HE Qieum geitecife SE
'46 van 2,2 milliard
Gat Rijks begrooting
LDist °ll
„Eenheid van Indië
staat steeds voorop"
WEEK IDIEIR
SCHANDE
Ie Serie 1 April 1920—11 October 1941.
MAANDAG 15 APRIL 1940
2e Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 890
Advertentiën tOJS B VAN DER ROS
per mm.
Bfl rijke^ko'rtme"18' Christelijk-Nationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken M$tenfl>astirb is oljebleuerf
Postrekening 5 8 9 S 6
„^caniuascinj is aljeblmtf
myn jjerl in ieyljenspoel"
haar bestemming zal vinden in de aflossing
van opgenomen kortloopende crediieten.
De credietbëhoefte van het bedrijfsleven
en van de overheid zal voorzoover daarin
niet is voorzien door buitenlandsche credie-
ten en mobilisatie van het buiitenlandsch
vermogen door besparing moeten worden
opgebracht, welke vrijwillige of gedwongen
besparing op ongeveer 15 pet van het natio
naal inkomen wordt geraamd.
De Regeering zal van haar kant alle mid
delen aanwenden om dezen spaarzin te be
vorderen en wel het meest in de eigen staats
huishouding. Het streven naar efficiency in
den staatsdienst is hiervan een bewijs. Re
geering en volk, zoo besluit minister Lief-
tinck zijn nota, moeten samen streven naar
het bereiken van het doel: veel sparen en
zuinig l©ven, want alleen hiermede kan wor
den bereikt, dat Nederland uit de zware be-
zettingslasten naar nieuwe welvaart wordt
gebracht.
Wij hopen morgen op deze Milliarden-
nota terug te komen.
Straks 30.000 arbeiders voor den
opbouw in barakken
Cultureele verzorging vraagt de
aandacht
Eind vorige week is in het Min. van Open
bare Werken en Wederopbouw, de centrale
commissie voor cujtureele verzorging van
arbeiders in arbeiderskampen geïnstalleerd
door minister Ringers.
Bij de uitvpening van de bouwplannen, voor
den wederopbouw zullen er alleen al in 1946
circa 15.000 arbeiders in kampen gehuisvest
moeten worden. Daar komen nog bij8.000
Noord-Oostpolder, 5.000 D.U.W. en 3.000 land-
bouwherstel In totaal dus ruim 30.000 man
in 140 kampen.
^Prinselijk Paar in Nederland
terug
Een kleine teleurstelling: Irene heeft water
pokken.
Het bezoek van Prinses Juliana en Prins
Bernhard aan de Scandinavische landen is
thans ten einde en Zaterdagavond om precies
vijf minuten voor zeven landde het door
kapitein Sonderman bestuurde Dakota-toe-
stel, dat om half vier met het Prinselijk Paar
uit Oslo was vertrokken, op het vliegveld
Soesterberg. Bij het afscheid op het vlieg
veld te Oslo waren o.m. aanwezig Koning
Haakon, de Kroonprins en de Kroonprinses.
Alvorens te vertrekken gebruikte het Prin
selijk Paar een lunch in het slot Skangum,
de residentie van den Kroonprins, waar tij
dens den oorlog Terboven, de Noorsche Seyss
Inquart, zijn intrek had genomen. Het Con
certgebouworkest heeft Zaterdagavond in
Oslo nog een concert gegeven en. zal voor
het vertrek morgenochtend, nog hedenavond
in Malmö optreden. De Amsterdammers heb
ben binnen 10 dagen 7 concerten gegeven.
Naar wij vernamen werd het Prinselijk
Paar eventeleurgesteld toen het al spoedig
moest vernemen dat de kleine Irene met
waterpokken te bed ligt.
Na het vertrek van het Prinselijk Paar
uit Oslo zijn Koning Haakon, Kroonprins
Olaf en Prinses Martha met hun 3 kinderen
uit Oslo vertrokken, teneinde zich voor de
Paaschvacantie naar de Gudbrands Vallei te
begeven.
PRINS BERNHARD BIJ UITVOERING
MATTHaUS PASSION.
