llmuuc jCeiïisrljf (tfpurant
Brengt Londen ons wel één stap verder?
LDis'
OPNIEUW
IN AFWACHTING
Ie serie: 1 April 192015 October 1941
ZATERDAG 29 DECEMBER 1945
2e Serie: le Jaargang vanaf T Mei 1945, No. 200
Abonnementsprijzen
ƒ0.26 per week
1.10 per maand
ƒ3.25 per kwartaal
(bij bet. per kwit
verh. m. adm.kosten)
Hoofdredacteur:
R DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Bureaux Redactie ea
Administratie:
HOOGEWOERD 103
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
Christelijk-N ationaal Dagblad
voor Leiden en Omstreken
„Stauluostid) is
mijn bert ia teafje'nspMl'
Inderdaad, maar zonder
principiëele koersverandering
Gisteren is de conferentie te Londen over
het Indische probleem geëindigd, na afloop
waarvan dir van Mook, die tijdens zijn ver
blijf in Nederland de grootste stilzwijgend
heid betrachtte tegenover d'e Ned. pers, een
aantal journalisten in Londen heeft toege
sproken en een uiteenzetting gegeven over
den toestand in Ned. Indië zooals hiij het
had aaangetroffen in begin October en zoo
als het zich had ontwikkeld toen bij zich
daar bevond.
Dr van Mook begon met te verklaren, dat
hij niet kon ingaan op de besprekingen te
Chequers, waarover later op den dag een
communiqué zou worden uitgegeven. Wat
hij wel kon zeggen was, dat deze bespre
kingen bevredigend waren geweest, zoowel
wat betreft de coördinatie der Dritsche en
Ned politiek als der resultaten, die bereikt
waren.
Dr van Mook wilde een einde maken
aan de legende, dat er een verschil was
in inzicht en opinie tusschen hem en de
regeering in Den Haag, hoewel er eenige
minder belangrijke geschilpunten waren,
die hoofdzakelijk veroorzaakt werden
door de onvoldoende communicatie.
„Integendeel", zoo verklaarde dr van
Mook, „nooit was er zoo volledig over
eenstemming geweest van gezichtspun
ten als nu".
Sprekende over den toestand op Java,
zeilde dr van Mook, dat reeds in 1942 de re
geering tot de overtuiging was gekomen,
dat het resultaat van de eerste phase der
Japansche bezetting zou zijn een verdere
verspreiding van de nationalistische gevoe
lens onder de Inheemschen. Het volk zou
tot meer eenheid worden gebracht en de
noodzakelijkheid gevoelen den eigen natio
nal-en status te verwezenlijken om dergelijke
gebeurtenissen in de toekomst te voorkomen.
Bij zijn aankomèt op Java, wist het Ind.
volk niets van wat in het- buitenland en in
Nederland gebeurde, ook niet van de plan
nen voor de emancipatie van het volk.
Het terrorisme der extremisten heeft de
eerste stappen, die gedaan werden op den
weg naar verzoening en overeenstemming,
zeer bemoeilijkt. Verder merkte dr v. Mook
op, dat de groep van Sjarir het beste deel
der nationalistische beweging vertegenwoor
digt. Met deze groep zijn besprekingen ge
voerd, waarin de rede van de Koningin op
liberale en opbouwende wijze werd uitge
werkt. „Maar," zoo waarschuwde dr van
Mook, „wij moeten de realiteit niet uit het
oog verliezen. Indonesië heeft materieelen
steun hard noodig en die kan alleen gege
ven worden door samenwerking. De nationa
listische aspiraties moeten met zin voor de
werkelijkheid worden tevreden gesteld."
Dr van Mook verklaarde, dat hij uit het
Oosten was overgekomen om het contact
weer op te nemen en dat hij niet anders kon
zeggen, dan dat zijn bezoek zeer vruchtbaar
was geweest. Hij was van meening, dat hij
zou kunnen teruggaan naar Indië met de
verzekering, dat de politiek, die gevoerd zal
worden, in overeenstemming zou zijn met
de redevoering van de Koningin in 1942.
In antwoord op verschillende vragen,
zeide dr van Mook, dat hij de ontvangst,
die de Inheemsche i dezen voorstellen zou
den bereiden, met optimisme tegemoet
zag. Tenslotte zeide dr van Mook, dat de
nieuwe grondwet, die zal worden voor
gesteld, betrekking zal hebben op geheel
Ned. Oost-Indië, dft-t een soort van ge-
meenebest zal worden met plaatselijke
besturen, aangepast aan den aard en de
bijzondere omstandigheden van het be
treffende gebied.
