Het legislatieve wrak geborgen
GenReynders beschuldigt Kabinet-de Geer
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
WOENSDAG 15 MEI 19M
MET DE HAKKEN OVER
DE SLOOT
(Van onzen Parlementsredacteur).
Vrijdag moeten we stemmen voor de Twee
de Kamer en gisteren heeft de Eerste Kamer
in een middag- en avondvergadering, welke
eerst over half vijf werd aangekondigd, de
Grondwetsherziendngsontwerpen kunnen af
doen, welke moeten leiden tot het Kon. be
sluit, dat de ontbinding der Volksvertegen
woordiging zal verklaren.
Er is gewerkt met een ongewoon tempo.
Aan den avond van den dag kon de Regee
ring het ..legislatieve wrak", gelijk Prof.
ANEMA deze herziening typeerde van het
hoofdstuk Veranderingen en van het artikel,
dat bepaalt, dat de uitzending van dienst
plichtigen te land naar de overzeesche gebie
den niet dan met hun toestemming mag ge
schieden, binnenhalen.
Er waren heel wat bezwaren. Slechts wei
nige Kamerleden hadden ze niet. Het geval
is dan ook weinig elegant. Als staal van Re-
geeringsbeleid kan men het zelfs beschamend
noemen. Prof. ANEMA heeft dit alles uitvoe
rig betoogd en_de overhaasting, de onvastheid
der Regeering en haar ongestadigheid van
beleid aangetoond. Binnen dit kader vielen
de betoogen van verschillende andere spre
kers, die, elk op eigen wijze, hun bedenkin
gen kenbaar maakten. Onaanvaardbaar, zeide
de anti-rev. hoogleeraar, is dit ontwerp be
treffende Hoofdstuk 13, dat de stabiliteit
onzer Grondwet en het hart onzer constitutie
aantast.
De heer BLOMJOUS was de eerste Katho
lieke spreker, die zich in geweten gebon
den achtte en zijn stem aan het ontwerp niet
wilde geven. Zijn partijgenoot KROPMAN
ontwikkelde uitvoerig staatsrechtelijke be
zwaren», op grond waarvan *n deel der R.K.-
fractie deze niet urgente herziening weinig
acceptabel achtte. Daartegenover stond de
heer WITTEMAN, die namens de meerder-,
heid der katholieke fractie de verklaring
aflegdedat zij, ondanks bedenkingen, be
reid was haar stem aan het ontwerp te
geven, nu de Tweede Kamer het had aan
vaard en zij de Regeering. zoo kort voor de
verkiezingen, wilden sparen voor een ern
stige nederlaag. Afwijzend stonden ook de
liberalen, die bij monde van den heer
GELDER MAN verklaarden de noodzakelijk
heid der voorstellen niet te kunnen inzien.
Verdediger van het ontwerp was prof.
KRANENBURG, voorheen vrijz. dem., die
als goed volgeling van prof. Krabbe ver
klaarde voorstander te zijn van een „lenige
herziening" van de'Grondwet. Hij vond dat
zijn collega Anema het er wel wat dik op
gelegd had en was bereid deze bescheiden
Wij stonden op den
Grebbeberg
(Vervolg van pag. 1)
En rond de begraafplaats: het nieuwe Ne
derlandsche leger. Daarachter de honderden
belangstellenden
Het Wilhelmus weerklonk ter begroeting
van Prinses en Prins. Daarna besteeg minis
ter Schermerhorn het spreekgestoelte. Hij
gedacht het offer, dat de mannen van de
Grebbe in Mei 1940 brachten.
De zin van den verloren oorlog van 1940
bestaat daarin, aldus de minister, dat het
Nederlandsche volk bewees zooveel waarde
te hechten aan vrijheid en onafhankelijkheid,
dat het bereid was er voor te sterven. Die
bereidheid vordert, dat een strijdmacht ook
doeltreffend is, ter beveiliging der hoogste
volksgoederen. Daarbij past de erkenning, dat
dde doeltreffendheid niet onder alle omstan
digheden verzekerd was te achten. Het was
een gevolg van den tijdgeest, dde het gevaar
niet zag.
