Weenen, een stad die haar aangezicht verloor
George Bidault versloeg generaal De Gaulle
Bruno Walter uit z'n isolement teruggekeerd
DE BITTERE PIL
nieuwe ueidsche courant
3
dinsdag u november 19k
een week werken voor
'n pakje sigaretten
(Bijzondere correspondentie)
In alle straten hangen plakkaten: „Wee-
ners, houdt uw stad zoo helder als vroe
ger". Deze leus schijnt echter nog niet
zoozeer ter harte te worden genomen.
Op bijna alle huizen staat tenminste nog
in reuzegroote, witte letters: LSR of LSK
(Luftschutzraum, Luftschutzkeller) en
hier en daar zelfs nog het Nazi-parool:
„Overwinning tegen eiken prijs". Ook de
puinhopen behooren nog tot het stads
beeld. En als men*de ruïnes, de vele
étalages zonder ruiten, of de vernielde
reclame- en uithangborden ziet, dan krijgt
men het gevoel: deze stad heeft geen aan
gezicht. De Karntnerstrasse, eens de
mooiste winkelstraat van Weenen, lijkt
's avonds met haar spaarzame verlichting
en het weinige verkeer eerder op een
dorpstraat en men krijgt een onbehagelijk
gevoel bijna, als men er laat op den avond
doorheen moet.
De beschrijving van het uiterlijk aan
zien van Weenen zou niet voltallig zijn
zonder vermelding der overvolle trams
naast den stadstrein het eenige ver
voermiddel. De duizenden stedelingen,
die er dagelijks met een rugzak op uit
trekken om bij de boeren te gaan hamste
ren, maken de overbelasting dezer ver
keersmiddelen nog afschuwelijker. Het
hamsteren is zeer in trek. Iedereen die
nog loopen kan, brengt minstens eens per
week een bezoek aan het platteland om
groente, fruit en andere begeerlijke pro
ducten te gaan halen. Heel vroeg gaat
men al op stap en laat in den avond keert
men pas terug. Maar het is meestal wel
loonend, zoodat de groote vermoeienissen
gaarne worden aanvaard.
De zwarte markt tiert nog welig, al
zijn de prijzen ook langzamerhand terug-
geloopen. De gewone werkman kan echter
in den zwarten handel niets koopen. Als
men bedenkt, dat een arbeider of een be
diende ongeveer 200 schilling per maand
verdient en een pakje sigaretten zwart 50
schilling kost, is het niet moeilijk te be
grijpen, uit welke kringen de clienteele
van de zwarte markt afkomstig is. Zelfs
één der meest gevraagde artikelen, zoo
als saccharine, vindt moeilijk een kooper,
hoewel 100 tabletten „slechts" 20 schil
ling (vroeger 40 schilling) kosten. De
massa heeft evenwel geen geld om te
koopen.
In de café's, waarvan de meeste des
avonds om 8 uur sluiten enkele zijn tot
10 uur geopend wordt een drank ge
serveerd, dat soms koffie, soms bier
wordt genoemd, 't Is ook wel eens thee,
thee dan, die naar alles smaakt be
halve naar wat het zou moeten zijn. Voor
alle zekerheid neemt men daarom veelal
sodawater met een rood of bruin kleurtje.
En de prijzen van deze dranken zijn in
elk geval te betalen. Die niet in een gaar
keuken eet de meesten staan in een
dergelijke keuken ingeschrieven kan
bij de genoemde dranken twee „belegde"
boterhamhien koopen. Het belegsel be
staat uit aardappelbrei, een schijfje to
maat en blaadje salade.
Niet alleen in Weenen, maar in geheel
Oostenrijk is er.geen enkele Nazi
meer! Niemand wil nl. weten er een te
zijn geweest, hoewel er 450.000 partij
leden waren, dus op iedere 14 inwoners
een fascist. Zelfs een Diogenes zou mèt
zijn lantaarn moeite hebben een Nazi op
te sporen. Ware de treurige erfenis van
het nationaal-socialisme niet overal merk
baar, dan zou men absoluut tegenspreken,
dat er ooit Oostenrijksche Nazi's waren
geweest. Gelukkig zijn de overlevenden
uit de concentratiekampen er nog, die
dergelijke grapjes niet verstaan. Zij dra
gen een rooden driehoek met het getal
369 als kenteeken: 369 weken nationaaL-
socialsme over Oostenryk.