Woensdagavond a.s. zal Prins Bernhard
aanwezig zijn bij de uitvoering van de Mat-
thaus Passion, welke in de Wilhelminakerk
te R'dam voor leden van de R'damsche Ge
meenschap uitgevoerd zal worden.
RIJVERGUNNING OP GOEDEN VRIJDAG
GELDIG.
Ons geld wordt waardeloos als
we niet uiterste zuinig
heid betrachten
De minister van Financiën heeft bij de
Tweede Kamer de Millioenennota, behoo-
rend bij de rijksbegrooting over 1946 inge
diend.
Op den gewonen dienst wordt voor 1946
een batig saldo van 163.047.648 gulden ge
raamd. dat bestemd is tot bijdrage aan den
buitengewonen dienst. Deze sluit uiteinde
lijk met een nadeelig saldo van 2.226.134.267
gulden, welk tekort dus belangrijk "minder
blijkt te zijn dan het reeds eer aangeduide
deficit over 1945, dat thans wordt geraamd
öp ruim 3.5 milliard.
Voor het eerst is een Nationaal budget in
een begrooting opgenomen. Dit maakt onder
scheid tusschen vier groepen van huishou
dingen, de overheidshuishoudingen en het
buitenland. Daarnaast wordt nog afzonder
lijk de kapitaalmarkt behandeld, dde de
credietbehoeften van het bedrijfsleven en
van de Overheid tot een totaal van 3 mil
liard zal moeten bevredigen. Buitenland
sche leeningen en buitenlandsche activa
kunnen 1.8 milliard opbrengen, doch de
rsteerende 1.2 milliard zullen moeten wor
den verkregen uit besparingen, daar een in-
flationistische .geldcreatie anders niet te ver
mijden zou zijn.
Overigens zal het monetair evenwicht
alleen gehandhaafd kunnen blijven door een
combinatie van zes middelen n.l.: le. opvoe
ring van de arbeidsproductiviteit; 2e. hand
having der consumptie op het bestaande
niveau, met een minimaal noodzakelijke
aanvulling van de voorraden duurzame con-
sumptigoederen; 3e. zoo groot mogelijke be
sparing als uitvloeisel van beide voorgaande
middelen; 4e. concentratie van den invoer
op die goederen, dde de arbeidsproductivi
teit kunnen verhoogen; 5e. opvoer van den
Uitvoer van goederen en. diensten met op
offering van een verhooging der binnen-
landsche consumptie, om een zoo groot
mogelijk deel van den invoer te kunnen be
talen en tenslotte intering van vermogen in
het buitenland om het tekort op de be
talingsbalans aan te vullen, dat niet door
buitenlandsche leeningen kafï worden ge
dekt.
Het nationale inkomen.
Het nationale inkomen, geraamd uit de
ontvangsten en uitgaven van de gezinshuis
houdingen, de bedrijfshuishoudingen, de
overheidshuishouding en het buitenland be
draagt 8.4 milliard gulden. De totale belas
tingdruk op inkomen en winsten zal 2.3 mil
liard gulden beloopen, h'etwelk ruim 27 pet.
van het nationale inkomen beteekenen, wat
zonder de betaling van achterstallige belas
ting uit het nationaal inkomen van 1946 on
geveer 25 pet. zou bedragen. Intusschen les-
veren de belastingen voldoende op om den
gewonen dienst met een overschot te doen
sluiten. Tegenover de groote uitgave op den
buitengewonen dienst, waarop belangrijke
posten, zooals b.v. het consumentencrediet
nog pro memorie voorkomen, is dit over
schot nog te laag.
De fiinaneieringsmogelijkheden voor de
enorme uitgaven op den gewonen dienst en
buitengewonen dienst moeten worden .ge
zocht in op te nemen leeningen' en in het
liquideeren van buitenlandsch vermogen. De
deviezenopbrengst dient in handen van de
overheid te worden gesteld tér distributie
voor algemeene welvaartsdoeleinden, terwijl
een belangrijk deel van de deviezenopbrengst
K.L.M. opent weer twee nieuwe
luchtlijnen
Vier maal per week naar Genève en
tweemaal naar Stockholm.
