Nog kunnen we een andere koers inslaan
Worden de onderhandelingen onderbroken?
NIEUWE LFJDSCHE COURANT
DINSDAG 7 MEI 1948
De Indië-affaire in de
Tweede Kamer
Bajetto opent het vuur. Van Mook
heeft niet het vertrouwen van ons
volk. Gij gaat veel verder dan de
Koninklijke rede, aldus Schouten.
Dit Kabinet wordt geleid door revo-
lutionnaire denkbeelden.
(Van onzen Par lemen tsredacteur)
Onder veel belangstelling in de Kamer, op
de tribunes en in de loges, is gistermiddag
de behandeling van de laatste regeeringsver-
klaring over Indië en de Nota-van Poll be
gonnen. Aanwezig waren de ministers Lo
ge man n, Schermerhorn en van Royen.
Op den wensch van den heer SCHOUTEN
(A.R.) om omtrent de nota-van Poll, welke
een geheel andere visie toont dan die van de
Regeering, een antwoord der Regeering te
verzoeken en haar verklaring van jl. Don
derdag in de afdeelingen te onderzoeken,
teneinde een beter overwogen behandeling
van deze uiterst gewichtige gedachtenwisse-
ling over Indië te verkrijgen, ging de Kamer
niet in. De heer v. d. GOES VAN NATERS
(P.v.d.A.) vond het niet noodig en ook de
heer VAN POLL (R.K.) zag in uitstel geen
heiL
De heer SCHOUTEN moest volstaan met
zijn diepe teleurstelling uit te spreken, dat
de Kamer zoo weinig voorbereid over deze
zaak moet gaan spreken.
Negen spreker? stonden al spoedig inge
schreven.
De Indische oud-generaal BAJETTO (RJC.)
opende het vuur. Hij was van meening. dat
het rapport-van Poll in groote lijnen den
indruk bevestigt, dien velen reeds hadden.
De regeeringsverklaring is velen hier en in
Indië tot een teleurstelling geworden.
Sjahrir heeft zelfs op Java weinig gezag en
er buiten vrijwel heelemaal niet. Achter
hem om, oefenen de terroristen macht en
geweld uit en die trekken zich niets van
hem aan. Het beleid van de Regeering met
Van Mook heeft niet het vertrouwen van het
meerendeel der Nederlanders in Indië en
waarschijnlijk ook niet van de Inheemschen.
We zijn in een positie gebracht, waarin
chantage op ons wordt gepleegd, ook door
het persoonlijk regime van Van Mook. Heb
ben. zoo werd tenslotte gevraagd, de Britten
heelemaal geen oog voor onze moeilijke po-
f srtie en hebben wij slechts concessies te
doen? Onze rechten als souvereine staat be-
hooren te worden gerespecteerd. De Regee
ringsverklaring maakt duidelijk, dat onze
soldaten zullen moeten vechten om Sjahrir
en zijn kabinet in het zadel te houden. De
Regeering moedigt het kwaad nog aan, als
zij onze souvereiniteit Iaat glippen uit eer
bied voor de Republiek Java.
De heer Bajetto is niet bereid de Regee
ring te volgen op dezen weg.
De heer SCHOUTEN (A.R.) acht de Nota-
Van Poll zeer belangrijk; de Regeerings-
voorlichting is tot nu toe onvolledig en een
zijdig. Dit werd uitvoerig betoogd en ge
adstrueerd
Er is in Indië geweest eenhoofdige leiding
Hoogste eisch in Unilever-
zaak li jaar
Er werden 2% millfoen rantsoenen
achtergehouden.
Zes functionarissen van de Unilever Ver-
feoopcentrale, die betrokken zijn geweest bij
het groote bonnenschandaal, hebben giste
ren voor den Econ. Politierechter te R'dam
terecht gestaan.
