Jhvuurc jCeiïlsrljr GTouraitf Toestand in Nederi.-lndië werd verknoeid IN JAAR LATER IDist TJ VRIJDAG 3 MEI 1916 Je Serie, le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 304 Abonnementsprijzen 1.10 per maand 0.26 per week 3.25 per kwartaal (bij betaling p. kwit. verh. m. adm.kosten) Adivertentiën t 0.15 per m.m Bij contract belang rijke korting Postrekening 5 8 9 3 6 Bureaux Redactie en Administratie HOOGEWOERD 103 Telefoon 22710 Christelijk-N ationaal Dagblad Leiden en Omstreken „«Stdttiuastiri) is myn btrl in teg jbcHeufii lenspoet" „Waarom regeeren de Brit ten?" vraagt commissie- Van Poll De parlementaire commissie-Van Poll, welke naar Ned.-Indië is geweest om zich daar op de hoogte te stellen van den toestand, heeft thans haar verslag uitgebracht. Wij ontleenen hier aan de volgende bijzonderheden: Reeds voordat de Japansche capitulatie een feit was geworden, was men in Indië algemeen van oordeel, dat na den vrede een belangrijke mate van zelfstandigheid aan Indië zou moe ten worden toegekend. Zonder dat men de rede van H.M. Koningin Wilhelmina van 7 Dec. '42 kende, was men tot overeenstemming ge komen t.a.v. staatkundige hervormingsplannen, welke geheel liggen in de richting van be doelde rede Indien men onmiddellijk na de Japansche capitulatie gekomen was tot uitvoering der plannen, welke gedurende hun interneering ontworpen waren door hooggeplaatste ambte naren (in het Baros-kamp te Tjimahl Red.) en het bestuur zou zijn overgenomen door den daarvoor, bij ontstentenis van den gouv.-gen., krachtens de Indische Staatsrege ling aangewezen geinterneerden vice-voorzit- ter van den Raad van Indië, mr. H. J. Spit, en indien voorts de overige geinterneerde be- stuurs-ambtenaren, die blijkens een genees kundige controle daartoe in staat konden wor den geacht, onmiddellijk naar hun standplaat sen waren teruggekeerd, zou alles wat zich thans heeft afgespeeld, vermeden kunnen zijn. Dit heeft niet zoo mogen zijn en op lasl van den geallieerden opperbevelhebber van Zuid-Oost Azië, Louis Mountbatten, echter met instemming van de Ned.-„Brisbane Regeering" moesten zelfs alle ex-geinterneerden, die op eigen initiatief de Japansche kampen hadden verlaten, weer in hun „verblijfplaatsen" terug- keeren. Ook de heer Spit en voorts achttien vooraanstaande bestuursambtenaren, die naar Batavia waren gegaan om daar de meest be- N Zaterdagmorgen elf uur: één minuut stilte De minuut stilte, Zaterdagmorgen om elf uur, treedt in wanneer wordt gehoord, die op zes verschillende plaatsen in de stad gegeven zal worden. Het einde der minuut stilte wordt op dezelfde wijze aangekondigd. Tot directeuren van de Kon. Ned. Hoog ovens te Velsen zijn benoemd prof. dr J. F. ten Doesschate en P. R. Bentz v. d. Berg. langrijke posten te bezetten, keerden naar hun kampen terug. Wat het gemis aan vrije openbare critiek be treft, deelt de commissie mede, dat er practisch geen enkele openbare controle op de open bare zaak is (officieel gebeurt dit door den Britschen Voorlichtingsdienst te Batavia, doch in werkelijkheid gebeurt er niets Red.) waardoor de critiek in besloten kring welig bloeit en des te minder controleerbaar is. Daartegenover staat, dat er een vrij uitge breide pers is van de „republiek Indonesia" (hierop komen wij in een artikel nader terug Red.) gedrukt op persen en met materiaal van door Inheemschen bezette Nederland se h e drukkerijen, welke niet door hun rechtmatige eigenaars door de Britten mogen worden opgeëischt, in verband metprovo catie. (Zie vervolg pag 3, kolom 4) Prinses Juliana Zondag voor de radio Zondag a.s. spreekt H.K.H. Prinses Juliana tot het Nederlandsche volk over beide Hilver- sumsche zenders. De uitzending vindt plaats in het nationaal programma en wel van 13 tot 13.15 uur. HOE BESTAAT HET Een Haagsch blad bracht gisteravond het bericht, dat de bekende tooneelspeler Buziau, zeer ernstig ziek is en reeds was bediend. Bij informatie te zijnen huize te Rijswijk naar zijn toestand, deelde mevr. Buziau ons mede, dat haar