Minister Schermerhorn besloot zijn rede
met de mededeeling, dat de oud-opper
bevelhebber generaal Winkelman het Groot
kruis van den Nederlandschen Leeuw
kreeg. In hem, zoo zeide hij, eeren Ko
ningin en Regeering al de mannen, die
in 1940 streden, ook wanneer zij het ge
voel hadden op een verloren post te staan.
Van hun moed en kracht moeten wij, die
in den strijd om den opbouw van ons land
staan, iets aan den dag leggen.
Generaal baron van Voorst tot Voorst me
moreerde i-n het kort den heldhaftigen strijd
van 1940 en stond bij enkele heldendaden
van officieren en manschappen van alle wa
penen afzonderlijk stil.
In de diepe stilte, die hierop volgde trad
Prins Bernhard naar voren, om het vaandel
te decoreèrenHet zal van nu aan den naam
Grebbeberg mogen dragen. Wie dacht toen
niet aan de twee dappere soldaten, die het
vaandel, na den slag op den Grebbeberg red
den en het daarna trouw bewaarden voor
het speurend oog der Duitschers? Binnen
kort zal het vaandel aan het nieuwe regi
ment uitgereikt worden en den roem van
het oude reg voortdragen. Het wapperde
n.l. ook in Quatre Bras en Waterloo in 1815.
De kranslegging deed allereerst de Prins
en Prinses voor het kruis treden, »die een
groote bloemenhulde van H.M. de Koningin
neerlegden en daarna eenige oogenblikken
stil bij het monument verbleven.
Minister Schermerhorn volgde en na hem
kwamen vertegenwoordigers van leger, ma
rine en oud strijders.
Een koraal, gespeeld door de Kon. Militaire
kapel en de minuut stilte, ingeleid door het
trompetsignaal, sloten het eerste deel van de
plechtigheid af. Een soldaat en een matroos
heschen toen de halfstok waaiend-e vlag in
top.
De Prins en de Prinses reikten ten slotte
de posthuum verleende onderscheidingen
nagelaten betrekkingen van gésneuveiden
uit. Er deed zich daarbij een pijnlijk inci
dent voor, toen een van de opgeroepenen
meende de toegekende onderscheiding onder
protest te moeten aanvaarden, daar het er
mee geëerde familielid een Militaire Willems
orde en niet een Nederlandsche Leeuw ver
diend had. Het Prinselijk paar sprak lang
en bewogen met hen die het grootste offer
brachten. Dit deel van de plechtigheid was
wel het meest indrukwekkend van heel het
gebeuren op den Grebbeberg, dat allen die
er waren, zeer trof.
Toen de officieele gasten vertrokken en de
troepen afgemarcheerd waren, legden velen
bloemen, op de honderden graven.
vereenvoudiging in de richting van een
referendum bij Grondwetsherziening te aan
vaarden. De heer Anema had dit verkapte
referendum als dwangstelsel verworpen.
De communist KOEJEMANS hield een
zeer uitvoerig betoog tegen de wijziging
van art. 192, wélke nader in een wetsont
werp nog moet worden beoordeeld door de
Kamers. Hij toonde groot respect voor de
Eerste Kamer en had er ernstig bezwaar
tegen, dat het parlement was overrompeld
door deze wijziging van de Grondwet. Zake
lijk tot dezelfde conclusie kwam de heer
PAMONTJAK, een „daklooze" Indonesiër,
die van meening was, dat deze overhaaste
wijziging in Indonesië groot wantrouwen
zou doen ontstaan. Prof. DONKERSLOOT
had het ook over dit onderdeel der herzie
ning, dat zooals bij het niet onaardig uit
drukte. „meegelift" was met de schamele
rest en in een zeer incidenteele behandeling
daaraan was vastgekoppeld.
Avondvergadering.
In de avondvergadering sloot de heer
POLLEMA (C.H.) zich aan bij het voor his-
torischen zin getuigend betoog van prof.
Anema, die van oordeel was, dat de Grond
wet in het hart werd getroffen; de beschou
wing van prof. Kranenburg daarentegen
noemde hij een „momentopname" en het
Londensche staatsrecht .contra-revolution-
nair."