Door malversaties had deze Verkoopcen
trale kans gezien gedurende de bezetting en
den tijd na de bevrijding tot Febr. 1946
2.286.000 rantsoenen margarine en spijsvet
voor eigen gebruik achter te houden.
De officier van Justitie, mr IJzerdoorn, wees
er op, dat niet allen onze binnenlandsche
belangen ernstig zijn geschaad door de han
delingen van verdachten, doch ook onze
good will in het buitenland. Er werd een
hoeveelheid pakjes boter verduisterd, die
naast elkaar gelegd, een ketting van 52 km
lengte zou vormen.
Tegen den ex-directeur A. v. d. P. werd
een gevangenisstraf van 1 jaar en 4 maanden
geëischt met aftrek van het voorarrest; tegen
der. magazijnchef van het verkoopkantoor
Rotterdam, A. L„ den 59-jarigen W. F. C.
W. D. uit Voorburg en den 57-jarigen J. A.
C. K. K. uit Den Haag luidde de eisch 9
maanden en tegen H. F. ten H. en H. A. H.
xesp. 4 en 6 maanden.
Naar het einde van de wilde
stakingen?
Van de zijde der E.V.C. deelt men mee,
dat door de arbeiders, zoowel in de haven
als op Schiphol, naar het einde van de con
flicten wordt verlangd.
Men heeft goede hoop dat het antwoord
van den minister-president op een schrijven,
dat de E.V.C. aan den premier heeft gericht,
van dien aard zal zijn. dat onderhandelingen
kunnen worden geopend, die de oplossing
naderbij kunnen brengen. Een gelijk gunstig
antwoord verwacht de afd. Bouwvakken der
E.V.C. van B. en W. van Amsterdam, zoodat
ook de staking op Schiphol na overleg haar
einde kan bereiken.
KRANSLEGGING REGIMENT GRENADIERS
Vrijdag 10 Mei a.s. om 9.30 uur zal door
het regiment Grenadiers een krans gelegd
worden op de Algemeene Begraafplaats te
's-Gravenhage. Onderdeelen van het regi
ment, die eveneens een dergelijk plan heb
ben, wordt verzocht zich te melden bij den
res. majoor B. J. H. van Rosmalen, Thor-
beckelaan 247, 's-Gravenhage.
HERDENKINGSDIENST PROF. MR
P. SCHOLTEN.
In de Nieuwezijdskapel te Amsterdam
vond gistermiddag een herdenkingsdienst
plaats ter nagedachtenis van prof. mr P.
Scholten. In zijn herdenkingsrede belichtte
prof. H. Kraemer de persoonlijkheid van
den overledene, en schetste de verheven
wijze, waarop deze de jongeren voor ging en
een steun was voor zijn vriendenkring en
voor de kerk Ds H. E. Gravemeyer besprak
het oecumenische werk van prof. Scholten
en vertelde hoe deze bij het reorganisatie-
ontwerp van 1938 de Herv. Kerk haar plaats
had gegeven. De gemeente herdacht in
eenige oogenblikken stilte den overleden
hoogleeraar.. De dienst stond O.I.V. ds W.
A. Zeyckier uit R'dam.
(dictatuur). De revolutionairen werden ont
zien en hun werd vrij spel gelaten.
De slachtoffers van de Japansche terreur
werden achtergesteld en voelden zich ver
onachtzaamd. Verspreid is zonder tegen
spraak in Indië het onjuiste bericht, dat de
Kamers de voorstellen-V. Mook zouden heb
ben goedgekeurd. Dat is een ernstige fout
van de Regeering. Fout was ook het voor
leggen aan de Engelsche Regeering
zonder consult van de Staten Ge
neraal van constitutioneele ingrij
pende voorstellen. De constructies
in die voorstellen deugen ook niet.
Het aanbod van onafhankelijkheid
op termijn aan Indië was ook ver
keerd en overschreed de radio-rede
van de Koningin van Dec. 1942.
