Herdenking 10 Mei 1940 op den Grebbeberg
Ons Rijk op den rand van den afgrond
NIKIIWK LEÏDSCHE COURANT
4
ZATERDAG 20 APRIU 19M
De ZWÜYte kip [IN HET JAPANSCHE KAMP
(Vail onzien Inddë-redacteur).
Tja die ki-p. OerLeelijk was ze en zwart.
Dro ad onager, bovendien. Eén echt bastaard je.
en dan wel één van het slechtste soort. Maar
ze lei, die kip. En dat was heel belangrijk.
Een leggende kip is altijd goud waard.
Vooral als het i6: een leggende kip in het
kamp. Want dié waren er gewoonlijk niet
Daar zorgde de Jap wel voor en mocht die
eens een enkel keértje het boutje niet in de
gaten krijgen ooh, dan waren er nog
altijd honderden geïnterneerden, die dat wel
deden.' En dan was het afgeloopen met zoo'n
kip. Positief.
En daar zat hem juist de kneep. In die
kip van ons; want hij wès van ons. Al een
heelen tijd: zes maanden, neen: zeven zelfs.
Wij hadden haar bemachtigd, toen ze nog
heel klein was. Toen ze nog als kiekentje
onder moeder's hoede ergens rondscharrelde
©p een boerderij. Op een mooien, zonnigen
October-dag. Wij waren toen óók op die
boerderij corvee hadden wij. Corvee van
dien lamlendig en, krompootigen Jap van het
kamp in Tjimahi. Wij moesten de koeien
stallen schoonmaken. Dat deden wij dan
ook, want die Jap keek kwaadaardig. En
een kwaadaardig kijkende Jap doet ook
altijd kwaadaardig. Dat ligt nu eenmaal in
zijn aard.
Plotseling, héél plotseling, kreeg één van
ons het stel in de gaten. Een moederkloek
met d'r kiekens. Zeven stuks in totaal.
Hebben, zei die, doelend op de moeder
Onmogelijk, zeiden wij, doelend op den
Jap.
Een moederkloek klokt nu eenmaal, als
je haar wegneemt van haar kinderen. En
'n Kamp zaïen wij
hoe smokkel je een klokkende kip het kamp
binnen Wat moet je beginnen, als die Jap
bij het aantreden merkt, dat er van onder
je kleeren een geluid komt, dat onmogelijk
een geluid van jezelf kan zijn. De gedachte
alleen is reeds om er van te rillen, laat
staan van de werkelijkheid.
Dus: niet die moeder-kip. Maar wel
en dat stond als een paal boven water
één van haar kiekens. Daar kon je tenminste
op het allerlaatste oogenblik, op het ©ogen
blik dat het gevaar bij wijze van spreken
een meter van je afstond, nog iets mee doen.
zónder dat het in de gaten liep.
Dus: een kuiken. Maar eerst moesten wij
nog wat geduld oefenen moesten wij
wachten tot de bewaker-Jap zijn bordje soep
ging slorpen. Als in dien tusschentijd die
moeder maar niet -wegliep. Want dan zouden
de kiekens ook wegloopen
Nationalisten grijpen ook
naar Sumatra
Sjarifoedm ging er heen voor
aanwijzingen.
Nu de republikeinen min of meer Java
georganiseerd of zoo men wil: gedesorga
niseerd hebben, schijnen de heer en zich
ook het lot van de buitenbezittingen te gaan
aantrekken.
Zöo bereikt ons thans het bericht, dat te
Fort de Koek, op Sumatra's Westkust, dezer
dagen het „Nationale Comité voor Sumatra"
werd opgericht.
De bij de vergadering aanwezige Inheem-
sche „minister van Landverdediging", Sjari-
foedin, gaf daarbij aanwijzingen om het re-
publikeinsche bestuur van Sumatra op den
zelfden grondslag te organiseeren als dat
op Java is geschied.
Na de oprichting van bedoeld comité werd
een Raad van Vijf gekozen, welke den „gou
verneur" van Sumatra van advies zal dienen.
De plaatsverv. „gouverneur", Amir, ver
klaarde, dat het bezoek van Sjarifoedin aan
Sumatra er veel toe heeft bijgedragen om de
banden tuaschen Sumatra en Java te verste
vigen.