Een zévental materieele bezwaren werd ver
volgens in een goed gedocumenteerd betoog
ontwikkeld. De voorstellen zijn ook in strijd
met de Grondwet, volgens mr Oud. De C.H.-
fractie is er tegen
De heer REINALDA (P. v. d. A.) zag de
voorstellen in den wervelwind van den tijd.
waarin we leven en pleitte voor aanvaarding
van het wetsontwerp.
Te 9 uur kon MINISTER BEEL zijn ver
dediging beginnen. Hij had bezwaar tegen de
kwalificatie door den heer Blomjous van
„ineen geknutselde G.W.-herziening", zij ver
dient beter en bedoelt stabiliteit in het
staatsbestuur te verzekeren en tijd te be
sparen door vereenvoudiging. Tegenover den
heer Kropman werd Indië naar voren ge
bracht en betoogd, dat een keer ontbinding
wordt uitgespaard door de gedaëhte herzie
ning.
MINISTER LOGEMANN bestreed den
heer Koejemans nog kort en herinnerde aan
de wet, die de uitzending naar Indië nader
regelen zal. Wij doen reeds wat voorheen
Britten deden bij de evacuatie en moeten
daarvoor paraat blijven.
Er werd niet gerepliceerd.
Het w.o. Veranderingen werd goedgekeurd
met 24 tegen 20 stemmen. Dat regelende de
Ontbindingsmaatregelen met 34 tegen 9
stemmen en het ontwerp inzake art. 192
ging er door met 34 tegen 8 stemmen. Daarna
sluiting der vergadering.
Scheven, visschers verwerpen
uitspraak Rijksbemiddelaar
Haringvloot vaart dan ook niet uit.
Met betrekking tot de haringvisscherij
deed de rijksbemiddelaar de volgende uit
spraak; de opvarenden zullen blijven laden
en lossen tot een speciaal daarvoor inge
stelde commissie heeft uitgemaakt of het
wel of niet mogelijk is, dat er aparte ploe
gen komen voor het laden en lossen. Het
rapport van de commissie kan voor 15 Sep
tember van dit jaar verwacht worden.
Verder zal er een kok-matroos worden aan
gesteld, die in de eerste plaats^ kok is en
zoo noodig helpt met de vischvangst.
Deze weinig aanlokkelijke uitspraak is door
de visschers afgewezen.
BURGEMEESTERS.
Benoemd tot burgemeester van Groenlo
H. >J. Schoemaker, van Ruinen mr C. A
Crena de longh, van Borger R. Th. Bijle-
veld, van Sint Michielsgestel mr W. C. A.
Francissen, van Andijk mr H. H. Douma,
van Wijhe mr. J. W. C. Tellegen, van Mont-
foort en Willeskop F. J. A. M. Monchen.
van Gorssel mr J. O. Thate.
Aan D. Smits is op zijn verzoek eervol
ontslag verleend als burgemeester van
's-Gravenmoer.
Fransche divisies onkundig van
het opgeven der Peel-linie
Generaal Reynders, die in Januari 1940
ontslagen werd als opperbevelhebber van
Land- en Zeemacht heeft na zijn brochure
„De wisseling in het opperbevel" - een twee
de brochure uitgegeven waarin ernstige be
schuldigingen tegen de Regeering-De Geer
worden geuit.
Generaal Reynders wilde het land krach
tig verdedigen in de Raam-Peel en de
Waal -Linge-stelling en in de Grebbelime,
waarvoor hij contact gezocht had met den
Franschen opperbevelhebber Gamelan. Toen
hij zijn zienswijze van een werkelijke ver
dediging in den ministerraad verdedigde,
daar anders bij den vrede te weinig met
onze belangen rekening zou worden gehou
den, merkte minister Albarda op: „En, gene
raal, wou U déar onze jongens aan op
offeren?"
Het slot was, dat generaal Reynders moest
wijken, want de regeering wenschte een
„symbolische verdediging", tot welke ge
dachte ook generaal Winkelman, die oor
spronkelijk dezelfde meening had als zijn
voorganger, werd vbekeerd.
Daarop is „een strategisch verwoestende
comedde" opgevoerd. In de Peel bleef het
Hle Legerkorps, alleen voor den schijn. Bij
de nadering der Duitschers trok het terug
over de bruggen van Moerdijk, Keizers veer,
Hedel en Heusden. Van deze bruggen wer
den de springladingen verwijderd. Zij vie
len onbeschadigd in Duitsche handen en het
hart van Holland lag open.