De erkenning van de concrete.
z.g. republiek-Java ontmoet over
wegend bezwaar. Ze is de vrucht
van daadwerkelijk verzet tegen het
rechtmatig gezag. Doortrokken van
Japansche constructie en terreur
Zij wordt een stookcentrum tegen
het Koninkrijk en houdt in een er
kenning van de resolutie en leidt
tot ontbinding van het Koninkrijk
Praten met Soekarno heette voor
heen onwaardig en onvruchtbaar.
Dat is echter juist het karakter
van het beleid der Regeering, dat
bovendien ongrondwettig
is. Het aanvaardt het dictaat der
revolutie. Het gaat ons niet om
handhaving der koloniale verhou
ding, wij zijn bereid tot het ver
sneld verleenen van volledige auto
nomie in inwendige aangelegenhe
den binnen het Rijksverband: er is
geen spoor van reactie
Gezagsherstel is noodig met nei
oog op de levensbelangen der In
dische volken, die anders worden
onderworpen aan dictatuur. We mp
kunnen in deze zaak met samen-
werken met het kabinet om prin-
cipdeele redenen. Principieele visie
op gezag en revolutie is het punt.
dat ons verdeelt. Het kabinet mag geen
stap verder gaan op den ingeslagen weg. De
bevrijding der geïnterneerden kan inmid
dels voortgaan. De uitslag der verkiezingen
kan rustig worden afgewacht; het Kabinet
mag het lang niet verder binden. Het had
voor Chequers (Kerstmis 1945) met de Staten
Generaal kunnen overleggen. Dat is achter
wege gebleven en telkens stond de Kamer
voor bepaalde voldongen feiten.
De revolutie bepaalde het beleid van het
Kabinet. Dat is onverdedigbaar, ook al be
geerde men het niet.
De heer Schouten besloot met de hoop
uit te sprekendat de zaak nog op het
goede spoor kan worden gebracht, vooral
ten behoeve van de 70 millioen zielen in
Indië, waartegenover we een zedelijke roe
ping hebben en ook geen zwakheid mogen
toonen ten opzichte van de revolutie.
De heer GOEDHART (P. v. d. A.) betoog
de, dat de Commissie-Van Poll met de pro
gressieven onvoldoende heeft gepraat. Zelf
bedrog is het te beweren, dat de gebeurte
nissen zijn bepaald door het Japansche re
giem. Beslissend zijn geweld, ons eigen beleid,
de militaire debacle en het feit, dat de vol
ken in Oost-Azië in beweging zijn gekomen.
Het realisme van Van Mook bedoelt ons uit
de moeilijkheden te halen. Men wil wel onze
vriendschap, maar geen overheersching meer.
De republiek is geen Japansch maakwerk,
Soekarno is slechts een decoratieve figuur
in het Staatsbestel.
Geruchten over honger op Java moet men
met reserve beoordeelen. Mishandelingen
zijn niet alleen aan de zijde der nationalisten
begaan. Een goede oplossing is door het be
leid der Regeering nader gekomen.
De mogelijkheid van bevredigend resultaat
is aanwezig, dank zij het realistisch en demo
cratisch beleid van de Regeering-Schermer-
horn.
De heer MEYERINK (A.-R.), was van oor
deel, dat een ondubbelzinnig antwoord aan
de Regeering, die tot verdere concessies be
reid is na de aanvankelijke mislukking der
ondeAiandelingen, noodig is omtrent het
standpunt der Kamer.
Het functioneeren van het staatsbestel in
Indië is door de Brisbane-Regeefing verhin
derd: geen Raad van Indië, geen Volksraad
werd hersteld. Alle tegenwicht tegen het
autocratisch regiem is vervallen of wegge
werkt. Van Mook heeft daarvan gebruik ge
maakt om met representanten van de Repu
bliek te onderhandelen, tot groote ontstelte
nis van vele bevolkingsgroepen. Er is geen
enkel orgaan, dat in staat stelt zich tot de
Regeering te wenden. Is dat democratisch?