DE EVACUATIE UIT DE BINNENLANDEN
VAN JAVA.
Het Geall. Hoofdkwartier te Batavia heeft
thans alle voorbereidingen getroffen voor de
evacuatie van Europeesche geïnterneerden
en Japanners.
Eveneens zijn de voorbereidende maatre
gelen getroffen voor het instellen van een
treindienst van West-Java (buiten de Geall
zóne) naar Batavia De eerste trein zal op
23 April uit Cheribon vertrekken.
Op verzoek van het Britsche hoofdkwar
tier stelt de T.R.I een lijst samen van al
diegenen, die zich in de kampen van West-
Java bevinden, ten einde familieleden van
hun aankomst op de hoogte te kunnen stel
len
RONDSCHRIJVEN VAN LUIT.-GEN. SPOOR
In een rondschrijven aan alle officieren
heeft de bevelhebber van het Nederl.-Ind
leger erop gewezen, dat de soldaten thans
voor het eerst in contact komen met de be
volking en dat uit hun gedrag in het alge
meen gevolgtrekkingen zullen worden ge
maakt ten aanzien van_de houding der Ne
derlanders tegenover het Inheemsche pro
bleem.
De kip liep niet weg en het geluk
mee. Wij vingen het kiekentje. Een klein,
zwart kiekentje. Dat verschrikkelijk piep-
tjilpte toen wij het beetpakten. En dat nog
erger piepte, toen het verdween in den broek
zak van één van zijn aandeelhouders. Maar,
en daar waren wij o zoo dankbaar voor, bij
het binnengaan van het kamp hdeld het zijn
mond. Dat was zijn redding. Onze redding
ook. En zoo waren wij dan eigenaars gewor
den van dat kuiken. Of liever gezegd want
zoo zagen wij het op dat oogenblik ook
van een kip. Van de eenige kip in het
heele kamp.
Het groeide als kool, dat kuiken. Ondanks
het minimale voer, dat het kreeg. Want
wormpjes kon het nog niet zoeken en rijst
kregen zijn bazen voor zichzelf practisch
niet.
En het wonderlijkste van alles De Jap
kreeg hem niet in de gaten en de collega's-
geïnterneerden erkenden haar. Als officieele
„kamp-kip"en wee dengene, die het in
z'n hart mocht krijgen aan zijn honger toe
te geven. Die een al te grootem trek mocht
krijgen in een kippen-boutje
Ze was er dankbaar voor, die kip. Want ze
ging leggen. Nadat wij haar zes maanden
hadden. Kleine, sneeuwwitte eitjes, ondanks
het feit, dat ze zelf pikzwart was."
En zoo naderde Paschen. Paschen met
eieren Het deed denken aan dien goeden
tijd van vrijheid en vreugd
Maar ziet, op het critieke oogenblik wei
gerde die kip. Drie dagen vóór Paschen.
Toen legde ze niet meer. Pardoes. En eieren
gespaard hadden wij niet. Daarvoor waren
wij kampmenschen. Met niet het minste in
zicht voor de toekomst.
Wij hielden een aandeelhouders-vergade
ring. Wij vijven. Eigenaren van de kip. Er
vielen harde woorden. Woorden over „on
dankbaarheid", „epicurisme", „egoïsme", en
wat dies meer zij.
Wij gingen stemmen. Pro of pro. Pro een
Paasch-d'iner mét kip of pro eieren in de
toekomst. Briefjes werden uitgedeeld. En een
ieder schreef, schreef zónder dat de anderen
het konden zien.
Het was een spannend oogenblik toen de
stemming werd bekend gemaakt. Toen werd
beslist over het lot van onze zwarte, magere
bastaardkip.
Drie tegen twee. Dat was de uitslag. Drie
vóór een Paasch-diner met haar en twee
tegen.
Ondankbare wezens die wij waren Maar
ja, dan had die kip ook maar moeten leggen
Moeten b 1 ij v e n leggen.
Het hek dat toegang geeft tot den Grebbeberg.
Sobere plechtigheid der Kon.