Als zwaarste beschuldiging voegt de oud
opperbevelhebber hier aan toe, dat de regee
ring, wetende, dat deze heele Peelstelling
geen stelling meer was en desniettemin de
Franschen troepen hiervoor gereed hielden,
de Fransche staf daarvan niet in kennis is
Zes Fransche divisies waren naar ons Land
op weg, toen pas op den lOden Mei aan
Gamelin werd meegedeeld, dat Nederland
van de verdediging der Peelstelling afzag.
De divisies kwamen om 9 uur aan de grens
bij Breda, maar vonden deze door een
Nederlandsch grensbataljoh gebarricadeerd.
Volgens deze brochure zou de Lichte
Divisie over den Moerdijk terugkeerem om
de parachutisten op te ruimen. Uit Den
Haag kwam echter de mededeelingMijdt
den Moerdijk. Dientengevolge kon reeds op
den tweeden dag een Duitsche pantserafdee-
ling ongehinderd het land binnenrukken en
met de valschermjagers in contact komen,
waardoor het lot van de vesting Holland
was beslist.
De generaal komt in zijn geschrift tot de
conclusie, dat het catastrofale verloop van
den oorlog tegenover een in aantal sterk
inferieuren vijand (3 Nederlanders tegen
over 1 Duitscher) in eerste instantie is te
wijten aan het ingrijpen der regeering in het
krijgsbeleid, hetwelk culmineerde in een
opdracht, welke met de beschikbare strijd
krachten niet was uit te voeren.
Een nieuw voorstel van
Byrnes
Conferentie in Parijs neemt geen
beslissingen.
In de zitting, die de ministers van Buiten
lamdsche Zaken der Groote Vier gisteren in
Parijs hielden, stelde Byrnes voor, de con
ferentie te verdagen tot 15 Juni en een
vredesconferentie bijeen te roepen tegen 1
of 15 Juli.
Over dit voorstel beslist men heden.
Over het Italiaansche vredesverdrag werd
geen beslissing genomen.
Slechts de kwestie Cyrenaica is besproken,
waarbij Bevin herinnerde aan de beloften,
die Engeland den stammen van Cyrenaica
deed, dat zij gehoord zullen worden bij de
discussies over den toekomstigen status van
hun land. Tegen een Italiaansch beheer-
schap, aldus Bevin, protesteerden reeds Ara--
bische- en Joodsche leiders in Tripolitanië
Met de interpretatie van Molotof, dat die
belofte alléén betrekking had op de vraag
of de Italiaansche koloniën in het alge
meen onder beheer moeten worden ge
steld, kon Bevin niet accoord gaan.
Deze vraagstukken, de„ herstelbetalingen
door Italië en de grenskwestie met Joego
Slavië zullen aan de plaatsvervangers der
ministers ter bestudeering gezonden worden.
Met andere woorden: de besprekingen er
over zijn voor het oogenblik heelemaal vast
geloopen
Kerk en School
EISCHEN EN UITSPRAKEN TEGEN
LANDVERRADERS.
AMSTERDAM: eischen: M. J. Th. Schroote
1 j- 2 j. voorw. (Luftwaffe); P. v. Rijn,
12 j. Waffen-S.S.)P F. W. Kup, 5 jaar
(NSKK).
DEN HAAG: eischen: J. R. Dekker, Baren -
drecht, 3 j. (verraad); D. Ooms, Gouda, 2 j.
(verraad).
CORRIGENDUM
Terecht wijst het A.N.P. ons op het feit, dat
het bericht over het vertrek van mr. K. Ver
boeket niet door het A.N.P. doch door AP. is
verstrekt. Gaarne onze verontschuldiging.
DE TJ1CUTRE1S VAN DE PEGASUS Door G TH ROTMAN
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen: te Assen, H. ten Doorn-
kaat Koolman te Ohur (Zwtserland); te
Blij'ham, G. Hopster te St. Jacobi-Parochie;
te Lermens, J. L. v. d. Berg te Termunten;
te Neede, W. de Jong te Adorp (G.; te Oude
Tonge, M. Verkerk te Moerkapelle; te Soes-
terberg, W. H. Poot te Eexta; te Utrecht
(vac. E. van Meer), G. J. Geurtsen te Neer
bosch-Hees; te Winschoten. G. Scheper te
Leek.
