenis.
Alle Amerikaansche republieken hebbén
dit gemeen, dat zij zich op het einde der
18de en in het begin der 19de eeuw hebben
vrijgevochten. Zuid-Amerika (en we mogen
hierbij ook denken aan Miidden-Amerika en
Mexico) was eeuwen lang kolonie van
Spanje, ze hadden het als zoodanig niet te
best. Ten slotte ontwaakte ook in al deze
republieken het verlangen naar vrijheid en
onafhankelijkheid; het is dus geen wonder,
dat in Zud-Amerika een sterke vrijheidszin
wordt gevonden en dat dit uitkomt in al
hun nationale liederen. De nationale helden,
nog steeds diep vereerd, zijn zij, die deze
vrijheid en onafhankelijkheid hebben be
vochten. Allerlei omstandigheden waren en
zijn oorzaak, dat, ondanks de politieke on
afhankelijkheid, niet altijd de vrijheid ten
volle werd genoten. De dictatuur in Mexico
en Venezuela is nog niet vergeten, en het
geslacht der dictators is helaas in Zuid-
Amerika nog niet uitgestorven
Het is te begrijpen, dat men in Zuid-
Amerika langen tijd eenigszins bevreesd was
dat men ten opzichte van Noord-Amerika
die onafhankelijkheid, althans op econo-
msch gebied, =*ou verliezen. Die vrees is
misschien nog niet geheel overwonnen,
maar ontegenzeggelijk is er in de verhou
ding tot den kolos in he+ Noorden verbete
ring gekomen.
Men wil profiteeren ue tennis en er
varing der Noord-Amerikanen, terwijl de
politiek der laatste jaren, de politiek van
„goede buurschap door Noord-Amerika ge
proclameerd en in praktijk gebracht veel
wantrouwen heeft weggenomen. Het bewijs
daarvan werd geleverd, toen Noord-Amerika
door Japan verraderlijk werd aangevallen.
Enkele Zuid-Amerikaansche republieken ver
klaarden aan Japan den oorlog, en anderen
verbraken de diplomatieke betrekkingen
met de as-mogendheden; de Pan-Ameri
kaansche Conferentie, gehouden te Rio de
Janeiro in het jaar 1942 openbaarde vrijwel
de éénheid van geheel Amerika tegenover
het gevaor van nazisme en fascisme. We
zullen later zien, dat wij, protestanten in
Zuid-Amerika, onze bezwaren hebben tegen
de politiek van Noord-Amerika, maar het
spreekt vaei zelf, dat een goede en vriend
schappelijke verhouding tusschen al de lan
den en volken van Amerika zonder eenige
reserve moet toegejuicht worden. Het spijt
ons dan ook, dat momenteel de verhoudin
gen tusschen Argentinië en Noord-Amerika
niet zijn, zooals ze wezeti moesten.
Er zijn natuurlijk verschalen tusschen
het Noorden en Zuiden van Amerika, en
die verschillen wortelen in het ras en in
de historie beide. In het ras: de Anglo-
Sakser is praktisch, de Zuid-Amerikaan is
een idealist. In de historie: de kolonisten
van Noord-Amerika voerden een harden
strijd en werden in dien strijd gehard en
bekwaamd; de kolonisten van Zuid-Amerika
kwamen om de rijkdommen der oorspron
kelijke bewoners te veroveren en daarvan
een gemakkelijk leven te leiden. Zuid-
Amerika is rijk, maar het ontbreekt aan
kapitaal, aan energie en ook aan voldoende
bevolking, om die rijkdommen te exploi
teer en.
Kenners van Zuid-Amerika beweren,
dat dit continent de heele wereld van
grondstoffen kan voorzien; de Volken
bond heeft indertijd zelfs berekend, dat
Brazilië niet minder dan 900.000.000
menschen kan voeden, dat is zeven maal
zooveel als er nu in geheel Latijnsch
Amerika wonen.
Dat brengt dus tot de conclusie, dat Zuid-
Amerika de hulp zal noodig hebben van
het practische Noord-Amerika en van an
dere landen; ook, dat hier de behoefte blijft
aan immigratie, aan de komst van millioenen
menschen, die willen werken.
Dit alles geldt dan voornamelijk de mate-
rieele en, wil men, de cultureele ontwikke
ling van de Zuid-Amerikaansche volken.
Hier wenkt ongetwijfeld een schoone toe
komst.
Maar dan toch alleen, indien ook in de
geestelijke behoeften dier volken wordt
voorzien. Grooter dan de stoffelijke nood,
is de behoefte aan het Evangelie van Gods
genade in Christus. En dat Evangelie moet
de Kerk des Heeren blangen. Zuid-Amerika
wil heden zeggen: de velden zijn wit om te
oogsten, maarde arbeiders zijn weinig.