Ned. Landmacht
Op den lOden Mei 1946 zal de weerstand,
welke in de Meidagen van 1940 door de
Kon. Landmacht geboden werd, plechtig
worden herdacht. De minister van Oorlog
heeft den chef van den generalen staf be
last met de voorbereiding en de regeling
van deze plechtige herdenking, waarbij
„Het Nationaal Instituut" zijn medewerking
zal verleenen. In verband met de tijdsom
standigheden en het stadium van opbouw,
waarin de Kon. Landmacht verkeert, zal de
herdenking een zeer sober karakter dragen
Als middelpunt van de herdenking is het
kerkhof op den Grebbeberg aangewezen.
Behalve op den Grebeberg zullen evenwel
herdenkingsplechtigheden worden gehouden
te Kornwerderzand, Ypenburg, Rotterdam.
Dordrecht, Middelburg, Mill, Maastricht,
Zutphen en Groningen en voorts in alle
garnizoenen van de Kon. Ladmacht.
Aan oud-commandanten van onderdeelen.
welke in 1940 aan den strijd deelnamen en
dit met de militairen, die tot hun onderdee-
Java en Sumatra mogen niet
worden losgewrikt
(Vatn onzen pairlemenrtsredacteur)
„Er valt nog niets te zeggen", heeft mi
nister Schermerhorn op de Hooge Veluwe
geantwoord op de vraag of er reeds iets viel
te publiceeren. Onderhandelen doen we niet,
zeide hij, en een overeenkomst of zoo iets is
evenmin te verwachten. We leeren slechts
eikaars standpunten kennen door uitwisse
ling onzer gedachten. Wel voegde hij er aan
toe, dat de voorstellen van Sjahrir naar aan
leiding van de regeeringsverklaring van 10
Februari j.l. deze zoo dicht naderen,, dat zij
nader onder de oogen behoorden te worden
gezien. Ze zijn ook met de Engelsche regee
ring besproken.
Hieruit valt af te leiden, dat de besprekin
gen in Indië feitelijk op een dood punt ge
komen waren. Want voorstellen van Sjahrir
waren daar verworpen, nadat de Indonesiërs
de Nederlandsche voorstellen hadden afge
wezen, is van re^ublikeinsche zijde ver
klaard.
Bedoelde voorstellen van 10 Februari
openden de mogelijkheid voor de vorming
van een gemeenebest Indonesië met eigen
bestuursorganen, dat deel zou uitmaken van
het Koninkrijk. Aan het eind, als alles in
orde zou zijn, zou Indonesië worden voorge
dragen voor het lidmaatschap van de U.N.O.
Over de toekomstige staatsregeling is te
Batavia nog heelemaal niet gesproken, maar
alleen is gezocht naar een basis voor het bij
eenkomen der Rijksconferentie, die deze re
geling zou moeten uitwerken benevens die
voor de verhouding tusschen Nederland en
Ned.-Indië. Zoolang de idee: handhaving
van ons Koninkrijk (ons standpunt) en die
van een onafhankelijke republiek Indonesië
(SoekarnoSjahrir) tegenover elkaar blijven
staan, zou een grondslag voor discussie niet
aanwezig zijn.
Sjahrir schijnt op bepaalde voorwaar
den zich echter bereid te hebben be
toond om op onze voorstellen van 10
Februari in te gaan. Maar over die
„voorwaarden" moest v. Mook, die een mo
gelijkheid scheen te zien om bij elkaar te
komen, in Den Haag overleggen. Sjahrir
schijnt een „ontwerp accoord" te hebben ge
maakt, waarin hij de gedachte van een- In
donesisch gemeenebest als partner in het
Koninkrijk zou hebben aanvaard, dus met
loslating van de z.g. onafhankelijke repu
bliek Indonesië. Hier zag men de kiem voor
een botsing en breuk met Soekarno. Te meer
als over den algemeenen bestuursvorm van
het geheel en omtrent de vertegenwoordiging
van de Kroon en haar bevoegdheden als
hoofd van het geheel, Sjahrir in onze rich
ting tot toenadering bereid zou zijn, gelijk
verluidt.
Welke structuur van Indonesië stond voor
oogen? Voor de staatsinrichting en de re
geling van de verhouding tot het Koninkrijk
z;ou dat gelijk gebleken is Indo China
OMSCHRIJVING. Horizon
taal: 1. middel, vorm; 6.
