Ned. publiek betaalde VA millioen te veel
In en om het Heilige Land spant het nog steeds
„Heil Hitier!" klinkt 't nog altijd in Nijmegen
PRIJZENSLAG
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
ZATERDAG 5 OCTOBER l&C
AAN SIER-PRULLEN DER
GOUDSCHE INDUSTRIE
(Van een onzer verslaggevers).
Gouda, door eeuwen heen 't centrum der
aardewerk-industrie in ons land, is druk
bezig voorgoed zijn naam te bederven. En
hoe wonderlijk 't ook klinken moge
het Nederlandsohe publiek is hier in de
eerste pLaats verantwoordelijk voor. Want
maar al te zeer is het gezegde: „Wat een
gek er voor geeft," van toepassing op den
verkoop dier sier-pruUen, welke tegenwoor
dig voor fantastische prijzen m de diverse
étalages uitgestald staanen inderdaad
ook gekocht worden!
Misschien is het, m dit verband, aardig,
om te vermelden, wat het Ned. publiek nè
de bevrijding te veel betaald heeft aan
de vaasjes, de pullen, de aschbakjes en wat
epr zij welke onder de benaming
dien verstande dat de arbeiders dagelijks
naar België gaan om te werken, daar hun
loon ontvangen in francs, en deze weer in
Nederland tegen de bekende zwarte prijzen
van de hand doen. Verdiensten van 1000
francs per week komen hier herhaaldelijk
VOOI.
Van bevoegde zijde deelde men ons desge
vraagd mede, dat de actie tegen de Goudsche
pottenbakkers niet voor niets is geweest. Reeds
thans houden enkele industrieën zich aan de
toegestane prijzen (die van 9 Mei *40), terwijl
herhaaldelijk aanvragen binnenkomen om een
nieuwe geldige prijsvaststelling. De winst
marge der sier-artikelen is hierbij zoodanig
gehouden, dat de fabricage er van niet te pre.
fereeren valt boven die der huishoudelijke
voorwerpen. Misschien verdient het, in dit ver
band, zelfs aanbeveling om de officieele winst
marge op laatstgenoemde artikelen niet aan
een maximum te binden, waardoor de attractie
om verbmiks-voorwerpen te vervaardigen, on-
Een suggestieve opname van het mooie pottebakkersbedrijf, waarop door de knoeierijen
te Gouda helaas een leelijke smet werd geworpen.
„koudlak" zoo'n gretigen aftrek vinden in
ons land. Dat bedrag islVz millioen gul
den!
Tot deze ontstellende ontdekking kwam
het dir.-gen. van de prijzen, dat in samen
werking met de esconomische controle, een
zeer streng onderzoek instelde en nog
steeds instelt tegen de Goudsche potten
bakkers, die hun handigheid op dit gebied
wel op zeer „handige" wijze uitbuiten.
Dat de fabricage van de, voor ons land
zoo hoog nood'ige huishbudelijke artikelen
hierdoor bijna geheel in verdrukking komt,
behoeft geen betoog. Het gevolg is weer,
dat de bona fide-industrieën slechts met
groote moeite het hoofd boven water kun
nen houden, aangezien zij veel van hun per
soneel zien overgaan naar de zwarte en
balfzwarte bakkerijen. Weekloonen van
f175 zijn hierbij geen bijzonderheid
Des te moeilijker wordt het om deze „sier
kunst" tegen te gaan, daar de grondstoffen
klei en verf zonder toewijzingen te verkrij
gen zijn. Ook het proces is heel eenvoudig:
de vazen e.d. worden eenmaal gebakken, dan
beschilderd met een grondstof, waarna ver
volgens de figuren er door middel van
kwast, spuit of spons op worden aange
bracht. Dat de aldus vervaardigde voor
werpen niet de minste aanspraak kunnen
maken op het begrip „waterdicht" is dui
delijk reeds na eenige weken kan men,
door de vlek, die de pullen op de tafels eh
bureaux achterlaten, dit constateer en. Laat
men nog eenigen tijd het water in de vaas
staan, dan ziet men het verschijnsel, dat zij
gaat „zweeten": kleine witte bolletjes vor
men zich aan den buitenkant van het voor
werp, terwijl de grondlaag gaat afschilferen.