COMMUNIQUE DER BRITSCHE REGEERING
Naar het A.NP. gisteravond uit Londen
meldde werd dien dag om 17.30 uur Brit-
schen tijd hei volronde communiqué door
Downingstreet uitgegeven:
„De Britsche eerste minister, vergezeld
door den minister van Staat, chef van den
imperialen generalen staf en den Britschen
afnbassadeur te 's-Gravenhage, hielden j.l
Donderdag een bespreking te Chequers met
den Nederlandschen minister-president, den
minister van Overzeesohe Gebiedsdeel en en
den wnd. minister van Buitoni. Zaken, teza
men met den It. G.G. van Nederl. Indië en
den Nederl ambassadeur te Londen.
De bespreking betrof den toestand op Java
(die in den laatsten tijd is achteruit gegaan)
en de meest doelmatige wijze om rust en
orde te herstellen. I*1 den loc>P van deze be
sprekingen, die een bevredigend resultaat
hadden, werd de Britsche regeering volledig
op de hoogte gesteld van de consequente
en vooruitstrevende politieke gedragslijn,
welke de Nederl. regeering gevolgd heeft en
voornemens is te volgen met betrekking tot
het Indonesische vraagstuk. De Britsche re
geering bevestigde haar verplichting jegens
haar Nederl. geallieerden om zonder uitstel
een toestand van veiligheid te scheppen
waarin het voor de regeering van Nederl.
Indië mogelijk zal zijn de besprekingen met
representatieve Indonesiërs voort te zetten.
De respectieve regeeringen waren het er
over eens, dat een oplossing van het poli
tieke conflict beschouwd moet worden als
een essentieele bijdrage tot de succesvolle
vervulling van de taak door het oppercom
mando van de geallieerde mogendheden toe
vertrouwd aan Groot-Brittannië om de Ja
pansche bezetting van deze gebieden te liqui.
deeren en het voor wat dit betreft, een
gemeenschappelijke zaak is van de Britsche
en Nederlandsohe regeeringen en van het
Indonesische volk.
De Britsche en Nederl. regeeringen zijn
het daarom eens over de gedragslijn om te
bevorderen, dat de leiders van de nationa
listische beweging tot overeenstemming ko
men met de Nederl. autoriteiten.
Middelerwijl zullen onmiddellijk verdere
stappen worden genomen om zooveel als mo
gelijk is, de veiligheid te verzekeren van de
krijgsgevangenen en geïnterneerden in Indo
nesië, die bedreigd worden door geweld der
extremisten
DE IND. POLITIE ONTWAPEND.
De geheele Ind. burgerlijke politie
te Batavia is door generaal Ghristison
ontbonden. Alle leden van de politie,
zoo-wel officieren als manschappen,
zijn ontwapend en, in hun hoofdkwar
tieren opgesloten. Het dragen van
uniformen is verboden. Ned.-Ind. troe
pen, die Pasar Minggoe hebben be
zet, hebben aan het licht gebracht, dat
drie Europeesche vrouwen aldaar uit
een trein zijn gesleept en op de meest
wreede wijze vermoord. De laatste
week hebben Ned.-Ind. soldaten in
diit gebied, zonder verliezen, deelge
nomen aan een aantal minder belang
rijke acties.
AANSLAG OP SJARIFOEDEN?
Mr A. van de Sande Bakhuyzen
eervol ontslag verleend
Leiden's burgemeester gaat heen.
Naar de Nieuwe Leidsche
Courant verneemt,-is aan mr A.
van de Sande Bakhuyzen op diens
verzoek met ingang van 1 Januari
a.s. op de meest eervolle wijze ont
slag verleend als burgemeester van
Leiden, onder dankbetuiging voor de
vele en gewichtige diensten in deze
functie bewezen.
Mr van de Sande Bakhuyzen, die herstel
lende is van een zeer ernstige ongesteldheid,
welke hem langen tijd aan het ziekbed heeft
gebonden, heeft gistermiddag in besloten
kring op het Stadhuis afscheid genomen. Hij
ls daartoe per auto van het Diaconessenhuis,
waar hij nog steeds vertoefd, naar het Stad
huis gebracht. Hier heeft hij met een per
soonlijk woord afscheid genomen van de
wethouders en de hoofdambtenaren. Deze
plechtigheid, welke geheel onofficieel plaats
vond, heeft slechts korten tijd geduurd. Voor
de laatste maal had mr van de Sande Bak
huyzen als burgemeester van de Sleutelstad
het mooie Stadhuis aan de Breestraat be
treden.
