Hls pmm <$mm& ;lfe
Komt Nederland met grenscorrecties te Parijs?
Minister Vos: We gaan een zwaar jaar tegemoet
COMMISSARIS-
GENERAAL
IDist *11
VRIJDAG 12 JULI 1919
te Serie te Jaargang eansfy Mei 1915. No. ZK
AbonnementsprijzenAJfojf té V «w? Bureaux Redactie en
Redactie:
B. VAN DER ROS
voor Leiden en Omstreken Jjtanluastirf) is öbebleuett
,^§lS51g|^ ©lyn Ijerl in iepenspoei"
bu contract belang» Christelijk-Nationaal Daeblad
rijke korting
Postrekening 58930 -
De zoo bekende Engelsche schrijver
Bernard Shaw wordt 26 Juli 90 jaar. We
zien hem hier op zijn landgoed te Tiny
Ayot St Lawrence, Hertfordshire in ge
sprek met zijn buren
*t Wordt1 tijd dat de Regeering
zich uitspreekt
„Ons Comité", aldus de heer van dien
Broek, .jheeft alle mogelijke middelen te
baat genomen om de stemming in Nederland
ten aanzien van gebiedsuitbreiding te peilen
en wij betreuren het, dat d'e Regeering niet
de noodiige maatregelen genomen heeft om
ier zich van te vergewissen of het Neder
landsche Volk in zijn meerderheid voorstan
der dian wei tegenstander van gebiedsuitbrei
ding is. De Regeering-Schermerhorn voelde
niets voor een officiéél referendum, naar ik
meen te weten om geen precedenten te
scheppen. Uit vele proefstemmdngen echter,
die wij in verschillende plaatsen gehouden
hebben, meenen wij te mogen concludee-
ren, dat bepaaldelijk een groote meerder
heid van het Nederlandsche volk vóór ge
biedsuitbreiding is.
De publieke belangstelling is in de laatste
maanden gezakt en de voornaamste reden
daarvoor is, naar
ik meen, dat de
regeering zich ten
aanzien van dil
vraagstuk in vol
maakt stilzwij
gen gehuld "heeft
Op tallooze ver
gaderingen, die
in het land ge
houden zijn,
wordt steeds weer
de vraag gesteld.
Hoe denkt de
Regeering over
gebiedsuitbrei
ding? Een dui
delijk antwoord
kom daarop he
laas niet gegeven
worden;
Het is nu ech- ir J. v. d. BROEK
ter tijd voor de
Regeering duidelijk te maken wat zij wil.
Het Parlement zal z'iich uiteraard voor 29
Binnenkort weer algemeen spoor-
abonnementen
Tarieven liggen ongeveer 50 pet hooger.
Waarschijnlijk reeds ï|n de tweede helft
van Augustus worden de alg. spoorweg
abonnementen weer ingevoerd. De prijzen
zijn met ongeveer 50 pet verhoogd. Een
abonnement voor de derde klasse zal f 82.50
voor de eerste maand en f 66 voor iedere
onmiddellijk aansluitende maand kosten
Voor de tweede klasse bedragen deze prij
zen resp. f 118,75 en f 95. Eerste klas abon
nementen worden voorloopig niet ingevoerd.
OP OUDE BONNEN GEEN BROOD MEER.
Vele personen wenschen thans van hun
bakker brood op bonnen, diie zij reeds een/i-
gen tijd geleden afgaven, zonder daarop
brood te ontvangen. De aflevering is echter
alleen toegestaan, wanneer de bonnen tege
lijk met het koopen zijn ingeleverd. Ook aan
broodjeswinkels mag slechts tegen overleg
ging van bonnen worden geleverd.
EXPORT VAN TOMATEN VRIJ.
Met ingang van vandaag is de export van
tomaten vrijgegeven.
LA GUARDIA
NAAR EUROPA
De vroegere
burgemeester
van New-York,
thans directeur
van de Unnra,
zal naar Europa
komen, om de
door zijn orga
nisatie gesteun
de landen te be
zoeken en te
vens de Urnrra-
conferentie ïn
Genève bij te
wonen.
DAT W. Geursen, te R'darn, benoemd is
tot dirigent van het Herv. Kerkkoor te Delft.
DAT het „Liberale Weekblad" is opgehe
ven en vervangen door het weekblad „Vrij"
van de Partij v. d. Vrijheid.
DAT 4 Juli op Bali door een noodlottig
ongeval op 47-j. leeftijd is overleden de lt.-
kolonel der Inf. van het Indische leger, F.