Daarom bevreemdt het zoo, dat er zulke
hooge prijzen voor deze prullen worden be
taald: kostte een dergelijk vaasje voor den
oorlog 75 cent, thans bedraagt de prijs hier
voor om en nabij acht gulden!
Bij de onlangs gehouden contróle in de
22 grootste bedrijven te Gouda werd een
prijs-overtreding geconstateerd van meer
dan een half millioen gulden. Reeds 30 pet
van de overtreders weerden door den tucht
rechter veroordeeld: resultaat: boetes in
totaal van f 150.000.
Doch niet alleen Gouda, ook Maastricht
heeft met hetzelfde euvel te kampen, met
getijfeld grooteer zal worden. Controle op pro
ductie en kwaliteit zal evenwel niet kunnen
uitblijven.
Hopen wij slechts, dat ook het publiek het
foutieve van zijn „koop-maar-raak"-systeem
inziet. Daar zijn uiteindelijk èn bonafide han
delaar, èn tusschenpersoon, èn afnemer het
best mee gebaat!
In de cellen van Seyss
en Goering
(Vervolg van Pag. 1)
De cel van Seyss Inquart, zeer geordend.
Alles op z'n plaats. En twee heel merkwaar
dige boeken op z'n tafel. Ik heb er even in
gebladerd. Het eeme was „Bilder a us der
deutschen Vergangenheit" van Gustav Frei-
tag. Het andere van Joh. Maassen „Uber die
Herrlichkeit des christlichen Lebens". Met
het lezen daarvan brengt hij dus z'n laatste
levensdagen door. Hij is, volgens de bewa
kers, zeer vroom geworden. lederen dag
gaat hij de Mis hooren. Hij is één van de
zeventien veroordeelden, die geen gods
dienstoefening overslaat. Goering komt daar
niet. Hij vindt „op andere wijze" troost.
De gevangenis, formidabel bewaakt en on-
indringbaar, maakt een luguberen indruk.
Vooral door de netten, die langs de gaande
rijen en de trappen gespannen zijn, om te
voorkomen, dat zelfmoord gepleegd wordt
door een wanhoplgen sprong. Alles is er op
berekend, dat niemand de kans krijgt iets
van buiten te ontvangen."
„En de uitspraak zelf?"
„Zeer waardig en uiterst indrukwek
kend Maar allen gedroegen zich zeer
mannelijk. Alléén von Schirach brutaliseer
de het Hof en Hess gedroeg zich belachelijk.
Een buiging van Kaltenbrunner, na het dood
vonnis over hem, veroorzaakte ongepast ge
lach op de tribune. Ik lette scherp op Seyss
Inquart. Men kon merken, dat het doodvon
nis hem zeer trof. Hij scheen het niet ver
wacht te hebben. Diep gebogen ging hij weg.
Mr. Woltmam vertelt iets van de vrijspre
kende vonnissen. Geen van de drie maakte
den indruk verrast te zijn. Alleen de achter
ste rij beklaagden gaf uiting van meeleven
door zich voorover te buigen. Handen wer
den niet geschud.
De indruk van beide heeren van het geheel:
Het was een verschrikkelijke ervaring,
menschen, die eens zoo machtig waren, onder
deze omstandigheden terug te zien. Maar dat
is de beteekenis van dit proces: dat staats
lieden persoonlijk verantwoordelijk zijn voor
de misdaden van hun land, waaraan zij wel
bewust hebben meegewerkt.
TWEE MILITAIREN DESERTEERDEN
Door den divisiecommandant wordt op
sporing verzocht van den 34-jarigen Delft-
schen expediteur Bernard us Marinus Hen-
d'rikus van Vel zen. Hij is wachtmeester van
de cavallerie en heeft vermoedelijk een
vuurwapen. Hij is in burger kleeding en on
geveer 1.75 m lang; hij is tenger, heeft blau
we oogen, rossig haar en een kunstgebit. Van
Velzen gaat naar België om te smokkelen.
Tevens wordt gezocht naar den 21-jarigen
Rotterdamschen orgelbouwer Egbert La-
grand. Hij is dienstplichtig soldaat, maar ge
deserteerd. Zijn legemummer is 250223011;
hij behoort tot de 3e Compagnie Instructie-
bataljon Regiment Grenadiers Amersfoort.