Max Blokzijl
Naar de Nieuwe Leidsche Crt. ter oore
komt heeft na het Bijzonder Gerechtshof te
's-Gravenhage ook de Raad van Cassatie
advies aan H.M. de Koningin uitgebracht
over het gratieverzoek door Max Blokzijl
tegen zijn doodvonnis ingediend.
gelost werd op de auto van Sjarifoedin, toen
deze door Pangansaan Timoei (de verblijf
plaats van Soekarno) reed. Het is niet zeker
Of Sjarifoedin al of niet in de auto zat, toen
het gebeurde. Alleen liet windscherm van
de auto werd vernield. Sjarir heeft gisteren
verklaard in principe accoord te gaan met de
voorstellen van gen. Christison, maar dat de
bijzonderheden nog besproken moesten wor
den tusschen de, Britten en de nationalisten.
„De T.KLR.-eenheden", aldus Sjarir, „zullen
op iedereen schieten, die zich aan de wet
op de openbare orde onttrekt, ongeacht zijn
nationaliteit."
SCHOON SCHIP OP SCHEVENINGEN'S BOULEVARD
Al ben je ook geplunderd, gehavend en beroofd,
Al hebben ze vernietigd je fiere Wandelhoofd,
Al liet de mof je achter, verwilderd en berooid,
Eéns wordt ons Scheveningen met nieuwen glans getooidL
Je bent me even lief nog, neen, meer zelfs dan voorheen;
Als 'k door je straatjes wandel, spreekt tot mij ied're steen;
't Gaat met ons oude dorpje als met een dierbaar kind,
't Verminkte of misdeelde wordt ééns zoo teer bemind.
Weer zullen kind'ren spelen waar nu nog palen staan;
Hun zandkasteelen bouwen, of joelend zeewaarts gaan;
Men zal weer promeneeren langs Boulevard en strand,
En 's avonds zich verdringen, als 't vuurwerk wordt ontbrand.
Dan zien we weer de vrouwtjes, gekleed naar ouden trant.
Met muts en omslagdoekje, het breiwerk in de hand;
Dan komen zomergasten en is er druk verkeer,
Want dan is Scheveningen eclit Scheveningen weer!
GRé KEMPEN-STERKENBURG.
DAT 19 Januari in Carré te A'dam een ma-
tinée wordt gehouden onder den titel „De
geschiedenis van den dans door alle tijden".
DAT dezer dagen de bekende Friesche vee-
el. kers Schaar) te Deersum 26 stieren en 4
DAT de bekende bode-Vos van het Am-
sterdamsche stadhuis na 42 dienstjaren op
1 Jan. a.s. met pensioen zal gaan.
DAT de Ned. Bank, behoudens een aantal
uitzonderingen, met ingang van 1 Jan. a.s. al
haar deblokkeeringsvergunningen heeft in
getrokken.
DAT de Groote Advies Cie der Illegaliteit
aan H.M. de Koningin heeft verzocht niet te
willen overgaan tot de benoeming van mi-
Smits als lid van den Hoogen Raad, daar mr
Smits destijds een benoeming van den be
zetter aanvaardde.
DAT in Zuid-Holland de nog vast te stellen
vergoeding voor te geringe bodemopbrengst
als gevolg van de oorlogsomstandigheden aan
alle gebruikers, dus ook aan gebruikers
eigenaren, zal worden verstrekt en de pl.
bureauhouders nadere inlichtingen geven.
DAT predikanten en R.K geestelijken voor
de geïnterneerden in het kamp aan de Le-.
vantkade te A'dam iederen Zondag gods
dienstoefeningen houden en vijfmaal oei
week een spreekuur, terwijl daar ook op
sobere wyze het Kerstfeest is gevierd.
DAT de beruchte S.D.-er Godschalk dezer
dagen uit Enschedé is overgebracht naar
het Huis van Bewaring te Den Bosch i.v.m.
den op 9 Aug. 1944 te Enschedé gepleegden
moordaanslag op kapelaan Koopmans.
DAT, naar de K.N.A.C. mededeelt, de
nieuwe verkeersbruggen bij Zutphen en
Kampen, alsmede de noodbrug bij Roermond,
in den loop van Januari in gebruik zullen
worden genomen.