Het web van luchtlijnen, dat de K.L.M.
over Europa aan het spannen is, is weer met
twee nieuwe lijnen uitgebreid: één van
Schiphol naar Genève en één naar Stock
holm. Gisteren zijn de eerste vliegtuigen
naar deze steden vertrokken. De afstand
naar Genève wordt in drie uur afgelegd; die
naar Stockholm in iets meer dan zes uur,
met een tusschenlanding in Kopenhagen.
De dienst naar Genève zal viermaal per
week gevlogen worden, die naar Stockholm
driemaal per week.
DAT aan den commandant van Hr. Ms.
„Tromp", kap. F. Stam, de voor buitenl.
officieren hoogste Engelsche onderscheiding
is toegekend vanwege zijn optreden voor
Sabang op 25 Juli 1944.
DAT iedere Nederlander, die vorderingen
heeft op personen of zaken in dé U.S.A. of
Engeland, verplicht is, daarvan aangifte te
doen bij de Ned. Bank krachtens bepaalde
deviezen bekendmakingen.
DAT ingaande morgen een staking dreigt
bij de Ned. dok en scheepsbouw Mij, „dank"
zij de bemoeiingen van de E.V.C.
DAT minister Mansholt een commissie ge
ïnstalleerd heeft ter bestudeering van het
peil der pachtprijzen, daar deze nog steeds
dezelfde zijn als 7 jaar geleden.
DAT echter een algemeene verhooging (of
verlaging) niet moet worden verwacht, doch
ieder geval apart door de Grondkamer zal
worden bekeken.
DAT de te Winterswijk staande 5 eeuwen
oude eik, die 28 meter hoog is met een om
trek van 5.72 meter, wegens gevaar voor de
omgeving zal worden geveld en 30 M3 hout
op zal leveren.
DAT een paar honderd meter verder nog
een eik van bijna dezelfde hoogte staat die
echter „slechts" 3.70 meter omvang heeft.
DAT bij den Octrooiraad te Den Haag en
de diverse K. v. K.'s*een „inventaris van
vijandelijke octrooien" ten inzage ligt ten
einde octrooihouders te laten nagaan, of er
octrooien bij zijn die ten onrechte als vijan
delijk zijn aangeduid.
De Britsche journalist Randolph Chur
chill, zoon van den-gewezen'eersten minis
ter, is Zaterdagavond te Brussel aangekomen.
Zoo verklaart dr van Mook
in Londen
Alvorens naar Nederland terug te keeren
heeft dr v. Mook te Londen eerst nog de
Engelsche journalisten ontvangen en ver
klaard, dat er t.a.v. een overeenkomst tus
schen de Inheemschen en de Ned. Regeering
goede vooruitzichten bestaan, doch dat het
nog eenigen tijd zal duren vooraleer er vol
ledige overeenstemming is bereikt en de
hartstochten bekoeld zijn. Dr v. Mook be
vestigde het bericht, dat men met de Brit
sche .Regeering tot een overeenkomst was
gekomen inzake de evacuatie van de Japan
ners en het terugtrekken* van Britsche
troepen uit Ned. Indië. Van de 325.000 Japan
ners, die thans nog in Indië verblijven, zijn
er 35.000 niet onder geallieerde controle.
Om hierin venanidierintg te brengen is
volgens dr v. Mook geen militaire actie
maar politie, noodig. Naar dr v. Mook
VOLKSTELLING OP KOMST
Het ligt in de - bedoeling van de Regeering
te bevorderen, dat per 31 December van dit
jaar een volkstelling zal kunnen worden
gehouden. Hieraan zullen dan worden ver
bonden een beroeps- en een woningtelling.
GOED GEZIEN.
In verband met het groote tekort aan
vrouwelijke arbeidskrachten in Nederland,
zullen de Ned. instanties geen medewerking
veriaenen aan de werving van Ned. vrouwen
en meisjes voor Engeland, o.m. voor het
hotelbedrijf.
IN ENGELAND EN NEDERLAND
ZELFDE TIJD.