Hij is eveneens in burgerkleeding en wordt
verdacht van diefstal.
PALESTINA-CONFERENTIE
VOORLOOPIG MISLUKT
Het uitstellen van de Falestina-conferen-
tie tot 16 December a.s„ hangt zeker samen
met dé publicatie van het Arabische ant
woord op het Falestijnsohe verdeelingsplan
der Britten. Het is van een dusdanige strek
king, dat nieuw overleg in Britsche regee-
ringskringen noodig is. En dus maakt men
dankbaar gebruik van het feit, dat de ver
gadering der Ver. Naties in New York de
conferentie in Londen doorkruist.
Sinds haar begin op 10 September ji.
hield de Falestijnsohe conferentie zich met
niet veel anders dan interne kwesties bezig.
Toen zij begon, zaten alleen de Engelschen
en de vertegenwoordigers der rond Palestina
liggende Arabische landen aan de ronde
tafel. Het Joodsche comité zond juist deze
week twee vertegenwoordigers. De Fales
tijnsohe Arabieren hebben nog steeds geen
afgevaardigden aangewezen. Men wil in
Londen nl. den Moefti van Jeruzalem,
wiens ooi laborante houding tijdens den oor
log door niemand vergeten i6, niet, zooals de
Palestijnen willen, a'ls hoofd der delegatie
erkennen.
Hlet Arabische tegenvoorstel op de Brit
sche plannen komt in hoofdzaak neer op de
erkenning, dat Palestina een Arabisch land
is, waarin de Joden, die er zijn, op voet
van gelijkheid kunnen blijven wonen.
Nieuwe Joodsche bewoners zullen zich
niet kunnen vestigen, daar het plan de
immigratie wil verbieden. De bepalingen
voor naturalisatie zijn zóódanig, dat alleen
zij, die tien jaar in Palestina gewoond heb-
„Alsof ik uit een droom van
2 jaar ontwaakte"
Een sergeant, dre thans wordt verpleegd
in het Militaire Hospitaal „Nebo" te Nijme
gen, sohredf dezer dagen aan „Het Vrije
Volk":
„Ik sta met een collega-mede-patiënt op
het voorterrein een luchtje te scheppen.
Even verder staat een Duitsche krijgsge
vangen „FeLdwebel", kwabbigvet, en hau
tain kijkend naar die „dumme Hollander"
Eenige meters verder een gewapende Hol-
landsche soldaat, die hem kennelijk be
waakt. Van het bordes van het hospitaal
komt plotseling statig een „Herr O berst-
leutnant" (eveneens met arroganten kop en
met van die dreunende moffen laarzen, weet
u wel?) aangemarcheerd, loopt op „Herr
Peldwebel" toe en groet:
„Heil Hitier Fürst", waarop prompt wordt
teruggegroet met: „Hèil HitlerJ"
Mijn collega kijkt mij aan en ik kijk mijn
collega's aan. Wij beiden ontsteken in woede
en vragen den schildwacht of hij dat óók
gehoord heeft. Hij kijkt ons eens aan en
zegt: „Ja, en
Toen zeiden wij bexien woorden, die wij
niet zullen weergeven, uit eerbied voor on
zen veldprediker.
De wacht vertelde ons nog meer.
„Ziet u dat wagentje daar?"
Ja, we zagen een luxe „Adler" met open
kap, noodend voor een tochtje langs Nij-
megens dreven.
„In dien wagen rijden zij rond, die Oberst-
leutnant Stork aan het stuur en Herr Feld-
webel er naast. Ja, ziet u", zoo vervolgde
onze soldaat, „en ik zit achterin en moet
hen bewaken".
En wij zagen nog méér. Wij zagen groote
doozen eieren door een anderen mof rn den
wagen dragen (ze kwamen niet uit het
hospitaal!) Voor hij echter den wagen be
reikt had, stapte „Herr Oberstleutnant" er
op af en nam vier eieren en stak ze in zijn
zak.
Ja, en we zagen en hoorden nóg meer,
maar ik durf niet meer, want ik begin te
gelooven, dat ik uit een droom van 2 jaar
ben ontwaakt en dat je het woord „mof"
alleen maar mag fluisteren, en dat Hitier
niet dood is, en dat Duitsohland den oorlog
niet heeft verloren...."