Telegram C.H. Eerste Kamer
fractie inz. Indië-politiek
De Ghr. Hist. Eerste-Kamerfractie
heeft het volgende telegram gezonde
aan den minister-president en aan den
minister van Overzeesohe Gebiedsdee-
len:
De Chr. Kist. Eerste-Kamerfractie, ge
zien het telegram-Van der Bilt c-s., deelt
daarin utgesproken bezorgdheid voor
prejudice van beslissingen Staten-Gene-
raal in zake structuur Koninkrijk en
stemt in met algemeene strekking voor
noemd telegram.
(w.g.) DE SAVORNIN LOHMAN.
DAT de politie in Den Haag weer is over
gegaan tot contrdle op de maximumsnelheid
van auto's door. middel van den Waltman-
Sirkskijker.
DAT de prijzen voor het inzetten van
nieuwe bodems in pannen en ketels zijn vast
gesteld voor koper per centimeter bodem
middellijn 11 tot 16 cent en voor aluminium
6 tot II cent, voor yzer 8 tot 18 cent.
DAT aan ir J. L. N. Holsboer te Utrecht
m.i.v. 1 Jan. eervol ontslag is verleend als
directeur van Gemeentewerken.
DAT de Haagsche arts, dr F. W. C. de
Grave, die vooral in de illegaliteit bekend
was. op 75-jarigen leeftijd is overleden.
DAT bij de filmzuiveringscie., Prinsegracht
436, Amsterdam, klachten kunnen worden
ingediend over de houding van personen,
werkzaam in het film-, theater- en ver-
huurwezen.
DAT door den storm gistermiddag om 4
uur een ernstig defect aan het hoogspan
ningsnet van de Nrd.-Brabantsche electrici-
teitsmij te Geertruidenberg is ontstaan, waar
door geheel West-Brabant zonder stroom is
komen te zitten.
DAT op vragen van het Tweede Kamerlid
v. d. Heuvel, inzake de belastingen van boe
ren en tuinders in de geïnundeerde gebie
den, minister Lieftinck geantwoord heeft
voor deze categorie geen faciliteiten te kun
nen verleenen.
DAT te Bloemendaal is overleden de heer
E W. van Popta, oud-gezagvoerder der
K.N.S.M. en lid van het Prov. comité van
A.-R. kiesvereenigingen in Nrd-Holland.
DAT, naar de directeur van het Ned. In
formatiebureau te Montreal, H. J. Poelhekke
mededeelde, een stroom Ned. emigranten
naar Canada zal gaan zoodra de immigratie
bepalingen het toelaten.
DAT de initiatiefnemers op de tentoonstel
ling van Ned. Kunst te Londen ook een
twintigtal werken van den drukker-schilder
Werkman willen exposeeren.
DAT dezer dagen het gebouw „Pictura"
te Groningen voor kunsttentoonstelling offi-
1 cieel is geopend.
Het Indische vraagstuk wil ons maar niet
loslaten. Wij kunnen er niet goed bij, dat de
bondgenooten, welke een wereld mobiliseer
den om hun vijand te overwinnen, geen
machtsmiddelen ter beschikking hebben om
op het eiland Java de rust te herstellen. Ook
al moge het dan zoo zijn, dat deze taak
alleen kwam te rusten op Groot Brittannië.
Er is al vaak een verklaring gegeven van de
moeiten, hieraan verbonden en het ontbreekt
ons waarlijk niet aan den wil om deze
te oegrijpen. Doch de Engelsche bond
genoot zal onze moeiten met dat begrip ook
wel vatten.
De wetenschap, dat nu al maandenlang dui
zenden landgenooten wachten op bevrijding
uit kamp of onrustige woonplaats, is kwalijk
te dragen. Dat geen voldoende forsche maat-
re£felen worden getroffen onï de extremisten
te beteugelen, roept verbazing op. Dat onze-
Nederlandsohe soldaten den bodem van Java
niet mogen betreden, grijpt ons aan. En zoo
is er vee^ meer. Ook dat wij als het ware
onder voogdij staan bij wat op onderhande
lingen wijst.
Evenwel de historie zet haar loop voort.
Nadat wij zonder aarzelen onzen plicht deden
bij" den aanval van Japansche zijde, zijn wij
in een draaikolk terecht gekomen. En hier
moeten wij uit om des levens wil, om het
behoud van ons Koninkrijk. Er zijn veie
oorzaken, welke het voor ons te eenenmale-
onmogelijk maken, zelf alleen de zaak te
redderen. Zoo is nu eenmaal de loop van
den oorlog voor ons geweest. Het kluwen
kan door ons alleen niet ontward worden,
doch wel hebben wij recht op veel grooter
aandeel in die ontwarring. Daarbij spreken
"de berichten elkaar nog dagelijks tegen.