man opvisite was. Hij was wel ziek ge veest, doch niet ernstig en thans weer herstellend. Om een bekend slagwoord van Buziau te gebruiken: „Hoe bestaat iet!" V HOW DO YOU DO? HOW ARE YOU?" Zóó begon het Sam Swaap ten huize van mevr. Viotta in Montreux (Zwitserland) direct na zijn bevrijding uit Theresiënstadt. Aan de wand een schilderij van mr Henri Viotta, de eerste dirigent van het Res. Orkest. (Zie artikel Pag. 3). Geen lied zoo blij, geen klank zoo schoon Vertolkt voor ons den juisten toon; Geen feestgedicht, geen jubelzang Die weergeeft hoe, na vijf jaar dwang, w' Onszelf hervonden, frank en vrij, Dien onvergeeflijk vijfden Mei1 Maar vóór het feest gedenken wij De lange, lange doodenrij; Hen, die met nooit vergeten moed Het offer brachten van him bloed; En toch, him doel bereikten zij Dien onvergeeflijk vijfden Mei! Werp uit dan 't leed, vergeet de smart Die ons gefolterd heeft het hart; De nood was hoog, de moed verteerd, Maar God bewees dat Hij regeert; Hij bracht de redding ons nabij Dien onvergeeflijk vijfden MeH Hoe diep ontroerd, maar blij van zin, Ontvingen w'onze Koningin Toen zij, 't Je Maintiendrai gestand, Den grond betrad van 't Vaderland; De weg naar Holland kwam weer vrij Dien onvergeeflijk vijfden Mei! Viert daarom feest, verheugd en blij, 't Vernielings-tijdperk is voorbij; Thans dient hersteld wat 's vijands hand Bedorven heeft aan mensch en land; De kans tot opbouw kwam weer vrij Dien onvergeeflijk vijfden Mei! Gré Kempen-Sterkenburg. Mr Borgerhof -Mulder inBatavia gearriveerd De Ned. openbare aanklager aan het In tier - nationale Hof voor de berechting van oor logsmisdadigers te Tokio, mr. W. G. F. Bor- gerhoff Mulder, is te Batavia gearriveerd hij zal gegevens voor de Ned. aanklacht ver zamelen. Deze zal voornamelijk betreffen de slechte behandeling van Ned. krijgsgevange nen en burgergeïnterneerden en de Japan sche politieke agitatie in Ned.-Indië tijdens en na de bezetting. Aardappelhandel nog niet vrij Een der dagbladen heeft dezer dagen ge meld, dat de aardappelhandel spoedig vrij zou komen en de V.B.N.A. zou verdwijnen, waarmee een duur apparaat ter ziele zou zijn. De Nieuwe Leidsche Cou- Vlaggen tot morgen 11 u. halfstok Ter herdenking van hen, die voor onze bevrijding zijn gevallen, verzoekt het Na tionaal Instituut het Ned. volk reeds van avond om 6 uur de vlaggen halfstok te han gen tot zonsondergang, waarna zij behoo- ren te worden ingehaald. Zaterdagmorgen om 8 uur moet de drie kleur weer halfstok worden gehangen tot 11 uur des morgens. Onmiddellijk na het betrachten van de 1-minuut stilte verzoekt het Nat. Instituut de vlaggen te hijschen. Thans is het weldra een jaar geleden, dat ook het laatste deel van ons land na een periode, donkerder dan de zwartste nacht uit den greep van den dolzinnigen tyran werd verlost. De herdenkingsdag der bevrij ding zal steeds weer herinneringen blijven oproepen aan dien tijd, waarin het was als ontwaakten wij uit een boozen droom, doch hij zal niet minder blijven vervullen van groote en diepe dankbaarheid. Het is nu aan jaar later. Wil men de ba lans opgemaakt zien, over wat sedert de be vrijding passeerde? Het zou in deze weinige regels niet kunnen geschieden. Men zou slechts de vraag kunnen stellen of wij sedert de bevrijding getoond hebben de vrijheid waard te zijn. Nog altijd mogen wij wel zeggen, is ons volk bezig zich de in beginsel hier wonnen vrijheid te realiseer en. Het is ook bezig zich bewust te worden dat vrijheid tenslotte een negatief begrip is, wil men: een kader, waarin het leven moet worden geleefd, een werkterrein tot ontplooiing van mogelijkhe den, een roep om een positieven inhoud. Dit laatste beseffen wij wel als we beden ken, hoe ons volk nog steeds tastende is zich de groote levensbegrippen eigen te maken. Het zoekt een jaar na de bevrijding uit druk en slavernij zijn tweede bevrijding min der ingrijpend, maar evenmin te verwaar- loozen uit de depressie naar de aanvaar ding van eigen roeping. Te vergeefs trachten wij nu nog van