CORREPONDENTIE VOOR OPVARENDEN
VAN DE „TEGELBERG"
Correspondentie voor militairen aan boord
van het m.s, „Tegelberg" moAt uiterlijk 7
Oct. om 21 uur te A'dam-C.S. worden be
zorgd. Op 22 Oct. zal wederom een zending
aan deze militairen plaats vinden, waartoe
de post op 21 Oct. om 21 uur bezorgd moet
zijn. De postkantoren verstrekken nadere
inlichtingen.
ben, opgenomen kunnen worden in de volks
gemeenschap. De te benoemen regeering zal
uit 7 Arabische en 3 Joodsche figiuren be
staan. In vertegenwoordigende lichamen
zullen de Joden een derde van het totaal
aantal leden niet te boven mogen gaan.
Het is duidelijk, dat dit voorstel geen op
lossing van de moeilijkheden biedt. De op
merking is gemaakt, dat het Joodsche pro
bleem buiten Palestina om opgelost moet
worden. Dit voorstel is een poging in die
richting.
De Arabieren zijn ni. beducht voor den
hoogeren levensstandaard der Joden, voor
den Joodschen ondernemingsgeest en werk
lust, die in. staat is vruchtbare landouwen
van de Falestijnsohe wildernissen te maken.
Dat zou het einde van de Arabische hege
monie in Palestina beteekemen.
Voor Britten en Amerikanen is het een
uiterst moeilijk parket. De politiek van de
eersten is, sinds Palestina, na het verlaten
van Egypte, de voornaamste basis voor de
verdediging van het Suezkanaal werd, in
Palestina den vrede te bewaren, het voort
durend ter beschikking te houden en t*
voorkomen, dat een andere groote mogend
heid er een ovenheerschende positie
De radiotoespraak van minister Be el over
loonen en prijzen komt neer op de aankon
diging, dat naar het oordeel der regeering
er een einde moet komen aan de prijsstij-
giende werkingen in ons land. Het loonpeil
heeft in het algemeen zijn toelaatbaar
maximum bereikt en moet worden gesta
biliseerd. Anderijds is het noodzakelijk om
te sturen in de richting van lagere prijzen.
Terecht heeft de minister gewezen op de
gevaren van de inflatie-spiraal, waarin stij
ging van loonen en prijzen elkaar afwisse
len en waarvan de menschen met kleinere
inkomens tenslotte de dupe worden. Ter
zake van de loonen, zegt de verklaring, dat
verdere verhooging onzen export in gevaar
zou kunnen brengen. Als de loonen verder
stijgen, worden ook de productiekosten
hooger en het gevolg zou zijn, dat we niet
meer doeltreffend met het buitenland zouden
kunnen concurreeren. De regeering realiseert
zich echter levendig de moeilijkheden deT be
volking in verband met de sterk gestegen kos
ten van het levensonderhoud en wil in dit
verband, nu de loonen niet verder mogen,
stijgen, streven naar verlaging van de prij
zen. Opvallend is echter de aankondiging,
dat de prijzen van brood, melk en boter,
allemaal producten van het eerste levens
onderhoud, verhoogd zullen worden. Dit
laatste is te verklaren uit de regeerings-
politiek, zooals zij na de bevrijding is ge
voerd en in principe zeker ook gevoerd
moest worden. Toen is de regeering er n.L
toe overgegaan om de prijzen van levens
middelen zelf voor een deel te betalen en
door het verleen en van subsidies. Zoo
kostte hetgeen wij nuttigden in werkelijk
heid meer dan wij betaalden en betaalde
de regeering het resteerende deel.
Men begrijpt, dat deze toestand niet voor
bestendiging vatbaar is en dat wij weer zoo
spoedig mogelijk tot normalere verhou
dingen moeten komen. Vandaar, dat in het
kader van dezelfde loon- en prijspolitiek,
als in deze regeeringsverklaring behandeld,
vermindering van deze rijkssubsidies wordt
beoogd, wat weer tot gevolg heeft, dat
enkele levensmiddelen iets duurder worden3
Maar aangezien b.v. voor brood geen mini
mumprijzen zijn voorgeschreven, is het zeer
wel mogelijk, dat op vele plaatsen de be
staande prijzen kunnen worden gehandhaafd.