In Engeland is men reeds overgegaan tot
den zomertijd, waardoor de Engelsche klok
ken thans denzelfden tijd aanwijzen als in
Nederland.
DAT onder zeer groote belangstelling de
oud-hoofdcommissaris van A'dam, K. H
Broekhoff, in Bussum begraven is.
DAT minister Sohermerhorn 12 secretaris
sen heeft.
DAT het Ned. Openluchtmuseum aan den
Schelmsohenweg te Arnhem met Paschen
zal heropenen met een bakkerstentoonstel
ling, terwijl van 1 Juni1 Sept. een tentoon
stelling van Levende volkskunst wordt inge
richt.
DAT foto's van verwoeste gebouwen in het
land van Heusden en Alten'a gaarne worden
ontvangen door het Streekbureau van den
wederopbouw, Verlaat C 15, Almkerk, al dan
niet tegen vergoeding.
DA1 voor oorlogsgetroffenen in het land
van Heusden en Altena een adviescomm.
voor het kiezen van den juisten architect is
gevormd.
DAT de Rijksdienst voor Landbouwherstel
van begin Febr. tot 1 April ongeveer 22y2
millioen gulden aan voorschotten voor ge
dupeerden in den landbouw heeft uitgekeerd.
DAT de centrale keuring voor de zwart
bonte fokstieren zal worden gehouden op
23 Mei a.s. te Breda.
DAT op vele veilingen de groente-expor
teurs te veel tegen elkaar opbieden om in
Engeland nog wat te kunnen verdienen.
DAT ons land in 1939 circa 100.000 perso
nen- en 50.000 vrachtauto's telde, tegen thans
respect. 30.000 en 36.000.
DAT te Amersfoort met 25 af deelingen een
Ned. Bond van hotel-, café-, restaurant- en
pensionhouders is opgericht, die een eigen
orgaan zal uitgeven.
Desgevraagd vernam de K.N.A.C., dat op
Goeden Vrijdag de rijvergunningen geldig zijn
als op een gewonen werkdag.
verder verklaarde is bij de besprekingen
in Batavia de eenheid van Indië voorop
gesteld. Over de periode van gelijk deel
genootschap bestaat ici principe overeen
stemming, diooh de details van deze ver-
bonding moeten nog nader worden uit
gewerkt.
DE NEDERLANDSCHE MISSIE
NAAR JAPAN.
De Nederlandsche missie, die onder leiding
van luit.-gen. A. Schilling, naar Japan zal
gaan, vertrekt de volgende week.
De politieke adviseur der missie is de heer
Pennink, vroeger Nederlandsch consul-gene
raal te Kojpe en later te Sydney. De overige
leden zijn: kap. ter zee Brouwer en luit. ter
zeer De Bruin, welke laatste als tolk zal
fungeeren.
DR VAN MOOK MET VACANTIE
NAAR ENGELAND.
Dr H. J. Van Mook zal, na den uitermate
vermoeienden tijd, die hij in verband met
de besprekingen te Batavia en hier te lande
over den toekomstigen - status van Ned er-
landsch-Indië achter den rug heeft, een
korte vacantie 'nemen, welke hij in Enge
land zal doorbrengen.
Dr Van Mook zal morgen vertrekken.
NU REEDS VEREENVOUDIGDE
SPELLING IN BELGIË.
In plaats van nog 3 jaar te wachten heeft
de Belg. minister van Binnenl. Zaken zijn
medewerkers verzocht zich reeds thans van
de vereenvoudigde Nederl. spelling te gaan
bedienen. Alle brieven voor provincies en
gemeenten zullen daarom het opschrift
„vereenvoudigde spelling" dragen.
HET DEBAT SCHERMERHORN—DE VRIES
OP 24 APRIL TE ROTTERDAM.
Het debat over het Regeeringsbeleid tusschen
prof. Schermerhorn en prof. mr. C. W. de
Vries zal 24 April te Rotterdam worden ge
houden. Als voorzitter der'vergadering fungeert
de hoofdredacteur van „De Maasbode", mgr.
dr. J. Witlox. De zaal is nog niet bekend.
