Ter inleiding concert Jo Vmcent en H. Schey
Katwijksche melkhandelaar knoeide opnieuw
NIEUWE LEEDSCHE COURANT
6
DINSDAG 19 NOVEMBER 1946
Kunst en Letteren
len van het lied bewerkstelligt, worden
melodie en harmonie navrant bij de
woorden „Qu'as tu fait, toi que voila
de ta jeunesse"?
Tot slot van dit artikel nog een enkele
vraag. Waarom krijgen wij in Leiden
zelden of nooit liederen van Henri Duparc
te hooren? Deze meester behoort tot de
HERMAN SCHEY
grootste liederencomponisten en zijn Phi-
dylé, Lamento, Elégie en Soupir zijn
hoogtepunten van de geheele liederen-
litteratuur.
Wanneer vocalisten ze in hun program
ma opnemen hopen wij alleen, dat zij er
zich precies rekenschap van zullen geven,
welke liederen voor een mannenstem,
welke voor een vrouwenstem zijn ge
dacht. Phidylé kan evenmin door een
vrouw worden gezongen als „lm Früh-
ling" of „Auf einer Wanderung" van
Wolf. Vaak blijkt reeds uit den tekst of
het lied door een man of een vrouw ge
zongen, moet worden. Is dit niet het ge
val, dan kan men dikwijls een conclusie
trekken uit de ligging van de pianopartij.
De liederenlitteratuur is zoo rijl^ dat
zangers en zangeressen werkelijk niet
op eikaars terrein behoeven te komen.
HENNIE SCHOUTEN.
Uit de Omstreken
VOORHOUT
Onder voorzitterschap van den heer F.
H. Stokk elbroeckvergaderde het volledig
bestuur met subcommissies der plaatselijke
Oran j evereeniging
Onze toekomstplannen, aldus de voorz.
moeten nu reeds worden vastgesteld en door
het nieuwe bestuur worden uitgevoerd. O.a.
de toekomstige blijde gebeurtenis ki het
Prinselijk Gezin. Wij mogen tevreden zijn
over het gevierde feest op 11 en 12 Sept. j.l.
en spr. braoht dank aan den secr. den heer
J. Kok en den penn., den hoer J. A. v. Gent,
voor hun vele werk.
Na de notulen, volgde een gedetailleerde
verantwoording van den penningmeester. De
inkomsten waren f 3.856,85, de uitgaven
f 3.818.47, alzoo een batig saldo van f 38,38.
De vereeniging telt thans 1485 leden. De hee-
ren J. P. Schutte en E. F. Knoppert, bevon
den de boeken en bescheiden in orde.
Hierna werd besloten, dat vóór 9 Dec. as.
alle buurtvereenigingen moeten vergaderen,
waaruit dan 6x5 personen moeten worden
gekozen in het nieuwe bestuur, hetwel-k
dan om de 3 jaar periodiek moet aftreden.
De buurtvereenigingen zullen steeds uit
maken welke personen in hjet bestuur zitting
hebben, waardoor alle lagen der bevolking
hun buurtschap in het bestuur kunnen ver-
tegenwoordigen. Tevens kunnen ndet-Voor-
houters als lid der vereeniging worden toe-
gelaten.
Na een hartelijk applaus aan het adres van
den voorzitter werd dieze prettige vergade
ring gesloten.
I De collecte voor het Oorlogsgraven-
comité heeft in deze gemeente opgebracht
f 126.58.
I De heer L. Meijll is tot leeraar lichame-
lijke oefening aan de diverse lagere scholen
benoemd.
De uitreiking van schoenen bonnen vindt
plaats op Donderdag 21 November voor die
personen, wier stamkaart eindigt op een 7
van 9,3012 uur A t/m K- en van 13 uur
van L t/m Z.
De uitreiking voor bonkaarten voor de
eerste en tweede periode 1947 vindt plaats op:
2 Dec. van 9.3012 u. de letters A t/m G;
1—3 u. de letters H t/m K; 4 Dec. 9.30—12
u. de letters L t/m R; 13.15 u. de letters
S t/m Z.
Bij de Rijkspostspaarbank werd over de
maand October ingelegd f 2466.70 en terug
betaald f7.455.