Moge het in Weenen aan levensmidde
len en woningen ontbreken de beide
cardinale punten in Oostenrijk aan lec
tuur is er werkelijk geen gebrek. Ieder
der vier geallieerde bezetters geeft een
eigen courant uit. Hoewel de couranten
onder elkaar een overeenkomst hebben
aangegaan, om een oplage van 100.000 niet
te boven te gaan, houdt geen enkel blad
zich hieraan. De honger naar lectuur is
nu eenmaal heel groot en de couranten
houden hiermede rekening, zelfs als zij
het papier zwart moeten koopen. Ook
weekbladen zijn er in overvloed, waarvan
enkele zelfs een behoorlijk niveau heb
ben bereikt. De productie van boeken
staat nog in de kinderschoenen.
Bioscopen en theaters zijn doorloopend
uitverkocht. Na zeven jaar van gedwon
gen rust en zwijgen staan, naast de klas
sieken, ook stukken op het repertoire der
theaters van anti-fascistische auteurs.
De Staatsopera en het Burgtheater geven
hun voorstellingen in andere gebouwen.
Alleen al het herstel van het Staatsoperar
gebouw zal drie jaar duren.
Weenen is met dat al een stad zonder
aanzien en voorloopig nog heel ver ver
wijderd van de „Stad mijner droomen"
Nog verlustigt de Weener zich aan zijn opera, de zware materieele zorgen kunnen niet
anders dan de stemming drukken. Het fraaie gebouw, van waaruit de roem over de
geheele wereld ging.
beteekenis der fransche
verkiezingen
(Van een bijz correspondent)
Een opmerkelijk symptoom van de ver
kiezingen is de verdere afbraak van de so
cialisten ten voorde el e van de communisten.
Ongetwijfeld kan men daaruit afleiden, dat
door personen, tot socialisme geneigd, de
vaak onbestemde houding van de SFIO is
urtgelegd als zwakheid. De partij van Thorez
is daar wel bij gevaren. Men kan ook trou
wens niet ontkennen, dat zij van de zijde van
de socialisten den wind in de zeilen heeft
gehad.
Een ander belangrijk verschijnsel is, dat
de MRP, ofschoon zij hier wat uitgedund is
naar den kant van de Union Gaullisten en
den Republrkeinschen Vrijheidsbond, als ge
volg waarvan zij haar eerste plaats aan de
communisten heeft moeten afstaan, niet de
gevoelige verliezen hec "t geleden, die men
haar van enkele zijden had toegedacht. Het
is thans duidelijk geworden, dat deze partij
kan bogen op een vrij hecht aaneengesloten
corps van gematigde, doch progressieve ele
menten. De good-will van een man als Bi
dault schijnt op dit gebied te hebben opge
wogen tegen de niet altijd even tactische
adviezen van Dp Gaulle.
In ieder geval hebben de verkiezingen
bewezen, dat er in Frankrijk rekening ge
houden moet worden met twee, slechts ge
deeltelijk. evenwijdig loopende vooruitstre
vende stroomingen, die en het is te ho
pen, dat dit op beslissende oogenblrkken
niet tot verlammende traagheid zal leiden
er in slagen een vrij stabiel evenwicht te
houden. Het ziet er naar uit, dat dit tot
moeilijkheden zal leiden bij de vorming van
het eerste kabinet der vierde republiek.
Onmiddellijk na het bekend worden van
de uitslagen, hebben zoowel de communis
ten als de katholieke volksrepublikeinen
reeds doen weten, dat zij zich gereed hou
den tot de regeenngstaak. Het kon dan ook
wel eens zijn, dat er vah een kabinet van
Bidault zonder Thorez noch van het omge
keerde, iets zal komen en daar bij een sa
mengaan van de volksrepublikeinen en com
munisten een socialistisch middenstuk zeer
moeilijk gemist kan worden, zullen deze
verkiezingen wel eens de verlenging van het
tripartisme kunnen beduiden.