Zij er dan ook in Nederland veel gebed, dat
de Heere arbeiders uitstoote ook in dit deel
van Zijn wijngaard.
Ds A. C. Sonneveldt.
i^Spaak over diplomatie^
ON7E GEDACHTEN GAAN VOL MEDELEVEN,
NAAR HEN) DIE 5TEED5 'WEER ACHTERBLIJVEN
BLOEMENCENTRA ZETTEN
BESTE BEENTJE VOOR
(Van een onzer verslaggevers)
Een groot bloemenfestijn, zooals de
Residentie dat voor den oorlog heeft
beleefd, zal van 27 Maart tot en met
7 Aipril tienduizenden Hagenaars en land-
genooten weer veel vreugde versohaffen. Het
bestuur van „De Hofstadbloem", dat met zijn
tentoonstelling in 1937 en 1939 zooveel succes
boekte, is opnieuw in actie gekomen. De
voorzitter, ir J. M. Riemens, en de voorzitter
van hetuitvoerend comité de heer S. G. A.
Doorenbos, hebben ons hun plannen ont
vouwd. De beide hallen van Houtrust, teza
men 9000 m2, zullen in tooveraOhtige bloe
mentuinen, met fonteinen en beelden ter
opluistering worden herschapen. Wat de in-
WASHINGTON EN LONDEN
WILLEN GAAN SANEEREN
Men verwacht te Berlijn, dat de Britscne
en Amerikaansche autoriteiten spoedig zullen
overgaan tot een saneering van den geld-
omloop, vooral nu in de laatste maanden de
vlucht in goederen sterk is toegenomen. Het
is uiteraard niet aan twijfel onderhevig, dat
er orde moet worden geschapen in den finan-
cieelen chaos, waarin Duitschland momen
teel verkeert. In de Oostelijke zone werden
terstond na de capitulatie de bankrekeningen
geblokkeerd, doch in het Westen zijn de mil-
liarden in circulatie gebleven in de aders
van de zwarte markt. De Mark, die in den
normalen handel, in het gezelschap van bon
nen, een goed deel van zijn koopkracht be
hield, daalde op de vrije markt tot het peil
van een sigarettenpeuk.
Het weekloon van een arbeider bedroeg in
tegenwaarde niet meer dan enkele sigaret
ten, hetgeen uiteraard niet den arbeidslust
bevorderde.
Een geldsaneering heeft echter pas zin,
wanneer een gegarandeerde verzorging met
levensmiddelen en noodzakelijke verbruiks-
goederen mogelijk is. Hierdoor zou een so
lide basis gevormd kunnen worden voor een
nieuwe Duitsche Mark. Het geldprobleem is
dus in feite terug te brengen op het kolen-
probleem, want zonder kolen geen levens
middelen. Het probleem der geldsaneering
wordt echter nog beïnvloed door de verdee
ling in zones, de verplichtingen tegenover de
oorlogsslachtoffers en door de aanpassing, van
het Duitsche prijspeil aan de wereldmarkt,
zoodat dit probleem niet zonder meer op te
lossen valt.
De Rus zet zijn masker weer
eens af
Tijdens Lenin-herdenking te Moskou.
In het Bolsjoi-tiheater in Mtoskou, waar
een bijeenkomst werd gehouden ter gelegen
heid van den 23sten verjaardag van Lenin's
sterfdag, die bijgewoond werd door Stalin en
Molotof, verklaarde Georga Alexandrof,
hoofd van de propaganda -af dvan het centr.
comité der Comm. Partij, dat „de reactie
momenteel haar krachten overschat en dat
het niet zoo makkelijk is voor de huidige
o o rlo gsoph i tsarszooaJs Churchill en zijn
vrienden in Engeland en Amerika, een nieu
wen oorlog te veroorzaken."
Ook in Bratislava en Praag is d<e sterfdag
va a Lenin herdacht.
zendingen betreft kan reeds nu geconsta
teerd worden, dat deze eerste na-oorlogsche
groote bloemenshow een buitengewone op
gang zal maken. Aalsmeer, Berkel, Bever
wijk, Boskoop, Honselersdijk, Nijmegen,
Rodenrijs, Rijnsburg, Utrecht en andere
bloemencentra hebben reeds hun volle mede
werking toegezegd. Zij zullen allen collectief
inzenden, hetgeen waarborgt dat de "fraaiste
en beste producten uit deze wereldvermaarde
cultuurcentra vertegenwoordigd zullen zijn.