Bedankt voor Beerta (Herv. Evang.),
Th. Schaafsma, evang. te Hoorn (Terschel
ling); voor Geervliet, C. R. Plomp te Oos
terhout (N.-Br.): voor Oostkapelle, C. J. v.
d. Sluys te Zuid land; voor Rotterdam-Vree
wijk (vac. J. de Vries), D. van Krugten te
Almkerk.
Geref. Kerken.
Tweetal: te Leeuwarden (6e pred.pl.)
W. v. Dijk te Nijmegen en J. C. Hagen te
Zwijndrecht.
Beroepen: te Monnikendam en te
Vrouwepolder cand. C. W. Thijs, te Zeven
bergen; te Medemblik cand. W. v. d. Kolk,
te Enkhuizen; te Uithoorn, J. v. Buuren te
Abcoude.
Aangenomen: naar Hattem, H. Nu-
man te Rijlaard.
Bedankt voor Werkendam, L. v. d.
Linde, te Fijnaart.
Geref. Kerken (art. 31 K.O.)
Beroepen: te Oldehove, T. de Haan
te Valtermondt; te Koog-Zaandijk-Wormer-
veer, cand. K. Drost te Enschede.
Aangenomen: naar Bilthoven, A. I.
Krijtenburg te Eemdijk-Spakenburg, die be
dankte voor Ulrum.
Bedankt: voor Zalk, L. G. Goris te
Emmer-Erfscheidenveen. r
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen: te Luten a.d. D., K. Bok
horst te Doesburg: te Deventer H. Toorman
te De Krim
B. e dankt: voor Oud-Beij erland, H. W.
Eerkand te Dokkum.
Ev. Luth. Kerk.
Beroepen: te Leeuwarden, S. G. v. di.
Haagen te Winschoten.
Aan genomen; naar Apeldoorn-Does
burg. G Fafië te Purmerend.
38. Ten slotte bonden zegden Arabier, die
van louter woede ongeveer de hele Arabi
sche dictionnaire opzei, aan een der dikke
zuilen vast. Onder het onafgebroken ge
raas en getier van hun gevangene gebruik
ten ze kalmpjes hun ontbijt en, terwijl Ali
Ben Kali nog steeds probeerde, de knopen
van het touw los te maken, steeg de Pega
sus op en verdween in noordelijke richting.
„Salem aleikum!" riep meneer Untermeier
spottend, „en pas op, dat je straks niet
over de gitaar struikelt!"
Al heel spoedig zweefde de Pegasus nu
boven de Mfddelandse Zee. Het was een
prachtig gezïfcht. De witte schuimkoppen
der golven blonken en schitterden in het
licht der zon, die juist haar hoogste punt
bereikt had. Vlak langs hen heen streek
een zwerm ooievaars, die zich naar het
zuïjden spoedden. „Die gaan verder dan
wijmerkte meneer Van Emmen op.
„Want meestal gaan ze helemaal door naar
het zuiden van Afrika."
PERSONALIA
In den ouderdom van 70 jaar is te Haren
overleden ds. P. J. Bakker, em. pied. der
Ned. Herv. Kerk
Te Klosters (Zwitserland) is op den
leeftijd van 66 jaar overleden ds J. J. L.
Middendorp, em. pred.
Met een rede over „Ontwikkeling en
structuur der huidige interne geneeskunde
heeft dr J. Mulder zijn ambt als hoogleeraar
aan de R.U. te Leiden gistermiddag aanvaard.
Benoemd zijn tot res.-veldprediker, in
den rang" van kapitein, ds I. Groeneberg,
ds J. N. de Ruiter en ds P. P. Meerburg.
STAATSCOMMISSIE VERNIEUWING H.O.