Per Jan Plezier werden de oudjes van
uit alle hoeken der gemeente naar het Paro
chiehuis gebracht, waar de heer Allard een
bijzondere feestvergadering van 150 oudjes
opende Het Duo Wim Kupper en Davola
zorgde voor een muzikale afwisseling, terwijl
door een aantal jonge dames een drietal con
sumpties werden rondgedeeld.
De oudste man, A. van Schooien, 89 jaar,
ontving een worst en de oudste vrouw, mevr.
Wed. Brandenburg, 93 jaar, een taart.
De loco-burgemeester, die verhinderd was,
had gezorgd voor een kistje sigaren. Aan het
einde van den prettigen middag dankte de
heer Fr. Angevaare namens de oudjes net
comité voor het gebodene. waarna allen weer
thuis werden gebracht.
VOORSCHOTEN
De commissie voor Landschapschool
en Landschap verzorging zal Woensdag a.s.
de eerste algemeene vergadering houden.
De voorzitter van de commissie, burge
meester C. J. v. d. Hoeven, zal in deze
vergadering de prijzen uitreiken van de ge
houden voortulnkeuring in het afgeloopen
jaar. Verder zal in deze vergadering als
spreker optreden de heer J. A. de Boer uit
Zaandam met het onderwerp ,,Be schoon
heid van ons polderland". Deze lezing zal
met lichtbeelden en een film worden opge
luisterd.
In de week van 1823 November as.
wordt ten bate van „Simavi", de medische
zending, een collecte gehouden. Vooral nu
in de oorlogsjaren door dysenterie en onder
voeding de Indische bevolking ontzettend
heeft gel-eden, is de medische zending meer
dan ooit noodig. Wij behoeven deze collecte
dan ook zeker niet apart aan te bevelen!
De eerste alg. vergadering, uitgaande
van de commissie Landschapsverzorging,
wordt gehouden morgenavond, 8 uur, in het
Gebouw voor Ghr. Belangen, Wijngaarden-
laan.
SASSENHEIM
Donderdagavond a.s. zal de jaarlijksche
ouderavond worden gehouden van de ULO-
afdeeling van de Dr de Visser school. De
heer E. van Efferink zal spreken over het
onderwerp: „Omzetting vam onze 3-jarige
school in. een 4-jarige?", terwijl het pro
gramma voorts vermeldt declamatie en zang
van de leerlingen.
Vooraf is er voor de ouders gelegenheid
het werk der leerlingen te bezichtigen.
Schubert, Moussorgsky,
Fauré
Het zal moeilijk vallen een componist
na Mozart te noemen, die over zoo'n
melodieënrijkdom beschikte als Schu
bert. Nooit behoefde deze componist op
inspiratie te wachten. Schubert scheen
altijd gedisponeerd om te componeeren
en de melodieën welden ii^ hem op zon
der dat hij ooit behoefde te zoeken en
zonder dat hij de nog ongevormde stof
bewust behoefde te modelleeren.
Van deze melodische inspiratie moet
men zich goed rekenschap geven om
Schubert als liederencomponist te kun
nen begrijpen. Want men kan bij de be
oordeeling van een lied van verschillen
de gezichtspunten uitgaan. Een lied kan
uitsluitend beoordeeld worden naar me
lodie, harmonie, rhythme en vorm. Doch
tevens kan men zich afvragen of er een
innig verband is tusschen muzikale- en
woordaccenten en tusschen de psycholo
gische ontwikkeling in den tekst en die
in de muziek.
Dat een genie als Schu-bert bij een
tekst bijna altijd prachtige muziek
schrijft, behoeft nauwelijks te worden
vermeld. Maar wel moet worden opge
merkt. dat de liederen van Schubert qua
tekstuitbeelding zeer ongelijk van waar
de zijn. Wanneer eén gedicht Schubert
inspireert, schrijft de componist vaak
geniale muziek, die den tekst volkomen
uitbeeldt. Het eerste lied van den jongen
Schu-bert, „Gretchen am Spinnrade", is
in elk opzicht een meesterwerk. Maar
soms dringt Schubert niet door tot de
kern der gedichten, die hij componeert
(de „Harfner"- en „Mignon"-gedichten
van Goethe, o.a.). Niet zelden compo
neert Schubert een onbeduidend gedicht,
alleen omdat het hem gelegenheid geeft
een van zijn prachtige melodieën te zin
gen. Soms wordt de componist geïnspi
reerd door het eerste couplet van een ge
dicht, waarvan hij elk détail uitbeeldt,
terwijl zijn muziek daarna haar eigen
weg gaat, zonder zich om de verdere
ontwikkeling van het gedicht te bekom
meren.