H. ter Meulen.
DAT de vorige maand in^Trankrijk is over
leden de tandarts A. A. H. Hamer, eére-
voorz. der Ned. Mij ter Bevordering der
Tandheelkunde.
DAT Woensdag voor de eerste maal in de
geschiedenis van de Ned. marine op een oor
logsschip, nl. het radar-instructieschip Hr.
Ms. „Soemba", de baby van een der officie
ren is gedoopt
DAT de American Businessmen's club den
oud-burgemeester van Amsterdam, den heer
F. de Boer, die dezer dagen uit Indië is
teruggekeerd, gisteren een lunch heeft aan
geboden.
DAT tegen H. Hamelink uit Maartensdijk
en A. Richel uit Lopik, die meer dan 100
onderduikers arresteerden, de doodstraf is
geëischt.
DAT Arnold Juda thans werkt aan een
symphonische compositie voor Shakespeare's
„As you like it".
DAT de Academie van Beeldende Kun
sten te 's-Gravenhage 4 schilderwedstrijden
voor 1946 uitschrijft, waarvoor bijzonderhe
den kunnen worden verkregen op Prinsesse-
gracht 4.
Juli niet meer over het vraagstuk kunnen
uitspreken. Toch komt het mij voor, dat bij
Wij vroegen ir. J. van den Broek, voor
zitter Nederlandsch Comité voor Gebieds
uitbreiding: Is Nederland gereed om in
Parijs als eischer op te treden? Hier laten
we het antwoord volgen.
het eventueel indienen van eischen de Re
geering zich gesteund moet weten door de
publieke opinie.
(Vervolg op pag. 2)
REGELING INZAKE ONDERWIJZERS
UITKEERING HEEFT DEP. VERLATEN
Van de zijde van het dep. van O., K. en
W. vernemen wij, dat een ontwerp alg. maat
regel van bestuur betreffende een uitkeering
aan onderwijzers het dep. heeft verlaten,
maar o.m. nog den Raad van State moet pas-
seeren. Deze uitkeering praejuddceert in geen
enkel opzicht op de voorgenomen herziening
van de onderwijzerssalarissen. Het is niet
juist, aldus het dep., dat prof. van der Leeuw
een regeling heeft achtergelaten, die minis
ter Gielen slechts zou hebben te teekenen,
gelijk een der bladen meiddie.
i 1947 zullen we geheel op
eigen beenen moeten staan
Op het Woensdag te A'dam gehouden con
gres van de Alg. Ned. Metaalbewerkersbond,
die zijn gouden jubileum viert, heeft minis
ter Vos een gedocumenteerde rede gehou
den over de moeilijkheden en problemen,
welke de wereld en
speciaal ons land bezig
houden. Volgens spr. is
de financieele positie
van ons land nog zeer
zorgelijk. Het verschil
tusschen in- en uitvoer,
dat over—1946 ruim 1 Vz
milliard gulden bedraagt,
kan bestreden worden
uit leendnigen en het gé
bruiken van de tijdens
den oorlog geaccumu
leerde dividenden in het
•buitenland. Deze bron
nen bestaan voor 1947
niet meer. Wij zullen dan
geheel afhankelijk zijn van onze eigen groo-
tere productie in agrarische en verbruiks-
producten. Hiertoe zal het sentiment om niet
Baron de Vos van Steenwijk
min. van Staat
Eervolle afsluiting van loopbaan oud-voorz.
Eerste Kamer.
H. M. de Koningin heeft den aftredenden
voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal, mr W. baron de Vos van Steen-
wijk, tot minister van Staat benoemd.
De heer De Vos van Steenwijk bekleedde
17 jaar het voorzitterschap van de Kamer
en was 33 jaar onafgebroken lid van den
Senaat voor de Chr.-Hist. Unie.
Hedenmiddag bij het afscheid van de Ka
mer, deed minister Drees, als wnd. minis
ter-president, den grijzen Kamervoorzitter
mededeeling van deze benoeming.
GEEN PERSONENVERVOER OP VRACHT
AUTO'S
Het Dep. van Verkeer wijst er op, dat het
voor burgers verboden is mee te rijden op
vrachtauto's, waarvan de eigenaar hiervoor
geen vergunning heeft. Dit met het oog op
het groote gevaar dat een dergelijk vervoer
oplevert. Tegen overtreding wo-rdt streng op
getreden.