Ingesteld is een staatscommissie, welke
tot "taak heeft aan den minister van O.. K.
en W. rapport uit te brengen in zake een
vernieuwing van het Hooger Onderwijs ban
de Ned. universiteiten en hoogescholen. Tot
leden van de commissie zijn benoemd 71
personen, professoren, doctoren, juristen en
anderen. Tot voorzitter werd benoemd mr
H. J. Reinink, te 's-Gravenhage, en tot
secretaresse mevrouw mr M. J. KochKijl-
stra.
PROMOTIES.
UTRECHT, 14 Mei. Gepromoveerd tot
doctor in de geneeskunde Marius Pannevis,
arts te Utrecht, op het proefschrift: „Over
het helderheidsverloop van positieve na
beelden".
Hollanders in Indië
populair
(Vervolg vam pag. 1)
„Dat doet weinig terzake. Hoewel het in de
bedoeling ligt. dat ik hier twee maanden
blijf, kan dit plan., als de omstandigheden
hiertoe nopen, geheel gewijzigd wordien. U
moet goed begrijpendat mijn verblijf in
Holland geen plezierreis is; mijn positie en
het vertrouwen, dat iik van de Ned. Regee-
ring heb mogen verkrijgen, vereischen, dat
ik mij met overtuiging en met inzet van ai
mijn krachten aan de goede zaak zal wijden.
Onafhankelijk van het resultaat begrijpt
U mij niet verkeerd acht ik het een zede
lijken plicht het probleem, dat het geheéle
volk aangaat, in zijn juiste vormen terug
te brengen. Waarom ik mij echter nu nog
niet tot in de 'kleinste bijzonderheden wil
uitspreken komt, omdat ik eerst de Holland-
sche sfeer wil leeren kennen en voorts,
omdat ik mij ten eenen male en doelbewust
zal verzetten tegen een eventueel gebruik
van mij als pion in de verkiezings-cam
pagne".
Bent u van meening, dat u nog op tijd
in Holland bent gekomen om een wending
in den toestand teweeg te kunnen brengen?
„Laten wij niet kijken naar hetgeen ge
weest is. Laten wij vooral de kleinigheden,
die toch maar de zaak op een zijspoor bren
gen, geheel buiten beschouwing houden.
Vandaar ook dat ik u zou willen verzoeken
dit gesprek als prematuur te beschouwen
later, misschien volgende week reeds, zal ik
de geheele Nederlandsche pers uitnoodigen
om mijn dan vastomlijnde plannen te publi-
ceeren. Daarom zou ik voorts u nu willen
vragen het hierbij te laten. U zult ook wel
begrijpen, dat mijn tijd beperkt is", aldus
voegt mr Slamet als verontschuldiging aan
zijn woorden toe.
En terwijl onze vriendelijke gastheer ons
naar de deur geleidt, stellen wij hem nog één
vraag, waarop hij onmiddellijk en wat
gaa.rne antwoord geeft.
Hoe staat de Inheëmsche bevolking op
het oogenblik tegenover de Nederlanders,
mr Slamet?
„Vertel u uw lezers maar zoo duidelijk als
u kunt, dat de Hollanders in Indië, over de
geheele linie, meer populair zijn dan ooit
tevoren. En mocht mijnheer Soekarno. of
mijnheer Sjahrir, of wie dan ook/' mij dit
gezegde ten kwade duiden, dan heb ik nog
heel wat pijlen op mijn boog om hen te krij
gen, waar ik wil. Goedenavond, mijnheer!"..
Dèt is mr Slamet. Vriendelijk en welwil
lend als het gaat om opbouw. Fèl daarentegen
als" hij voor zich ziet de verkrachters van
recht en vrijheid in Indië. Als hij zijn ge
dachten laat gaan over Soekarno, Sjahrir en
consorten. Eén pot nat, zóoals hij zegt één
uitgesproken fascistisch-georiënteerde kliek,
die onder valsche voorwendsels gebruik heeft
gemaakt van de impasse n© den val van
Japan.
En wij hopen voor dezen goeden Vader
lander, dat zijn wensch zijn hértewensch,
waarover wij nu nog niet mogen spreken
binnen niet al te langen tijd bewaarheid zal
worden en dat hij op die manier, innerlijk
gesterkt, zich met nóg meer kracht zal kun
nen wijden aan den opbouw van het land,
dat hem èn ons, zoo dienaar is.