In verschillende van de liederen, die
Jo Vincent en Herman Schey deze week
rullen zingen, is de tekst meesterlijk uit-
JO VINCENT
TOONKUNSTCONCERT
Mozart had in de laatste jaren van zijn
leven met zware zorgen te kampen. Onoplos
bare financieele moeilijkheden, ziekte, wanbe
grip, miskenning ondermijnden zijn gestel.
En het blijft een eeuwig raadsel hoe hij in
die periode kunstwerken kon scheppen, waar
in hij boven al die ellende is uitgeheven,
werken, waaruit een bovenaardsch geluk
Straalt.
Het clarinetquintet is een van deze zuivere,
serene werken. Dat een kunstenaar op zijn
35ste jaar tot een dergelijke geestelijke hoogte
kon stijgen, dat hij zich met een gelukkigen
glimlach boven al zijn persoonlijk leed wist
te verheffen en slechts schoonheid wilde
schenken aan zijn medemenschen vervult ons
telkens weer met een eerbiedige verwonde
ring. En welk een subliem meesterwerk is
dit quintet! Welk een weelde van melodie,
welk een onovertroffen meesterschap in de
bewerking van het motievisch materiaal en
welk een superieure behandeling van het
strijkquartet en van de clarinet! De clarinet
tist Bram de Wilde, de violisten Piet Heuwe-
kemeyer en Karei Hüsken, de altist Karei
Schouten en de cellist Johan de Nobel heb
ben het prachtig gespeeld. Intens muzikaal
en in de sfeer van zuiverheid en eenvoud,
die dit werk eischt.
Het quintet op 163 van Schubert is ook
een prachtig stuk, al kan het de vergelijking
met dat van Mozart onmogelijk verdragen. In
de eerste plaats al omdat alle deelen te lang
zijn; Schubert was nu eenmaal geen meester
in den grooten vorm. Het werk werd uitste
kend vertolkt, hier en daar iets te gereser
veerd en in de forte-gedeelten soms te weinig
vol en rond van klank.
Na de pauze een serenata van Casella. voor
treffelijk gespeeld door Bram de Wilde, Thom
de Klerk (fagot), Marinus Komst (trompet).
Piet Heuwekemeyer en Johan de Nobel
(cello). Goede, opgewekte, geestige muziek
met aardige instrumentale effecten. De in
houd wordt door de ondertitels niet geheel
gedekt; het deel, dat op het programma als
Gavotta was aangekondigd, is zeer beslist
geen gavotte. Maar het klonk goed.
De zaal was gelukkig uitstekend bezet en
wij zijn Toonkunst dankbaar, dat wij in de
gelegenheid zijn gesteld om werken te ge
nieten. die veel te weinig in de concertzaal
worden uitgevoerd.
HENNIE SCHOUTEN.
gebeeld; andere liederen zijn slechts
volledig te apprecieeren, wanneer men
alleen een absoluut-muzikalen maatstaf
aanlegt. i
In het gedicht „Wohin" wordt verteld
hoe een wandelaar in het ruischen van
de beek het zingen van de nixen hoort.
Aan het slot van het gedicht ironiseert
de wandelaar zijn phantasieën met de
woorden: „Es geh'n ja Miihlenrader in
jedem klaren Bach". Deze ironie is de
clou van het gedicht, doch daarvan mer
ken wij niets in de muziek van Schubert,
die van de eerste tot de laatste noot om-
bekommerd zijn frisch-naïeve melodie
zingt.