De K.N.A.C. heeft verbetering verzocht
van het wegdek van den Rijksweg Bergfen op
ZoomGoes.
DAT bij de Tweede Kamer een wetsont
werp is ingediend inzake het onder bepaalde
voorwaarden doen overgaan van de in Rijks-
marken luidende bezittingen der Ned. Bank
op den Staat der Nederlanden.
DAT de heer G. J. Teunissen voor 10 jaar
is uitgesloten van het Ned. filmwezen.
DAT de douanegrens tusschen Nederland
en de Belgiseh-Luxemburgsche unie op 5
Nov. 1947 wordt afgeschaft.
DAT de ramp van de „Meerkerk" op 16
Juni j.l. bij Westkapelle gisteren voor den
Raad voor de Scheepvaart behandeld werd
en de kapitein nadrukkelijk verklaarde geen
sterken drank te hebben gebruikt.
DAT vanavond om 7.15 uur een radio
causerie wordt gehouden over de beteekenis
van het Arnhemsche openluchtmuseum voor
het hedendaagsche ambacht.
DAT Zondagavond overste Mulder voor de
radio zal spreken over dienstneming en de
positie van oorlogsvrijwilligers en beroeps-
persooneel van de Marine.
DAT thans het Witboek inzake de zuive
ring van het geldwezen voor het publiek
verkrijgbaar is.
DAT het commissariaat voor oorlogsschade,
afd. alg zaken en het Centraal Verreken-
kantoor tel. bereikbaar is onder no. 55230'J
te Den Haag.
DAT gistermiddag op de Heerengracht te
A'dam een auto te water reed en twee in
zittenden, de 59-j. v. O. en de 47-j. J. F. zijn
verdronken.
DAT de jaarlijksche fokveedag van het
Ned. Rundveestamboek voor Drente op 20
Sept. te Assen wordt gehouden.
DAT tot inspecteur van den Veeartsenijk.
Dienst is benoemd E. Rutgers te Vriezen-
veea.
te werken moeten verdwijnen en ook het
gebrek aan geschooldheid bij de jongeren
moeten worden ondervangenSpr. gaf toe,
dat het bestuursapparaat veel te groot is,
doch onder de huidige omstandigheden kan
men het niet zonder een uitgebreid distribu
tielichaam stellen. Het momenteele systeem
werkt echter lang niet ideaal voor een rede
lijke verdeling der goederen.
Verkiezing van leden voor de
Eerste Kamer
In de vergadering van de Prov. Staten
van Zuid-Holland vond hedenmorgen de
verkiezing plaats van leden voor de Eerste
Kamer voor de groep Zuid-Holland, waarin
12 zetels worden aangewezen. Uitgebracht
werden 82 stemmen, verdeeld als volgt:
A.R. 12 stemmen (2 zetels); C.-H. Unie 7 (1
zetel); P. v. d. Arbeid 25 (4 zetels); P. v. d.
Vrijheid 7 (1 zetel); S.G.P. 3 (0 zetels); Kath.
V.P. 18 (3 zetels); C.P.N. 10 (1 zetel). Uit
dezen uitslag blijkt, dat twee leden van de
A.R. fractie hun stem hebben uitgebracht
op de Katholieken. Het gevolg is, dat de
C.P.N. geen restzetel kreeg toegewezen. In
de vergadering werd besloten aan de aftre
dende leden van Ger. Staten, P. de Bruin
en Th. Heukels pensioen te verleenen naar
de normen van de provinciale wet.
De gekozenen in de Eerste Kamer door de
Prov. Z.-Holland1 zijn:
A.R.: prof. mr A. Amema, Haarlem; J.
Schipper, Utrecht.
C.H.: dr J. de Zwaan, Leiden.
P. v. d. A.: J. v. d. Kieft, Bussum; J. L.
Hoogland, St. Anna Parochie; J. in 't Veld,
Zaandam; N. A. Donkersloot, Amsterdam.
P. v. d. V.: prof. mr A. N. Molenaar, Was
senaar.
K.V.P.: J. A J. Barge, Leiden; H. F. M.
van Voorst tot Voorst, Den Haag; H. A. M.
T. Kolfschoten, Den Haag.
C.P.N.: A. J. Koejemans, Amsferdam.
TOCH C.P.N.-LIJST VOOR DEVENTER.
De candidaten van de Partij van den Ar
beid te Deventer hebben hun candidatuur
ingetrokken. Hierdoor wordt het mogelijk,
opnieuw candidatenlijsten ïm te dienen, zoo
dat ook de C.P.N. thans van de partij kan
zijn. Aldus lezen we in „De Waarheid".