Men kan zich omtrent de republiek niet in
vrijheid uitspreken. Alle buitengewesten zijn
er tegen en zelfs op Java is de bevolking in
een bepaalde richting gedrongen door een
fijn vertakt controle-apparaat, dat alle con
tra-actie verhindert door het geoefende ter
rorisme. Alleen aanhangers van de republiek
Diijven in leven. Met deze revolutie, die aan
spraak maakt op de souvereiniteit over heel
Indië, en haar organisatie maakt de Regee
ring gemeene zaak en loopt naar haar over.
Dat beteekent abdicatie. De eisch van behoud
van het Koninkrijk moeten we handhaven
met het oog op de rechtsorde. De republiek
is van Japanschen oorsprong, fascistisch van
vorm en communistisch van karakter, werd
betoogd. De Regeering heeft nagelaten de
wereld daarover in te lichten. Dat gaf aan
de revolutionnairen vrij baan en bracht de
Geallieerden tot verwarrende beslissingen. De
angstvalligheid der Regeering wordt door
den term „subtiele verhoudingen" geken
schetst; zij duldt geen positieve houding
tegen de republiek en staat er niet meer op.
baas in eigen huis te zijn.
We moeten een macht opbouwen, die zich
kan laten gelden.
De heer KORTHALS (Lib.) was, na de
reis naar Indië, tot geheel andere conclusies
gekomen dan de Minister van Overzeesche
Gebiedsdeelen. De berichtgeving en voorlich
ting lieten alles te wenschen. Persvrijheid
bestaat niet en censuur is er in ruime mate.
De Raad van Departementshoofden wordt
practisch gepasseerd.
Er wordt in Indië geen persoon
lek gouvernement gevoerd o m-
Kerk en School
Ned. Herv. Kerk
Beroepen: te Almelo (toez.) H. W.
Hemmes te St. Anna-Parochie.
Aangenomen: naar Nijeveen (toez.) A.
v. Es, voorg. Herv. Evang. te Winschoten,
naar Zaandam (vac. A. Dronkers) E. v. d.
Schoot te Kantens.
Bedank.t: voor Gdessendam-Nederhar-
ddnxveld, L. Vroegindewij te Waddinxvenn,
voor RotterdamKralingen H, W. Hemmes
te St. Anna-Parochie, voor Westbroek (toea.)
L Vroegindewij te Waddinxveen.
Geref. Kerken
Tweetal: te Medemblik, W. v. d. Kolk,
cand. te Enkhuizen en J. Wagenaar te Wil
lemstad, te Rotterdam-Feyenoord A. Keyzer
te Nieuwerkerk a/d. IJsel en C. Meyer te
Zuilichem.
Beroepen: te Maassluis (3e pred. pl.)
J. Haitsma te Roekan je, te Rotterdam-
Feyenoord C. Meyer te Zuilichem, te Tuin-
dorp-Oostzaan D. Middelkoop te Mildam, te
Zoutkamp A. Broek, cand. te Vlaardingen,
te Schiedam (vac v. d. Meulen) G Brink
man te Nijkerk.
Aangenomen: naar Arnhem (vac. H.
v. And el) D W. v. d. Laan te 's-Graven-
zande, naar Nieuw-Buinen A. Moll erna te
Oosterwolde (Fr.), naar Scherpenzeel H. Her
der te Schoonrewoerd. die bedankte voor
Wommels.
Bedankt: voor Amsterdam (vac. H. Mul
der) Joh. Blauw te Ede, voor Oosterend S.
Wouda te V alk ens waa rdvoor Smilde (2e
pred. pl.) A. J. Stolte te Stiens.
Geref. Kerken (Art. 31 K.O.)
Beroepen: te Schiedam (2e pred. pl.)