In het gedicht „Fischerweise" komt de
regel voor „Er lost am f rise hen Morgen j
mit leichtem Sirun den Kahn". Schubert
herhaalt de woorden „mit leichtem Sinn
den Kahn"; deze herhaling is muzikaal
volkomen gemotiveerd, literair echter in
geen enkel opzicht.
Daarentegen is er een innig verband
tusschen woord en toon in „An Schwager j
Kronos". Niet alleen dekken de muzikale
accenten en de woordaccenten elkaar i
hier volkomen; ook de inhoud va-n den
tekst is prachtig uitgebeeld. Ook „Der
Musensohn". dat weliswaar aan den j
componist niet zulke psychologische pro
blemen stelt, laat in dit opzicht geen i
wensch open. En „Der Erlkönig" is een
onovertroffen meesterwerk. Prachtig is
hierin het contrast tusschen de nuchtere
stem van den vader, de koortsige ooge-
wondenheid van het stervende kind en
het verlokkende gezang van de dochters
van den elfenkoning. En de unieke piano
partij draagt hier zeer veel bij tot de
schildering der verschillende situaties.
Moussorgsky neemt bij de compositie
van een lied nooit een absoluut muzikaal
standpunt in. In zijn liederen wordt elk
detail van den tekst met mirzikaal-psy-
chologisch meesterschap vertolkt. In de
liederen en dansen van den dood loert
de gepersonifieerde dood op zijn prooi.
In „Trepak" verleidt hij een ouden, moe
den boer om zich in de sneeuw uit te
strekken en te rusten. In „Wiegenlied"
zingt hij voor een ziek kind, dat onder
zijn gezang insluimert om nooit meer te
ontwaken. In „Standchen" brengt hij een
serenade aan een ziek jong m^'sie. dat
hij zijn ldefde verklaart.
Schrijnend is in al deze liederen het
schrille contrast tusschen den hoopvollen
tekst en de intens-tragische muziek. Als
de oude boer zich in de sneeuw gelegd
heeft zingt de dood „Somnier ist nah,
Lenz ist da". Maar de melodie is somber
en troosteloos en het lied eindigt on
wezenlijk met enkele leege quinten. In
„Standchen" legt de dood een hartstoch
telijke liefdesverklaring af. die gezongen
wordt op een droefgeestige melodie en
ondersteund wordt door sombere har
monieën. Een enkel voorbeeld. Als de
dood het jonge meisje de verlovingskus
op de lippen gedrukt heeft zingt hij „O
Glüek". Maar bij het woord „Glück"
daalt de melodie en in de pianopartij
klinkt een dissoneerend accoo-rd, dat niet
wordt opgelost. Aangrijpend is ook in
„Wiegenlied" het contrast tusschen het
wiegende rhythme in het lied van den
dood en de geagiteerde accenten van de
moeder, die om medelijden smeekt.
Het is een groote overgang van Mous
sorgsky naar Fauré, van het Russische
natuurgenie, onmaatschappelijk, verloo-
pen en verslaafd aan de wodka, naar den
evenwichtigen, beschaafden directeur van
het Parijsche conservatoire. In tegenstel
ling tot Moussorgsky, die nooit een goede
compositorische opleiding had genoten en
zelfs de elementaire harmonieleer niet
beheerschte, kende Fauré het composito
risch metier tot in de perfectie. Fauré
was een componist van een groote cul
tuur en een zeldzame distinctie. Hij mist
volkomen het wilde, ongebreidelde tem
perament van een Moussorgsky; alles wat
Fauré doet is uitermate verfijnd, ge
acheveerd en evenwichtig. Melodisch,
rhythmisoh en harmonisch prachtig en
in al zijn composities door en door
Fransch. Ook de keuze der door hem
gecomponeerde gedichten getuigt van zijn
verfijnden smaak. En het behoeft niet te
verwonderen, dat hij zich aangetrokken
gevoelde tot de gedichten van den genia-
len Paul Verlaine, die zooveel nieuwere
Fransche componisten geïnspireerd heeft.
Tot zijn mooiste liederen behoort „Pri
son", dat Jo Vincent op haar programma
voor Woensdag heeft geplaatst. De serene
sfeer van het eerste couplet van het ge
dicht heerscht ook in de muziek. En ter
wijl het kwartenrhythme in de piano
partij de eenheid tusschen de onderdee-
LIEDERENAVOND MIMI AARDEN.