Dankbaar zal men nota hebben genomen
van de mededeeling, dat de huren voorals
nog niet verhoogd zullen worden. Dit zou
natuurlijk niet passen in het streven naar
verlaging van de kosten van het levenson
derhoud. Ten behoeve van de consumenten
zal strenger dan tot dusver de hand wor
den gehouden aan de prijsvoorschriften. De
medewerking van het publiek heeft de
minister ingeroepen en er zullen commis
sies uit het volk worden gevormd ten be
hoeve van de prijscontrole. Hoewel wij alle
maatregelen der regeering toejuichen, welke
een betere naleving der prijsvoorschriften
kunnen bevorderen en het consumeerend
publiek beschermen, vreezen wij tocli, dat
ook de nieuwe maatregelen niet afdoende
zullen zijn. Slechts betere voorziening der
binnenlandsche markt zal goede resultaten
kunnen opleveren.
De toepassing van het Britsche z.g.
„Utility-systeem", waarbij de productie
voor de binnenlandsche markt zal worden
afgestemd op de behoeften van het publiek,
kan in dit verband ongetwijfeld goede
diensten bewijzen.
Het bedrijfsleven zal zich ook offers moe
ten getroosten. Overwogen wordt, in hoeverre
men kan komen tot verlaging van de han
delsmarge in verschillende bedrijfstakken
en het stelsel der minimumprijzen zal zoo
veel mogelijk worden afgeschaft. Het is het
duidelijk streven der regeering om de con
currentie tusschen bedrijfsgenooten tot her
leving te brengen.
Grooten nadruk heeft minister Beel ge
legd op de noodzakelijkheid om de arbeids
productiviteit op te voeren. Dit werd de
meest dringende voorwaarde voor het eco
nomisch herstel genoemd en wij achten dit
zeer juist, daar zonder een flink gestegen
productie welvaart eenvoudig uitgesloten isj
Overigens spreken wij gaarne de hoop
uit, dat het succes onzer regeering met den
prijzenslag per saldo grooter zal zijn dan
dat in België wordt behaald en dat de ge
wichtige beslissing terzake van het ingrij
pen op het netelig probleem van loonen en
prijzen op het juiste moment genomen is.
Wie er nog aan twijfelen mocht, uit welk hout de veelbesproken Moefti gesneden is,
wordt misschien overtuigd door deze opname, welke wij uit ons oorlogsarchief opdiep
ten. Men ziet hem hier bij zijn bezoek aan Duitschland in 1942, en 't is dus geen wonder,
dat de Palestijnsche Joden allerminst op zijn komst in Alexandrië gesteld zijn.
innemen. Waar het heilige land het voor
portaal is voor de olievelden van Irak en
Iran, waarvan Engeland zoozeer afhankelijk
is, ligt deze politiek voor de hand. De
Amerikanen steunen haar krachtig. Ook hun
belangen bij het midden-Oosten zijn te groot,
dan dat zij zouden kunnen toestaan, dat
Engeland hier verdreven wordt.
De vrees bestaat, dat de Arabische Liga
zich tot Moskou zal wenden, wanneer haar
in Londen geen recht gedaan wondt. En
het jongste Arabische voorstel is inderdaad
van deze Liga afkomstig.
Hoe gespannen de verhoudingen om Pales
tina zijn leerden de gebeurtenissen van
deze week: de opstanden in Perzië: in het
Zuiden, waar de Britten dichtbij zitten en,
prompt erop, in Azerbeidsjan. waar de Rus
sen schepper en schrijver zijn. Dat gaat daar
tegen elkaar, aan de Falestijnsohe achter
deur.
En in den voortuin, het Grieksche schier
eiland en de Turksche Dardanellen, ziet het
er ai even somber uit!
BERENVLEESCH IN SLAGERSWINKELS
TE NEW YORK.
Het vleeschtekort in New York is thans al
zoo groot geworden, dat zelfs vleesch'van
bisons en beren in de slagerswinkels in
New York verschijnt. De prijs van gè vogel te,
die vrij is, stijgt evenals de prijs van boter
en andere zuivelproducten.