Christelijke feestdag; 8. num
mer (afk.); 9. carbolzuur; 10.
veel gebruikte Fransche uit
drukking voor elegantie; 12.
voederbak; 13. drinkbakje;
15. twee gelijke medeklinkers;
16. lyrisch gedicht; 18. klein
kind; 19. krijgsmacht; 22. op
de manier van; 23. familielid;
24. reus; 26. diepte; 27. diplo
ma; 28. koortswerend genees
middel; 29. voorzetsel; 30
maanstand (afk.); 31. reeks;
32. sterke stof voor arbeiders-
kleeding; 37. vrucht; 38. boom-
loot; 40. ac. titel (afk.); 41.
deel v. d. Bijbel (afk.); 42.
vouw; 44. electrisch geladen
stofje; 46. aanwezig
Verticaal; 1. zangnoot; 2
loofboom; 3. onvervalscht; 4
lichte Sp. wijn; 5. zanger, ook
zangstem; 6. negenoog; 7. bij
voortduring; 8. provincie
(afk.); 10. wetboek; 11. gif
slang; 14. familielid; 16. baksel
van beslag en olie; 17. effen,
gelijk; 20 ieder; 21 hofedel-
man; 23. boschgod met her
dersfluit; 25. ingebeeld meis
je; 26. gezet; 28. gereed, af; 31.
voedsel; 33. voorzetsel; 34. ge
dicht van Gorter: 35. vr. zoog
dier; 36. harig sieraad bij man
nen; 38. ivoor; 39. gesloten;
41. de onbekende (afk.); 43.
verv. van het hulpwerkwoord
zijn; 45. deel v d Bijbel
(afk.)
Oplossing van de puzzle van
vorige week
Horizontaal: 1. mustang;
8. part; 9. telg; 11. aan; 12. iet;
13. Lao; 14. al; 17 Dr.; 18 dreinen; 21. ora;
22 tot; 23 een: 24 ons; 25. art.; 26. moa; 27
cel: 29 keg; 31 garnaal; 33. N.H.; 36. Pr.; 37
oor; 39 cru: 40. noo; 41 kneu: 42. norm: 43
dessert.
Verticaal: 1. maal; 2 urn; 3 stilet: 4
teek; 5 attent; 6 nel; 7. glad; 8 paar: 10.
gort; 15. granaat: 16 meerkat; 18. droog; 19
ionen; 20. netel; 21. oom; 27. crocus; 28 la-
PAASCHPUZZLE
cune; 30. knok; 32. drom; 34. hond; 35. grijs,
36. sport; 38 ree; 40 nor.
De prijzen vielen bij loting ten deel aan
1. P L den Hollander, Von Bönninghlaan
13, Lisse (f 5.2 mevr. De GraafWeyers.
Joh de Wittstraat 26, Leiden (f 2.50); 3. L A
J den Holder. Levendaal 103, Leiden (f 2.50)
Oplossingen moeten uiterlijk Vrijdagmorgen
om 12 uur in ons bezit zijn, zoo mogelijk op
een briefkaart.
len behoord hebben, op andere dan hier
boven genoemde, door hen te kiezen plaat
sen wenschen te herdenken, zal zooveel mo
gelijk medewerking worden verleend.
Aan de nabestaanden van gesneuvelden,
aan oorlogsinvaliden en aan de jeugd zal
een bijzondere plaats bij deze plechtigheden
worden ingeruimd.
KUNSTSCHATTEN KEEREN UIT
DUITSCHLAND TERUG
Het Amerikaansch militair bestuur heeft
161 kunstvoorwerpen naar Nederland terug
gezonden, waaronder twee portretten van
Rembrandt en een van Ruysdael.
VERSTREKKING VAN VITAMINE- C AAN
KLEUTERS EN ZUIGELINGEN
Dit voorjaar zal van overheidswege in be
perkte mate aan kleuters en zuigelingen
gratis vitamine-c worden verstrekt. Den
burgemeesters is verzocht hun medewerking
bij de uitreiking te verleenen, terwijl met de
verzending naar de gemeenten inmiddels een
aanvang is gemaakt.