Over Mimi Aarden, die Zaterdag een lie-
derenavond in het Oostersch Instituut gaf,
kunnen wij helaas niets goeds schrijven.
Deze zangeres blijkt een voorliefde te heb
ben voor het fortissimo, dat meestal hard en
ruw klinkt; zingt zij een enkelen keer pian^
dan is de toon zonder eenige expressie. Zij
forceert haar stem op een verschrikkelijke
manier; dat uitspraak enzuiverheid te wen-
schen overlaten behoeft niet te verwonderen.
Wanneer zij onder uitstekende leiding
komt is er mogelijk van de stem nog iets te
maken. Maar zelfs in dit geval dient zij zien
geheel uit het hoofd te zetten om als zan
geres iets te bereiken. Mimi Aarden mist
namelijk ten eenenmale de psychische dis
positie, die noodig is om iets van het wezen
lijke der kunst aan te voelen. Wij hebben
den geheelen avond geen regel gehoord, waar
uit echte muzikaliteit, artisticiteit en intelli
gentie sprak. Niet alleen de stem is hard; er
was Zaterdagavond geen moment van diep,
zuiver gevoel en van echte bewogenheid
Wanneer ik dacht, dat er een schijn van kans
was, dat een latente artisticiteit op den duur
manifest zou kunnen worden, zou ik nog wel
een enkel aanmoedigend woord weten te vin
den. Maar ik durf zelfs met de mogelijkheid
geen rekening te houden.
De pianist Anton Dresden onderscheidde
zich zeer gunstig van de zangeres. Met het
uitspreken van een oordeel over zijn capaci
teiten als begeleider willen wij echter wach
ten tot wij hem onder gelukkiger omstandig
heden hebben gehoord.
HENNIE SCHOUTEN.
Een flinke boete van den Kanton
rechter werd het gevolg
Niet minder dan 131 personen waren ge
dagvaard om voor den kantonrechter te
verschijnen, het meest voor verkeersover
tredingen en het rijden zonder rijbewijs.
H. v. d. Kr. trambestuurder bij de N.Z.H.,
moest terechtstaan, omdat hij op 6 Mei j.l.
op den Hoogen Rijndijk, als bestuurder van
een tram niet tijdig of te laat geremd had.
waardoor hij een wagen en paard, die zich
te dicht bij de trambaan bevonden, had aan
gereden, waarbij de voerman van den bok
geslingerd en verwond werd. De voerman
C. D. uit Kouderkerk verklaarde eerst met
zijn wagen en paard op de trambaan gere
den te hebben. Toen hij de tram hoorde
aankomen, was hij naar Hnks uitgeweken,
maar gelijkertijd door de tram aangereden.
Het 0.M. eischte f 25 boete of 10.d. h. De
heer A. D Hoing, gemachtigde N.Z.H. wees
er op, dat v. d. Kr. reeds jarenlang op den
weg zit en een betrouwbaar bestuurder is.
Volgens art. 11 van het tramreglement sub
3, is het verboden met of zonder voertuigen
op de trambaan te verblijven als een tram
nadert en ook mag de tram niet in zijn loop
belemmerd worden. Ook in verband met een
civiele procedure, vroeg hij ontslag van
rechtsvervolging. Over 8 dagen zal de kan
tonrechter schriftelijk vonnis wijzen.
Daarna moest de voerman C. D. uit Kou
derkerk terechtstaan, omdat hij bij de nade
ring der tram op den H. Rijndijk niet naar
rechts was uitgeweken, waardoor de aan
rijding met de tram was ontstaan. Eisch
O.M. f 25 boete of 14 d. h. Uitspraak f 15
boete of 5 d. h.
J. C. B. melkhandelaar uit Katwijk moest
terechtstaan omdaf hij aldaar, op 1 Mei j.l.
melk met te laag vetgehalte (2.3 vet dat
niet lag tusschen 245 en 2.55 vet) ver
voerd en verkocht had. Het O.M. vond het
een zeer ernstig feit en eischte f 150 boete
of 50 d. h. De raadsman, mr Averbeek, wees
er op, dat verdachte geen beroepsknoeier is
en zelf aan den Directeur van de Keurings
dienst te Haarlem had geschreven, dat de
melk bij aflevering net blauw water was.