M. J. C. Blok te Onnen. te Ulrum A. T. Krij-
tenburg te Eemdijk.
Aangenomen: naar Helpman F. A.
den Boeft te Kralingen.
Chr. Geref. Kerk
Beroepen: te Franeker (vac. J. Over-
duin) W. Meijnhout te Wildervank-Veendam.
Evang. Luth. Kerk
Drietal: te Leeuwarden S. G. v. d. Haa-
gen te Winschoten, J. Hallewas te Bergen op
Zoom en J. J. Simon te Gouda.
Bapt. Gemeenten
Bedankt: voor Delfzijl J. B. de Neef
te Nwe-Pekela.
Geref. Gemeenten
Bedankt: voor Goes D. L. Aangeenbrug
te Leerdam.
trent de hoogste belangen van
het konnkrijk. Daarop bouwt
de Regeering en dat is de oor
zaak van alle ellende.
Zij aanvaardt haar.
Republikeinen alleen hadden toegang bij
dr Van Mook. Die scheen hrj alleen te wil
len; anderen kregen geen kans. Op Java be
staan reeds weer zelfstandige deelen en op
vele plaatsen heeft de republiek geen of
weinig „gezag". Op Java bestaat de gruwe
lijkste terreur en daaronder wil de Regee
ring de bevolking zich doen uitspreken. Het
gezag der republiek is een fictie en haar
positie wordt door schromelijke overdrijving
vervalscht. Dit gekruid requisitoir ging
eenige minuten voort.
Een weinig heldere motie
van Poll duikt op
Gisteravond 8 uur werd het debat voort
gezet.
De heer PALAR, de Indonesische vertegen
woordiger van de S.D.A.P., tegenwoordig
Partij van den Arbeid, zag in de regeerings
verklaring een fase in de onderhandelingen,
die vooral niet moeten afknappen. Waarom
is niet aangegeven wat als verklaring van
beide partijen is te beschouwen, gelijk was
overeengekomen? Aan té nemen valt, dat de
Indonesiërs, „mijn landgenooten", daarvan
vooraf zijn in kennis gesteld. Zoo ging deze
„eerste nationalist en daarna volksvertegen
woordiger" voort, ook in critiek op de Nota-
v. Poll in den trant als die van „mijn vriend"
Goedhart. Van een gemeenschappelijk orgaan
voor het Rijk. dat blijkbaar is overeengeko
men, zijn groote moeilijkheden te verwach
ten, vooral als Indonesië eenmaal Nederland
voorbij zal streven! De te vormen republiek
zal niet alleen Java omvatten. Het rapport-
v. Poll maakt duidelijk, dat het met het oude
Indië uit is. Sumatra is een probleem; rust
en orde moeten er eerst worden hersteld.
Men doe niets zonder overleg met Sjahrir.
Mocht een niet denkbeeldige botsing van de
Nederlandsche troepen met die der republi
keinen ontstaan, dan hangt het lot van In
dië aan een zijden draad.
De positie van Sjahrir werd internationaal,
politiek en militair sterker geacht dan men
hier en in Indië weet of vermoedt.
De feiten uit het rapport-v. Poll achtte de
heer TILANUS (C.H.) ontstellend. Prof. Lo-
gemann als stichter van de Stuw-groep oogst
nu den storm, dien hij als wind gezaaid
DE LUCHTPF.1C VAN DF PEGASUS
□oor G l'H ttOTMAJ\
31. E«i koning Lippielappi? Die was ter
wijl zeker door de leeuwen opgepeuzeld?
Volstrekt niet! Meneer Untermeier was een
veel te teerhartig man, om zoiets te kunnen
aanzien. Hij zorgde er voor, dat de leeuwen,
die hem nu al aardig gehoorzaamden, den
armen man niets deden. Toen duwde hij,
als teken van vergiffenis, de steel van zijn
gitaar op Lippielappi's neus en de hele
stoet trok weer terug naar Krakibotje.