Welke regeering tenslotte ook uit de bus
zal komen, Frankrijks belangrijkste zorg
ligt in het vlak van het economisch herstel
en van financieele gezondmaking. Ten aan
zien van deze problemen kan men een zoo
weinig homogene samenvoeging als het dri-
partijenstelsel moeilijk anders omschrijven
dan als een riskante en daarmede kwade
noodzaak. Doch het feit, dat geen der par
tijen in de komende jaren meer hoeft te
werken met voor oogen het spookbeeld der
verkiezingen, zal in dit geval wellicht aan
de nieuwe regeering de gelegenheid geven
een zoo gunstig mogelijk gebruik van alle
kansen te maken En hoe het ook zij, men
kan moeilijk aannemen, dat Frankrijks
nieuwe mannen nu nog de door De Gaulle
beoogde grondwetsherziening als punt 1
hun programma zullen zetten
DE WINDSORS IN NEW-YORK
In New York is binnengeloopen de Queen
Elizabeth met 2278 passagiers, w.o. het her
togelijk paar van Windsor.
De plaats, waar men zich tegenwoordig
de grootste zorgen maakt over de mooie
stad aan de Donau: het Weensche stadhuis.
een banneling, die over
winnaar werd
Het was in het jaar 1938, dat Bruno
Walter voor het laatst iin Amsterdam di
rigeerde en dit optreden wekt droeve
herinneringen bij heim op. In zijn onlangs
verschenen auto-biografie „Theme and
Variations beschrijft hij zjjn stemming,
toen hem in de
pauze van een
concert te
A'dam de mede-
deeling gewerd,
dat zijn dochter
Lotte bij den
„Anschlusz"
van Oostenrijk
in 1938 gearres
teerd was. De
dreiging van 't
Duitsche nazi
monster was
voor Walter als
niet-ariër aan
leiding Europa
te verlaten en
zich in Ameri
ka te vestigen.
Dit isolement
buiten Europa
is voor hem
echter geen aanleiding geweest zich ook
te isoleeren van het muziekleven. Inte
gendeel, de oorlogstijd is juist een perio
de voor Walter geweest, waarin hy in de
BRUNO WALTER
muziek een vergoeding zocht en vond
voor het verlies van zijn Europeesche
vrienden, voor de miskenning door zijn
vaderland Duitschl. en voor zijn uitban
ning uiit zijn tweede vaderland Oosten
rijk. Want alhoewel Walter op 15 Septem
ber 1876 in Berlijn geboren werd en dus
Duitscher was, is het vooral Oostenrijk
geweest, dat hem zóó bijzonder aantrok,
dat hij zich heeft laten naturaliseeren.
Niet alleen staatsburgerlijk, maar ook in
nerlijk was en is Bruno Walter Oosten
rijker. De verbondenheid met Weenen,
waar hij van 1901 tot 1912 dirigent aan de
Hofopera was, drukt een geheel eigen
stempel op zijn persoonlijkheid. De cul
tuur van het Oostenrijk van voor den
oorlog werd gekenmerkt door een univer
salisme en juist dit was het wat Bruno
Walter aantrok.
Reeds als kind van vier jaar had Bruno
Walter een bijzondere interesse voor alles
wat met muziek te maken had. Toen hij
zijn moeder eens piano hoorde spelen,
liep hij op haar toe en vroeg: „Mutter,
kommt dir das nur so aus den Fingern,
oder tust du was dabei?" Deze uitspraak
als jong kind is typeerend geworden voor
zijn later kunstenaarsschap. Het „er-
iets-bij-doen" is hem in zooverre vreemd
geweest, dat bij zijn vertolkingen nim
mer zijn eigen persoonlijkheid domineer
de en hij daardoor geen subjectieve
versie van het uit te voeren werk gaf,
doch het is steeds zijn verlangen geweest
om, zooals Stefan Zweig eens treffend op
merkte, „der vollkommene Diener ihxes
transzendeten Willens zu sein". Zoo
hebben we Walter leeren kennen en
waardeeren, onverschillig of hij Mozart
of Mahler speelde.
Deze twee componisten zijn van een bij
zondere beteekenis voor Bruno Walter
geweest en hij heeft niet nagelaten hun
werken over de geheele wereld uit te
dragen.