Ook was verdachte nooit veroordeeld, waar
op de kantonrechter opmerkte, dat verdachte
wegens het knoeien met melk al 2 maal
veroordeeld is, en wel tot f 30 en f 75 boete.
Uitspr. f 75 boete of 25 d. h.
O. Z. slager te Leiden, had op 7 Mei j.l.
rookworst voorhanden gehad, en verkocht,
met te veel zetmeel en 30 pet water. Ver
dachte erkende de overtreding. Het OM.
vond, dat worst goed moet zijn en eischte
i 60 boete of 10 d h. Verdachte beloofde
dat het niet meer voor zou komen. Uitspr.
f 20 b of 8 d h.
R. F. B., bakker te Leiden, had op 10 Juli
j.l. op den Maresingel gereden met 'n motor
bakfiets zonder voetremmen, geen spiegel
en zonder rijbewijs. Het OM. eischte voor
het rijden zonder voetremimen f 15 to of 5 d
h, geen spiegel f 5 b of 3 d h, zonder rijbe
wijs f 20 b of 10 d h. De kantonrechter ver
oordeelde verdachte tot f 10 b of 4 d h voor
het le feit, f 5 b of 2 d h 2e feit en f 10
b of 4 d h 3e feit.
H. S. uit Oegstgeest had bij kruising Ter-
weewegEmma laan met zijn auto, den weg
aldaar afgesneden voor den motorrijder A.
J. uit Oegstgeest, met gevolg een botsing.
Eisch O.M. f 30 b of 10 d h. Mr Goudsmit,
de raadsman wees er op, dat het uitzicht
Terweeweg slecht is en als zijn cliënt ge
stopt had, het ongeluk erger was geweest
en vroeg de minimum boete. Uitspr. f 30 b
of 10 d h.
A. v. L. uit Voorschoten had 's avonds met
een auto op de Haarlemmerstraat gereden,
zonder dat de voorzijde en achterzijde ver
licht was geweest. De kantonrechter vond
zulk rijden 's avonds levensgevaarlijk. Het
OM. eischte 3 x f 10 f 30 b of 3 x 4 d h.-
De kantonrechter wees onmiddellijk vonnis
en vond dat hier van 2 overtredingen sprake
was en veroordeelde hem tot 2 x f 10 f 20
boete of 2 x 4 d h.
J. D. de K., Leiden, had met een motor
rijwiel gereden, zonder dat hij een rijbewijs
had. Verdachte was niet verschenen, maar
wel zijn moeder, die verklaarde dat haar
zoon sleaht oppast en het motorrijwiel van
zijn vader had weggehaald; trouwens het
was niet de eerste maal geweest. Het O.M.
eischte f 20 b Of 14 d h. De kantonrechter
veroordeelde hem tot f 15 b of 5 d h. De
moeder wilde de boete niet betalen, waarop
de kantonrechter adviseerde den jongen de
5 dagen hechtenis te laten uitzitten.
H. G. uit Noordwijkerhout had met een
motorrijwiel gereden, zonder rijbewijs.
Eisch f 20 b of 10 d h. Uitspraak f 15 b
of 5 d h.
H. J. N. uit Leiden, thans in militairen
diensit had op 19 Juni j.l. auto gereden zon
der rijbewijs. Daar verdachte nu een rij
bewijs heeft, werden de eisch en uitspraak
f 10 b of 4 d h.
Th. v. d. M. uit Noordwijkerhout had op
15 Juni j.l. zijn zoon inplaats van naar school
te sturen, in zijn zaak laten werken. Het
OM. eischte f 15 b of 5 d h. Uitspr. f 10
b of 4 d h.
C. M. B. T. v. A. uit Oegstgeest die op 8
Juli j.l. aldaar de visscherij had uitgeoefend
zonder dat hij een acte had, kreeg f 4 b
of 2 d h. Eisch O.M. f 7.50 b of 4 d k.