Daar aangekomen, omhelsde Lippielappi
het hele gezelschap, uit pure dankbaarheid,
dat hij er zo goed afkwam. En toen nodigde
hij hen uit, te blijven dineren. Dat deed hij,
door eerst op z'n mond en toen op z'n maag
te wijzen een gebaar, dat onze wereld
reizigers uitstekend begrepen! Een grote
bak met hele gebraden kippen werd neer
gezet en spoedig was het gezelschap op echt
Nikkeriaanse wijze aan het smullen.
heeft. Het is ongehoord, dart de Japanners
niet alleen niet ontwapend zijn, maar zelfs
nog een militaire rol spelen op Sumatra. De
Regeering doet het voorkomen of de heele
bevolking achter de republiek staat. Zij
wenscht propaganda voor die republiek in
geheel Indië. Er is echter allerminst overeen
stemming tussohen de republiek en de vol
ken van Ned.-Indië.
Spr. en zijn politieke vrienden willen geen
herstel der koloniale verhoudingen of iets,
dat er op lijkt, maar verlangen een einde van
den tegenwoordigen toestand.
De heer DE GROOT (Comm.) betoogde,
dat wij botsingen uitlokten om tegen de
Indonesiërs militair te kunnen optreden.
Het anti-rev. standpunt wordt beheerscht
door winstbelangen.
De heer v. KEMPEN (Lib.) liet een heel
ander geluid hooren. Hrj had gelijke visie
als de heeren Schouten en Tilanus op de
kwestie. Een vertaling van de nota-v. Poll
in het Engelsch en toezending aan de leden
der parlementen in Engeland en Amerika,
gelijk de heeren Bojetto en Tilanus hadden
aanbevolen, zou hij toejuichen. Als de vrij
lating uit de kampen niet plaats heeft, is
dit een der grootste belemmeringen voor
toenadering. Op den weg der Regeering
kon hij- haar niet volgen.
Hierna heeft de heer v. POLL (R.K.) de
aanvallen op het rapport der commissie be
streden. De heer Goedhart heeft kennelijk
een verkeerden souffleur gehad, die hem
allerlei al te lichtvaardig voorgezegd heeft.
Uit de groep Sjahrir zijn geen personen
gehoord in overleg met minister Logemann,
ten einde zich niet in de loopende onder
handelingen te mengen. De nu critiseerende
heeren vergeten al te veel, dat zij de gele^
genheid om mee te gaan, niet hebben benut.
Geroep Zeer juist
De heer v. POLL constateerde, dat scherpe
critiek op de regeeringsverklaring mogelijk
is, speciaal wat betreft de vorming van de
republiek en de vastgeloopen regeerings-
politiek. Hij zou dat niet doen, maar besloot
met het toelichten van een ontworpen
MOTIE
welke de bedoeling had een volgend
kabinet in geen enkel opzicht te be-
lasten met iets uit de nalatenschap van
dit kabinet. De motie liet een aantal
overwegingen vooraf gaan, waarbij
aan het slot deze, dat bij de voort
zetting der besprekingen over de in
vrijheids telling der Ned. geïnterneer
den allereerst overeenstemming dient
te zijn verkregen en deze voltooid
moet zijn voordat nieuwe bespre
kingen over andere punten kunnen l
worden gevoerd."
Practisch zou dit neerkomen op een voor
loop ig onderbreken der onderhandelingen,
ook al sprak de heer v. Poll van „voort
zetten overeenkomstig de in bovenstaande
overwegingen vervatte richtlijnen".
De klok naderde inmiddels het nachtelijk
uur. De heeren STOKVIS en JOEKES (P.
v. d. A.) en WAGENAAR (Comm.) vonden
het toen nog noodig weer frisch in her
halingen te vervallen. We hebben er geen
plaats voor.
Hedenmorgen om 11 uur zou ministers
Logemann aan liet woord komen. ,,r