Ook uit het buitenland is deelneming toege
zegd, oa. bijzondere soorten Azalea's van
2 m hoogte en 2 m breedte. Als men weet
welke moeilijkheden de kweekers thans heb'
ben te overwinnen, o.a. met het brandstof-
femprableem, dan krijgt men respect voor
hun energie om economisch ons land weer
op de been te helpen. Het zijn hun produc
ten die door de belangrijke export de zoo
begeerde deviezen brengen en thans reeds
op de 2e plaats in den export staan.
Van de Sportlaan naar de Houtrusthallen
zullen lichtzuilen en op 100 plaatsen in de
stad aantrekkelijke richtingswijzers worden
opgesteld
OPBRENGST ACTIE „SCHELDEMONDEN"
Zooals gemeld, werd de opbrengst van
f 300.000.- der vanwege de hulpactie „Schelde-
mondien" gehouden collectes overgedragen aan
de Stichting Herstel Zeeland 1945 te Mid
delburg. Na rijp beraad besloot deze stich
ting genoemd bedirag als volgt te verdeelen
voor agrarische doeleinden f 130.000.-; voor
medisch-hygiënische f 75.000.-; jeugdcentrum
West-Zeeuwsch-Vlaanderen f £7.500.-; bui ten-
ge w. lager onderwijs f 37.500.- en voor ver
schillende doeleinden f 20.000.-. Hierbij is er
naar gestreefd zooveel mogelijk „aanwijsbare'
objecten tot stand te brengen.
„Tasman' tobt in Australië
Het Nederl. s.s. „Tasman" dat te Mei*
bourne arriveerde en door de Australische
vakvereen. besmet werd verklaard en daar
om niet door sleepbooten geholpen mocht
worden, heeft enkele hopelooze pogingen ge
daan om de Princes Pier op eigen kracht te
verlaten. Hierbij werd het' schip tegen de
pier geslagen, waardoor de tros in de schroe
ven verward raakte. Men neemt aan, dat de
tros niet kan worden losgemaakt zonder de
hulp van beroepsduikers die echter wegens
den boycot weigeren om te helpen.
huidige wereldpolitiek herinnert ons
aan Janus, den mythologiseren god van het
begin en het einde, en daarom met twee
aangezichten voorgesteld. Eenerzijds het in
ternationale streven naar begrip, waardee
ring, collectiviteit, ontwapening, anderzijds
de isolatie, wantrouwen, nationalisme, agres
sie, bewapening, der groote mogendheden.
Het is de Belgische, socialistische minister
van buitenlandsche zaken, de heer Spaak,
die ons tot het vaststellen v«n dit Janus
beeld verleidt. Omdat de heer Spaak, die
zoo juist nog zijr. beklag gedaan heeft, dat
de kleine staten ter conferentie te Londen
niet dezelfde rechten he o ben als de groote
mogendheden, "lie nu eenmaal over de macht
beschikken, in een rede over de buitenland
sche politiek en diplomatie, interessante din
gen gezegd heeft. Interessante, maar niet
geheel nieuwe. De niet-socialistische ex-
kroonprins Wilhelm, die van zijn vader een
prima militaire opleiding kreeg, heeft vol
gens zijn „memoires" zijn Pruisischen neus
ook mogen steken in de ministeries van
binnenlandsche zaken, financiën en marine.
En hij wijst dan op dezelfde dingen als de
heer Spaak. De buitenlandsche politiek,
merkt de ex-kroonprins op, werd voor mij
bij voorkeur geheimzinnig behandeld, als
een soort van geheime kunst en zoo kwam
hij dan tot een diepgaande studie over de
binnen- en buitenlandsche pers. Hij becriti-
seert de politiek van den rijkskanselier Von
Bethmann Hollweg en uit zich dan op bijna
lyrische wijze: „Ha, politiek, óók groote
politiek, is geen geheime wetenschap. De
tijden, dat politiek gevoerd kon worden met
kuststukj es la Metternich, zijn voor goed
voorbij. Ze kan het thans best stellen bui-x
ten het jabot van het Weensche congres of
demonocle van een jonger ontwikke
lingstijdperk!" Eerst de lectuur van de ver
schillende blauw-, rood- en witboeken der
diverse landen, heeft hem wijzer gemaakt
inzake de politiek en diplomatie, die tot den
eersten wereldoorlog leidden. Tot hij con
cludeert; „dank zij een ongelooflijk blinde
leiding van onze (Duitschlands) buitenland
sche politiek zijn wij zoo den wereldoorlog
ingesukkeld". Laten wij dit „insukkelen"
voor wat het is, maar merkwaardig is
zeker, dat heel de wereld ook den tweeden
wereldoorlog is ingesukkeld en keeren wij
terug tot den Belgischen minister Spaak.