„JACOB VAN HEEMSKERCK" HUISTOE
H.M.'s flottieljeleider „Jacob van Heeras-
kerek" zal op 22 Juli van Bat^pia naar Ne
derland vertrekken. Het schip, dat onder
commando staat van kapt ter zee F. J. van
de Poll, zal vermoedelijk 29 Augustus in het
vaderland terugkeeren.
DAT dr W. H. Bloemendal te Arnhem we
gens het bereiken van den pensioengerech
tigden leeftijd eervol is ontslagen als inspect,
van de volksgezondheid en*tijdelijk belast is
met de functie van hoofdinspecteur
DAT de Commissaris van Groningen giste
ren te Veendam de Vento, een tentoonstelling
op het gebied van landbouw, industrie en
veeteelt, heeft geopend.
DAT het rijverbod op Zondag 14 Juli voor
particuliere auto's in de drie Noord. prov. is
opgeheven voor hen, die per auto de Vento
wenschen te bezoeken.
DAT tot burg. van Poortugaal is benoemd
A. K. H. Breebaart, ambtenaar ter secretarie
te Nootdorp.
DAT de 10 pet., welke op de loonen der
in de mijnen werkzame Duitschers wordt
ingehouden, ter beschikking wordt gesteld
van de Stichting 1940'45.
DAT op de Woensdag te Utrecht gehou
den ledenvergadering der Confess. Vereen.,
prof. dr Th. L. Haitjema heeft gesproken
over „De spanningen in onze Christus be
lijdende volkskerk na den oorlog".
DAT van 3 t/m 14 Aug. te Vlaardingen
een tentoonstelling wordt gehouden over de
ontwikkeling dezer gemeente.
DAT de bevolking van Rotterdam in April
met bijna 6000 personen is vermeerderd en
op 1 Mei j.l. 622 400 zielen telde.
DAT de Ned. Baptisten-jeugdbeweging op
23 en 24 Juli te Hengelo (O.) haar 16e nat.
conferentie zal houden.
DAT ir J. M. A. Penders is benoemd tot
Rijkslandbouwconsulent te Utrecht.
DAT het 180 man sterke Concertgebouw-
Orkest gisteren in Bazel is gearriveerd.
De mededeeling, dat de regeering over
weegt een Commissie-Generaal naar Indië
uit te zenden ter uitoefening van het opper
bestuur, heeft de belangstelling gericht op
die perioden van de Indische geschiedenis,
waarin Commissarisen-Generaal een rol
hebben gespeeld. De eerste, dóe dezen titel
droeg, was R. van Goens jr, die in Decem
ber 1678 door de Heeren-XVII werd be
noemd tot Commissaris-Generaal over ge
heel Ned.-Indië, doch als zoodanig* weinig
of ndiets heeft gepresteerd. We zuiden den
lezer een opsomming van alle figuren., die
dat aanibt daarna hebben bekleed, besparen,
maar achten, het miet oninteressant even het
oog te richten op hetgeen na 1813 is geschied.
Op 13 Augustus 1814 kwam de Conventie
van Londen tot stand, waarbij de koning
van Engeland zich jegens den souviereinen
vorst der Nederlanden verbond om „terug
te geven de koloniën, kantoren en etablisse
menten, welke Holland bij den aanvang van
den laatsten oorlog bezat in de werelddeelen
Amerika, Afrika en Azië met uitzondering
van de Kaap de Goede Hoop, Demenary, Es-
sequebo en Berbice, waaromtrent beide par
tijen in een aanvullende conventie zullen
beslissen". Na den slag bij Waterloo, een
klein jaar later, werden ter uitvoering van
deze Conventie, weldra een drietal heeren,
n.l. mr C. Th. Elout, mr G. A. G. Ph baron
van der Capellen en de oud-luitenant-gou-
verneur-generaal A. A. Buyskes als commis
sarissen-generaal door Koning Willem I naar
Indië gezonden, om in zijn naam het gezag
van de Engelschen over te nemen. Aan hen
werd toevertrouwd, geheel en onverdeeld,
„de opperste magt in Nederlandsch-Indië."