Echter niet alleen als dirigent, ook als
pianist heeft Bruno Walter naam gemaakt
en op 11-jarigen leeftijd speelde hij
reeds een concert voor piano en orkest
van Beethoven „mit einer weit über sein
Alter hinausreichenden Frelheit", zooals
het in de eerste critiék over hem heet.
Na acht jaren afwezigheid is Bruno
Walter thans weer in Nederland terug
gekeerd om het Concertgebouworkest te
leiden en onze gedachten keeren terug
naar den tijd, dat Walter en Mengelberg
om het hardst streden voor de kunst van
Gustav Mahler. Tot de oorlog kwam en
Walter moest verdwijnen en Mengelberg
geen Mahler meer mocht en in zijn
opportunisme wellicht ook niet wilde
spelen. Walter is teruggekeerd en zal zijn
triomftocht door het gezuiverde Europa
voortzetten na Holland gaat hij naar
Brussel, Parijs en Zürich, verlost uit
zijn isolement, Mengelberg zit thans ver
van ons, ook geïsoleerd; zijn triomftocht
van voor en tijdens den oorlog is afge-
loopen, helaas zekér, maar begrijpelijk.
En een beheerschte pp hef van den diri
geerstok tijdens een repetitie met het
Concertgebouworkest is het sein van den
cultureelen wederopbouw van ons mu
ziekleven, dat thans zonder Mengelberg
maar met Walter een nieuwe periode
ingaat.
CORN. BASOSKI.
De opbrengst der bijzondere heffingen
wordt geraamd op vijf zes milliard gulden,
welk bedrag als sneeuw voor de zon ver
dwijnt ten behoeve van de financiering der
staatstekorten. Deze beloopen volgens de
begrootingen over 1945 (tweede helft), 1946
en 1947 niet minder dan f 6.413 millioen.
Vooral voortdurende staatstekorten 'maken
de pil der vermogensheffing bitter. Zouden
met een deel van het vermogen de staats
financiën gesaneerd zijn, dan ware het offer
per saldo te dragen. Maar de gedachte, dat
het geld in een „schijnbaar bodemloozen put"
verdwijnt, pijnigt vele gemoederen.
De minister deelt mede, dat de bijzondere
heffingen onvermijdelijk een ruw karakter
hebben. Inderdaad zien wij, dat voor de
bijzondere vrijstelling van kleinere rente
niers slechts personen in aanmerking ko
men, die den leeftijd van 40 jaar hebben
bereikt. De leeftijd van 40 jaar is willekeu
rig gekozen. Waarom mogen onvolwaardïf-
gen beneden de veertig jaar niet deelen in
de vrijstelling?
Verder wordt het gemiddelde inkomen
over 1941/1945 in aanmerking genomen.
Maar is dit billijk tegenover degenen, <Kje
bijv. in 1944 of 1945 uit hun bedrijf zijn ge
gaan en nu van hun klein kapitaal moeten,
leven?
In tegenstelling tot andere vermogens-
bestanddeelen worden effecten als bij de
V.A.B., uitgesloten van een maximumaanwas
gedurende de oorlogsjaren. Wat betreft bui-
tenlandsche fondsen geldt de waarde van
December 1945, overeenkomstig de koersen
aan buitenlandsche beurzen. Binnenlandsche
fondsen krijgen een waardeering, welke nog
bij de wet moet worden vastgesteld. Men
kan dus alle kanten uit' Spaarders, die hun
geld in effecten hebben gestoken, worden
onbillijker behandeld dan degenen, die bijv.
een lijfrente hebben gekocht, terwijl effec
ten ook als verzorging van den ouden dag
kunnen dienen.
Onbegrijpelijk is, waarom de minister zoo
„gebeten" 5*3 op effectenbezit. Wij denken
ook aan de regeling inzake de vruchten van
het vermogen, genoten na 1 Januari 1946.
Bezitters van effecten, welke tijdens de
oorlogsjaren geen revenuen hebben opge
leverd, die na begin 1946 de opgeloopen
rente of de achterstallige dividenden heb
ben betaald, worden bijzonder getroffen.
Immers, 60 pet van dezen spaarpot wordt als
vermogen gerekend en men mag hierover
heffing betalen!