Ook hij erkent, dat de internationale poli
tiek voor het groote publiek een Tnysterie
was, beredderd in de kanselarijen, een wer
ken met nota's, welke men vaak eerst leer
de kennen, nadat haar noodlottige gevolgen
zich hadden doen gelden. Volgens minister
Spaak is er sinds den jongsten oorlog, een
ware revolutie gevolgd in de diplomatieke
methoden en kan men thans spreken van
het tijdperk van „openbare diplomatie, die
den vrede dan ook beter kan dienen. Door
de openbare diplomatie hebben de interna
tionale vraagstukken het mysterieuse van
hun karakter verloren. De diplomatie moet
hierbij kunnen „rekenen" op een eerlijke
pers, want daar hangt het succes of het
fiasco van af. En de volken kunnen door
hun kennis van de internationale vraagstuk
ken de zaak van den vrede steunen. Tus
schen de ontboezemingen van ex-kroonprins
Wilhelm en het betoog van minister Spaak,
ligt precies een kwart eeuw, waarin de
schimmen van Hitler en Mussolini nog rond
dansen. En voor den heer Spaak wil ik de
vraag stellen: „in hoeverre de pers er toe
heeft medegewerkt, de belangenverschillen
der Europeesche staten te verhevigen en
zelfs kunstmatig op te voeren, waardoor de
oorlog als een strijd van de „hersenen"
reeds lang werd voorbereid?" Anderzijds
zou, indien er een betrouwbaarder diplo
matiek apparaat ware geweest en de wereld-
journalistiek een zuiverder reportage had
gegeven, van wat er in verschillende landen
technisch militair werd voorbereid, het
groote onheil voorkomen zijn? Maar kijken
wij liever recht vooruit! Het is mij nog niet
geheel duidelijk, wie in de politieke arena,
waar de kamp gaat tusschen Amerika en
Rusland, de rol van stier en wie die van
toreador vervult. In ieder geval, die tegen
stelling beheerscht volkomen de wereldpoli
tiek en tegenover de almacht van den dollar
valt te constateeren, dat geheel Oost-Europa
en gedeeltelijk ook midden-Europa, onder
Russisch gezag of invloed staan en zich
geen aangelegenheid van kleiner of grootör
belang kan voordoen, of de schaduw der
Amerikaansch-Russische tegenstelling ligt
daar over gespreid.
Ik noem nu maar even de veto-kwestie
op de conferentie der Ver. Naties, Duitsch-,
land, Oostenrijk, Grjeksch geschil, Poolsch
geschil, het „ontwaakte Oosten" etc., overal
doet zich de Russische invloed gelden en
accentueert zich de tegenstelling Amerika
Rusland. Minister Spaak erkent, dat de we
reld verdeeld is in twee tegenover elkaar
staandé' beschavingen, want de politieke,
juridische, wijsgeerige en moreele opvattin
gen van Rusland zegt hij zijn niet de
onze. Toch moet er, volgens Spaak, interna
tionale toenadering komen, objectieve beoor
deeling, opheffing van het Russische ijzeren
gordijn; men moet Rusland trachten te be
wegen zijn poorten open te zetten; er moet
verkeer komen van mensch tot mensch. Hier
ligt, aldus Spaak, een taak voor pers en
diplomatie. „Leer het gevaar maar kennen"
meent hij dan verdwijnt de angst. De
Belgische socialistische minister geloqft blijk
baar niet in de mogelijkheid, dat door het
samenvloeien der twee verschillende stroo
men, het water in West-Europa wel eens
wat brak kan worden. Hij gelooft blijkbaar
niet meer aan den export van het commu
nisme, noch aan dei^ cellen-bouw, waarvan
wij in ons land via een anti-militairisme
(waar Stalin zelf geen trek in heeft) en
défaitisme, de beruchte „Indië-los van-Hol-
land-politiek, de gevolgen reeds hebben
ondervonden. En waarvan machtiger mo
gendheden straks de bananen plukken! Zoo
lang aan dén eenen kant Amerika en Rus
land streven naar internationale ontwape
ning en elkaar inzake de atoom energie
trachten te vinden, maar aan den anderen
kant hun strategische posities steeds weer
versterken, belooft die „openbare diplo
matie" nog niet veel.
DE BRITSCH-NEDERL. HANDELS
BESPREKINGEN.
Aan de op 29 Jan. in Den Haag te houden
handelsbesprekingen zullen van de Nederl.
Ambassade in Londen deelnemen de heeren
C. C, L. Eygenraaim, dr D. J. Bakker en
D. M. de Wit. Van Engelsche zijde zullen
o.m. deelnemen de heeren C. W. Sanders
en Ellis-Rees.