Eenvoudig was hun opdracht en taak zeker
niet. De overdracht van de regeermacht ging
met veel moeite en zorg, met tegenkanting
ook, gepaard. John Fendall, die den beken
den Raffles in dietnzelfden tijd was opgevolgd
als hoogste Engelsche gezagsdrager, was al
lesbehalve gemakkelijk. De houding van da
Inlandsche bevolking was niet overal ge
lijk. Hier welwillendheid, daar tegenwer
king. Door krachtig en meestal ook tactisch
optreden kon echter vrij spoedig een gun
stig resultaat worden bereikt. De drie man
nen slaagden erin het Nederlandsche gezag
in Indië te herstellen. En dat, terwijl hun
hulpmiddelen maar gebrekkig waren en zij
te kampen hadden met financieele en perso-
neelsmoeilijkheden. Zij hebben deze moei
lijkheden overwonnen, bezield als zij waren
door hun roeping om weer te vereenigen,
wat gescheiden was. Nederland en Indië.
Tot 16 Januari 1819 heeft hun mandaat
geduurd toen kwam de Regeering in handen
van den Gouverneur-Generaal, als hoedanig
één van het drietal, n.l. Van der Capellen,
was benoemd en den Raad van Indië.
Nadien heeft Nederlandsch-Indië nog twee
maal een commissaris-generaal gehad, n.l.
Du Bus de Gissignies en J. van den Bosch.
De laatste bekend door de invoering van
het zgn. Cultuurstelsel, ging in 1828, dus 10
jaar later, als Gouverneur-Generaal naar
Indiië. In Januari 1832 werd hij door den
Koning benoemd tot Commissaris-Generaal.
Hem werd dictatoriale macht verleende zoo
dat hij zelfs voorschriften kon uitvaardigen,
die in strijd waren met het Regeeringsre-
glement.
Men kan zich afvragen, of het thans. n.l.
met het oog op de Grondwet en de Neder-
landsch-Indische staatsregeling, nog wel mo
gelijk is een of meer commissarissen-gene
raal met een min of meer uitgebreide vol*
macht naar Indië uit te zenden. Volgens
artikel 62 van de Grondwet wordt, voor zoo
veel ndet bij de Grondwet zelf of bij de wet
bepaalde bevoegdheden, aan den Koning zijn
voorbehouden, het algemeen bestupr in
naam des Konings in Nederlandsch-Indië
uitgeoefend door den Gouverneur-Generaal,
wiens bevoegdheden nader zijn omschreven
in de Wet op de staatsinrichting van Neder
landsch-Indië.
In verband met de Japansche bezetting
werden echter door de Regeering in Londen
enkele tijdelijke voorzieningen getroffen,
voor de eerste maal bij Koninklijk besluit
van 6 Mei 1942, staatsblad C 39, waarvan ar
tikel 1 aldus luidt: „Wij behouden ons voor
de bevoegdheid, het algemeen bestuur in
Nederlandsch-Indië ter uitoefening in Onzen
naam op te dragen aan anderen dan den
Gouverneur-Generaal". Voor een opdracht
aan en een uitzending van een of meeir
commissarissen-generaal is niet per 9e een
wijziging van de Grondwet, maar toch zeker
wél een wettelijke regeling noodiig, en de
ragieerinig kondiigde daartoe reeds voorstél
len aan.
Moeilijk te beantwoorden is de vraag,
of het idee van de uitzending van commis
sarissen-generaal toejuiching verdient. Veel,
zoo niet alles hangt af van de mee te geven
instructie en van de keuze der personen.
Wanneer mannen naar Indië zouden gaan
van het kaliber als dat van het bovenver
melde drietal, dan zou de uitkomst met ver
trouwen kunnen worden tegemoet gezien!
In ieder geval zal aanwezig moeten zijn de
geestkracht en het doorzettingsvermogen van
dit triumviraat en zullen goeden weer
klank moeten düAden de woorden, die hun
primus inter pares, mr Elout, bij het schei
den van de markt sprak: „Gij zult beden
ken, dat wankelbaarheid in het regeeren,
slapheid in het toepassen van de wetten, een
groot euvel is." Inderdaad: een groot euvel,
ook nu! Een euvel, niet alleen en zelfs niet
in de eerste plaats voor ons hier in Neder
land, maar een euvel vooral voor de bevol
king van Nederlandsch-Indië.
Mr A. J. HAGEN
Warm, aldus De Bilt
Tot morgenavond wordt verwacht: Vrij
zonnig, warm zomerweer, meest zwakke
wind uit Z. richtingen, kans op plaatselijke
onweders, algemeene vooruitzichten; toene
mende onweerskansen.
MINISTER VOS