ons af te schudden heel die erfenis van zorgen en beklemmingen, welke ons in de dagen der bezetting helaas zoo vertrouwd zijn ge worden. Wat zijn vele problemen, waarmede wij worstelen, anders dan een kwalijke boe del uit die dagen van schemering en mist? De zuivering, het vraagstuk der politieke delinquenten, die geldelijke problemen, de corruptie ook, en tevens de overspanning van staatstaak, het zijn even zoovele gevol gen van den ontwriahtenden en tevens gijksahakeledendien geest, welke gedurende jaren op ons volk scheen te zijn losgelaten. Er zijn momenten, waarop men zich kan afvragen, of een volk nog wel kracht kan opbrengen om uit dezen baaierd van verwar ring en moreele ingezonkenheid te geraken. Voorname voorwaarde daartoe is stellig, dat het op alle levensterrein beschikt over mannen, die het voorgaan, die het leiden, die perspectieven openen (ook naar de eeuwigheid) en voor wie het regeeren geen woord, maar een daad is. Materieel is, vergeleken bij de eerste Mei dagen van 1945, stellig veel ten goede gewij- 1, maar geestelijk is van herstel, laat staan van vernieuwing, nog nauwelijks sprake geweest. En wat dan nog aan „ver nieuwing" geboden werd, bleek dikwijls een voortgaande humaniseer ing, waartegenover alleen het voortgaande Evangelie een kracht van bet eek ends kan zijn. Geestelijk en vooral staatkundig heeft het ons volk ontbroken aan dat regee ringsb eleid, dat het in dezen moeilijken, doch grooten tijd minder dan ooit ontberen kon. Dat gisteren juist voor de herdenking van den bevrijdingsdag het kabinet de schamele en wrange vruchten van zijn Indisch beleid aan het parlement moest voorleggen, is een aanwijzing, wat het voorbije jaar ons aan mensohelijke grootheid en bekwaamheid heeft kunnen laten zien. Het is met Indië een afglijidingsproces geworden, waarvan^ de consequenties, welke nu openhaar worden, geheel liggen in de lijn van het gevoerde be wind. Een jaar na de bevrijding schijnen wij op een dieptepunt te zijn aangekomen, dat de eerste Meidagen van 1945 evenaart, be houdens, dat toen de eer was gered gebleven. Is het wonder, dat de herdenkingsdag in 1946 de begeerte oproept, om de aandacht af te wenden van elk teleurstellend zwak en ai te menschelijk pogen, en opwiekt tot het richten van den geest op God, Die eens ver loste uit grooten nood en het rustpunt blijft voor elk zoekend menschelijk hart Gisteren heeft de Ned. consul-generaal te New-York, dhr van Swinderen, een gift van 350.000 tulpen van het Ned. volk aan New-York overgedragen. rant verneemt, dat van dergelijke maat regelen nog niets bekend is, al zijn er niet temin besprekingen gaande om de aardap peldistributie in andere banen te leiden. DAT de commissaris der Koningin in Zee land jhr mr G. W. Quarles van Uflford, gis teren te Middelburg is gehuldigd i.v.m. z'n zilveren jubileum. DAT het eerste Ned. vliegtuig, met gezag voerderPanmentier, van zijn transport van 30.000 tulpen naar Moskou gisteren op Schip hol is teruggekeerd. DAT de Gemeente Waterleiding van Am sterdam 50 jaar bestaat. DAT Nederlanders, die sinds 10 Mei 1940 oorlogsschade leden, in welken vorm ook, in Bulgarije, Finland, Hongarije, Italië of Roemenië, daarvan aangifte moeten doen bij de directie eoon. zaken van het dep. van Buiitenl. Zaken, Plein 23 te Den Haag. DAT Brazilianen, die in ons land oorlogs schade opliepen, zich moeten richten tot hun ministerie van Buitenl. Zaken te Rio de Janeiro. DAT gezant Loudon in Washington de Amerik. leening ad. 200 millioen dollar aan Nederland heeft geteekend. DAT de Ned. Bioscoopbond f 50.000 schonk aan de Stichting '40'45. DAT het Kamerlid Weitkamp den min. van Landbouw geattendeerd heeft op de vele aardappelen in het Oosten des lands, daar ze niet lang meer bewaard kunnen worden. DAT Zondag a.s. ds J. van Dorp en ds N. Buff inga de bevrijding van ons land in godsdienstoefeningen te Londen zullen her denken. DAT het Kamerlid Vermeer den min. van Justitie vragen heeft gesteld omtrent de bedoelingen van overste L. A. M. Koppen, die een soort burgerwacht wilde oprichten. DAT het college van aig. comm. voor den wederopbou w een regeling voor architecten- honoria heeft ontworpen. DAT morgenmiddag op het graf van den L.K.P.