Voor ons staat vast. dat de eenheid van ons
Rijk niet mag worden losgelaten en dat het
extremisme nu toch eindelijk heel snel doel
treffend moet worden geliquideerd. Deze
twee groote dingen kunnen niet genoeg met
alle kracht naar voren worden gebracht bij
de regeering van Engeland, doch ook bij die
der andere groote naties. Elders in dit num
mer wordt het communiqué der besprekm-
gen te Londen tusschen onze ministers en
hun Engelsche collega's opgenomen, even
als wat dr Van Mook over de situatie op
Java mededeelde. Alles is vrij optimistisch,
gemengd met al ,of niet gepaste zelfgenoeg
zaamheid. Doch optimistisch was ook. wat
omtrent de laatste bespreking te Singapore
werd gepubliceerd en het liep op teleurstel
ling in het groot uit. Ook ontbreekt de te
genspraak al weer niet in verslag en com
mentaar.
Een nieuwe periode vari afwachten breekt
blijkbaar aan. God geve, dat zij kort dure,
en tot goede resultaten leide.
IJniuiden's visscherijbedrijf
naar Katwijk?
Om Den Helder op te volgen als
marinebasis?
In een gisteren gehouden persconferentie,
waarin het opbouwplan van Katwijk aan
Zee werd toegelicht, is medegedeeld, dat de
Comm. der Koningin in Z.-Holland in over
leg met den minister van Openbare Werken
en Wederopbouw een commissie heeft be
noemd, welke het zeehavenprobleem Katwijk
aan Zee, met alles wat-daaraan verbonden
is, nader in studie zal nemen. De commissie,
waarin naast deskundigen op visscherijge-
bied. ook een marine-officier zitting heeft,
zal. binnenkort voor de eerste maal bijeen
komen.
De geruchten omtrent den aanleg van een
Katwijksche zeehaven schijnen dus niet ge
heel van allen grond ontbloot.
Naar de Nieuwe Leidsche
Courant ter oore komt, zouden er
van bepaalde zijde ook denkbeelden
geopperd zijn om bij een eventueelen
aanleg van een zeehaven ook het
Visscherijbedrijf van IJmuiden naar
Katwijk over te plaatsen en IJmuiden
als marinebasis, ter vervanging van
Den Helder, te bestemmen. Te be-
voegder plaatse deelde men c?ns om
trent deze marine-aangelegenheid
echter nog mede, dat er meerdere
plannen bestaan.
Kamerlid Deckers verlaat het
Parlement
Bombardement op Den Haag één der
redenen.
Het Tweede Kamerlid mr. dr. L. N.
Deckers, heeft aam het bestuur van den
kring 's-Hertogenbosoh der Katholieke Volke
partij medegedeeld, dat hij zich niet meer
opnieuw voor het Kamerlidmaatschap be
schikbaar kan stellen.
De heer Deckers is tot zijn besluit geko
men, omdat hij bij het bombardement of>
Den Haag op 3 Maart al zijn boeken en aan-
teekeningen heeft verloren, als mede omdat
h(j reeds een gevorderden leeftijd heeft
bereikt.
Montgomery komt 17 Januari
naar Den Haag
Maarschalk Sir B. Montgomery is voorne
mens op 17 Jan. a.s. naar Den Haag te komen
om Britsche onderscheidingen uit te reiken
aan Ned. militairen.
VIJF JAAR TEGEN SECRETARESSE VAN
DE MARCHANT ET D'ANSEMBOURG
Het Tribunaal te Maastricht legde dezer
dagen aan de 23-jarige secretaresse van graaf
de Marchant et d'Ansembourg, mej. E. Heu-ts
uit Maastricht, een interneering op van 5
jaar.
Ex-gouverneur Frank van Polen schreef
in zijn oei te Neurembérg in enkele weken
een boek van 300 pagina's, behelzend zijn
mémoires.
Nog buiig, aldus de Bilt
Tot morgenavond wordt verwacht: Wisse
lend bewolkt, buien, weinig verandering in
temperatuur. Aan de kust aanvankelijk
tijdelijk krachtige, overigens matige tot
zwakke wind uit Noordelijke richtingen.
ZON EN MAAN
Zondag: Zon op 8.50 en onder 16.35; Maan
op 4.38 en onder 14-10.
Maandag: Zon op 8.50 en onder 16.37?
Maan op 5.46 en onder 14.34.
Op 3 Jan. Nieuwe Maan; 10 Jan. Eerste
kwartier; 17 Jan. Voile maan en 25 Jan.
Laatste kwartier.