DAT 28 April het R.K. Weeshuis in de
Warmoezierstraat te Den Haag 100 jaar be
staat.
DAT de eerste centrale hengstenkeuring
voor het Hackney-stamboek, 23 April te
's Hertogenbosch wordt gehouden.
DAT Vrijdag te 's-Hertogenbosch een
groot militair feest is georganiseerd t.g.v.
het éénjarig bestaan van het 1-6 R.I.
DAT de voor twee jaar gestaakte pianist
Marinus Flipse op 20 April voor de Zwit-
sersche radio muziek van den eveneens ge-
staakten Alex Voormolen zal spelen.
DAT te R'dam een nieuwe steunregeling
voor armlastigen is uitgewerkt.
DAT de Nat. Vereen, voor Vrouwenarbeid
is ingeschakeld in de commissie welke den
minister van Sociale Zaken zal adviseeren
inzake de vrouwenloonen in de industrie.
DAT de K.N.A.C. aan de betrokken auto
riteiten heeft verzocht voor een passende
verlichting van de Bailey-bruggen te zorgen
i.v.m. de verkeersgevaren.
DAT het Tweede Kamerlid Van* Kempen
aan minister Logemann inlichtingen heeft ge
vraagd over het opleiden van Indische vlie
gers door Japansche instructeurs op Java.
DAT omtrent de kosten van verblijfen
opleiding der 11.000 militairen in Engeland
door hetTweede Kamerlid Duymaer van
Twist inlichtingen zijn gevraagd aan minister
Meynen.
DAT het Tweede Kamerlid Nederhorst aan
den minister van Justitie inlichtingen heeft
gevraagd betr. het buiten vervolging stellen
van politieke delinquenten.
De R.K. Volkskrant van hedenochtend!
schrijft onder bovenstaand opschrift het
volgende:
Wat in de afgeloopen week over het lot
van het Koninkrijk op de Hooge Veluwe en
Chequers besproken is, weten wij niet. De
democratie kan ook niet altijd in de open
baarheid werkenEn de regeering heeft
op 21 December 1945 aan de volksvertegen
woordiging, in antwoord op een vraag van
den heer Joekes, uitdrukkelijk gezegd, dat
„de Kamer er. op vertrouwen kan, dat zij
alles zal krijgen, wat haar constitutioneel
toekomt".
Er zijr^méér dingen geweest, die de
Regeering in de Kamer uitdrukkelijk heeft
gezegd. Zoo heeft zij op 16 October 1945 ge
zegd, „dat praten met het Soekarno-regime
even onwaardig als onvruchtbaar moest
zijn". Zoo heeft zij op 18 October 1945 zich
vereenigd met het Kamerlid Joekes, die het
„vanzelfsprekend" noemde, „dat de Neder
landsche Regeering, de vertegenwoordigster
van het wettig gezag over Indië, met Soe-
karno en de zijnen niet in onderhandeling
of bespreking kan treden". Zoo heeft zij op
den zelfden datum haar bereidheid, om te
praten met Indonesische nationalisten, die
zich niet hebben laten gebruiken als werk
tuig voor het Japansche wanbeheer gebon
den aan „het oogenblik, dat zij blijk geven
het wettig gezag weder te willen eerbiedi
gen". Zoo heeft zij op 16 Januari 1946 deze
voorwaarde, om te kunnen praten, nogmaals
herhaald, en, doelende op beweerde republi-
keinsche uitlatingen van den heer Sjahrir
die inderdaad door hem gedaan blijken
te zijn er aan toegevoegd, dat, indien hij
daaraan zou vasthouden, deze „de basis aan
besprekingen zouden ontnemen". En sedert
dien is er namens de Regeering gesproken
met Sjahrir, hoewel zich noemende „minis
ter-president" van de „Republiek Indone
sia", staande onder het 7.g. presidentschap
van Soekarno. En sedertdien heeft de Regee
ring gesproken met heeren, zich aandienen
de als „ministers" van deze zelfde „Repu
bliek Indonesia" die de Regeering een
half jaar geleden noemde „eep onberaden
avontuur", een „Japansch maaksel" een
„poging om de overwinnende United Nations
nog zoo' groot mogelijke politieke moeilijk
heden op hun weg te leggen en de groei-
kiemen te bewaren van een nieuwe Japan
sche Groot-Azië-politiek", een „weg, die
stellig niet leiden kan tot waarachtige,
waardevolle, nationale zelfstandigheid, noch
tot nationale gezondheid, geestelijk en stof
felijk", een „afschuwelijke impasse, waarin
ontredderd Java meer en meer verzinkt".