-leider Th. Dobbe (Oome Jan) te A'dam een eenvoudig gedenkteeken wordt geplaatst. DAT 72 ziekenfondsen., waarbij 2.700.000 zelf-verzekerden staan ingeschreven, zich op 1 Mei in federatief verband hebben ver- eenigd. DAT een zuivelfabrikant in Friesland door 't vormen van een clandestienen bonnenpot, van Mei 1945 af ongeveer 2.000 kg. zuivel producten damdesfcien heeft kunnen ver- koopen. DAT op die markt te Rotterdam 28 var kens in beslag zijn genomen, welke zonder geleidebiljet werdien vervoerd. DAT in Middelburg een veekoopman werd gearresteerd, die 5 paarden, 17 kalveren en 46 mestvarkens aanhield voor frauduleuze slachting. DAT in Renkum een 9-jairag kind is ge dood door het spelen met een wit metalen buisje, waarschijnlijk een onistekingsbuis van een landmijn. DAT in Gorssel een man een hevige explosie veroorzaakte en dientengevolge ernstig aan de hand werd gewond, door met een hamer op een stuk kabel der ge allieerden te slaan en DAT door de bevolking van Gorssel dit soort kabel algemeen gebruikt werd als waschlijn, voor afrastering, enz. DAT de Kamper kampcommandant, die den S.S.-politieman Smidt Crans Paaschver- lof gaf, de laan is uitgestuurd. DAT een 16-jarige jongen op het strand te Zandvoort een lichtkogel tot ontploffing bracht, ten gevolge waarvan hij vermoe delijk zijn oog zal moeten missen. DAT ir G. A. Thijn, de N.S.B. prov. voed- selcommissaris in Drente, is weggezuiverd. DAT dit jaar een goede aardbeienoogst mag worden verwacht. DAT de rede, welke H.M. de Koningin he denmiddag te Vught ter herdenking van de gevallenen heeft uitgesproken, Maandag a.s. 10 ets verkrijgbaar is ter Rijksuitgeverij Fluweelen Burgwal 18, te 's-Gravenhage, DAT er tusschen België en Nederland ook een uitwisseling van tooneelkunstenaars zal plaats vinden. DAT, de regeering plannen heeft voor den wederopbouw van onze visschersvloot. DAT het conflict tusschen de Westland- sche slagers en het betrokken Bedrijfschap is bijgelegd en het Westland weer van vleesch wordt voorzien. DAT op den verkeersweg Tilburg Waalwijk een monument zal worden ge plaatst voor den held van de Langstraat, Jan de Rooy, waarvoor reeds f 20.000 is bijeen gebracht. DAT een Rijksregeling voor het voetver- zorgingsberoep op zeer korten termijn aan staande is. Bonnen voor 6 eenheden kolen aangewezen Moeten tusschen 6 en 26 Mei worden ingeleverd. Voor een goede bevoorrading van den bramdstoffenhandel voor het stookseizoen 1946/47 wordt reeds thans overgegaan tot de eerste bonaanwijzing op de brandstoffen- kaart T 606. Van 6 t/m. 25 Mei moeten do bonnen 60 en 61 bij een brandstoffenhande- laar worden ingeleverd. Op elk dezer bon nen zullen 3 eenheden vaste brandstoffen worden afgeleverd, vermoedelijk voor de intrede van het nieuwe stookseizoen. Al is de klantenbinding opgeheven, toch ver- andere men niet van handelaar, tenzij* ge gronde redenen aanwezig zijn. Ten einde het totale wiinterrantsoen te bereiken, zal de levering van ongewilde soorten voor huisbranddoeleinden onvermijdelijk zijn. Alle handelaren zullen echter in gelijke mate bevoorraad worden. Voor hen, die pas bij de na-uitreiking in het bezit van de brand- stoffenkaart T 606 zullen worden gesteld, zullen nadere mededeeltaigen volgen. Om queue-vorming te voorkomen, wachte men met de inlevering der bonnen niet tot de laatste week. BERICHT Morgen zullen de dagbladen niet ver sohij nen. Vandaar dat wij vandaag met een dubbel nummer uitkomen. Onze Bureaux zijn morgen tót 12 uur geopend. DIRECTIE. Weinig verandering, aldus De Bilt Tot morgenavond wordt verwacht: Ma tige, langs de kust tijdelijk vrij krachtige wind uiit Noord-Oostelijke richting, plaat selijk ochtendnevel, overdag uitgestrekte wolkenvelden, droog weer, ongeveer zelfde temperaturen als vandaag.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1