VLISSINGEN RAAKT HELAAS ZIJN
MARINE KWIJT.
Op de vragen van den heer Mes betref
fende terugtrekking van de Marine uit Vlis-
singen, antwoordde de minister, dat in ver
band met het tekort aan marine-personeel
voor het bemannen van naar Nederl.-Indië
uit te zenden schepen, de uiterste beperking
in het gebruik van personeel der Koninklijke
Marine geboden, is. Zoodoende kunnen
detachementen als die in Vlissingen,, welke
noch voor de defensie, noch voor de in
standhouding der vloot, noch voor oefenin
gen van het personeel op het oogenblik van
belang zijn, niet in stand worden gehouden.
zijn. Dat is een sociaal, economisch, cultu
reel en staatkundig ver achter Ned.-Indië
aan komend gebied, dat door Frankrijk na
den eersten wereldoorlog als mandaatgebied
is beheerd. En Clark Kerr heeft zich het
woord „vrijstaat Ierland" uit den mond la
ten vallen. Ook al een slecht voorbeeld voor
vergelijking. Erg vertrouwenwekkend zijn
deze voorbeelden niet, ook al houden de
voorstellen van 10 Februari rekening met
„uiteenloopende graden van zelfbestuur in
het gemeenebest". Bovendien doemen ook
hier nog tal van geschilpunten op. Wat zal
afzonderlijk republiek of vrijstaat zijn? Java?
Sumatra? Java en Sumatra? En hoe moet het
als bepaalde gebieden geen opperheerschap
pij der niet zeer beminde Javanen aanvaar
den? En hoe met een gebied als Atjeh, dat
zelfs absoluut niemand boven zich wenscht
te erkennen? En zoo is er meer. Ook omtrent
de z.g. overbruggingsperiode, zoolang de
beide standpunten elkaar niet zouden hebben
benaderd?
Of moet het den weg op, dat de Regee
ring de republieken Java en Sumatra „slikt"
als onderdeelen van een Indonesisch ge
meenebest, dat voorts zou moeten worden ge-
ineorporeerd in het Koninkrijk?
We vreezen helaas voor eenige bereidheid
in dit opzicht bij de tegenwoordige regee-
ringsleiders. Maar dat beteekent de oplos
sing van het geheel en den ondergang van
het Rijk, zooals dat nog gedacht was in de
bekende verklaring van H.M. de Koningin
van 1942. Zoo dicht zijn we reeds gevorderd
tot den rand van den afgrond door een hou
ding, die begonnen is met betoon van slap
heid tegenover de revolutionaire elementen,
die daarvan handig gebruik maken.
Het Nederlandsche volk volge dit nood
lottig exempel niet als de Regeering in deze
richting voor wil gaan, ook door de over
haast ingediende voorstellen inzake Grond
wetsherziening.
Het ontheffe op 17 Mei net kabinet
Schermerhorn van al zijn lasten en make
den weg vrij voor een nationaal kabinet, dat
op waardige en constitutioneele wijze de In
dische nalatenschap zal kunnen afwikkelen
in overeenstemming met de indertijd gegeven
Koninklijke toezegging en de wenschen en
belangen van de overgroote meerderheid van
ons volk.
Dit hebben wij te zeggen.
Men zegge het voort.
BURGEMEESTER:?
Met ingang van 1 Mei 1946 zijn benoemd
tot burgemeester, van Heino jhr A. J. E. E.
C. van der Heijden van Doornenburg, te
Ruurlo. van Aardenburg; J M. A C van
Dongen, thans wnd; van Wissekerke, weth.
J. J. v. d. Maas, aldaar; van Hennaardera-
deel: J van Hout. thans wnd: van Hoogkerk:
R P. Reddingius, secretaris dier gemeente;
van Adorp: B de Haan. te Oude Pekela; te
Ter munten: F J van Kampen Gem secre
taris te Muntendam: van Egmond-binnen en
Egmond aan Zee: M. Niele. thans wnd en
van Hontenisse: C. J. van Hootegem. te
Westdorpe; van Kruiningen: M Vogelaar®
gem. secretaris te 's Heer Arendskerk.