De regeering heeft ook» vóór en na ver
klaard, dat de Koninklijke Rede van 7 De
cember 1942 de réde, die gebouwd was
op den pijler van liquidatie der koloniale
verhoudingen en onverbrekelijke eenheid
van het Koninkrijk het richtsnoer was
voor haar beleid. Niettemin heeft zij in uit
zicht gesteld een stemming over de al dan
niet handhaving van de eenheid des Rijks
niet omdat de Indonesische volken daarom
hebben gevraagd, maar als olie op de golven
(of op het vuur van de leiders der „Re
publiek Indonesia". „Men moet wel in het
oog houden", zoo leerde deze zelfde regee
ring ons, „dat inderdaad deze geheele affaire
zioh afspeelt in een milieu van gifting en
meer dan gifting: terreur; dat de Indonesiërs
zich ook niet in volle vrijheid kunnen uiten;
en dat wij ons over de werkelijke inzichten
van de verschillende personen niet met
stelligheid kunnen uitlaten, voordat inder
daad een milieu geschapen is, waar veilig
heid heerscht" N
Wij weten niet, wat in' de binnenkamers is
en wordt besproken. Wij hooren en wij lezen
alleen geruchten, die niet verheffend en niet
geruststellend zijn. Indien wat wij toch
nog maar niet gelooven kunnen de Kamer
niet zou krijgen, wat haar constitutioneel
toekomt, zal de Kamer het haar constitutio
neel toekomende moeten gaan nemen.
Intusschen weten wij wel, wat in den afge
loopen week naar buiten is gekomen. De
ontvangst van de „ministers" der „Republiek
Indonesia" door onze Regeering, Indië's
eenige wettige gezag, op een wijze alsof het
Indonesische nationalisten waren. Welkomst
artikelen in de persorganen die de regeering
het naaste staan. Een interview in een dier
bladen met Soedafsono, aangekondigd als een
interview met „dén minister van binnenland-
sche zaken". Vergaderingen van Indonesiërs,
waarin deze revolutionnairen toespraken hou
den met de toegift van vriendelijke inciden
ten: „Merdeka Hak de blanken in stukken".
Zijn wij dan werkelijk door alle emoties
der voorbije jaren stapelgek geworden Moet
de geschiedenis van Nederland/Indië worden
tot een verhaal „van Coen tot Koenraad"
De week is afgesloten met een plaatje in een
zich -verkneuterende krant, die de Telegraaf-
tradities van 1918 waardig voortzet: een luxe
wagen met de hoog getroonde revolutionnai
ren suist voorbij op weg naar St. Hubertus;
aan den kant eenige lieden, waaronder een
pastoor natuurlijk dik en bol tot in zijn
brilleglazen met in de hand de vlag der
Koninklijke Rede: „Rijkseenheid"; en er on
der als tekst: „dat is ook wat.... ze laten
ons niet eens meerijden I"
Zóóver is het naar buiten /lus reeds ge
komen. Zou het naar binnen ook zoo uit de
hand geloopen zijn
RADIO-HUIZEN OP 49.77 METER.
Te Huizen is een nieuwe 5 k.m. korte golf-
zender in gebruik genomen, die werkt op
49.77 meter. Het programma van den wereld
omroep (P.C.J.), dat 's middags om 2 uur en
's avonds om 8 uur te beluisteren is, wordt
door middel van dien nieuwen zender ver
breid.
Vrij warm, aldus De Bilt
Tot morgen wordt verwacht:
Zonnig weer met wind tusschen Oost en
Zuid..