VrijgeViiger is de minister t.a.v. de lijf
renteniers. Zij krijgen vrijstelling van
f 20 mille. Pensioenen zijn tot f 4 mille vrij
gesteld en als ze meer bedragen en er doen
zich betalingsmoeilijkheden voor, dan neemt
de Staat genoegen met levenslange ver
plichting tot het betalen der belasting ïjn
een korting op het pensioen, terwijl na het
overlijden niets meer verschuldigd is.
Een bittere pil zal de heffing ook zijn
voor de goed gesitueerden. Hier kan men
spreken van een wettelijk gesanctionneerde
onteigening. In dit verband verdient aan
dacht, dat den minister „naar algemeene
rechtsovertuiging, groote verschillen in rijk
dom minder aanvaardbaar zijn in een sterk
verarmd land dan in een veel rijkere volks
gemeenschap. Deze rechtsovertuiging heeft
geleid tot een progressie in het tarief".
Wij maken echter ernstig bezwaar tegen
de poging om via den fiscus deze nivellee
ring tot stand te brengen. Daarvoor mag de
belastingheffing niet misbruikt worden!
De regeling der aanslagen doet vreezen,
dat ernstige verstoring van het financieel
verkeer het gevolg zal zijn. Voor de beta
ling zullen., naar medegedeeld werd, ge
accepteerd worden grootboek-inschrijvingen
1946, staats- en andere obligaties, pandbrie
ven, hypothecaire vorderingen e.d. Niet al
leen „dat de onzekerheid omtrent den over-
nemingskoers voor diverse schuldbrieven
een verlammend effect op de beurs heeft,
maar nog meer het feit, dat klaarblijkelijk
aandeelen niet geaccepteerd worden, wekt
minder prettige verwachtingen ter zake van
de mogelijkheid, om tegen norn^ale prijzen
laatstgenoemde vermogenswaarden te liqui
deeren. Tenzij een andere betalingsregeling
wordt getroffen, is een financieele ont
wrichting straks niet onmogelijk. Verlen
ging van den betalingstermijn is in ieder
gevaf noodzakelijk.
Gelukkig heeft het ontwerp der vermo
gensheffing nog geen kracht van wet gekre
gen; de Tweede Kamer moge de noodïge
verbeteringen aanbrengen.
NIEUWE PROTESTEN
Evenals het Nat. Jongeren Verbond en het
Nat.. Verbond hebben ook de stichtingen „In-
dië in Nood" en „Rijkseenheid" een telegram ge
zonden aan minister Beel. Dit luidt:
„Geven namens tienduizenden loyale Neder
landers, tevens Indië-kenners, uitdrukking aan
diepe verontwaardiging over gepubliceerde
Nederlandsche voorstellen betreffende erken
ning republiek onder den fascistischen oorlogs
misdadiger Soekamo. Stop. Protesteeren krach
tigst tegen politiek Commissie-Generaal/voort
gaande in de lijn politiek-Schermerhorn-van
Mook, die tot gevolg heeft een vernietigd
Koninkrijk, waardoor millioenen ingezetenen
van Indië worden prijsgegeven aan fascistische
onderdrukking, ellende en ondergang en de
welvaart van Nederland wordt ondermijnd.
Stop. Beschuldigen dit kabinet en in het bij
zonder Commissie-Generaal schending grond
wet en ontrouw ambtseed, waartegen straf be
dreigd is."
Eexi „Spporwegbosch" op
Walcheren
Eenige ambtenaren bij de Ned. Spoorwegen
hebben het initiatief genomen om de actie
„Plant een boom op Walcheren", welke uitgaat
van de Stichting „Nieuw Walcheren" te steu
nen. De bedoeling is, dat door het spoorweg
personeel, zooveel mogelijk geld bijeen wordt
gebracht, om daarvan boomen te planten in
het totaal ontredderde landschap van Zeelands
tuin. De opzet van de actie onder het Spoor
wegpersoneel is, alle „N.S." boomen bijeen te
plaatsen zoodat een groot bosch kan ontstaan,
dat de naam ..Spoorwegbosch" zal krijgen. De
Stichting „Nieuw Walcheren" heeft haar vol
ledige medewerking toegezegd.
Voor het personeel der Ned. Spoorwegen
buiten Utrecht bestaat binnenkort gelegenheid
op een lijst in te teekenen. Elk bedrag, klein
of groot, sprokkelhout of heele boomen zt}a
welkom.
